List do Hebrajczyków

Transkrypt

1 Część IIIb: Dosięgnął wypełnienia 4 czerwca 2014

2 Cel wykładu Wprowadzenie 1 Dokonać analizy głównej części doktrynalnej Listu do Hebrajczyków 2 Uwzględnić tematy ogólne i szczegółowe oraz aspekty typologiczne i antytypologiczne 3 Ukazać punkt kulminacyjny listu 4 Podkreślić chrystocentryczny charakter księgi

3 Typologia biblijna Wprowadzenie Typologia biblijna Typologia biblijna (lub symbolizm typologiczny) jest metodą interpretacji Biblii zakładająca jedność, spójność i kompletność teologiczną objawienia zawartego na kartach Sterego i Nowego Testamentu. W ujęciu typologicznym pojęcie starotestamentowe jest powiązane znaczeniowo z pojęciem nowotestamentowym. Pojęcie starotestamentowe typ odzwierciedla przybliżony obraz koncepcji nowotestamentowej antytypu - który w swej istocie stanowi pełne znaczenie przekazywanej prawdy tj. Chrystusa (J. 14,6). Metoda ta była szeroko stosowana przez autorów nowotestamentowych (J. 3,15 16; Rz. 5,14; 1 Kor. 10,16; Gal. 4,21 31; Hbr. 8,1 9.28).

4 Typologia biblijna Wprowadzenie Wyróżnia się trzy rodzaje typów: 1 Historyczne Józef, Mojżesz, Dawid, Melchizedek Prawnicze rytualne, ceremonialne, ofiarnicze Profetyczne 1 Mojż. 3,15 1 T.H. Horne, An Introduction to the Critical Study and Knowledge of the Holy Scriptures, Joseph Whetham, Philadelphia, 1840.

5 Wybrane przykłady typologiczne J. 3,15 16 Podobnie jak Mojżesz wywyższył na pustyni węża, tak On musi być wywyższony, aby każdy, kto wierzy, miał w Nim życie wieczne (4 Mojż. 21,4 9). Rz. 5,14 Śmierć jednak panowała od Adama do Mojżesza nawet nad tymi, którzy nie zgrzeszyli w podobny sposób jak Adam, będący odpowiednikiem Tego, którego przyjście miało dopiero nastąpić. 1 Kor. 1,16 Czy kielich duchowych dóbr, za który jesteśmy tak wdzięczni, nie oznacza udziału we krwi Chrystusa? Czy chleb, który łamiemy, nie oznacza udziału w Jego ciele?

6 Charakterystyka części IIIb: Kluczem do zrozumienia części IIIb (jak i całego listu) jest nawiązanie do struktury listu przejawiającej się na misternym podziale na 3 główne tematy, Tematy mają układ koncentryczny wokół głównego tematu wykładu (a A). Pozostałe dwa tematy (b B i c C) również nawiązują do ofiary jednak akcentują jej inne aspekty. a A: Chrystus jako skuteczna i ostateczna ofiara b B: Stare i nowe przymierze c C: Cel starych i nowych obrzędów

7 Charakterystyka części IIIb: 8,1 9,24 Każda z części posiada warstwę typologiczną (oznaczoną małą literą) oraz antytypologiczną (oznaczona literą dużą) Dodatkowo jak w całym liście przeplatają się tematy ogólne: eschatologia, eklezjologia i ofiara Centrum listu znajduje się pomiędzy wersetami 9,10 a 9,11. Pierwszym słowem wersetu 9,11 (w oryginale) jest Chrystus co podkreśla chrystocentryczny charakter księgi

8 Struktura głównej części doktrynalnej Wersety Część Temat szczegółowy Wykład Temat ogólny 8,1 6 Część IIIb c Stary system ofiarniczy Doktryna Ofiara/Eschatologia 8,7 13 Część IIIb b Pierwsze przymierze niedoskonałe i tymczasowe Doktryna Ofiara/Eklezjologia 9,1 10 Część IIIb a Stare bezsilne instytucje ofiarnicze Doktryna Ofiara/Ofiara 9,11 14 Część IIIb A Chrystus nową i skuteczną instytucją Doktryna Ofiara/Ofiara 9,15 23 Część IIIb B Nowe przymierze Doktryna Ofiara/Eklezjologia 9,24 28 Część IIIb C Wejście do nieba Doktryna Ofiara/Eschatologia

