WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z CHEMII DLA KLASY I

Transkrypt

1 WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z CHEMII DLA KLASY I mgr Marta Warecka Lenart program nauczania chemii w gimnazjum autorstwa Marii Kulawik i Teresy Litwin Ocenę dopuszczający otrzymuje uczeń, który w 75% spełnił wymagania na ocenę dostateczny ; Na każdą wyższą ocenę uczeń musi także spełnić wymagania przyporządkowane ocenie niższej; Na ocenę celujący uczeń klasy I w zakresie chemii powinien potrafić: samodzielnie formułować i rozwiązywać problemy, stawiając hipotezy i weryfikując je na drodze eksperymentu laboratoryjnego; śledzić na bieżąco i znać najnowsze osiągnięcia z dziedziny chemii i nauk matematyczno-przyrodniczych, prezentować własną opinię na ich temat oraz z własnej inicjatywy dzielić się zdobytą wiedzą; wykorzystując technologię informacyjną, celowo gromadzić, przetwarzać i prezentować wiadomości; zdobyć wiadomości i umiejętności z dziedziny chemii i nauk pokrewnych wykraczające poza program nauczania; odnosić sukcesy w przedmiotowych konkursach szkolnych i pozaszkolnych; przejawiać aktywną postawę wobec zagrożeń środowiska przyrodniczego i swoim przykładem motywować innych do działania.

2 WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ DLA III ETAPU EDUKACYJNEGO: SUBSTANCJE I PRZEMIANY Uczeń: 1.1.opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów; wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji 1.2. przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość 1.7. opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych 1.8. opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki 1.6. posługuje się symbolami pierwiastków 1.4 wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym 3.1. opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; planuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną 1.5. klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości 4.7. opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem 4.1. wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną 4.2. odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o tlenie 4.2. planuje doświadczenia dotyczące danego gazu 4.4. pisze równania reakcji otrzymywania tlenu, wodoru, tlenku węgla (IV) 4.6. opisuje obieg tlenu w przyrodzie 4.8. wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu 4.2. opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru i CO odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie 4.3. wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są mało aktywne chemicznie i wymienia ich zastosowania 4.9. planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO 2 w powietrzu wydychanym z płuc 4.2. odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o wodorze 4.5. opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej i proponuje sposoby zapobiegania jej powiększaniu wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza planuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami 3.2. opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany; podaje przykłady różnych typów reakcji; zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski 3.3.definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne

3 dostateczny 2+3 dobry bardzo dobry wie, jakie wymagania i sposób oceniania będzie stosował nauczyciel wie, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom podaje wyroby przemysłu chemicznego znane z życia codziennego podaje podstawowe zasady bhp i skutki nieprzestrzegania tych zasad stosuje zasady bhp w pracowni wie, jaki sprzęt i szkło są stosowane w pracowni podaje nazwy wybranych sprzętów i szkła wie, czym różni się ciało fizyczne od substancji chem. wie, co to są właściwości fizyczne substancji odczytuje z tablic właściwości fizyczne substancji wie, co to jest mieszanina określa, czym różni się mieszanina nie- i jednorodna podaje przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych wskazuje zjawiska fizyczne i przemiany chemiczne wie, co to jest pierwiastek i związek chemiczny rozumie istnienie potrzeby wprowadzenia symboliki chemicznej odszukuje w układzie okresowym pierwiastki podaje przykłady pierwiastków i związków chem. wyróżnia ze zbioru substancji pierwiastki i związki wymienia nazwy pięciu metali i trzech niemetali podaje zastosowania metali w życiu codziennym wie, że powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów podaje zawartość procentową głównych składników powietrza zna rolę i zastosowanie powietrza określa właściwości tlenu wie, jak można otrzymać tlen zna rolę tlenu w przyrodzie podaje nazwy poznanych tlenków wie, które substancje są substratami i produktami zapisuje słownie równanie reakcji wskazuje substraty i produkty, pierwiastki i związki wie, jakie są stałe i zmienne składniki powietrza określa, na czym polega reakcja wymiany SUBSTANCJE I PRZEMIANY uzasadnia konieczność zachowania warunków bezpieczeństwa uzasadnia hasło chemia żywi, leczy, ubiera, broni omawia zastosowanie wybranych sprzętów laboratoryjnych na podstawie opisu podaje nazwy substancji określa właściwości fizyczne substancji podaje przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych uzasadniając wybór określa, jakie są sposoby rozdzielania mieszanin na składniki i na czym polegają umie sporządzić mieszaninę substancji rozdziela mieszaninę na składniki opisuje właściwości fizyczne poznanych pierwiastków podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych znanych z życia wyjaśnia definicję związku chemicznego na konkretnym przykładzie porównuje właściwości metali i niemetali wyróżnia ze zbioru pierwiastków metale i niemetale wyróżnia ze zbioru substancji mieszaninę i związek chem. wymienia zjawiska świadczące o tym, że tlen jest składnikiem powietrza opisuje sposób rozdziału powietrza wyjaśnia, na czym polega reakcja spalania podaje, jakie jest znaczenie tlenu w życiu i praktyce odróżnia oraz podaje przykłady spalania i utleniania zapisuje słownie reakcje spalania dwóch wybranych pierwiastków wie, na czym polega obieg azotu i obieg dwutlenku węgla omawia zastosowanie praktyczne dwutlenku węgla i gazów szlachetnych określa znaczenie fotosyntezy oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu w danym pomieszczeniu omawia higroskopijność wykazuje obecność pary wodnej w atmosferze wie, jak otrzymać wodór wyjaśnia, na czym polegają: dziura ozonowa, kwaśne deszcze i efekt cieplarniany uzasadnia twierdzenie, że życie bez wyrobów przemysłu chemicznego byłoby obecnie niemożliwe, a z przemianami chemicznymi spotykamy się wszędzie proponuje doświadczenie (rysunek, obserwacje wnioski), mając podany jego tytuł wykorzystuje gęstość i objętość do obliczania masy podaje sposoby identyfikacji różnych substancji dokonuje podziału substancji ze względu na jej właściwości i skład projektuje, wykonuje i opisuje sposoby rozdzielania mieszanin podaje kryteria klasyfikacji pierwiastków na metale i niemetale wymienia polskie miejscowości, w których występują rudy metali opisuje reakcje chemiczne znane z życia codziennego, podając towarzyszące im zjawiska fizyczne projektuje doświadczenia potwierdzające występowanie tlenu, dwutlenku węgla i pary wodnej w powietrzu wymienia różnice między spalaniem i utlenianiem; wyjaśnia, dlaczego spalanie w tlenie przebiega szybciej, niż spalanie w powietrzu proponuje metodę odróżnienia tlenu od azotu i dwutlenku węgla porównuje właściwości tlenu, wodoru, azotu, dwutlenku węgla określa zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego projektuje doświadczenie mające na celu ustalenie składu pierwiastkowego wody wyjaśnia, dlaczego napełnianie balonów helem jest bezpieczniejsze, niż wodorem wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występującymi zagrożeniami umie zaproponować sposoby zmniejszania

4 opisuje właściwości dwutlenku węgla wykrywa dwutlenek węgla wie, na czym polega fotosynteza i efekt cieplarniany wymienia gazy szlachetne uzasadnia, że woda jest związkiem chemicznym wykazuje, że wodór ma mniejszą gęstość od powietrza podaje słowny zapis syntezy i analizy wody zna rolę wody w przyrodzie podaje, jakie zanieczyszczenia występują w powietrzu wymienia tlenki zanieczyszczające powietrze zna źródła zanieczyszczeń wód i powietrza wyjaśnia, dlaczego należy zakładać pasy zieleni wskazuje utleniacz i reduktor zapisuje słownie typowe reakcje redox uzasadnia, że reakcje redox to reakcje wymiany zna typy reakcji chemicznych wie, co to są reakcje endo- i egzoenergetyczne rozróżnia pierwiastki, związki chem i mieszaniny określa typ reakcji na podstawie zapisu słownego określa właściwości fiz. i chemiczne substancji podaje symbole chem. podstawowych pierwiastków dopasowuje określone pojęcia odpowiednim definicjom podaje przyczyny wzrostu stężenia dwutlenku węgla opisuje przyczyny i skutki dziury ozonowej, efektu cieplarnianego, kwaśnych deszczy wskazuje proces utleniania i redukcji, utleniacz i reduktor podaje przykłady reakcji endo- i egzoenergetycznych zapisuje słownie przebieg reakcji różnego typu dokonuje prostych obliczeń na podstawie znajomości składu procentowego powietrza identyfikuje substancje na podstawie informacji cząstkowych zanieczyszczeń wody i powietrza podaje przykłady praktycznego zastosowania reakcji redox identyfikuje substancje na podstawie schematów przebiegu ich reakcji WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ DLA III ETAPU EDUKACYJNEGO: WEWNĘTRZNA BUDOWA MATERII Uczeń: 1.3. obserwuje mieszanie się substancji, opisuje ziarnistą budowę materii, tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia 1.3. planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii 2.1.odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastku 3.4.oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych 2.2. opisuje i charakteryzuje skład atomu, definiuje elektrony walencyjne 2.3 ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa 2.4 wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych 2.5.definiuje pojęcie izotopu, wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie, wyjaśnia różnice w budowie izotopów wodoru 2.6.definiuje pojęcie masy atomowej 2.8.opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów 2.9 na przykładzie cząsteczek H 2, Cl 2, N 2, CO 2, H 2 O, HCl, NH 3 opisuje powstawanie wiązań atomowych oraz zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek 2.10.definiuje pojęcie jonów i opisuje, jak powstają; zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów; na przykładzie Mg, Na, Al, S, Cl opisuje powstawanie

