Prawo upadłościowe i naprawcze. Dr Anna Rachwał 2014/2015

Transkrypt

1 Prawo upadłościowe i naprawcze Dr Anna Rachwał 2014/2015

2 Prawo upadłościowe i naprawcze 2. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości i. Wniosek o ogłoszenie upadłości ii. Zagadnienia proceduralne iii. Postępowanie zabezpieczające

3 Spółka z o.o. Albatros wszczęła przeciwko spółce z o.o. Bocian postępowanie o zapłatę ceny za nabyte przez spółkę Albatros udziały w spółce z o.o. Czajka. Spór toczący się zgodnie z umową stron przed sądem polubownym jest skomplikowany prawnie i postępowanie trwa już ponad rok. Spółka Albatros złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości spółki Bocian. Z bilansu spółki Bocian, przedstawionego na żądanie sądu upadłościowego, wynika, że jej zobowiązania przekraczają wartość jej majątku. Spółka popadła również w niewielkie opóźnienia ze spłatą kilku innych zobowiązań. W postępowaniu przed sądem upadłościowym spółka Bocian kwestionuje istnienie zobowiązania. Czy sąd może wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości spółki z o.o. Bocian?

4 Postępowanie upadłościowe może toczyć się wyłącznie na wniosek uprawnionego podmiotu. Ustawa rozróżnia: Podmioty uprawnione do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika (art. 20 PUiN) Dłużnik i jego reprezentanci są także zobowiązani do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 21 PUiN) Określone prawa lub obowiązki ustawa wiąże albo z konkretnymi uprawnionymi podmiotami (np. wierzyciel, por. art. 24, art. 32 ust. 2 PUiN) albo ze statusem wnioskodawcy, niezależnie od tego, czy dany podmiot był zobowiązany czy tylko uprawniony do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (por. art. 32 ust. 5, art. 54 ust. 1 PUiN)

5 Legitymacja wierzyciela wierzyciel: każdy, kto może zgłosić swoją wierzytelność w postępowaniu upadłościowym (art. 189 PUiN) i uzyskać zaspokojenie: Niezależnie od prywatno- czy publicznoprawnego charakteru wierzytelności (por. art. 342 ust. 1 pkt 3 PUiN) oraz wierzytelności zabezpieczone rzeczowo (por. art. 236 ust. 2 i 3 PUiN; ograniczenie do wierzycieli osobistych: PROJEKT 14) wierzytelność musi istnieć w chwili składania wniosku legitymacji nie dają wierzytelności przyszłe, np. wynikające z umowy poręczenia, jeżeli poręczyciel nie spełnił jeszcze świadczenia wierzytelność powinna być uprawdopodobniona (art. 24 PUiN), wierzyciel nie musi udowadniać jej istnienia sąd upadłościowy samodzielnie ocenia czy wierzytelność sporna jest dostatecznie uprawdopodobniona

6 Mariusz członek zarządu spółki z o.o. Jaskółka do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości tej spółki nie zawierający określenia, czy wnosi o upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika czy upadłość z możliwością zawarcia układu. Umowa spółki przewiduje reprezentację łączną dwóch członków zarządu lub członek zarządu łącznie z prokurentem. Jako dowód niewypłacalności spółki Mariusz przedstawił zawiadomienia o wszczęciu przeciwko spółce egzekucji przez komorników. Czy sąd może domagać się od Mariusza dołączenia dodatkowych dokumentów? Co powinien zrobić sąd w przypadku, gdy wspólnicy spółki Jaskółka niezadowoleni ze złożenia wniosku przez Mariusza po złożeniu wniosku a przed wydaniem przez sąd rozstrzygnięcia odwołali zarząd i nie ustanowili nowego zarządu? W razie ustanowienia nowego zarządu czy będzie możliwe zaskarżenie postanowienia o ogłoszeniu upadłości?

7 : Legitymacja dłużnika i jego reprezentantów Dłużnik jest zarówno uprawniony jak i zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie swojej upadłości W przypadku osób prawnych i ułomnych osób prawnych: wniosek złożony zgodnie z zasadami reprezentacji danej (ułomnej) osoby prawnej wyłącznie sam dłużnik jest uprawniony do złożenia wniosku o ogłoszenie swojej upadłości, jeżeli jest osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej (art ust. 2 PUiN) PROJEKT 14: wyłącznie dłużnik będzie uprawniony do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego (art. 4 Pr.Rest.)

