Ochrona utworu kartograficznego w orzecznictwie sądów polskich

Transkrypt

1 Ochrona utworu kartograficznego w orzecznictwie sądów polskich Adw. Joanna Hetman-Krajewska Instytut Nauk Prawnych PAN Kancelaria Prawnicza PATRIMONIUM

2 Utwór kartograficzny w ustawodawstwie refleksje prawnoporównawcze Zarówno polska ustawa, jak i szereg obcych regulacji prawa autorskiego uwzględnia jako przykładową kategorię utworu (przedmiotu prawa autorskiego) utwór kartograficzny (niekiedy pod nazwą mapy)

3 Dzieło kartograficzne chronione na gruncie prawa autorskiego (utwór kartograficzny) + ochrona sui generis (na gruncie prawnej ochrony baz danych) niechronione na gruncie prawa autorskiego + ochrona sui generis (na gruncie prawnej ochrony baz danych)

4 Utwór kartograficzny wymieniony w przykładowym katalogu utworów w art. 1 ust. 2 PrAut Pojęcie utwór kartograficzny : 1. mapy 2. plany wątpliwości co do ochrony istota utworu kartograficznego = jak najwierniejsze odzwierciedlenie obiektywnie istniejącej rzeczywistości

5 Definicja utworu kartograficznego na gruncie polskiego prawa autorskiego twórczy, odznaczający się indywidualnym charakterem efekt prac kartograficznych, o których mowa w ustawie z r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz ze zm.), tj. opracowywania, merytorycznego i technicznego redagowania map i opracowań pochodnych oraz ich reprodukowania

6 Co jest chronione na gruncie prawa autorskiego? twórcze piętno, piętno osobiste, osobista twórczość indywidualność, indywidualne ujęcie treści oryginalność forma twórcze opracowanie, zestawienie materiału, danych etc., choćby nie były to elementy chronione

7 Co nie jest chronione na gruncie prawa autorskiego? nakład pracy inwestycja informacja, dane efekty pracy rutynowej praktyczna użyteczność dzieła wartość estetyczna, materialna, naukowa etc. dzieła

8 Ochrona baz danych alternatywa dla ochrony prawa autorskiego ustawa z 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych Istota ochrona inwestycji baza danych zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości

9 Dodatkowy reżim ochrony ustawa z 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czyny nieuczciwej konkurencji, m.in. naśladownictwo (art. 13 uznk)

10 Granice ochrony prawa autorskiego w orzecznictwie Analiza historyczna czy w minionych dziesięcioleciach łatwiej było uzyskać sądową ochronę dzieła kartograficznego?

11 Jaką wiedzę możemy czerpać z orzecznictwa? ogólne zasady (przesłanki) udzielania wytworom człowieka ochrony prawa autorskiego wskazówki szczegółowe kiedy dzieło kartograficzne zasługuje na ochronę prawa autorskiego

12 Wyrok Sądu Najwyższego z 27 marca 1965 r., I CR 39/65 (informator o porcie) Treść art. 1 1 ustawy o Prawie autorskim, a zwłaszcza semantyczna wykładnia słowa utwór prowadzi do wniosku, że przedmiotem Prawa autorskiego jest każde opracowanie literackie, w którym przejawia się twórcza praca autora, a więc gdy dzięki jego pomysłowi i indywidualnemu ujęciu dzieło uzyskało oryginalną postać. Opracowany przez powoda informator niewątpliwie posiada cechy wymienione w cytowanym przepisie, skoro powód zgromadzony przez siebie materiał w sposób twórczy opracował.

13 Wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 1973 r., I CR 91/73 (kompozycje z kwiatów) Utwór artystyczny staje się przedmiotem Prawa autorskiego już wtedy, kiedy następuje jego ustalenia, tj. gdy przybierze jakąkolwiek postać, choćby nietrwałą, jednak o tyle stałą, żeby treść i cechy utworu wywierały efekt artystyczny. Kompozycje z kwiatów odpowiadają temu wymaganiu. Dlatego niedozwolone jest ich odtwarzanie bez zgody autora, m.in. sposobem fotograficznym, do innego użytku niż własny użytek osobisty, a w szczególności do użytku związanego z osiągnięciem korzyści materialnej.