5 wiązania jonowego 2.11porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych 2.12 definiuje pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom, łącząc się z atomami innych pierwiastków; odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup 1,2,13,14,15,16, rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego o znanych wartościowościach pierwiastków 2.14 ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości 3.4 dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu związku chemicznego 3.2 dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski 3.4 dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa zachowania masy wie, jak zbudowana jest materia określa atom jako najmniejszą część pierwiastka zachowującą jego właściwości wyjaśnia mechanizm procesu dyfuzji wie, że są różnice we właściwościach atomów pierwiastków wie, co to jest masa atomowa, masa cząsteczkowa odczytuje masy atomowe pierwiastków oblicza masy cząsteczkowe zna treść prawa zachowania masy wykorzystuje prawo do obliczenia masy jednego z reagentów, znając masy innych wymienia cząstki elementarne podaje położenie cząstek w atomie wie, co określają liczba atomowa i liczba masowa zna związek między liczbą protonów i elektronów w atomie znając liczbę atomową i masową określa liczbę protonów i elektronów definiuje pojęcie: izotopy i podaje ich przykłady zna izotopy wodoru i różnice między nimi określa, na czym polega i do czego służy zjawisko promieniotwórczości rozpoznaje symbole izotopów wymienia twórcę układu okresowego wie, jakich informacji o atomie dostarcza układ okresowy omawia prawo okresowości wskazuje położenie poznanych pierwiastków w układzie okresowym określa liczbę cząstek elementarnych na podstawie miejsca WEWNĘTRZNA BUDOWA MATERII umie wykonać doświadczenie wykazujące ziarnistość materii wykonuje obliczenia z wykorzystaniem mas atomowych i cząsteczkowych zna najważniejsze założenia atomistyczno - cząsteczkowej teorii budowy materii umie sprawdzić doświadczalnie słuszność prawa zachowania masy określa cechy cząstek elementarnych definiuje pojęcie: elektrony walencyjne zna maksymalną liczbę elektronów walencyjnych rysuje model atomu pierwiastka rozumie zależność między składem izotopowym a masą atomową pierwiastka zna oznakowanie izotopów promieniotwórczych podaje informacje o atomie pierwiastka na podstawie jego położenia w układzie okresowym zna zależność między liczbą powłok elektronowych a numerem okresu określa podobieństwa i różnice w budowie atomów pierwiastków tej samej grupy opisuje, jak tworzą się i na czym polegają wiązania atomowe i jonowe określa różnice między wiązaniem spolaryzowanym i niespolaryzowanym podaje symbole jonów, z których złożony jest dany związek określa rolę elektronów walencyjnych w tworzeniu cząsteczek projektuje doświadczenie świadczące o ziarnistej budowie materii wyjaśnia na podstawie modeli różnice we właściwościach substancji o różnych stanach skupienia planuje doświadczenie potwierdzające słuszność prawa zachowania masy przewiduje budowę atomu na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym zna różnice między promieniotwórczością naturalną i sztuczną wie, co to jest reakcja łańcuchowa, szereg promieniotwórczy i okres połowicznego rozpadu wyjaśnia zagrożenia związane z promieniotwórczością modeluje atomy pierwiastków z wykorzystaniem tabeli układu okresowego i podanej liczby masowej określa zależność budowy atomu i właściwości pierwiastków a ich miejscem w układzie okresowym zapisuje wzory elektronowe i kreskowe prostych związków zapisuje wzory elektronowe i kreskowe cząsteczek określa różnice między kationami i anionami określa zależność między ładunkiem jonu a jego wartościowością określa wzór związku chemicznego na podstawie stosunku wagowego pierwiastków zapisuje za pomocą symboli i wzorów oraz uzgadnia