8 Uprawnienie i obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika będącego (ułomną) osobą prawną ma także każda osoba, która może ją reprezentować samodzielnie lub łącznie z innymi osobami: każdy wspólnik spółki osobowej uprawniony do reprezentacji; każdy członek zarządu osoby prawnej; Uprawnienie do złożenia wniosku przez te osoby jest: Ich własnym uprawnieniem (tak: wyr. SN z , II CSK 255/08, OSNC 2009/C/69) szczególnym sposobem reprezentacji (ułomnych) osób prawnych (tak: uchw. SN z , III CZP 12/09, OSNC 2010/1/8)

9 Inne osoby uprawnione do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika: każdy wspólnik, który odpowiada za zobowiązania spółki osobowej całym majątkiem w odniesieniu do tej spółki (własne uprawnienie czy szczególna reprezentacja jak przy członkach zarządu?); likwidator spółki osobowej w likwidacji; (?) prokurent (por. post. SN z , V CSK 177/12, OSNC 2013/11/131 brak definitywnej odpowiedzi); (?) likwidator osoby prawnej (niewymieniony ani w art. 20, ani w art. 21 PUiN; ma prawo reprezentacji, ale w zakresie czynności likwidacyjnych; powszechnie przyjmuje się, że jest uprawniony, ale są wątpliwości co do obowiązku) Wyłącznie Komisja Nadzoru Finansowego co do banku (art. 426 PUiN)

10 Termin złożenia wniosku dla podmiotów zobowiązanych: 2 tygodnie od wystąpienia podstawy ogłoszenia upadłości (ogólnej lub bilansowej) członkowie zarządu osób prawnych: nawet jeżeli objęli funkcję w czasie, kiedy dłużnik był już niewypłacalny; Nie zwalnia ich od tego obowiązku okoliczność, że wniosek podlegałby oddaleniu na podstawie art. 13 PUiN (ubóstwo masy) PROJEKT 14: termin wydłużony do 1 miesiąca [UWAGA: istotna zmiana przesłanki bilansowej: długotrwała (2 lata) przewaga rozmiaru zobowiązań nad wartością majątku)

11 Skutki niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez podmioty zobowiązane w terminie: Odpowiedzialność odszkodowawcza (deliktowa) względem osób trzecich (nie tylko wierzycieli) za szkodę, którą poniosły wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 21 ust. 3 PUiN; PROJEKT 14: domniemanie szkody w wysokości niezaspokojonej wierzytelności) Członkowie zarząd spółki z o.o.: odpowiedzialność za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 KSH (odszkodowawcza, por. uchw. SN z r., III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20; wg literatury - gwarancyjna)

12 Wniosku o ogłoszenie upadłości powinien zawierać (art. 22 PUiN): Dane identyfikujące dłużnika Uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek (tj. wskazujących na spełnienie przesłanek ogłoszenia upadłości) Dodatkowo: wniosek dłużnika (art. 23 PUiN): Określenie, czy wnosi o upadłość układową czy likwidacyjną Dokumenty obrazujące sytuację majątkową dłużnika i jego stosunki z dłużnikami i wierzycielami Dodatkowo: wniosek wierzyciela (art. 24 PUiN) Uprawdopodobnienie wierzytelności Określenie sposobu prowadzenia postępowania?

13 Skutki złożenia wniosku dotkniętego brakami formalnymi lub nienależycie opłaconego: Wnioskodawca zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika: zwrot (art. 28 ust. 1 PUiN) z możliwością usunięcia braku w terminie tygodniowym ze skutkiem od daty pierwotnego wniosku Wnioskodawca działający samodzielnie wezwanie o uzupełnienie braków (art. 130 KPC w zw. z art. 35 PUiN) Raz wszczęte postępowanie nie ulega zawieszeniu (np. do czasu zakończenia sporu o istnienie wierzytelności wnioskodawcy) ani wznowieniu (art. 35 PUiN)