14 Wyrok Sądu Najwyższego z 25 października 1972 r., II PR 318/72 Wprawdzie prawo autorskie w art. 13 zapewnia ochronę osobistych praw autorskich także twórcy projektu, planu lub rysunku technicznego albo architektonicznego, jednakże ochrona ta, zdaniem Sądu Najwyższego nie rozciąga się na szczegółowe projekty zagospodarowania przestrzennego, bez względu na to czy chodzi o plan zatwierdzony w określonej wersji przez prezydium właściwej rady narodowej w trybie art. 23 ustawy z 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym, czy o plan faktycznie realizowany, jest rezultatem nie tylko twórczej inwencji projektodawców, lecz także zmian i korekt wprowadzonych do tego planu przez kompetentne organy planowania przestrzennego.

15 Wyrok Sądu Najwyższego z 30 maja 1972 r., II CR 135/72 Udzielenia przewidzianej w Prawie autorskim ochrony ustawodawca nie uzależnił od wartości dzieła pod względem literackim, naukowym lub artystycznym. Wynika z tego, że w świetle art. 1 Prawa autorskiego z ochrony Prawa autorskiego korzysta każdy utrwalony w jakiejkolwiek postaci wytwór indywidualnej myśli człowieka, niezależnie od wartości, jaką obiektywnie reprezentuje, oraz jeżeli nie jest objęty jednym z wyjątków przewidzianych w art. 5 Prawa autorskiego.

16 Wyrok Sądu Najwyższego z 14 października 1971 r., II CR 440/71 Stanowi naruszenie prawa autorskiego podanie w wydanej książce swojego wyłącznie nazwiska jako nazwiska autora, chociaż była zawarta umowa z drugą osobą co do współautora książki i chociaż pewne partie książki niemal w całości stanowią tekst przez nią opracowany i nie można przy tym uważać, że praca tego drugiego autora nie ma cech samodzielnej twórczości z powodu korzystania przez niego z pewnych źródeł, nie polegającego jednak na mechanicznym przepisaniu treści, jeżeli opracował on w swojej partii nowe materiały, a poza tym przejrzał i poprawił resztę pracy.

17 Wyrok Sądu Najwyższego z 23 lipca 1971 r., II CR 244/71 Instrukcja bhp ma charakter popularnego poradnika i w związku z tym jest utworem w rozumieniu art. 1 Prawa autorskiego.

18 Dzieło kartograficzne jako bohater sporu sądowego orzeczenia przyznające dziełu kartograficznemu ochronę prawa autorskiego orzeczenia odmawiające dziełu kartograficznemu ochrony prawa autorskiego

19 Wyrok Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 1970 r., I CR 44/70 (wynagrodzenie autorskie za mapy) Wynagrodzenie autorskie stanowi zapłatę nie tylko za opracowanie graficzne i opisowe mapy, lecz także i to przede wszystkim za pracę autora przy opracowaniu naukowym jej konceptu. Zależnie od rodzaju i przeznaczenia mapy, przy ocenie jej wartości występują na plan pierwszy różne kryteria. Może to być na przykład poziom opracowania graficznego w odniesieniu do map przeznaczonych dla celów dydaktyczno-popularyzatorskich, względnie wartość naukowa mapy i związany z tym wkład pracy jej autora przy mapach o charakterze naukowym. Tabele wynagrodzeń załączone do pisma okólnego Centralnego Urzędu Geodezji i Kartografii z 31 sierpnia 1954 r. w sprawie honorariów autorskich za prace kartograficzne (mapy uproszczone, mapy na poziomie średnim i wyższym)

20 Wyrok Sądu Najwyższego z 28 czerwca 1973 r., III CR 134/73 (mapa hydrologiczna Warszawy) Podmiotem zobowiązanym do wypłaty twórcy mapy hydrologicznej Warszawy dodatkowego wynagrodzenia wynikającego z nakładu pracy przewyższającego wartość wynagrodzenia przewidzianego w umowie pomiędzy stronami, jest wyłącznie podmiot będący drugą stroną umowy (wydawca), nie zaś Instytut, który udzielał autorom pomocy w opracowaniu map i zakwalifikował je do wydania.

