Ewangelii. Komparatywna. cytata. założeń cytaty. Sławomir Snela

Transkrypt

1 Komparatywna cytata Ewangelii Cytata Ewangelii Komentarz konstrukcyjny Ogólny układ synopsy Plan komparabli Spór o szabat i przepisy Prawa Proces Jezusa z podziałem na sceny Plan synoptyczny Przekaz o ustanowieniu Eucharystii Przykazania judaizmu Sławomir Snela Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii

2 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii 1 ו יּ ר א א לה ים א ת כּ ל א שׁ ר ע שׂ ה ו ה נּ ה ט וב מ א ד (BHS, Genesis 1,31a) καὶ εἶδεν ὁ θεὸς τὰ πάντα ὅσα ἐποίησεν καὶ ἰδοὺ καλὰ λίαν (Septuaginta, Genesis 1,31a) Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre (Biblia Tysiąclecia, V wydanie, Rdz 1,31a) God saw all that he had made, and it was very good (New International Version, Genesis 1,31a) PRZEDSTAWIENIE ZAŁOŻEŃ CYTATY EWANGELII DEFINICJA OGÓLNA Komparatywna cytata Ewangelii to jednokrotne zacytowanie wszystkich wersetów czterech ewangelii, w takim logicznym porządku, który umożliwi porównanie sposobu opisu treści ewangelicznych pomiędzy czterema ewangeliami. W niniejszej pracy, jako logiczny porządek cytowania wersetów ewangelicznych, wybrano kolejność chronologiczno narracyjną, tzn. ustalono kolejność chronologiczną poszczególnych wydarzeń i wersetów, a tam gdzie ustalenie kolejności chronologicznej nie było możliwe, np. z powodu równoważności opisów w wersetach między kolejnymi ewangeliami, lub z powodu tego, że dany opis stanowi komentarz narratorski, wybierano kolejność wersetów dyktowaną względami narracji. Komparatywną cytatę Ewangelii można sklasyfikować, jako etap pośredni pomiędzy synopsą a harmonią. Metoda wskazywania komparatywnych fragmentów tekstu opiera się na identyfikacji wątków tematycznych dotyczących tego samego kontekstu opisu (to samo wydarzenie, ten sam temat), z zaznaczeniem podobnych pod względem treści wersetów, lub grup wersetów. Termin wydarzenie używany w KCE, to według terminologii analizy narracyjnej 1 zdarzenie, ale ta metoda tutaj nie jest stosowana. W nawiasie klamrowym jest wskazane czy dany rozdział stanowi kontynuację poprzedniego rozdziału, tzn. jest wspólną jednostką opisową z poprzednim rozdziałem jeśli tak, to takie rozdziały są połączone przez wspólny tok narracji z nazwaniem tematu i symbolem części. Istotnym wyznacznikiem, dla połączenia dwóch sąsiednich rozdziałów przez wspólny tok narracji, jest podobny, określony czas, precyzyjniej, bezpośrednie następstwo czasu, oraz określone miejsce wydarzenia, lub nieodległe miejsce w następnym rozdziale będące następstwem zajścia wydarzenia z poprzedniego rozdziału. Ciąg rozdziałów i wydarzeń połączonych poprzez tok narracji tworzy całość ograniczoną pod względem czasu i miejsca. Nie rozpatrujemy przy tym szczegółowych zagadnień konstrukcji tekstu, podziału na logia, wyróżnienia pojedynczych scen w rozdziale, wyodrębnienia źródeł pochodzenia, etapów przekazywania i redakcji tekstu, gatunków literackich (przegląd pomocnej w tym zakresie metody historycznokrytycznej i metody analizy-narracyjnej można znaleźć gdzie indziej 2 ) rozpatrujemy tylko najbardziej zewnętrzną, opisową warstwę tekstu, tą bezpośrednio apelującą do odbiorcy przekazu, zwracając uwagę na wewnętrzną logikę tekstu właśnie z tego punktu widzenia. Tok narracji łączy rozdziały spełniające część lub wszystkie kryteria spójności tekstu 3, w każdym razie obowiązkowo te wyżej wymienione, ale 1 BARTNICKI R, KŁÓSEK K, Metody interpretacji Nowego Testamentu, Kraków, 2014, s tamże, temu zagadnieniu jest poświęcona cała pozycja. 3 tamże, s. 59.