9 Eschatologia: 8,1 6 9, ,1 68,1 6 9, ,1 6 Stary system ofiarniczy 9,24 28 Wejście do nieba Główną zaś myślą [naszych] wywodów, [jest to], że mamy takiego Arcykapłana, który zasiadł po prawicy tronu Majestatu na niebiosach jako sługa świątyni i prawdziwego przybytku, który wzniósł Pan, a nie człowiek. Każdy bowiem arcykapłan jest ustanawiany, aby składać dary i ofiary; zachodzi zatem potrzeba, aby i Ten miał coś, co mógłby ofiarować. Otóż gdyby był na ziemi, nie byłby kapłanem, ponieważ są tu [już] tacy, którzy składają dary według Prawa; służą oni w [ziemskim] odbiciu i cieniu [świątyni] niebieskiej, takie bowiem polecenie otrzymał Mojżesz, gdy zamierzał postawić przybytek: Dopilnuj jak powiedziano abyś wykonał wszystko według wzoru, który ci ukazano na górze. Teraz zaś [nasz Arcykapłan] przyjął o tyle wyższą służbę, o ile lepszego przymierza jest pośrednikiem takiego, które zostało oparte na lepszych obietnicach. Chrystus bowiem wszedł nie do świątyni zbudowanej rękami, będącej odbiciem prawdziwej, ale do samego nieba, aby teraz reprezentować nas przed obliczem Boga; i nie po to, aby wciąż na nowo ofiarować samego siebie jak to [czyni] arcykapłan, [gdy] co roku wchodzi do świątyni z cudzą krwią, wtedy bowiem [Chrystus] musiałby cierpieć wiele razy od powstania świata lecz po to ukazał się obecnie, raz podczas wypełniania się epok, aby przez ofiarowanie samego siebie usunąć grzech. I jak zgodnie z przeznaczeniem ludzie raz umierają, a potem [czeka ich] sąd, tak też Chrystus, raz złożony w ofierze, aby wziąć [na siebie] grzechy wielu, drugi raz ukaże się tym, którzy Go wyczekują, nie z powodu grzechu, lecz dla [ich] zbawienia.

10 8,1 68,1 6 9,24 28 Stary system ofiarniczy ziemski i cielesny Arcykapłan (kapłani) składają dary i ofiary według przepisów Prawa Ofiarują cudzą krew Przybytek (świątynia) 2 jest cieniem świątyni niebiańskiej, stworzona według podanego wzoru (2 Mojż 25,1 40) Składanie ofiar ma charakter ciągły i niedoskonały 2 Autor, podobnie jak Szczepan (Dz. 7,44) koncentruje swą uwagę na Namiocie Zgromadzenia. Taka koncepcja świątyni była rozpowszechniona w diasporze.

11 8,1 68,1 6 9,24 28 Świątynia niebiańska dokonane dzieło Arcykapłan zasiada po prawicy Boga Jest Synem i Królem Swe kapłaństwo sprawuje w prawdziwej świątyni niebiańskiej Świątynia niebiańska należy do tego samego porządku co odpocznienie (4,1 11), miasto o stałych fundamentach (11,10.16) i niewzruszone królestwo (12.28) Ofiara Chrystusowa jest bezprzedmiotowa gdyby miała być złożona w świątyni ziemskiej Chrystus ofiaruje własną krew Złożona ofiara ma charakter jednorazowy i doskonały

12 Pewność zbawienia Wprowadzenie 8,1 68,1 6 9, ,27 28 I jak zgodnie z przeznaczeniem ludzie raz umierają, a potem [czeka ich] sąd, tak też Chrystus, raz złożony w ofierze, aby wziąć [na siebie] grzechy wielu, drugi raz ukaże się tym, którzy Go wyczekują, nie z powodu grzechu, lecz dla [ich] zbawienia.

13 Lepsze przymierze Wprowadzenie 8,1 68,1 6 9,24 28 Obecne przymierze jest lepsze, ponieważ jest: Poręczone przez Chrystusa (7,22) oraz Oparte na lepszych obietnicach. Chrystus jest również pośrednikiem tego przymierza (8,6; 9,15; 12,24).

14 Eklezjologia: 8,7 13 9, ,7 13 9, ,7 13 Stare przymierze 9,15 23 Nowe przymierze Gdyby bowiem to pierwsze było bez wad, nie szukano by miejsca na drugie. Gani ich bowiem w słowach: Oto idą dni, mówi Pan, gdy ustanowię z domem Izraela i z domem Judy nowe przymierze. Nie takie przymierze, jakie zawarłem z ich ojcami w dniu, gdy ująłem ich rękę, aby ich wyprowadzić z ziemi egipskiej; ponieważ oni nie wytrwali w moim przymierzu, Ja także przestałem się o nich troszczyć, mówi Pan. Takie zaś [jest] przymierze, które zawrę z domem Izraela po tych dniach, mówi Pan: moje prawa włożę w ich umysły i wypiszę je na ich sercach, i będę im Bogiem, a oni będą mi ludem. I nikt nie będzie uczył swego rodaka ani nikt swego brata, mówiąc: Poznaj Pana ponieważ wszyscy mnie poznają, od najmniejszego aż do największego spośród nich, gdyż będę miłosierny dla ich nieprawości i nie wspomnę więcej ich grzechów. Gdy [Pan] mówi: Nowe, pierwsze uznaje za przedawnione; a to, co się przedawnia i starzeje, bliskie jest zaniknięcia. Po to też jest On pośrednikiem nowego przymierza, aby gdy została poniesiona śmierć dla odkupienia wykroczeń [popełnionych] za pierwszego przymierza ci, którzy zostali zaproszeni, dostąpili spełnienia obietnicy wiecznego dziedzictwa. Gdzie bowiem jest testament,tam musi być stwierdzona śmierć tego, który go sporządził; bo testament staje się prawomocny z chwilą śmierci, a dopóki żyje jego autor, jeszcze nie obowiązuje. Dlatego i pierwsze [przymierze] nie zostało wprowadzone bez rozlewu krwi. Gdy bowiem Mojżesz ogłosił całemu ludowi wszystkie ustawy Prawa, wziął krew cieląt i kozłów wraz z wodą, wełną szkarłatną i hizopem, pokropił zarówno samą księgę, jak i cały lud, i powiedział: To jest krew przymierza, które Bóg dla was ustanowił. Podobnie też pokropił krwią przybytek i wszystkie naczynia przeznaczone do służby Bożej. Właściwie według Prawa niemal wszystko oczyszcza się krwią i bez przelania krwi nie ma przebaczenia. Z jednej zatem strony [ziemskie] obrazy rzeczy niebieskich trzeba oczyszczać takimi [ofiarami], z drugiej zaś same rzeczy niebieskie lepszymi ofiarami niż te.

