PORADNIK DLA NASTOLATKÓW UCZESTNICZĄCYCH W PROCEDURACH KARNYCH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PORADNIK DLA NASTOLATKÓW UCZESTNICZĄCYCH W PROCEDURACH KARNYCH"

Transkrypt

1 Maksim Kabakou - Fotolia.com PORADNIK DLA NASTOLATKÓW UCZESTNICZĄCYCH W PROCEDURACH KARNYCH

2 ISBN: Copyright 2016 Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę ul. Walecznych Warszawa Broszura powstała na bazie inspiracji Tell me more about Court. A book for young witness, NSPCC, 1998 Tekst: Jolanta Zmarzlik Konsultacje: Monika Sajkowska, Łukasz Wojtasik, Monika Horna Projekt graficzny: Ewa Brejnakowska-Jończyk Redakcja: Maciej Czerwiński Publikacja jest częścią projektu Dajemy dzieciom siłę! - prawa dzieci w procedurach prawnych realizowanego w ramach programu Obywatele dla Demokracji finansowanego z Funduszy EOG.

3 Jeżeli trzymasz w ręku tę broszurę, to prawdopodobnie weźmiesz udział w procedurach karnych w charakterze świadka. Ta broszura pomoże Ci lepiej poradzić sobie z tym zadaniem. DOWIESZ SIĘ Z NIEJ: na czym polega zadanie świadka z kim spotkasz się, będąc świadkiem jak wygląda Przyjazny Pokój Przesłuchań co się dzieje w Przyjaznym Pokoju Przesłuchań Trochę się obawiasz? To zrozumiałe. Nikomu nie jest łatwo, kiedy robi coś po raz pierwszy. Dasz radę! TEŻ BYŁAM ŚWIADKIEM TEŻ BYŁEM ŚWIADKIEM Dasha Petrenko - Fotolia.com DAŁAM RADĘ. TY TEŻ DASZ! NIE BYŁO ŹLE! POWODZENIA! freeskyline - Fotolia.com 1

4 CO TO ZNACZY BYĆ ŚWIADKIEM? Świadkowie to osoby, które widziały coś ważnego lub wiedzą o czymś, co się zdarzyło. Ich rolą jest dokładnie opowiedzieć o tym sędziemu. ivector - Fotolia.com NIE MUSISZ SIĘ NICZEGO BAĆ ANI WSTYDZIĆ NIE ZROBIŁEŚ NIC ZŁEGO Świadek pełni bardzo ważną funkcję. Przekazuje informacje, które pomagają sędziemu sprawiedliwie ocenić postępowanie innych osób. Przekazywanie informacji przez świadka nazywa się składaniem zeznań. Dzieci i młodzież często występują w roli świadków przeróżnych zdarzeń. Wszyscy ludzie czują się trochę zdenerwowani, kiedy zostają świadkami. Dorośli świadkowie muszą iść na salę rozpraw do sądu lub na policję, Ty dostaniesz zaproszenie do Przyjaznego Pokoju Przesłuchań. Taki pokój może się znajdować w różnych miejscach i budynkach. Najczęściej jednak znajduje się w gmachu sądu, z dala od sal rozpraw i innych urzędowych pomieszczeń. 2

5 DLACZEGO ŚWIADKOWIE SKŁADAJĄ ZEZNANIA? Niektóre zachowania wobec innych osób są niezgodnie z przepisami prawa. Zbiór przepisów opisujących zachowania zakazane prawem nazywa się kodeksem karnym. Jeżeli ktoś łamie prawo, mówimy, że popełnił przestępstwo. Ludzie, którzy nie szanują przepisów i łamią prawo, mogą zostać ukarani przez sąd. Aby sędzia mógł sprawiedliwie ocenić osoby podejrzane o złamanie prawa, musi mieć jak najwięcej informacji dotyczących tego zdarzenia. Dlatego też musi spotkać się ze świadkami tych zdarzeń i osobiście ich wysłuchać. SKŁADAJĄC ZEZNANIA POMAGASZ studiostoks - Fotolia.com SĘDZIEMU SPRAWIEDLIWIE OCENIĆ SYTUACJĘ Jeżeli jesteś świadkiem jakiegoś zakazanego prawem zdarzenia i nawet jeśli wiedzą już o tym od Ciebie rodzice, psycholog lub inna osoba, to sędzia i tak będzie chciał Cię poznać i osobiście z Tobą porozmawiać. 3