3 2 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii ponieważ może dotyczyć rozdziałów nie tylko z jednej ewangelii, jest pojęciem szerszym, niż spójność i jedność tekstu. Uwidacznia on strukturę narracyjną, jaką niewątpliwie stanowił tekst pierwotny autora biblijnego jeszcze przed podziałem na wersety i rozdziały 4 (podział na rozdziały to XIII w. po Chr., a numeracja wersetów to wiek XVI 5, 6 ), tyle, że jest to struktura wedle założonego w KCE porządku. Jeśli sąsiednie rozdziały łączą się poprzez tok narracji ze sobą i rozgrywają się w zamkniętym określonym czasie, nie dłuższym niż okres 1-2 dni (wyjątkowo 3 dni), zachowują ciągłość miejsca lub miejsce zmienia się w sposób zaznaczony w tekście (np. przemarsz, podróż), natomiast zmienia się przy tym grono odbiorców (np. faryzeusze, uczniowie, szersza grupa ludzi), lub zmienia się sposób narracji (np. dialog, nauczanie, przypowieść), etc., to wtedy, dla zaznaczenia tego faktu, wprowadza się tytuł toku narracji i numerację kolejnych części danego toku narracji dla sukcesywnych rozdziałów. Komparatywną cytatę czterech Ewangelii będziemy nazywać w skrócie Komparablą Ewangelii (związek znaczeniowy z greckim słowem παραβάλλω (czyt. paraballo) i z angielskim compare porównać). Komparabla Ewangelii składa się z jednostek zwanymi komparablami podstawowymi. Komparabla podstawowa może być dwojakiego rodzaju: komparabla prosta stanowi ona ciągły cytat z jednej ewangelii, oraz komparabla właściwa składająca się z cytatów pochodzących z kilku źródeł, czyli z różnych ewangelii. które dotyczą tego samego lub bardzo zbliżonego, w każdym razie dającego się wprost porównać fragmentu treści ewangelicznej. Do komparabli właściwej wchodzą wersety pojedyncze lub pary wersetów, b. rzadko trzy wersety, a czasem tylko 1/2 lub 1/3 wersetu, z dwóch, trzech lub czterech ewangelii, zawierające tą samą myśl, tą samą treść, podobnie wyrażoną i w podobnym kontekście użytą. Jeśli chodzi o komparablę prostą, to obowiązuje tutaj zasada, że do komparabli prostej może wejść tylko jeden ciągły cytat i tylko z jednej ewangelii. Przyjęto zasadę, że słowa z ewangelii będą przedstawiane w całości, rezygnując z opcji przenoszenia wyrazów. Starano się cytować całe wersety z poszczególnych ewangelii. Tam jednak, gdzie podział wersetu na mniejsze części był uzasadniony w celu lepszego porównania wersetów pomiędzy ewangeliami, o takim podziale decydowały następujące zasady: Gramatyka budowy wersetu (w sensie podziału zdania na części), oraz ustalony, tradycyjny podział wersetu spotykany np. w cytowanych źródłach, od którego odchodzono tylko w uzasadnionych przypadkach. Wydzielona część wersetu, powstała w wyniku podziału, powinna być jak największa, ale tak, by mogła być porównana z wersetem, lub częścią wersetu z innej ewangelii zasadniczo przy pominięciu porządku słów w porównywanych wersetach, lub częściach wersetu z ewangelii. Porównywaniu, bowiem podlegają w pierwszym rzędzie całe wersety lub części wersetów, mając na uwadze sens treści wersetu, a w drugim rzędzie dopiero pojedyncze słowa, oraz układ wersetu i sposób przekazu treści. Werset nie powinien być dzielony na więcej niż trzy części. Założeniem przedstawionej komparabli jest porównywanie sensów i znaczeń przekazywanych treści pomiędzy ewangeliami, przy zachowaniu również, w miarę możliwości, budowy wersetu oraz układu wersetów w rozdziale, czyli porządku przekazywanej treści w ramach każdej z ewangelii stąd przyjęta zasada podziału wersetu, by wyodrębniać możliwie maksymalne części wersetów do porównań pomiędzy ewangeliami. Początek komparabli prostej będziemy zaznaczać poprzez specjalną sygnaturę numeru komparabli o ogólnej, maksymalnie rozwiniętej postaci, K9999: w postaci litery K, kolejnego numeru komparabli, i dwukropka, a początek komparabli właściwej symbolem K9999=; przy czym znak = wskazuje, że w komparabli właściwej są wybrane i zestawione do porównania cytaty z dwóch lub więcej ewangelii. Pierwszy werset pierwszego cytatu w komparabli właściwej jest zaznaczony znakiem otwarcia nawiasu kwadratowego, tj. [, po numerze kolejnym wersetu Cytaty Ewangelii, pierwszy werset końcowego 4 tamże, s A. ŚWIDERKÓWNA, Rozmowy o Biblii. Narodziny judaizmu, Warszawa , s Z. ZIÓŁKOWSKI, Spotkania z Biblią, s. 70.