15 Lepsze obietnice Wprowadzenie 8,7 13 9,15 23 Inne przymierze niż to z 2 Mojż. 24,1-8 Autor cytuje tutaj Jer. 31,31 34 oraz Ez. 36,26 nn. To nowe przymierze jest lepsze ponieważ jest oparte na lepszych obietnicach: Prawo wpiszę w ich umysły i serca Poznają mnie Nie wspomnę więcej ich grzechów

16 8,7 13 9,15 23 Wielorakie znaczenie słowa: przymierze Przymierze diatj kh przymierze, porozumienie, testament Autor wykorzystuje wielorakie znaczenie pojęcia diatj kh na rzecz argumentacji zawartej w wersetach: 9,16 18.

17 Oczyszczenie i uświęcenie 8,7 13 9,15 23 Rytuały wynikające z nakazów prawa Poświęcenie przybytku: 2 Mojż. 40,9; 3 Mojż. 8,10-12 Oczyszczenie trędowatego: 3 Mojż 14,1-7 Oczyszczenie osoby, która dotknęła zwłok: 4 Mojż. 19,1-22 Znakomita większość rytuałów oczyszczających wymagała przelania krwi (np. 2 Mojż 29,12; 3 Mojż 8,15; 16,14 19) Prawdziwe oczyszczenie i uświęcenie Prawdziwe oczyszczenie i uświęcenie wymaga doskonałej ofiary

18 Ofiara: 9,1 10 9, ,1 10 9, ,1 10 Stare instytucje ofiarnicze 9,11 14 Chrystus doskonała ofiara Wprawdzie i w pierwszym [przymierzu] były przepisy dotyczące służenia Bogu oraz ziemska świątynia. Postawiony bowiem został przybytek, w [którego części zewnętrznej], zwanej [miejscem] świętym, stały świecznik i stół oraz wyłożone były chleby ofiarne, za drugą zaś zasłoną [znajdowała się część wewnętrzna] przybytku, zwana Świętym Świętych, mieszcząca wykonany ze złota ołtarz kadzidlany oraz pokrytą w całości złotem Skrzynię Przymierza, w której [złożone były]: złoty dzban z manną, laska Aarona, która zakwitła, i tablice przymierza; nad nią zaś [ustawione były] cherubiny chwały, zacieniające wieko miłosierdzia o czym teraz nie ma potrzeby szczegółowo mówić. W związku z takim urządzeniem przybytku kapłani pełniący służbę wchodzą zawsze do jego [części] zewnętrznej, do drugiej zaś raz w roku [wkracza] tylko arcykapłan, i to z krwią, którą ofiaruje za siebie samego i za popełnione nieświadomie grzechy ludu. Przez to Duch Święty wskazuje, że dopóki istnieje pierwszy przybytek, droga do miejsca świętego nie została jeszcze objawiona; ma to znaczenie symboliczne, odnoszące się do czasu teraźniejszego, kiedy to składane są dary i ofiary, które w odniesieniu do sumienia nie mogą doprowadzić do doskonałości osoby pełniącej służbę. Są to tylko przepisy dotyczące ciała, o pokarmach, napojach i różnych obmywaniach, obowiązujące do czasu wprowadzenia nowego porządku. Lecz Chrystus, który pojawił się jako arcykapłan [nowo] powstałych dóbr, [wszedł] przez większy i doskonalszy przybytek, nie ręką zbudowany, to jest nie [należący] do tego, co stworzone; wszedł [On] do świątyni nie z krwią kozłów i cieląt, ale ze swoją własną krwią, raz na zawsze,zapewniając [nam] wieczne odkupienie. Bo jeśli krew kozłów i wołów oraz popiół z jałówki przez pokropienie uświęcają skalanych i przywracają cielesną czystość, o ileż bardziej krew Chrystusa, który przez wiecznego Ducha, jako nieskazitelny, ofiarował samego siebie Bogu,oczyści nasze sumienie od martwych uczynków, abyśmy mogli służyć żywemu Bogu.