6 PRZYJAZNY POKÓJ PRZESŁUCHAŃ Przyjazny Pokój Przesłuchań jest miejscem stworzonym specjalnie dla dzieci i nastolatków występujących w roli świadków. Zwykle jest niezbyt duży, o jasnych ścianach i z miękkim dywanem na podłodze. Każdy znajdzie tam dla siebie wygodny stolik, krzesło dopasowane do wzrostu, przytulny fotel lub sofę. ZRELAKSUJ SIĘ khalaziy - Fotolia.com PRZED PRZESŁUCHANIEM Pewnie znajdziesz w nim coś do picia i chusteczki. Jeżeli nie, to zawsze możesz o to poprosić. Są tam też sprzęty i urządzenia, które będą pomocne w sprawnym przebiegu Twojego spotkania z sędzią, jak kamery i mikrofony. Służą one do tego, aby nagrać Twoją rozmowę z sędzią po to, aby mogli ją zobaczyć prokurator i obrońca oskarżonego. Zanim otworzą się drzwi do pokoju przesłuchań i wejdziesz do środka, pewnie poczekasz chwilę w poczekalni. Prawdopodobnie znajdziesz tam jakieś czasopisma, które pomogą oderwać myśli od czekającego Cię zadania. Możesz też zająć się słuchaniem ulubionej muzyki ze swojego telefonu. Warto przygotować sobie coś, co lubisz. W poczekalni lub gdzieś w pobliżu zazwyczaj znajduje się toaleta. W pokoju przesłuchań będą z Tobą tylko sędzia i psycholog. Twoi rodzice, opiekunowie, prokurator, obrońca oskarżonego będą przebywali w innym pomieszczeniu i obserwowali przesłuchanie na ekranie monitora. 4

7 PAMIĘTAJ: Osoba, która jest oskarżona o to, że złamała prawo, nie może być obecna ani w pokoju przesłuchań razem z Tobą, ani w poczekalni, ani w pokoju obok. Nie musisz się obawiać, że ją spotkasz podczas wizyty w Przyjaznym Pokoju Przesłuchań. Nagrane przesłuchanie może być wykorzystane tylko w sądzie. Nie zostaniesz niespodziewanie bohaterem jakiegoś programu w telewizji czy internecie. SPOKOJNIE! ambassador806 - Fotolia.com OSKARŻONY NIE MA TU PRAWA WSTĘPU Czasami w pokoju przesłuchań znajduje się lustro, zwane lustrem weneckim, przez które z drugiego pokoju widać, co dzieje się w pomieszczeniu, w którym jesteś. Jeżeli w pokoju jest takie lustro, to znaczy, że w pokoju obok przebywają prokurator, obrońca oskarżonego i obserwują przesłuchanie. Nie ma się czym przejmować, ale dobrze o tym wiedzieć. 5

8 Gdy będziesz rozmawiać z sędzią nie zdziw się, gdy w jego uchu zobaczysz małą słuchaweczkę. Obrońca oskarżonego i prokurator też mogą zadawać Ci pytania. Żeby nie robić zamieszania, nie zadają Ci pytań bezpośrednio, tylko sędzia słyszy je w słuchawce i powtarza je Tobie. Przyjazny Pokój Przesłuchań nie jest pilnie strzeżoną twierdzą. Zanim wejdziesz tam jako świadek, możesz wcześniej przyjść i go obejrzeć. Wszyscy czujemy się lepiej, gdy znajdujemy się w miejscu, które znamy. 6

9 KOGO SPOTKAM W PRZYJAZNYM POKOJU PRZESŁUCHAŃ? Jak już wiesz, w pokoju przesłuchań spotkasz sędziego i psychologa. Sędzia może być mężczyzną albo kobietą. Nie będzie miał togi ani łańcucha na szyi. Do sędziego możesz się zwracać panie sędzio lub pani sędzio albo zwyczajnie, jak do innych dorosłych proszę pana lub proszę pani. Sędzia będzie Ci zadawał dużo pytań, czasem może sobie zapisywać jakieś ważne informacje. Psycholog to osoba, która towarzyszy sędziemu, gdy ten przesłuchuje dziecko lub nastolatka. Też może być mężczyzną lub kobietą. Psycholog będzie obecny podczas przesłuchania po to, aby dawać Ci poczucie bezpieczeństwa. Pomoże Ci zrozumieć pytania sędziego, jeśli są zbyt trudne. Sam również może zadawać Ci pytania. Psycholog porozmawia z Tobą zanim jeszcze rozpoczniesz składanie zeznań. Możesz wtedy zadać mu pytania, podzielić się swoimi wątpliwościami, poinformować, że źle się czujesz, że się denerwujesz lub że coś ważnego wydarzyło się przed samym przesłuchaniem (np., że ktoś chciał Cię nastraszyć, namówić do mówienia nieprawdy albo przemilczenia czegoś). Rolą psychologa jest pomóc Ci uporać się z wszelkimi trudnościami. Jeżeli źle się poczujesz, czegoś nie zrozumiesz albo zechcesz skorzystać z toalety, nie wahaj się powiedzieć o tym psychologowi. 7