4 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii 3 cytatu w komparabli właściwej jest w ten sam sposób wyróżniony znakiem zamknięcia nawiasu kwadratowego ], natomiast pierwszy werset każdego środkowego cytatu jest wyróżniony znakiem (bullet). Końca komparabli podstawowej, dla uproszczenia, nie zaznaczamy w tekście żadnym specjalnym znakiem, koniec ten jest wyznaczony przez początek następnej komparabli. Komparabla prosta może się rozciągać nawet na kilka rozdziałów, natomiast komparabla właściwa, z zasady, może występować tylko w ramach jednego rozdziału. Przyjęto dodatkowo praktyczną zasadę, aby wersety komparabli właściwej były umieszczane na jednej stronie, tzn., aby nie dzielić komparabli pomiędzy dwoma stronami, co utrudniałoby porównywanie treści paralelnych wersetów. Identyfikacja rozdziałów opiera się na wyodrębnieniu jednostek treściowych zgodnych z Biblią Tysiąclecia lub znaczącymi synopsami, które brano pod uwagę przy wyodrębnianiu rozdziałów i wyborze perykop składających się na te rozdziały. Werset, w ramach KCE (Komparatywnej cytaty Ewangelii), to zawsze pojedynczy werset lub część wersetu z dokładnie jednej ewangelii. Porządek wersetów w ramach rozdziałów Komparatywnej cytaty Ewangelii: Chronologia akcji w ramach opisywanego zdarzenia, jak również przekazywana treść i narracja, są w pierwszym rzędzie brane pod uwagę. Porządek wersetów z perykopy danej ewangelii w rozdziale synopsy jest zasadniczo zgodny z kolejnością wersetów w perykopie ewangelii są niekiedy przestawienia, wynikające na przykład z różnic między ewangeliami, wobec konieczności wyboru wspólnej kolejności wersetów dla perykop składających się na rozdział, ale przestawienia te występują stosunkowo rzadko i są zaznaczone (w sygnaturze wersetu) specjalnym symbolem, tj. *, przed skrótem oznaczającym księgę symbol ten oznacza, że dany werset występuje wcześniej, niżby wynikało z jego nominalnej kolejności w perykopie ewangelii (czasem to zaznaczenie może się odnosić do bieżącego oraz następnego rozdziału, jeśli rozdziały są połączone przez tok narracji). Na komparablę właściwą z założenia składa się kilka cytatów z różnych ewangelii. Porządek tych cytatów zazwyczaj jest następujący: o o o o cytat z Mk, przed cytatem z Mt, przed cytatem z Łk, przed cytatem z J, tzn. w chronologicznej kolejności powstawania ewangelii zgodnie z dzisiejszą wiedzą 7, 8, 9. Są wyjątki od tej reguły, np. przy formułach błogosławieństw z Kazania na Górze Ewangelista Łukasz korzystał ze starszych formuł i dlatego dano im pierwszeństwo. Inne wyjątki mogą wynikać ze względów narracyjnych, gdy cytat w innej kolejności lepiej łączy się z otaczającymi go wersetami pozwalając na pełniejsze wydobycie treści danej perykopy. Jeszcze jednym wyjątkiem jest zasada: mniej wymagająca lekcja przed bardziej wymagającą lekcją. Jak już wspomniano wyżej, czasem, dla celu skonstruowania komparabli, tekst wersetu jest dzielony na części (a,b), niezwykle rzadko (a,b,c) starano się tego sposobu nie nadużywać i stosować tylko w bardzo uzasadnionych przypadkach (w KCE jest 15 wersetów podzielonych na trzy części, podczas gdy wersetów dzielonych na dwie części jest 341, z ogólnej sumy 3796 przytoczonych w KCE całych wersetów z ksiąg NT). W przypadku, gdy opis ewangelicznego wydarzenia wiąże się z odbyciem drogi, zaznaczone jest to dłuższą poziomą kreską między miejscami (miejscowościami), których dotyczy dany rozdział. W niektórych miejscach była potrzeba odwołania się do wariantów tekstu niewystępujących w podstawowej wersji polskiej [BT w.5] 10 i greckiej [GNT] 11 Pisma Świętego NT. Inkluzja tekstu (w sensie 7 D. I P. ALEXANDER, Przewodnik po Biblii, wyd. dziewiąte,warszawa, 2005, s KOGLER F., EGGER-WENZEL R., ERNST M., wyd.polskie Witczyk H., Nowy leksykon biblijny, (NLB), Kielce, 2011, s ACHTEMEIER P. J., Encyklopedia Biblijna, (EB), Warszawa, , s. 273.