6 w układzie okresowym na podstawie modelu określa symbol pierwiastka definiuje elektrony walencyjne podaje przykłady cząsteczek, w których występuje wiązanie atomowe lub jonowe wie, że oktet elektronowy jest trwałym stanem atomu wie, co to są i jak powstają jony buduje modele cząsteczek o wiązaniu jonowym definiuje pojęcie: wartościowość wie, że pierwiastek może mieć kilka wartościowości określa wartościowość pierwiastka w tlenkach, siarczkach i chlorkach wie, że pierwiastki w stanie wolnym mają wartościowość równą zeru określa liczbę pierwiastków i atomów wchodzących w skład związku określa wartościowość pierwiastków na podstawie wzoru sumarycznego formułuje prawo stałości składu związku chemicznego wie, co to jest stosunek wagowy pierwiastków w związku chemicznym wskazuje wzory substratów i produktów wskazuje poprawnie napisane równanie reakcji dobiera współczynniki stechiometryczne równania znając masę reagenta, oblicza masę drugiego oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych określa rodzaj wiązania chemicznego pisze wzory sumaryczne i strukturalne związków chemicznych przyporządkowuje pojęciom odpowiednie definicje zapisuje wzór sumaryczny na podstawie znajomości wzoru strukturalnego i odwrotnie określa wartościowości pierwiastka na podstawie położenia w układzie okresowym podaje nazwę związku na podstawie wzoru sumarycznego modelowo przedstawia cząsteczkę związku na podstawie wzorów sumarycznego i strukturalnego oblicza stosunek wagowy pierwiastków odczytuje zapisane równania reakcji modelowo przedstawia przebieg danej reakcji przewiduje właściwości dowolnego pierwiastka na podstawie położenia w układzie okresowym równania reakcji oblicza masę i objętość jednego reagenta, znając masę i objętość drugiego pisze, uzgadnia i odczytuje równania reakcji chemicznych określa i w praktyce wykorzystuje zależność między budową atomu a położeniem w układzie okresowym

7 WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ DLA III ETAPU EDUKACYJNEGO: WODA I ROZTWORY WODNE Uczeń: 5.2 opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie 5.7. proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą 5.1. bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie 5.3. planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie 5.5. odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temp opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym 5.6. prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze WODA I ROZTWORY WODNE wie, w jakiej postaci i gdzie występuje woda wymienia rodzaje wód wymienia procesy zachodzące w przyrodzie przy udziale wody podaje nazwy procesów fizycznych związanych ze zmianą stanu skupienia wody zna wzór i budowę cząsteczki wody określa, co to jest roztwór, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczana podaje przykłady substancji dobrze i trudno rozpuszczalnych w wodzie określa, jakie czynniki wpływają na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie definiuje rozpuszczalność i określa, od czego zależy posługuje się wykresem rozpuszczalności odróżnia roztwór nasycony od nienasyconego korzystając z wykresu, wymienia substancje dobrze i trudno rozpuszczalne w danej temp. wie, czym różni się roztwór stężony i rozcieńczony wie, czym różnią się: zawiesina, roztwór koloidalny i roztwór właściwy definiuje pojęcie: stężenie procentowe roztworu wie, co to jest roztwór n-% umie przygotować roztwór o danym stężeniu oblicza stężenie procentowe roztworu oblicza ilość substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika w roztworze rozwiązuje zadania tekstowe z uwzględnieniem stężenia % wyjaśnia pojęcia: dipol, asocjacja wie, na czym polega obieg wody w przyrodzie wyjaśnia rolę wody dla organizmów żywych charakteryzuje procesy związane ze zmianami stanu skupienia wody zapisuje równania reakcji, w których woda jest substratem lub produktem reakcji wykazuje doświadczalnie, jakie czynniki wpływają na szybkość rozpuszczania się substancji wyjaśnia na modelu proces rozpuszczania na podstawie wykresu określa zależność między rozpuszczalnością a temperaturą sporządza wykres zależności rozpuszczalności od temperatury określa, czym różni się roztwór nienasycony i nasycony omawia proces krystalizacji odróżnia na podstawie doświadczenia roztwór nasycony od nie- dokonuje podziału roztworów ze względu na: wielkość i ilość cząstek substancji rozpuszczonej oblicza stężenie procentowe roztworów powstałych przez zmieszanie roztworów o różnych stężeniach znając rozpuszczalność substancji, oblicza stężenie procentowe zna wzór na stężenie procentowe rozwiązuje zadania tekstowe z uwzględnieniem gęstości wyjaśnia, dlaczego w temp. 4 C woda ma największą gęstość i jakie są tego konsekwencje wyjaśnia konsekwencje polarnej budowy cząsteczki wody wyjaśnia, dlaczego różne czynniki wpływają na szybkość rozpuszczania podaje sposoby otrzymywania roztworów nasyconych z nienasyconych i odwrotnie oblicza ilość substancji potrzebnej do dodania, by otrzymać roztwór nasycony podaje sposoby otrzymania roztworów nasyconych z nie- i odwrotnie oblicza stężenie procentowe roztworów powstałych przez zagęszczenie lub rozcieńczenie roztworów oblicza stężenie roztworu otrzymanego po zmieszaniu dwóch roztworów o znanej masie i stężeniu

8 SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH Ocenianie wspomagające: odpowiedzi ustne kartkówki prace domowe prace nadobowiązkowe dla uczniów chętnych udział w konkursach i olimpiadach zaangażowanie na lekcji (aktywność) prowadzenie zeszytu ćwiczeń Ocenianie sumujące: sprawdzian test