10 Już wiesz, że przesłuchanie mogą obserwować prokurator i obrońca oskarżonego o popełnienie przestępstwa. Mogą też zadawać Ci pytania. Zadaniem prokuratora jest zebranie wszystkich dowodów i ewentualne oskarżenie przed sądem osoby, która mogła popełnić przestępstwo. Obrońca oskarżonego to osoba, która stara się przekonać sędziego i prokuratora, że oskarżony nie popełnił przestępstwa. Każda osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa ma prawo do pomocy obrońcy. PROKURATOR ZBIERA DOWODY Maksim Kabakou - Fotolia.com OBROŃCA POMAGA OSKARŻONEMU Czasami, jeśli osobą oskarżoną o popełnienie przestępstwa jest Twój rodzic, razem z prokuratorem i obrońcą w osobnym pokoju może przebywać osoba nazywana kuratorem procesowym. Kurator procesowy uczestniczy w Twoim przesłuchaniu i w sprawach toczących się na sali sądowej, a jego zadaniem jest dopilnowanie, aby wszystkie Twoje prawa w trakcie procedury prawnej były przestrzegane. Prawo przewiduje również, że w Przyjaznym Pokoju Przesłuchań może przebywać osoba, którą Ty wskażesz jako osobę towarzyszącą. 8

11 TWOJE PRAWA I OBOWIĄZKI! OBOWIĄZKI ŚWIADKA Pewnie zastanawiasz się czasem, czy w ogóle musisz być świadkiem i składać zeznania, kolejny raz powtarzać to, co już wiedzą rodzice, psycholog lub jakaś inna osoba. Odpowiedź jest jedna: TAK. Taki obowiązek nakłada na Ciebie prawo i nie możesz tego zmienić. Uczestnicząc w składaniu zeznań musisz dostosować się do kilku ważnych zasad: SŁUCHAJ UWAŻNIE Słuchanie to podstawa. Jeśli, mimo wszystko, czegoś nie zrozumiesz, powiedz o tym, a sędzia zada Ci pytanie w inny, bardziej zrozumiały sposób. COŚ JEST DLA CIEBIE NIEZROZUMIAŁE? Neyro - Fotolia.com NIE PRZEJMUJ SIĘ. POPROŚ O POWTÓRZENIE PYTANIA 9

12 CIERPLIWOŚCI!!!!! Stepan Popov - Fotolia.com TWOJE ODPOWIEDZI SĄ BARDZO WAŻNE CIERPLIWIE ODPOWIADAJ NA PYTANIA Mów tak wyraźnie, jak potrafisz. Oczywiście masz prawo się przejęzyczyć lub zaciąć, może Ci zadrżeć głos. Nie przejmuj się, to się zdarza wszystkim. Pamiętaj, że składanie zeznań przed sędzią to nie występ na szkolnej akademii. Mówisz jak umiesz i tyle. Kiedy sędzia Cię nie zrozumie lub nie dosłyszy, poprosi Cię o powtórzenie. Dla sędziego jest bardzo ważne, żeby dobrze zrozumieć i zapamiętać to, co mówisz. Niektóre pytania mogą Cię zdenerwować lub wprawić w zakłopotanie. To zrozumiałe. Nikt nie lubi opowiadać nieznajomym o osobistych sprawach. Możesz używać wszystkich słów, jakie przyjdą Ci do głowy. Nawet tych, które wydają Ci się niestosowne lub dziecinne. Najważniejsze jest to, żeby opowiedzieć sędziemu wszystko, co wiesz. 10