5 4 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii dodatkowego tekstu będącego różnicą w stosunku do wersji podstawowej) jest zaznaczona przez użycie nawiasów klamrowych, tj. { }, w których umieszczony jest tekst inkluzji, oraz z zaznaczeniem następnie w nawiasie kwadratowym, źródła pochodzenia cytatu inkluzji tekstu; ominięcie jakiegoś fragmentu tekstu zaznaczane jest podwójnymi nawiasami klamrowymi, czyli {{ }}, wraz z podaniem źródła, które potwierdza taką wersję tekstu. Dokonane decyzje przy konstrukcji kolejnych rozdziałów Komparatywnej cytaty Ewangelii starano się dokumentować w Komentarzu Konstrukcyjnym. Punktem wyjścia dla dokonywanych wyborów opisanych m.in. w tym komentarzu jest sens dosłowny tekstu ewangelii, gdyż sens dosłowny przekazuje wydarzenia, jak również jest on podstawą dla innych interpretacji Pisma Świętego 12. W tym też duchu, dotarcia do wydarzeń ewangelicznych stanowiących osnowę Ewangelii, starano się odczytać tekst źródłowy i odnieść do niego poprzez materiał zawarty w wybranych pozycjach bibliograficznych związanych z tematem pracy. Odczytanie dosłownego tekstu ewangelii może być również pomocą w zrozumieniu sensu zamierzonego przez autora, o czym tak pisał św. Augustyn:, Aby zrozumieć boskie wyrocznie właściwie, musi istnieć ciągły wysiłek, aby dosięgnąć umysłu autora. Przez niego bowiem mówi Duch Święty (...). cytat za 13. Sens zamierzony przez autora jest w oczywisty sposób sensem pierwotnym tekstu i jest też sensem historycznym 14, często w wielorakim sensie, bo tekst ewangeliczny dotyczy często konkretnych wydarzeń, osadzonych w historii, a z drugiej strony nakładają się czasem na niego różne perspektywy historyczno-kulturowe czasu, w którym się dany opis kształtował i czasu, w którym został w końcowy sposób zredagowany. Potrzebę pewnej znajomości tła, w którym osadzone jest słowo Boże, ks. Prof. W. Chrostowski ujął dość dobitnie w następujący sposób: Skoro słowo Boże utrwalone na kartach Starego i Nowego Testamentu jest mocno osadzone w realiach historycznych, geograficznych, topograficznych, społecznych, religijnych, obyczajowych i politycznych starożytnego Bliskiego Wschodu, zwłaszcza Palestyny, zatem znajomość tych realiów jest konieczna dla wszechstronnego i prawidłowego zrozumienia biblijnego orędzia 15. W encyklice biblijnej Piusa XII O właściwym rozwoju studiów biblijnych (źródłowa nazwa tej encykliki to Divino afflante Spiritu), jest również mowa o tym, że aby odczytać właściwie sens dosłowny należy 16, 17 niejako w duchu powrócić do onych dawnych stuleci, czyli jakby wniknąć w ducha tamtej epoki wraz z jej osnową. Ze słowem Ewangelii, które było w jakiejś części żywym słowem wypowiadanym podczas działalności publicznej Jezusa, wiąże się dość szeroki margines interpretacji związany z okolicznościami jego wypowiedzenia, sposobem wypowiedzenia (gesty, intonacja, przerwy w mówieniu, głośność wypowiedzi), bieżącymi skojarzeniami w duszy słuchaczy, odniesieniami do różnych znanych słuchaczom wydarzeń i znaczeń, atmosferą wydarzenia, ogólnym refleksem, wrażeniem, rezonansem i faktycznym odzwierciedleniem słowa u słuchaczy, por. 18. Jakiś margines interpretacji słowa i pewna 10 Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych: Biblia Tysiąclecia Wydanie piąte w roku jubileuszowym 2000, (BT w.5), Poznań Grecki Nowy Testament, public