21 Wyrok Sądu Najwyższego z 5 marca 1971 r., I CR 593/79 (mapa nieba) O powstaniu prawa autorskiego nie decyduje stopień wartości opracowanego dzieła. Nawet niewielkie znaczeniowo opracowania, byleby cechował je element twórczości autora, mogą stanowić przedmiot ochrony autorskiej w rozumieniu art. 1 prawa autorskiego. Jednakże nie mogą uzasadniać takiej kwalifikacji zupełnie drugorzędne, czysto techniczne zmiany powszechnie będącego w użyciu opracowania. Rozgraniczenie tych dwu założeń zależy od tego, czy innowacja wprowadzona przez osobę, która powołuje się na przysługujące jej prawo autorskie, ma jakieś, choćby nawet niewielkie znaczenie artystyczne, naukowe lub użytkowe, czy też polega na nie mających żadnego znaczenia zmianach. Orzeczenie krytykowane (glosa M. Czajkowskiej-Dąbrowskiej uznanie znaczenia użytkowego dzieła za kryterium przyznania ochrony autorskoprawnej jest nieprawidłowe Trafna teza SN ochrona prawa autorskiego jest niezależna od wartości dzieła Konkluzja glosy: Nie każda mapa powinna korzystać z ochrony autorskiej. Rozstrzygnięcia dotyczące poszczególnych przypadków będą zawsze wymagać zasięgnięcia opinii specjalistów.

22 Wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 1969 r., I CR 77/69 (mapy do książki Analizy chemiczne wód mineralnych w Polsce ) Element twórczości powoda mógł polegać na następujących wkładach: a) na opracowaniu wzoru analizy chemicznej, na podstawie którego zostało opracowane dzieło, o które chodzi w sprawie; przy rozważeniu tego problemu wymaga jednak wyjaśnienia, czy odpowiadają prawdzie twierdzenia strony pozwanej, że wzór ten został opracowany nie przez powoda, lecz przez zespół jej pracowników; b) na twórczym przenoszeniu danych z kartoteki do opracowania książkowego; c) na opracowaniu map, które stanowią załącznik do spornego dzieła (problem autorstwa tych map wypłynął dopiero w toku rozprawy w Sądzie Najwyższym); d) na twórczym opracowaniu całości pracy.

23 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 2 października 1996 r., I ACa 2/96 (plan komunikacji miejskiej) Ochrona praw autorskich służy twórcy w stosunku do każdego, kto prawa te narusza. Jest to ochrona bezwzględna, niezależna od tego, czy twórcę i naruszyciela praw autorskich wiąże jakikolwiek stosunek obligatoryjny mający swoje źródło w innych zdarzeniach, niż naruszenie praw autorskich. Wykorzystanie dzieła bez zgody autora stanowi naruszenie jego autorskich praw majątkowych.

24 Wyrok Sądu Najwyższego z 12 maja 2005 roku, III CK 588/04 (mapa Polski z zaznaczonym dojazdem do firmy) Mapa Polski z zaznaczonym dojazdem do firmy, która złożyła na nią zamówienie, nie jest utworem i nie podlega ochronie przewidzianej w Prawie autorskim. [ ] Skarżący bezpodstawnie też kwestionuje odmowę udzielenia mu przez Sąd ochrony przewidzianej w prawie autorskim do opracowanej przez niego mapki. Sądy obu instancji trafnie przyjęły, że sam pomysł użycia do celów informacyjno reklamowych mapek ilustrujących położenie zakładu producenta jest powszechnie stosowany, zatem przygotowana przez powoda mapka nie nosi cech oryginalności. Sama kolorystyka oznaczeń, czy użyta przez powoda czcionka, nie mają cech indywidualnych i twórczych na tyle, aby nadawały mapce cechy utworu, o jakim mowa w art. 1 u.p.a. Podjęta w kasacji próba zakwalifikowania mapki do kategorii utworów kartograficznych jest spóźniona i bezpodstawna. Stąd też należy podzielić ocenę Sądu Apelacyjnego, że mapka jest wynikiem pracy rutynowej, a nie twórczego wkładu powoda. Dlatego odmowa uznania jej za utwór i nieudzielenie powodowi w tym zakresie ochrony z prawa autorskiego były usprawiedliwione, a kwestionowanie tego stanowiska w kasacji nie mogło odnieść skutku.

25 Pytania?

26 Dziękuję za uwagę