13 Musisz także ujawnić sędziemu zdarzenia, które są otoczone tajemnicą, szczególnie wtedy, kiedy ktoś próbował Cię zmusić do tego, żeby z nikim się nimi nie dzielić straszył Cię, groził, szantażował. To normalne, że ludzie dzielą się z sędzią tajemnicami. Wiedza o wszystkich, nawet najbardziej przykrych, sprawach pomoże mu sprawiedliwie ocenić wydarzenia. Nie ucz się swoich opowieści na pamięć i nie słuchaj, gdy ktoś Ci mówi, co i jak masz odpowiadać na pytania. Opowiadaj sędziemu własnymi słowami o tym, co się wydarzyło. Ktoś może zadać Ci jeszcze raz to samo pytanie. To nie znaczy, że Twoja odpowiedź była niedobra. Sędziowie, mają taki zwyczaj, że pytają po kilka razy. Widocznie to pomaga im lepiej zrozumieć, co się zdarzyło. koti - Fotolia.com MÓW TYLKO WŁASNYMI SŁOWAMI! 11

14 MÓW PRAWDĘ Zasada mówienia prawdy wydaje się oczywista, ale ma różne pułapki. Czasami można jakiś fakt źle interpretować, coś przeoczyć czy pomylić. Jeżeli się zorientujesz, że coś Ci się pomyliło albo o czymś ważnym sobie przypomnisz, to po prostu o tym powiedz. BĄDŹ SOBĄ alexmillos - Fotolia.com MÓW PRAWDĘ! Kłamstwem jest mówienie, że coś na pewno się wydarzyło, chociaż nie wiesz, czy tak było naprawdę. Kłamiesz również wtedy, kiedy mówisz, że coś się nie wydarzyło, choć tak naprawdę wiesz, że dane wydarzenie miało miejsce. Nawet wtedy, gdy obawiasz się, że Twoja odpowiedź może sprawić komuś przykrość i chcesz skłamać w szlachetnym celu, musisz twardo trzymać się prawdy. Podczas przesłuchania nawet szlachetne cele nie usprawiedliwiają kłamstwa. PAMIĘTAJ! Mówienie prawdy jest Twoim najważniejszym obowiązkiem. Kłamstwem można kogoś bardzo skrzywdzić. 12

15 PRAWA ŚWIADKA Znasz już swoje obowiązki, ale pamiętaj, że jako świadek masz też ważne prawa. PRAWO DO JEDNORAZOWEGO PRZESŁUCHANIA W PRZYJAZNYM POKOJU PRZESŁUCHAŃ Prawo chroni dzieci i nastolatków przed wielokrotnym opowiadaniem o trudnych, często przykrych zdarzeniach. Dodatkowo Twoje przesłuchanie musi odbyć się w specjalnie do tego przystosowanym pokoju i musi być nagrane. Wyjątkowo może się jednak zdarzyć, że pojawią się jakieś nowe informacje i sędzia będzie musiał poprosić Cię o jeszcze jedno spotkanie. Przeważnie tak się nie dzieje, ale dobrze wiedzieć, że może się tak zdarzyć mimo zasady, iż przesłuchanie odbywa się tylko raz. PRAWO DO OBECNOŚCI PSYCHOLOGA W TRAKCIE SKŁADANIA PRZEZ CIEBIE ZEZNAŃ Rolę psychologa już znasz. Pamiętaj, że psycholog jest po to, aby pomóc Ci uporać się z tym niełatwym zadaniem, jakim jest składanie zeznań. PRAWO DO ODMOWY SKŁADANIA ZEZNAŃ Do tej pory przekonywaliśmy Cię, że składanie zeznań jest Twoim obowiązkiem, ale jak to czasem z zasadami bywa - są od nich odstępstwa. Sędzia zawsze pyta świadka, czy jest osobą spokrewnioną z oskarżonym. To znaczy, czy oskarżony to ktoś z najbliższej rodziny świadka (matka, ojciec, brat, siostra, dziadek, babcia itd.). 13

16 ODMOWA SKŁADANIA ZEZNAŃ? DOBRZE SIĘ ZASTANÓW! Jr Casas - Fotolia.com Jeżeli zeznajesz w sprawie, w której oskarżonym jest ktoś z Twojej rodziny (np. mama, tata, rodzeństwo), sędzia powie Ci, że masz prawo odmówić składania zeznań. Możesz to zrobić nawet wtedy, gdy wcześniej psycholog lub ktoś inny usłyszał od Ciebie o wszystkich zdarzeniach. Warto jednak poważnie rozważyć, czy na pewno chcesz skorzystać z tego prawa. Być może wtedy oskarżony dalej będzie kogoś krzywdził. Być może teraz, pod wpływem zdenerwowania, chcesz uniknąć składania zeznań, a za kilka dni pomyślisz, że to jednak był błąd. Dobrze się zastanów! Odmowa złożenia zeznań to bardzo ważna i trudna decyzja. Nie podejmuj jej zbyt pochopnie! Zawsze porozmawiaj o tym wcześniej z kimś, komu ufasz. 14