domain, Westcott-Hort tekst z 1881, z wariantami tekstu NA26/27, przygotowany i napisany przez PH.D. MAURICE A. ROBINSON udostępniony jako freeware 20 marca Cytowany tekst grecki czterech Ewangelii wraz z fragmentami z Dziejów Apostolskich i Pierwszego Listu do Koryntian został przygotowany i przetworzony z kopii źródłowej, dostępnej na wyżej wymienionym portalu, która może być używana i rozprowadzana na zasadach public domain. Oznaczenie: GNT. 12 OJCIEC ŚWIĘTY BENEDYKT XVI, Posynodalna adhortacja apostolska Verbum Domini Ojca Świętego Benedykta XVI do biskupów i duchowieństwa do osób konsekrowanych i wiernych świeckich o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła, Wrocław, 2010, s M. ROSIK, Za progiem słowa, Częstochowa 2013, s A. SWIDERKÓWNA, Rozmowy o Biblii. Nowy Testament, Warszawa , s.113, J.I. PACKER, M.C.TENNEY, Slownik tła Biblii, Warszawa, 2006, s. XI, Przedmowa. 16 E. DĄBROWSKI, Nowy Testament na tle epoki. Geografia historia kultura, Poznań Warszawa Lublin, , s. 370, enc. par. 3c. 17 A. ŚWIDERKÓWNA, Rozmowy o Biblii, Warszawa , s. 356n, Posł. J. Kudasiewicza. 18 Z. ZIÓŁKOWSKI, Spotkania z Biblią, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1969, s. 15.

6 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii 5 tajemnica wydarzenia zawsze pozostanie, ale w KCE starano się m.in. o pewne zmniejszenie dystansu do tej niezapisanej części mowy słów Ewangelii oraz pierwotnego jej odbioru, poprzez zmniejszenie dystansu do słowa bezpośrednio zapisanego w ewangeliach, czyli takiego, które przeszło przez szereg etapów formowania, aż do końcowej redakcji. W komentarzu konstrukcyjnym są wyróżnione maksymalnie cztery części, tzw. aspekty komentarza. Branym pod uwagę aspektem komentarza może być: KONSTRUKCJA Ten aspekt komentarza obejmuje: kolejność rozdziałów, łączność między rozdziałami poprzez tok narracji, podział na rozdziały, wybór perykop do rozdziału, zaznaczenie wiodącej kolejności wersetów, jeśli były różnice w układzie treści pomiędzy ewangeliami. Natomiast wyboru wersetów paralelnych do komparabli jak i układu wersetów w komparabli, nawet, jeśli przyjęto inną kolejność niż wskazano wyżej (Mk, Mt, Łk, J), już nie komentowano, jako kwestii zbyt szczegółowych. DATACJA Tutaj zawarte są uwagi, co do podstawy przyjęcia zakładanego czasu, w którym dane wydarzenie ewangeliczne mogło mieć miejsce, czyli w skrócie, co do datacji wydarzenia. Datacja może wynikać albo z przesłanek chronologicznych dostępnych w ewangeliach i pozycjach bibliograficznych, jak też z następstwa wydarzeń i ekstrapolacji odpowiedniego przedziału czasowego. MIEJSCE Komentowane są tutaj wszelkie dane dotyczące tego, gdzie wydarzenie ewangeliczne ma miejsce, wszelkie dane lokalizacyjne czy topograficzne, oraz przytaczana jest tradycja w tym zakresie. TEKST Zawiera komentarz pomagający w odczytaniu tekstu rozdziału, szczególnie odnoszący się do dosłownego znaczenia tekstu, dla mało oczywistych, trudniejszych słów czy fragmentów. Komentarz konstrukcyjny, z uwagi na charakter pracy, której głównym celem jest udostępnienie całego tekstu czterech ewangelii w systematycznym, według założonego porządku i wygodnym do osobistego studiowania, formacie, ma postać przypisów, niekiedy nieco bardziej rozbudowanych. Nie jest to komentarz w żadnym razie w pełni systematyczny czy całościowy, gdyż zawiera on tylko