Samorząd terytorialny zagadnienia wprowadzające. Olga Hałub Katedra Prawa Konstytucyjnego

Transkrypt

1 Samorząd terytorialny zagadnienia wprowadzające Olga Hałub Katedra Prawa Konstytucyjnego

2 ISTOTA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Ustrój władzy lokalnej - dwa piony realizacji zadao organy samorządowe organy administracji zespolonej

3 Samorząd terytorialny Jedna z form samorządu rozumianego jako wydzielenie z zakresu władzy paostwa pewnej dziedziny spraw i powierzenie ich do samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, której te sprawy przede wszystkim dotyczą

4 Cechy samorządu: 1) Wyodrębniona grupa społeczna określona przez prawo, której członkostwo powstaje z mocy prawa 2) Powołany do wykonywania zadao administracji publicznej w sposób samodzielny i w formach właściwych dla administracji publicznej 3) Ma własną organizację zbudowaną wokół zasady przedstawicielstwa, a więc pozostaje pod kontrolą grupy społecznej, którą reprezentuje

5 Przejawy samodzielności samorządowej: 1. powierzenie tzw. zadao własnych 2. nadanie samorządowi odrębnej struktury organizacyjnej 3. nadanie jednostkom samorządu osobowości prawnej i przyznanie im prawa własności lokalnych składników majątku publicznego 4. zapewnienie samodzielności budżetowo-finansowej 5. ograniczenie ingerencji władzy centralnej tylko do procedur nadzorczych 6. zapewnienie sądowej ochrony praw i interesów podmiotów samorządowych

6

7 Zadania samorządu Zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkaoców jest podstawowym zadaniem samorządu. Rozróżniamy: zadania własne zadania zlecone zadania powierzone Wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów są zadaniami własnymi gminy.

8 1990- nowela konstytucyjna, przywrócenie samorządu terytorialnego decyzja o wprowadzeniu trójszczeblowego podziału terytorialnego Od obowiązuje trójszczeblowy podział terytorialny

9 - Ustrój władzy lokalnej musi opierad się o istnienie gmin. Gmina staje się podstawową jednostką samorządu terytorialnego. -zob. art. 164

10 Ustrój województwa -> postad dualistyczna a) Województwo jako j.s.t. b) Województwo jako jednostka terytorialna administracji rządowej A zatem: dwa równoległe piony administracji (rządowa i samorządowa)

11 WOJEWODA - Terenowy organ administracji rządowej (!!!) oraz przedstawiciel RM w terenie (art. 152) - Określany mianem organu administracji zespolonej (ogólnej), podlegają mu jednostki organizacyjne i aparat urzędniczy (urząd wojewódzki) - Wojewoda a dyrektor urzędu wojewódzkiego - Powoływany i odwoływany przez PRM na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji - Podają się do dymisji wraz z dymisją RM

12 WOJEWÓDZTWO Sejmik województwa Marszałek województwa+ zarząd (urząd marszałkowski)

13 POWIAT Powiat ziemski albo powiat grodzki (100 tys. mieszkaoców) Rada powiatu Zarząd powiatu, na czele: starosta

14 GMINA Rada gminy Wójt/burmistrz/prezydent (100 tys. mieszkaoców)

15 USTRÓJ J.S.T. Art. 169 Konstytucji RP Organy stanowiące: kadencja wynosi 4 lata Przymiotniki wyborcze: art. 162 ust. 2 Wybory większościowe czy proporcjonalne? Województwa+powiaty -> system proporcjonalny gminy -> do 20 tys. system większościowy, powyższej 20 tys. system proporcjonalny oparty o metodą d Hondta i 5%towy próg wyborczy

16 Możliwośd skrócenia kadencji rady (sejmiku) Art. 170 Art. 171 ust. 3 Rada jako organ stanowiący i kontrolny: wybiera i odwołuje organy wykonawcze (poza szczeblem gminnym), uchwala budżet, rozpatruje sprawozdania z jego wykonania i podejmuje uchwałę w sprawie absolutorium dla zarządu, uchwala miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego i programy gospodarcze, podejmuje uchwały w sprawie podatków i opłat, podejmuje uchwały w najważniejszych sprawach majątkowych, kontroluje działalnośd zarządu oraz samorządowych jednostek organizacyjnych, uchwala statut, który określa wewnętrzną organizację oraz tryb pracy organów, wydaje przepisy lokalne

17 Organy wykonawcze W województwie (powiecie)- zarząd, na czele marszałek województwa (starosta) Sejmik (rada) wybiera marszałka (starostę) bezwzględną w. głosów, a następnie na wniosek wybranego- pozostałych członków zarządu. UWAGA! Niewykonanie wyboru w terminie 3 miesięcy od ogłoszenia wyników do sejmiku (rady) powoduje ex lege rozwiązanie sejmiku (rady) Zarząd wraz z przewodniczącym ponoszą odpowiedzialnośd za swoją działalnośd przed sejmikiem (radą) -> absolutorium (Sejmik) rada powiatu może też w każdym czasie i z każdego powodu odwoład zarząd, ale wymaga to kwalifikowanej większości 3/5 ustawowego składu rady.

18 Organy wykonawcze w GMINIE Wójt/burmistrz/prezydent wybierany w czteroprzymiotnikowych wyborach. Większośd bezwzględna w I turze Wybory przeprowadzone są raz z wyborami do rad gmin. Kadencja wójtów równa jest kadencji ich rad. UWAGA! Rada nie może go odwoład! Jednie istnieje taka możliwośd w formie referendum gminnego

19 ZAKRES DZIAŁANIA I ZADANIA J.S.T. Art. 16 ust. 2 Art domniemanie kompetencji (ZADANIA PUBLICZNE) a) Zadania w całości pozostawione w gestii organów administracji rządowej (tzw. zadania zastrzeżone) b) Zadania wykonywane przez samorząd terytorialny

20 ZADANIA WŁASNE (art. 166) a) Infrastruktura techniczna b) Infrastruktura społeczna c) Porządek i bezpieczeostwo publiczne d) Ład przestrzenny i ekologiczny

21 Ustawa o samorządzie gminy (usg) art. 7. wyszczególnia katalog zadao własnych gmin.

22 Art. 166 ust. 2 Zadania zlecone: nie we własnym imieniu i nie na własną odpowiedzialnośd

23 Źródła dochodów j.s.t.: a) Dochody własne przysługujące samorządowi z mocy uregulowao ustawowych (podatki i opłaty lokalne, dochody z majątku samorządowego, w gminie: możliwośd samoopodatowania) b) Subwencje- przekazywane z budżetu centralnego lub z funduszy pozabudżetowych (np. subwencja oświatowa) c) Dotacje- z budżetu centralnego na finansowanie zadao zleconych. Tylko na przeznaczony cel!

24 Prezentacja powstała na podstawie pozycji: L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2015; B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa Dziękuję za uwagę!