Sympozjum. Streszczenia referatów

Transkrypt

1 Sympozjum Wiarygodność wyborów samorządowych 2014: Analiza ilościowa Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 16 czerwca 2015 Streszczenia referatów Jarosław Flis Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński Efekt książeczki w wyborach samorządowych Zaskakujące wyniki wyborów sejmikowych, które rozminęły się z badaniami sondażowymi ogłoszonymi w wieczór wyborczy, w debacie publicznej zostały powiązane ze zwiększoną liczbą głosów nieważnych. W sposób mniej lub bardziej otwarty przyjmowano, że nieoczekiwane wyniki są efektem tego wzrostu Tymczasem jest możliwe, że obydwa zjawiska są skorelowane, ponieważ mają jedną przyczynę zmianę formy karty do głosowania z płachty większego formatu na wielostronicową broszurę formatu A4. Referat przedstawia obecny stan poszukiwań odpowiedzi na pytanie o wpływ formy karty do głosowania na wynik wyborów. Poszukiwania takie są kontynuowane, lecz już dziś można z dużą dozą pewności przedstawić ich pierwsze wyniki. Pokazują one skalę zjawiska i pierwsze oszacowanie jego źródeł. Oszacowanie efektu książeczki stało się możliwe dzięki swoistemu eksperymentowi naturalnemu, do którego doszło w wyborach powiatowych. W części powiatów Polskie Stronnictwo Ludowe, które wylosowało pierwszy numer dla swojego komitetu, nie wystawiało list pod własnym szyldem, a tym samym na pierwszą stronę trafiała lista Prawa i Sprawiedliwości. Taka sytuacja obejmowała około jedną trzecią powiatów. Zarówno porównanie wysokości poparcia, jak i analiza jego zmian pokazuje, że wynik Prawa i Sprawiedliwości w wyborach do rad powiatów w dużym stopniu zależał od braku listy PSL, czyli od zajmowania przez PiS pierwszej strony w książeczce. Takie umiejscowienie powodowało dodatkowy wzrost poparcia o ponad 8% oddanych głosów, czyli około 10% głosów ważnych. Piotr Gawron* Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej PAN, Gliwice Wybory samorządowe 2014: W poszukiwaniu anomalii statystycznych W roku 2014 wybory samorządowe w Polsce odbyły się w dniu 16 listopada. W tym dniu jednocześnie wybierano przedstawicieli do sejmików wojewódzkich, członków rad miast, dzielnic i gmin, a także wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. W ramach wystąpienia zostaną przedstawione wyniki pracy, której celem pracy było przeanalizowanie danych liczbowych dotyczące wyników wyborów do sejmików wojewódzkich. 1

2 Zaprezentowane zostaną histogramy poparcia dla komitetów wyborczych, wyniki badań korelacji pomiędzy frekwencja wyborczą, odsetkiem głosów nieważnych oraz wynikami danego komitetu wyborczego, a także porównanie częstości występowania poszczególnych cyfr w wynikach wyborczych z prawem Benforda. Wybory samorządowe z roku 2014 zostaną porównane z wyborami, które odbyły się w Federacji Rosyjskiej w latach Nasze badania nie wykazały oczywistych anomalii statystycznych, które mogłyby dostarczyć argumentów za tezą o masowych nieprawidłowościach lub oszustwach podczas ostatnich wyborów samorządowych w Polsce. * współpraca: Łukasz Pawela, Zbigniew Puchała, Jacek Szklarski, Karol Życzkowski Adam Gendźwiłł Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski Skąd się biorą głosy nieważne w wyborach do sejmików województw? W wystąpieniu przedstawię analizę wpływu różnych czynników warunkujących występowanie głosów nieważnych w wyborach do sejmików województw w Polsce w roku 2014 i w roku Omówię analizy regresji przeprowadzone na oficjalnych wynikach wyborów, zagregowanych na poziomie gmin. Argumentuję, że wzorce występowania głosów nieważnych w Polsce nie różnią się znacząco w dwóch ostatnich elekcjach do sejmików województw. W 2014 r. widoczny był silny efekt zbroszurowania karty wyborczej; niezmiennie w wyborach sejmikowych zauważalny jest również efekt wybiórczej mobilizacji wyborców, którzy są motywowani przede wszystkim do głosowania w wyborach władz gmin, a w mniejszym stopniu władz wyższych szczebli. W wystąpieniu rozważę również możliwe kierunki zmiany reguł wyborów samorządowych. Adam Kirpsza Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych, Uniwersytet Jagielloński Przyczyny głosów nieważnych w wyborach do sejmików wojewódzkich z 2010 roku W 2010 r. odbyły się w Polsce wybory do sejmików wojewódzkich. Ich wyniki są do dzisiaj gorąco komentowane ze względu na wysoką liczbę oddanych głosów nieważnych, których średni udział wyniósł 12,06%, a w niektórych gminach nawet 40%. Celem wystąpienia jest poznanie przyczyn tego fenomenu. Przetestowane zostaną trzy teorie wyborcze wyjaśniające powody oddawania głosów nieważnych: protestu (głosy nieważne są formą protestu wyborców wobec np. partii rządzącej, braku alternatyw politycznych czy sposobu rządzenia), instytucjonalna (głosy nieważne są efektem czynników instytucjonalnych, np. skomplikowanego systemu oddawania głosów, podziału administracyjnego czy statusu wybieranego urzędu) oraz strukturalna (głosy nieważne są produktem czynników społeczno-ekonomicznych, np. niskiego poziomu edukacji czy wysokiego bezrobocia). Główną metodą weryfikacji tych teorii będzie regresja liniowa. 2