17 JAK OPANOWAĆ ZDENERWOWANIE? Bycie świadkiem to jedna z takich sytuacji, w których wiele osób czuje zdenerwowanie, napięcie czy niepewność. Możesz czuć drżenie rąk, nóg, suchość w ustach, ból brzucha i pustkę w głowie. Można spróbować sobie pomóc, wykonując kilka uspokajających ćwiczeń. kontroluj oddech w czasie stresu oddech staje się płytszy i szybki. Mózg nie jest wtedy odpowiednio dotleniony. Należy więc dotlenić i wyciszyć organizm, pogłębiając i uspokajając oddech. Wykonaj 5 6 głębokich oddechów, wciągając powietrze nosem i wypuszczając ustami rozluźnij mięśnie w czasie stresu mięśnie są nadmiernie napięte, należy więc ćwiczyć rozluźnianie poszczególnych partii mięśni. Pomyśl o sobie pozytywnie i powiedź do siebie: daję sobie radę ze stresem, umiem to zrobić itp. pofantazjuj wyobraź sobie, że jesteś obłokiem i leniwie płyniesz nad okolicą. Z tej wysokości wszystko nabiera innej wielkości i innego znaczenia. Obłok poddaje się podmuchom wiatru i przyjemnie kołysze się nad ziemią. A może wymyślisz jakąś własną przyjemną dla Ciebie uspokajającą fantazję. Bank-Bank - Fotolia.com OPANUJ NERWY ODDYCHAJ, WYLUZUJ, POMYŚL 15

18 CO DALEJ? A dalej sprawy potoczą się swoim rytmem. Prokurator zbierze wszystkie zeznania, oceni inne dowody i zdecyduje o tym, czy sprawa będzie dalej toczyć się w sądzie. Sąd będzie zastanawiał się, czy dowody zebrane przez prokuratora są wystarczające, będzie przesłuchiwał innych świadków, oskarżonego, wysłucha jego obrońcy. Wszystko to może trwać nawet kilka miesięcy. W końcu sędzia na podstawie wielu informacji zdecyduje o winie oskarżonego i o ewentualnej wysokości kary. Czasami sędziowie nie są całkowicie pewni, że oskarżony złamał prawo. W takiej sytuacji muszą uznać, że oskarżony jest niewinny i nie można go ukarać. Jeżeli sąd uzna, że oskarżony jest niewinny, to nie znaczy, że nie uwierzył osobom, które zeznawały, że zrobił coś złego. Po prostu czasami sędziemu nie udaje się wyjaśnić do końca wszystkich wątpliwości. PAMIĘTAJ! Cokolwiek zdecyduje sędzia, to nie dzieje się to z Twojego powodu. To nie znaczy, że Twoje zeznania były złe lub że Ci nie uwierzono. Sędzia podejmując swoją decyzję, bierze pod uwagę wiele różnych dowodów, a nie tylko Twoje zeznanie. 16

19 tkreykes - Fotolia.com JUŻ PO WSZYSTKIM? ZRÓB COŚ DLA SIEBIE Bycie świadkiem i składanie zeznań to odpowiedzialne zadanie. Mamy nadzieję, że ta broszura pomoże Ci uporać się z tym wyzwaniem. Już teraz zaplanuj sobie, co możesz zrobić przyjemnego, kiedy już skończysz składać zeznania i wrócisz do domu. Może będziesz miał(a) ochotę spotkać się z przyjaciółmi, może pójść do kina, posłuchać ulubionej muzyki, a może na coś zupełnie innego. Uff...!!!

20 Partner strategiczny

BĘDĘ ŚWIADKIEM. Poradnik dla dzieci uczestniczących w procedurach karnych

BĘDĘ ŚWIADKIEM. Poradnik dla dzieci uczestniczących w procedurach karnych BĘDĘ ŚWIADKIEM Poradnik dla dzieci uczestniczących w procedurach karnych ISBN: 978-83-65675-01-9 Copyright 2016 Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę ul. Walecznych 59 03-926 Warszawa

Bardziej szczegółowo

Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia

Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia Co to są prawa?....3 Co to jest dobro dziecka?....4 Co to jest ochrona przed dyskryminacją?....5 Co to jest ochrona?....6 Co to jest sąd?...7 Co to jest

Bardziej szczegółowo

PORADNIK. Dla nieletnich ofiar zgwałcenia lub innych przestępstw seksualnych

PORADNIK. Dla nieletnich ofiar zgwałcenia lub innych przestępstw seksualnych PORADNIK Dla nieletnich ofiar zgwałcenia lub innych przestępstw seksualnych Spis treści Broszura jest przeznaczona dla nieletnich ofiar przestępstw seksualnych. Kiedy powiadomisz policję o przestępstwie

Bardziej szczegółowo

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym.