14 Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości Sąd upadłościowy: sąd rejonowy sąd gospodarczy, właściwy według zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika (art. 18, art. 19 PUiN); 3 sędziów zawodowych (art. 18 PUiN) [PROJEKT 14: główny ośrodek podstawowej działalności + domniemanie miejsca zarządzania działalnością ] Posiedzenie niejawne; rozprawa, jeśli konieczna (art. 27 PUiN) Wysłuchanie dłużnika lub wierzyciela wnioskodawcy możliwe także poza rozprawą, a nawet na piśmie (art. 27 ust. 2, art. 30 ust. 3 PUiN) Uczestnicy: dłużnik + wnioskodawca (art. 26 ust. 1 PUiN) Spółka pozbawiona organu uprawnionego do reprezentacji nie ma zdolności procesowej > sąd upadłościowy ustanawia kuratora (art PUiN) Sąd ocenia, czy są spełnione przesłanki ogłoszenia upadłości likwidacyjnej czy upadłości układowej; nie jest związany wnioskiem (art. 14, art. 15 PUiN) Jeżeli zwołano wstępne zgromadzenie wierzycieli, sąd jest związany jego uchwałą co do sposobu dalszego postępowania (art. 47 ust. 1 PUiN)

15 Postępowanie zabezpieczające Bogdan jeden z członków zarządu spółki z o.o. Wróbelek złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, wraz z wnioskiem o zabezpieczenie majątku dłużnika, jednak bez wskazania sposobu zabezpieczenia. Sąd ustanowił zarządcę przymusowego całego majątku spółki, uznając, że zachodzi ryzyko ukrycia przez wspólników majątku spółki. Po wydaniu postanowienia spółka Wróbelek reprezentowana przez dwóch innych członków zarządu (Jana i Juliusza) zawarła umowę sprzedaży przedsiębiorstwa spółki z Krzysztofem i złożyła zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu, wskazując, że brak było podstaw ustanowienia tego zabezpieczenia. Jakie rozstrzygnięcie powinien wydać sąd II instancji? Czy Krzysztofowi przysługuje roszczenie o wydanie przedsiębiorstwa przez spółkę Wróbelek?

16 Postępowanie zabezpieczające Ustanowienie zabezpieczenia (art. 36 PUiN): Z urzędu, jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości pochodzi od dłużnika W innych wypadkach zabezpieczenie ustanawia się na wniosek wnioskodawcy o ustanowienie zabezpieczenia (Wystarczające jest żądanie zabezpieczenia, a jego treść określa PUiN, czy wnioskodawca musi wskazać sposób zabezpieczenia?) Sposób zabezpieczenia (art. 38 PUiN): Ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego: Upadły musi uzyskać zgodę nadzorcy na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu (art. 76 ust. 3 PUiN) Zarząd przymusowy, jeżeli zachodzi obawa ukrycia majątku, działania na szkodę wierzycieli lub dłużnik nie wykonuje poleceń nadzorcy sądowego Upadły traci prawo korzystania i rozporządzania swoim majątkiem, jego czynności są nieważne, a zarząd majątkiem przejmuje zarządca (art. 77 ust.1 PUiN);

17 Rozstrzygnięcie wniosku o ogłoszenie upadłości; Zaskarżanie rozstrzygnięć Cezary wspólnik spółki jawnej Żuraw, w której obowiązuje reprezentacja łączna 2 wspólników, złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki Żuraw z możliwością zawarcia układu, przedstawiając wstępne propozycje układowe. Sąd wydał postanowienie zgodnie z wnioskiem. Wierzyciel Paweł dowiedział się o ogłoszeniu upadłości spółki Żuraw i wniósł od tego postanowienia zażalenie, domagając się ogłoszenia upadłości dłużnika, ale obejmującego likwidację jego majątku. Zażalenie wniósł też inny wspólnik spółki Żuraw Ireneusz, wyłączony na mocy umowy od jej reprezentacji w którym domaga się uchylenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości i oddalenia wniosku. Jakie rozstrzygnięcie powinien wydać sąd II instancji?

18 Rozstrzygnięcie wniosku o ogłoszenie upadłości; zaskarżanie rozstrzygnięć Postanowienie o ogłoszeniu upadłości (treść: art. 51 ust. 1PUiN) = data ogłoszenia upadłości (godzina 0:00); art. 52 PUiN Natychmiastowa skuteczność (art. 51 ust. 2 PUiN) Ogłoszenie w MSiG i opublikowanie w dzienniku o zasięgu lokalnym wezwanie wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności (art. 51 ust. 1 pkt 4 PUiN) Zażalenie (art. 54 PUiN): Ogłoszenie upadłości: tylko dłużnik Oddalenie wniosku: tylko wnioskodawca (dłużnik/wierzyciel/inne podmioty) Sąd II instancji może nie może orzec o ogłoszeniu upadłości (może przekazać sprawę sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania) Nie przysługuje skarga kasacyjna (art. 33 ust. 2 PUiN) Nie przysługuje skarga o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem (art. 33 ust. 3 PUiN)