3 Piotr Paczos Instytut Mechaniki Stosowanej, Politechnika Poznańska Krajowe Biuro Wyborcze, Delegatura w Poznaniu Czy istnieją obiektywne przesłanki na korzyść hipotezy o fałszowaniu wyników wyborów? Systemy informatyczne wykorzystywane w wyborach samorządowych w latach zmieniały się w zależności od stanu wiedzy, technologii oraz obowiązujących ustaw czy ordynacji wyborczych. Pracowało i pracuje z ich wykorzystywaniem wiele osób zaangażowanych i zatrudnionych w obwodowych jak i okręgowych komisjach wyborczych. Wykonawcy systemów informatycznych w kolejnych latach starali się poprawiać zarówno jakość, jak i funkcjonalność oprogramowania. Pierwsze systemy do obsługi wyborów samorządowych podzielone były na dwa moduły jeden dla komisji obwodowej, drugi dla komisji gminnej. Całość w okręgu wyborczym koordynował pełnomocnik informatyczny, koordynator OKW oraz kierownik operatorów. Kolejni wykonawcy zmieniali strukturę oprogramowania na bardziej funkcjonalną dodając lub rezygnując z niektórych podmodułów niezbędnych do prawidłowego sprawdzania poprawności arytmetycznej protokołów w obwodzie oraz nadzoru nad ich spływem i tworzeniu wyników z wyborów w komisjach gminnych i okręgowych. Czy zatem stosowne jest pytanie dotyczące fałszowania wyników wyborów samorządowcach na etapie komisji obwodowej, gminnej i okręgowej. Odpowiedź jest jednoznaczna i brzmi NIE, niemniej jednak przy spełnieniu jednocześnie kilku przesłanek zawsze taka możliwość istnieje, istniała i będzie istniała. Prezentacja pomoże zrozumieć funkcjonowanie systemu oraz rozwiać pewne wątpliwości dotyczące stawianych hipotez. Kazimierz Rzążewski Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, Warszawa Co robić? W czasie spotkania ekspertów w Pałacu Prezydenckim oraz w niedawno opublikowanym artykule w Rzeczpospolitej, wobec dramatycznie nieudanego doświadczenia wyborczego z jesieni 2014 roku, zaproponowaliśmy szereg, jak sądzimy, niezbędnych kroków, które mogą się przyczynić do poprawy sytuacji w przyszłości. W moim wystąpieniu omówię krótko nasze propozycje. Dotyczą one spraw takich, jak: 1. Rozszerzenie składu PKW o specjalistów z różnych dziedzin. 2. Postulat utworzenia przy PKW stałej komórki badawczej zajmującej się analizą, w szczególności analizą statystyczną, wyników kolejnych wyborów. 3. Udostępnienie zarchiwizowanych kart wyborczych uprawnionym specjalistom w celach naukowych. 4. Wprowadzenie ścisłej kontroli ilościowej i jakościowej druku kart do głosowania. Powierzenie druku kart Wytwórni Papierów Wartościowych. 5. Zakaz użycia broszur w wyborach do sejmików wojewódzkich. 3

4 6. Na kartach wyborczych do sejmików wprowadzenie kratki wstrzymuję się od głosu. 7. Ograniczenie liczby kandydatów poszczególnych partii w wyborach do sejmików. 8. Być może zastosowanie list zamkniętych w tych wyborach. Dariusz Stolicki Centrum Badań Ilościowych nad Polityką, Uniwersytet Jagielloński Gerrymandering w wyborach gminnych 2014 r. wstępna analiza problemu W 2014 r. po raz pierwszy w wyborach do rad wszystkich gmin (z wyjątkiem miast na prawach powiatu) stosowano jednomandatowe okręgi wyborcze. Jednak rozwiązania instytucjonalne przyjęte w kodeksie wyborczym stworzyły znaczne zagrożenia wystąpienia zjawiska gerrymanderingu, tj. manipulacji rozmiarem i granicami okręgu wyborczego w celu uzyskania korzyści wyborczej. Wystąpienie przedstawi dotychczas wypracowane metody wykrywania gerrymanderingu, najistotniejsze problemy związane z ich dostosowaniem do specyficznych uwarunkowań polskich samorządów gminnych oraz wstępne wyniki badań dla gmin małopolskich, przeprowadzonych w ramach realizowanego przez Centrum Badań Ilościowych nad Polityką projektu Badanie skali zjawiska gerrymanderingu w polskich wyborach do rad gmin w 2014 r. Anna Sułkowska Centrum Badań nad Terroryzmem i Instytut Analizy Informacji, Collegium Civitas Zastosowanie prawa Benforda w badaniu wiarygodności wyborów 2014 Korzystając z metod analitycznych znanych z analizy nadużyć finansowych oraz nadużyć na systemach informatycznych, zbadałam dane z wyborów samorządowych Celem badania było sprawdzenie, czy i w których obwodach do głosowania mogło dojść do nadużyć na głosach nieważnych. Zaprezentuję kolejno: 1. Metodę szukania anomalii opartą na prawie Benforda. 2. Sposób typowania podejrzanych obwodów do głosowania. 3. Wynik badania w odniesieniu do wyborów do sejmików wojewódzkich. 4. Hipotezy dotyczące źródła anomalii. Jacek Szklarski Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, Warszawa Porównanie wyników wyborów do sejmików z lat 2010 i 2014 wraz z oceną wpływu efektu pierwszej strony książeczki W referacie zostanie pokrótce przedstawiona ilościowa i graficzna analiza danych dla wyników z wyborów do sejmików województwa z roku 2014 i lat poprzednich. Wskażemy na istotne różnice w rozkładach poparcia oraz ilości głosów nieważnych dla różnych wyborów i rejonów kraju, a także pewne podobieństwa między wynikami dla województwa mazowieckiego z roku 2010 i całej Polski z roku Omówimy prosty model procesu 4

5 popełniania błędu przez głosującego na skutek efektu pierwszej strony książeczki wraz z oszacowaniem, jaki mógł mieć wpływ na wynik wyborów poprzez faworyzowanie jednej partii. Pokażemy, że przy poczynionych założeniach, efektem tym trudno wyjaśnić zaskakująco wysoki wynik partii z pierwszej strony książeczki. Przemysław Śleszyński Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa Głosy nieważne w wyborach samorządowych w świetle analizy kartograficznej W referacie zostaną poruszone zagadnienia przestrzennego zróżnicowania głosów nieważnych w wyborach samorządowych w Polsce w latach Zaprezentowane zostaną odpowiednie mapy i zestawienia statystyczne, pokazujące procentowy udział głosów nieważnych i innych wskaźników wyborczych w podziale gminnym. Dla wyborów z lat możliwe są analizy w zależności od przyczyn nieważności. Geografia nieważności między innymi wskazuje na charakterystyczne regularności przestrzennego zróżnicowania, związane z nawiązywaniem podwyższonych odsetków głosów z powodu postawienia więcej niż jednego znaku X do granic województw. Wykazane zostaną zalety analizy kartograficznej, pomagającej w efektywny sposób analizować zróżnicowania głosów nieważnych. Tomasz Żukowski Instytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski Wpływ zasobów administracyjnych na wyniki głosowania w obwodach zamkniętych na przykładzie wyborów samorządowych z roku 2014 w domach pomocy społecznej Wpływ zasobów administracyjnych (czynnika administracyjnego) na wyniki wyborów jest ważnym elementem badania systemów politycznych państw postkomunistycznych znajdujących się na wschód od Unii Europejskiej. Celem autora było wstępne rozpoznanie znaczenia tych zasobów we współczesnej Polsce. W pierwszym etapie analiz zbadano obwody zamknięte, szczególnie podatne na ewentualną presję władz lokalnych. Analiza ilościowa wyników wyborów samorządowych z roku 2014 w domach pomocy społecznej oraz zestawienie tychże wyników z danymi na temat struktury partyjnych wpływów na szczeblach władz samorządowych pozwoliła sformułować pierwsze hipotezy dotyczące stopnia wykorzystywania zasobów administracyjnych przez różne formacje polityczne. Hipotezy te wymagają weryfikacji w toku dalszych, pogłębionych analiz (również jakościowych). Przygotowanie streszczeń ukończono w dniu 26 maja