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym. GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym. Na podstawie kampanii Fundacji Dzieci Niczyje - przygotowała Agata

Bardziej szczegółowo

Twoje prawa obywatelskie

Twoje prawa obywatelskie Twoje prawa obywatelskie Dostęp do praw i sprawiedliwości dla osób z niepełnosprawnością intelektualną Inclusion Europe Raport Austria Anglia Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia

Bardziej szczegółowo

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy Copyright 2015 Fundacja Dzieci Niczyje Copyright 2015 Urząd m. st. Warszawy Projekt graficzny: Ewa Brejnakowska-Jończyk Redakcja: Sylwia Romańczak Opracowanie

Bardziej szczegółowo

PRAWA I OBOWIĄZKI ŚWIADKA W POSTĘPOWANIU KARNYM. Już w tej chwili masz prawo poprosić o tłumacza.

PRAWA I OBOWIĄZKI ŚWIADKA W POSTĘPOWANIU KARNYM. Już w tej chwili masz prawo poprosić o tłumacza. PRAWA I OBOWIĄZKI ŚWIADKA W POSTĘPOWANIU KARNYM Słabo znasz język polski? Jesteś osobą niesłyszącą lub niemą? Możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy tłumacza. Już w tej chwili masz prawo poprosić o tłumacza.

Bardziej szczegółowo

Prawa i obowiązki świadka. Środki specjalne. Informacje dla dorosłych świadków w postępowaniu karnym i w sprawach nieletnich

Prawa i obowiązki świadka. Środki specjalne. Informacje dla dorosłych świadków w postępowaniu karnym i w sprawach nieletnich Informacje dla dorosłych świadków w postępowaniu karnym i w sprawach nieletnich Broszura dostępna jest także na kasetach, w wersji z powiększonym drukiem oraz w innych wersjach językowych. Tel. 0131 244

Bardziej szczegółowo

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy Copyright 2016 Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę Copyright 2015 Urząd m. st. Warszawy Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (d. Fundacja Dzieci Niczyje) ul. Walecznych

Bardziej szczegółowo

Wychowawca/nauczyciel. Starszy brat / starsza siostra. Rodzice/opiekunowie/inne osoby z rodziny. Psycholog/pedagog szkolny

Wychowawca/nauczyciel. Starszy brat / starsza siostra. Rodzice/opiekunowie/inne osoby z rodziny. Psycholog/pedagog szkolny Starszy brat / starsza siostra Czasem młodym osobom trudno rozmawiać z dorosłymi o ważnych dla siebie sprawach. Mogą się wstydzić albo obawiać, że dorośli nie potraktują sprawy poważnie. W takich momentach

Bardziej szczegółowo

Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie?

Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Okazuje się, że nie trzeba do tego wcale wiedzy komputerowej. Wśród przedstawionych rad nie ma bowiem ani jednej, która by takiej wiedzy wymagała. Dowiedz

Bardziej szczegółowo

Poradnik dla dzieci i młodzieży

Poradnik dla dzieci i młodzieży Poradnik dla dzieci i młodzieży Trzymasz w ręku tę broszurę, ponieważ będziesz uczestniczył/a w postępowaniu sądowym w charakterze świadka... Z tej broszury dowiesz się: na czym polega zadanie świadka

Bardziej szczegółowo

Udostępnianie dokumentacji psychologicznej

Udostępnianie dokumentacji psychologicznej Udostępnianie dokumentacji psychologicznej (maj 2018) O czym jest niniejsza broszura? Niniejsza broszura opisuje prostym językiem, co musisz wiedzieć, jeżeli ktoś zwróci się do ciebie z prośbą o wyrażenie

Bardziej szczegółowo

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! 30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania

Bardziej szczegółowo

JAK BYĆ SELF - ADWOKATEM

JAK BYĆ SELF - ADWOKATEM JAK BYĆ SELF - ADWOKATEM Opracowane na podstawie prezentacji Advocates in Action, Dorota Tłoczkowska Bycie self adwokatem (rzecznikiem) oznacza zabieranie głosu oraz robienie czegoś w celu zmiany sytuacji

Bardziej szczegółowo

Wytyczne Rady Europy dotyczące Przyjaznego Dzieciom Wymiaru Sprawiedliwości*

Wytyczne Rady Europy dotyczące Przyjaznego Dzieciom Wymiaru Sprawiedliwości* COUNCIL OF EUROPE CONSEIL DE L'EUROPE Wytyczne Rady Europy dotyczące Przyjaznego Dzieciom Wymiaru Sprawiedliwości* W listopadzie 2010 r. Rada Europy przyjęła Wytyczne dotyczące Przyjaznego Dzieciom Wymiaru

Bardziej szczegółowo

Copyright 2015 Monika Górska

Copyright 2015 Monika Górska 1 To jest moje ukochane narzędzie, którym posługuję się na co dzień w Fabryce Opowieści, kiedy pomagam swoim klientom - przede wszystkim przedsiębiorcom, właścicielom firm, ekspertom i trenerom - w taki

Bardziej szczegółowo

Dzieci i młodzież często występują w roli świadków przeróżnych zdarzeń, nie musisz więc czuć się osamotniony/a czy pechowy/a.

Dzieci i młodzież często występują w roli świadków przeróżnych zdarzeń, nie musisz więc czuć się osamotniony/a czy pechowy/a. Świadek, niezależnie od tego, czy jest osobą dorosłą, małym dzieckiem, czy nastolatkiem pełni w sądzie bardzo ważną rolę. Informacje przekazane przez świadka pomagają sędziemu sprawiedliwie ocenić postępowanie

Bardziej szczegółowo

Przyjaciele Zippiego Ćwiczenia Domowe

Przyjaciele Zippiego Ćwiczenia Domowe Przyjaciele Zippiego Ćwiczenia Domowe Czym jest program Przyjaciele Zippiego? Twoje dziecko uczestniczy w programie Przyjaciele Zippiego, który uczy dzieci, jak znajdować rozwiązania problemów, nawiązywać

Bardziej szczegółowo

Pouczenie o przysługujących prawach

Pouczenie o przysługujących prawach Pouczenie o przysługujących prawach Ta ulotka zawiera ważne informacje dotyczące przysługujących Ci praw podczas pobytu na posterunku policji. Przez prawa rozumiemy ważne swobody i pomoc, z których zgodnie

Bardziej szczegółowo

JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ SŁUCHAĆ I BYĆ WYSŁUCHANYM

JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ SŁUCHAĆ I BYĆ WYSŁUCHANYM JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ SŁUCHAĆ I BYĆ WYSŁUCHANYM Z a d a n i e f i n a n s o w a n e z e ś r o d k ó w N a r o d o w e g o P r o g r a m u Z d r o w i a 2 0 1 6-2 0 2 0 KOMUNIKACJA JEST KLUCZEM DO OSIĄGNIĘCIA

Bardziej szczegółowo

Twoje prawa obywatelskie

Twoje prawa obywatelskie Twoje prawa obywatelskie Osoba niepełnosprawna w obliczu prawa Inclusion Europe Raport Austria Anglia Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Islandia

Bardziej szczegółowo

J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków,

J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, którzy twierdzą, że właściwie w ogóle nie rozmawiają ze swoimi dziećmi, odkąd skończyły osiem czy dziewięć lat. To może wyjaśniać, dlaczego przesiadują

Bardziej szczegółowo

JAK RADZIĆ SOBIE Z NASTOLATKIEM W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH?

JAK RADZIĆ SOBIE Z NASTOLATKIEM W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH? JAK RADZIĆ SOBIE Z NASTOLATKIEM W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH? Podstawowa zasada radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych:,,nie reaguj, tylko działaj Rodzice rzadko starają się dojść do tego, dlaczego ich

Bardziej szczegółowo

Zasady Byłoby bardzo pomocne, gdyby kwestionariusz został wypełniony przed 3 czerwca 2011 roku.

Zasady Byłoby bardzo pomocne, gdyby kwestionariusz został wypełniony przed 3 czerwca 2011 roku. Opieka zdrowotna przyjazna dziecku - Dzieci i młodzież: powiedz nam co myślisz! Rada Europy jest międzynarodową organizacją, którą tworzy 47 krajów członkowskich. Jej działania obejmują 150 milionów dzieci

Bardziej szczegółowo

Twoje dziecko będzie świadkiem Poradnik dla rodziców dzieci składających zeznania w procedurach karnych

Twoje dziecko będzie świadkiem Poradnik dla rodziców dzieci składających zeznania w procedurach karnych JackF - Fotolia.com Twoje dziecko będzie świadkiem Poradnik dla rodziców dzieci składających zeznania w procedurach karnych ISBN: 978-83-65675-05-7 Copyright 2016 Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę Fundacja

Bardziej szczegółowo

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze. Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.

Bardziej szczegółowo

Copyright 2015 Monika Górska

Copyright 2015 Monika Górska 1 Wiesz jaka jest różnica między produktem a marką? Produkt się kupuje a w markę się wierzy. Kiedy używasz opowieści, budujesz Twoją markę. A kiedy kupujesz cos markowego, nie zastanawiasz się specjalnie

Bardziej szczegółowo

20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach. Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny

20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach. Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny 20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny Kiedy się uczymy, emocje są niezwykle ważne. Gdybyśmy uczyli się tylko biorąc suche fakty, które

Bardziej szczegółowo

Irena Sidor-Rangełow. Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu

Irena Sidor-Rangełow. Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu Irena Sidor-Rangełow Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu Copyright by Irena Sidor-Rangełowa Projekt okładki Slavcho Rangelov ISBN 978-83-935157-1-4 Wszelkie prawa zastrzeżone.

Bardziej szczegółowo

NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK

NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam

Bardziej szczegółowo

Jak przygotować się do ważnego sprawdzianu w krótkim czasie?

Jak przygotować się do ważnego sprawdzianu w krótkim czasie? Jak przygotować się do ważnego sprawdzianu w krótkim czasie? Wcale nie jest za późno! Do końca roku szkolnego pozostały dwa miesiące. Wielu z Was pewnie myśli, że skoro nie nauczyliście się czegoś do tej

Bardziej szczegółowo

ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA

ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA Strona1 ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA Cz. III Aby uzyskać namacalny efekt oddziaływania energii Żywiołu Wody w Twoim życiu - jednocześnie korzystaj i z przygotowanych tu ćwiczeń i z opisu procesów nagranych

Bardziej szczegółowo

Tak wyglądają procedury sądowe w posteępowaniu karnym

Tak wyglądają procedury sądowe w posteępowaniu karnym Tak wyglądają procedury sądowe w posteępowaniu karnym PRZEBIEG ROZPRAWY Przed rozpoczęciem rozprawy w postępowaniu karnym strony mogą oczekiwać na rozprawę we wspólnej poczekalni. Osoba, która chciałby

Bardziej szczegółowo

AUDIO B1 KONFLIKT POKOLEŃ (wersja dla studenta)

AUDIO B1 KONFLIKT POKOLEŃ (wersja dla studenta) AUDIO B1 KONFLIKT POKOLEŃ (wersja dla studenta) 1. Proszę napisać odpowiedzi na pytania: 1. Jak rozumiecie tytuł tekstu? 2. Czy wy buntowaliście się przeciw rodzicom i nauczycielom? W jaki sposób i dlaczego?

Bardziej szczegółowo

ODZYSKAJ KONTROLĘ NAD SWOIMI DANYMI OSOBOWYMI

ODZYSKAJ KONTROLĘ NAD SWOIMI DANYMI OSOBOWYMI ODZYSKAJ KONTROLĘ NAD SWOIMI DANYMI OSOBOWYMI Komisja Europejska - Dyrekcja Generalna ds. Sprawiedliwości Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2012 ISBN : 978-92-79-22665-6 DOI: 10.2838/51886

Bardziej szczegółowo

Część 9. Jak się relaksować.

Część 9. Jak się relaksować. Część 9. Jak się relaksować. A CBT Workbook for Children and Adolescents by Gary O Reilly 98 Co lubisz robić by się zrelaksować A CBT Workbook for Children and Adolescents by Gary O Reilly 99 Ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

CYBERPRZEMOC PORADNIK DLA RODZICÓW

CYBERPRZEMOC PORADNIK DLA RODZICÓW CYBERPRZEMOC PORADNIK DLA RODZICÓW Pojęcie cyberprzemocy Cyberprzemoc to inaczej przemoc z użyciem mediów elektronicznych przede wszystkim Internetu i telefonów komórkowych. CYBERPRZEMOC TO: NĘKANIE SZANTAