Magnificencjo Rektorze, Wysoki Senacie, Szanowny Panie Profesorze, Szanowni Zebrani!

Transkrypt

1 Magnificencjo Rektorze, Wysoki Senacie, Szanowny Panie Profesorze, Szanowni Zebrani! Senat Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, na wniosek rad trzech wydziałów Ekonomii, Gospodarki Międzynarodowej i Zarządzania po głębokiej refleksji postanowił uhonorować najwyższą godnością akademicką doktora honoris causa naszej Uczelni wybitnego ekonomistę, specjalistę z teorii wzrostu gospodarczego, makroekonomii i ekonomii porównawczej, osobę o szczególnej charyzmie, współtwórcy programu reform przełomowego okresu transformacji naszej gospodarki, wieloletniego doradcy rządu polskiego i skutecznego negocjatora z ramienia Polski na arenie międzynarodowej. Tą wielce zasłużoną postacią jest prof. Stanisław Gomułka, uczony wyróżniający się na polu naukowym oraz mający ogromne, niezaprzeczalne zasługi w programowaniu i wdrażaniu polskich reform gospodarczych, które wbrew nieuzasadnionym opiniom niektórych polityków i (niestety) ekonomistów złożyły się na niewątpliwy sukces naszej polityki makroekonomicznej w minionym XX-leciu. Powierzenie mi przez Senat Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu roli promotora doktoratu honoris causa Profesora Stanisława Gomułki traktuję jako szczególny zaszczyt i wyróżnienie. Stanisław Gomułka urodził się w 1940 roku w Krężołach, na styku trzech województw (świętokrzyskiego, małopolskiego i górnośląskiego). Liceum ogólnokształcące ukończył (w wieku 17 lat) w Jędrzejowie, wykazując już wtedy nieprzeciętne uzdolnienia, przejawiające się w zamiłowaniu zarówno do historii (polityki, ekonomii), jak i nauk przyrodniczych, zwłaszcza fizyki. 1

2 Zapewne ta wszechstronność uzdolnień sprawiła, że już w trakcie studiów na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Warszawskiego równolegle zaczyna interesować się ekonomią, a po ukończeniu studiów, z dyplomem magistra fizyki w kieszeni, podejmuje pracę na Wydziale Ekonomicznym tegoż Uniwersytetu jako stażysta, a następnie asystent prof. O. Langego. Zaangażowany już w czasie studiów w działalność opozycyjną wkrótce zostaje za nią usunięty z Uniwersytetu Warszawskiego, pracując okresowo ( ) w Zakładzie Badań i Doświadczeń Zjednoczenia Stolarki Budowlanej (był to wówczas swoisty azyl dla osób mających kłopoty polityczne, m.in. pracował tam okresowo Ryszard Bugaj), a następnie w Instytucie Handlu Wewnętrznego ( ). W międzyczasie, w 1966 roku, broni na Uniwersytecie Warszawskim rozprawę doktorską z teorii wzrostu gospodarczego (recenzentami w przewodzie doktorskim byli: prof. M. Kalecki, prof. K. Łaski i prof. J. Pajestka). W 1968 roku zostaje zatrzymany przez SB i zamknięty na 5 miesięcy w więzieniu za działalność opozycyjną. Po wyjściu z więzienia, pozbawiony pracy, w maju 1969 roku decyduje się wraz z rodziną na wyjazd za granicę. Przejściowo, przez niespełna rok pracuje na Wydziale Ekonomicznym Aarhus University (Dania), następnie - w latach nieprzerwanie na Wydziale Ekonomicznym London School of Economics and Political Sciences. Równolegle prowadzi wykłady i badania naukowe, m.in. z teorii wzrostu gospodarczego, teorii innowacji i wzrostu, zasad ekonomii, ekonomii porównawczej (comparative economics) i reformy systemów ekonomicznych, na takich czołowych uniwersytetach amerykańskich, jak University of Pennsylwania (Wydział Ekonomiczny), Stanford University (Instytut Hoovera), Columbia University (Instytut Harrimana), Harvard 2

3 University (Cambridge, Instytut ds. Rosji i Europy Wschodniej). Swoimi badaniami naukowymi Profesor przyczynił się do znaczącego rozwoju teorii wzrostu, innowacji i postępu technologicznego, wniósł istotny wkład zarówno do teoretycznej analizy ustrojów i systemów ekonomicznych, jak i bardzo konkretne propozycje programu reform okresu transformacji gospodarczej w naszym kraju. Jest autorem ponad 100 dzieł naukowych, w tym takich fundamentalnych monografii jak Twórcza aktywność, dyfuzja i stadia wzrostu gospodarczego (Inventive Activity, Diffusion and the Stages of Economic Growth, 1971), Wzrost, innowacje i reformy w Europie Wschodniej (Growth, Innovation and Reform in Eastern Europe, 1986; tłumaczenie polskie 1988), Teoria innowacji i wzrostu gospodarczego (The Theory of Technological Change and Economic Growth, 1990; tłumaczenie polskie 1998). Publikuje w czołowych ekonomicznych czasopismach naukowych świata, Europy i USA, m.in. w Review of Economic Studies, Journal of Economic Theory, Journal of Comparative Economics, Economics of Transition, European Economic Review, American Economic Review, Cambridge Journal of Economics. Z przyjemnością pragnę dodać, że ostatnia praca Pana Profesora Mechanism and sources of world economic growth ukaże się w najbliższym numerze The Poznań University of Economics Review. Przygotowując laudację z pewnym wzruszeniem przypomniałem sobie również mój pierwszy kontakt wówczas początkującego studenta, zauroczonego ekonomią matematyczną i cybernetyką ekonomiczną z dwoma artykułami Profesora opublikowanymi w II połowie lat 60-tych w Ekonomiście ( Równanie ruchu współczynnika kapitałochłonności i problem sterowania optymalnego, 1966; 3

4 Optymalny podział nakładów pracy i kapitału pomiędzy sektor konwencjonalny i sektor technologiczny, 1968). Imponująca jest, bardzo ważna z punktu widzenia edukacji ekonomicznej, działalność popularyzatorska i publicystyczna Profesora przekraczająca 1000 artykułów gazetowych i wywiadów. Nazwisko profesora Stanisława Gomułki figuruje w słowniku biograficznym najczęściej cytowanych ekonomistów świata. Drugim obszarem aktywności naukowej Profesora, widocznym w całym okresie pracy w London School of Economics jest Jego aktywny udział w ważnych debatach dotyczących żywotnych problemów rozwoju gospodarczego świata oraz poszczególnych państw. W latach 70-tych bierze m.in. udział w tzw. debacie brytyjskiej na temat przyczyn niskiego (na tle Europy) tempa wzrostu gospodarczego Wielkiej Brytanii w okresie powojennym oraz (z udziałem ekonomistów amerykańskich) w debacie na temat przyczyn słabego tempa wzrostu gospodarczego (ówczesnego) Związku Radzieckiego. Aktywność naukowa i doradcza Profesora staje się szczególnie intensywna po nawiązaniu kontaktów naukowych z Leszkiem Balcerowiczem w II połowie lat 80-tych, m.in. dzięki prowadzonemu w SGH (wówczas SGPiS) seminarium naukowemu poświęconemu głośnej w owym czasie dyskusji nad teorią niedoboru J. Kornaia (z którą Profesor Gomułka generalnie się nie zgadzał dowodząc, że jest oparta na fałszywych założeniach). Nieco wcześniej, pod koniec 1984 roku, Profesor uczestniczy jako konsultant w spotkaniu przedstawicieli władz amerykańskich z kilkunastoma ekspertami zewnętrznymi, którego celem było zasięgnięcie opinii na temat przywrócenia Polski w prawach członka Międzynarodowego Funduszu Walutowego. W spotkaniu tym Profesor reprezentuje pogląd, że Stany 4

5 Zjednoczone Ameryki nie powinny blokować powrotu Polski do MFW. W ten sposób wchodzimy w trzeci obszar aktywności naukowej i doradczej Profesora, bezpośrednio związany z przeobrażeniami systemowymi i transformacją polskiej gospodarki. W połowie lat 80-tych Profesor Stanisław Gomułka przygotowuje na zamówienie MFW projekt reform gospodarczych dla Polski, z którym zapoznaje m. in. Leszka Balcerowicza, przyszłego wicepremiera i ministra finansów w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. W ciągu kolejnych lat MFW pracuje nad projektem programu reform pozostając w stałym kontakcie z Profesorem Gomułką. W przełomowym roku 1989 Profesor Stanisław Gomułka zostaje konsultantem Komisji Europejskiej ds. Europy Wschodniej. Po utworzeniu rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego i powołaniu Leszka Balcerowicza na stanowisko wicepremiera i ministra finansów, Stanisław Gomułka zostaje Zagranicznym Doradcą Ministra, a kilka miesięcy później członkiem tzw. Grupy Strategicznej wicepremiera Balcerowicza. W latach jest negocjatorem Polski z klubem paryskim i londyńskim w sprawie zmniejszenie polskiego długu zagranicznego. W roku 1993 zostaje członkiem zespołu ministra Jana Rokity ds. Reformy Centrum Rządu, a w latach członkiem Rady Integracji Europejskiej przy Prezesie Rady Ministrów. Do 2002 roku jest doradcą kolejnych ministrów finansów, z przerwą w latach W międzyczasie jest doradcą Prezesa NBP, a w roku 2008, krótko (przez 3 miesiące) podsekretarzem stanu w ministerstwie finansów w rządzie Donalda Tuska. Ze stanowiska odchodzi na własne żądanie. W latach zajmuje stanowisko głównego ekonomisty Grupy PZU w Polsce, od 2008 roku jest głównym ekonomistą Business Centre Club. 5

6 Był m.in. członkiem Rady Naukowej Centrum Analiz Statystyczno-Ekonomicznych ( ), aktualnie jest członkiem Rady Programowej miesięcznika NBP Bank i Kredyt (od 2006 roku) oraz kwartalnika WNE Uniwersytetu Warszawskiego Ekonomia (od 2000 roku). Wysoki Senacie, Szanowni Zebrani! Zasygnalizowałem w sposób bardzo syntetyczny jedynie niewielką część zasług Profesora Stanisława Gomułki dla nauki, gospodarki i kraju, ale jestem głęboko przekonany, że już one wystarczająco uzasadniają nadanie Mu najwyższej godności akademickiej. Profesor wyrósł ze szkoły klasycznej ekonomii, którą następnie twórczo i znacząco rozwinął. Ma niezaprzeczalną, wyjątkową zdolność łączenia opartej na solidnych podstawach metodologicznych (a zarazem głęboko refleksyjnej) wiedzy teoretycznej z żywą materią społeczno-ekonomiczną. Jest jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej myśli ekonomicznej, czołowym wieloletnim doradcą naszego rządu, który w minionym XX leciu III RP obok takich postaci, jak Leszek Balcerowicz (również doktor honoris causa Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu) walnie przyczynił się do skutecznego przeprowadzenia reform w trudnym okresie transformacji gospodarczej i ustrojowej w Polsce. Nadanie Panu Profesorowi Stanisławowi Gomułce zaszczytnego tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu jest znaczącym wydarzeniem dla Uczelni i jednocześnie wyrazem uznania naszego środowiska akademickiego dla Jego osiągnięć na polu naukowym oraz zasług dla kraju. 6

7 7