najistotniejsze uwagi do najważniejszych zagadnień, rozdziałów czy wersetów, takich, które uznano, jako potrzebujące wyjaśnienia i tylko w wybranych aspektach, oraz zakresach tych aspektów, spośród wymienionych powyżej. Jako taki uzasadnia on wybrany układ tekstu oraz ułatwia dotarcie do sensu dosłownego. W ramach jednego akapitu w komentarzu konstrukcyjnym, dotyczy to głównie aspektu TEKST, najczęściej omawiany jest jeden werset, ewentualnie jedna komparabla właściwa, dlatego aby ułatwić poruszanie się po komentarzu odpowiednie siglum zaznaczono najczęściej wytłuszczoną czcionką. Komentarz ułożony jest najczęściej wg kolejności wersetów, czy kolejności komparabli. Dzisiaj Słowo Boże jest dostępne, jak nigdy dotąd, może tylko nie zawsze jest znane, czytane, słuchane, czy rozumiane. Jednak, podejmując różne wysiłki, warto pamiętać, że Nie szukamy, błądząc w ciemności, ani nie powinniśmy oczekiwać, aby Bóg skierował do nas słowo, ponieważ rzeczywiście «Bóg przemówił, już nie jest wielkim nieznanym, lecz objawił się». 19 KONWENCJA NAZEWNICTWA I KONWENCJA PIŚMIENNICZA Mówiąc o niniejszej pracy stosowane są, częściowo zamiennie, terminy synopsa, komparabla, Komparatywna cytata Ewangelii. Termin synopsa stosujemy w znaczeniu ogólnej budowy pracy, tzn. podziału na rozdziały z wyszczególnieniem składowych perykop tych rozdziałów, a termin komparabla dla zaznaczeniu budowy wewnętrznej, ze szczegółowym układem wersetów wewnątrz rozdziałów termin ten jest odpowiednikiem opisowej nazwy pracy Komparatywna cytata Ewangelii. 19 OJCIEC ŚWIĘTY FRANCISZEK, Adhortacja apostolska Evangelii Gaudium, Częstochowa, 2014, s. 121, p

7 6 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii Stosowane są skróty: KCE oznaczający Komparatywną cytatę Ewangelii, a dla numeracji rozdziałów lub wersetów krótsza postać, czyli CE. Rozdziały KCE są kolejno numerowane z dodaniem przedrostka CE w odniesieniach do tekstu Komparatywnej cytaty Ewangelii symbol CE z nie więcej niż trzycyfrową liczbą oznacza zawsze numer rozdziału, a CE z liczbą czterocyfrową oznacza numer wersetu, natomiast przy odwołaniu do rozdziałów części greckiej jest niekiedy używany, dla rozróżnienia od rozdziałów części polskiej, ten sam symbol, ale z podkreśleniem, tj. CE. Komentarz konstrukcyjny ma oznaczenie (kk), np. (kk do CE247) oznacza komentarz konstrukcyjny do rozdziału CE247. Angielskie tytuły rozdziałów dla greckiej części KCE nie zawsze są dokładnym tłumaczeniem polskich tytułów, czasem są wynikiem kompromisu między dokładnym tłumaczeniem a ogólnie stosowaną nazwą w anglojęzycznych wydaniach synops. Pomocne w ustaleniu tytułów angielskich były prace 20, 21, 22, 23. Datacja wydarzeń ewangelicznych powiązanych z życiem Jezusa podawana jest w KCE według kalendarza rzymskiego wprowadzonego przez Juliusza Cezara w 46 r. p. Chr. 24, tzw. kalendarza juliańskiego. Lata związane z działalnością Jezusa wyrażone są niekiedy w sposób symboliczny, co pokazuje tabelka znajdująca się tutaj poniżej. Oznaczenie roku Nazwa Z01. Symbole lat charakterystycznych dla życia i posługi Jezusa Prawd. wartość roku Year English symbol Name RNP Rok Narodzenia Pańskiego 6 rok p. Chr. 6 BC YJB Year of Jesus Birth R(I)PDJ R(II)PDJ R(III)PDJ Pierwszy rok kalendarzowy publicznej działalności Jezusa Drugi rok kalendarzowy publicznej działalności Jezusa Trzeci rok kalendarzowy publicznej działalności Jezusa 28 rok AD 28 Y(I)JPM First calendar year of Jesus Public Ministry 29 rok AD 29 Y(II)JPM Second calendar year of Jesus Public Ministry 30 rok AD 30 Y(III)JPM Third calendar year of Jesus Public Ministry Nie ma dodatkowego symbolu oznaczenia roku dla wydarzenia CE20 Dwunastoletni Jezus w Świątyni, gdyż rok ten można wyznaczyć na podstawie Roku Narodzenia Pańskiego, a dotyczy on z kolei dokładnie tego jednego wydarzenia. Podstawową czcionką używaną w KCE jest Times New Roman (11pt), cytowane wersety każdej z ewangelii są dodatkowo wyróżnione kolorem, odpowiednio: Mt brązowym (RGB 46,19,0), Mk niebieskim (RGB 15,44,47), Łk zielonym (RGB 0,72,0), J czerwonym (RGB 128,0,0). Nieliczne cytaty NT spoza ewangelii (Dzieje Apostolskie, Listy) są wyróżnione kolorem pomarańczowym (RGB 255,102,0). Tytuły są pisane czcionką Times New Roman z następującymi parametrami: (1) składowe pracy wielkość 16 pt, pogrubione kapitaliki, odstępy przed akapitem 6pt, po 12 pt; (2) części 15 pt, pogrubione 20 K. ALAND, Synopsis Quattutor Evangeliorum, Stuttgart, 1963, A. STEVENS, E.D. BURTON, A Harmony of the Gospels for historical study. An analytical synopsis of the four gospels, London, S.L. COX, K.H. EASLEY, Harmony of the Gospels, Nashville, L. R. THOMAS, Charts of the Gospels and the Life of Christ, Michigan, E. WIPSZYCKA, Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Tom I, (opracowali B. BRAVO, A. KRZYŻANOWSKA, A. KUNISZ, J. TRYNKOWSKI, E. WIPSZYCKA i pod jej redakcją) Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985 (4), s. 312.

8 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii 7 kapitaliki, odstępy 24 przed, 12 po; (3) podczęści 14 pt, pogrubione kapitaliki, odstępy 24 przed, 12 po; (4) etapy 12 pt, pogrubione kapitaliki, odstępy 18 przed, 6 po; (5) rozdziały 11 pt, pogrubiona czcionka, odstępy 12 pt przed, 3 pt po; (6) numery komparabli są wyjątkowo pisane czcionką Arial o wielkości 7 pt, z odstępem 6pt po akapicie. Dodatkowe odstępy nie są stosowane, jedynie po tytule rozdziału, występuje z zasady wiersz tylko z oznaczeniem komparabli, lub jeśli to oznaczenie nie jest potrzebne, bo pierwszy werset rozdziału stanowi kontynuację komparabli prostej z poprzedniego rozdziału, to występuje tutaj pusty wiersz nie zawierający żadnego oznaczenia komparabli. Druga część tytułu rozdziału pełni rolę przypisu do tytułu rozdziału i zawiera w nawiasie kwadratowym wykaz perykop ewangelicznych składających się na rozdział synopsy, a w nawiasie klamrowym datację i lokalizację wydarzenia oraz, jeśli rozdział jest częścią kilkurozdziałowego toku narracji, nazwę toku narracji i numer części tego toku. Jak już wspomniano, jeśli lokalizacja wydarzenia nie oznacza jednego miejsca, ale wiąże się z odbyciem podróży między lokalizacją początkową i docelową, to fakt ten jest zaznaczony dłuższą kreską, między tymi lokalizacjami. Status wersetu zajmuje 2,2 cm, pisany jest w formie górnego indeksu, czcionką w kolorze cytowanej ewangelii; jest to czcionka Courier New 11 pt, wytłuszczona. Status zawiera numer kolejny wersetu w ramach KCE, w przypadku komparabli właściwej może występować oznaczenie początku pierwszego porównywanego cytatu [, lub oznaczenie początku porównywanego środkowego cytatu, lub oznaczenie początku porównywanego końcowego cytatu ].

9 8 Przedstawienie założeń cytaty Ewangelii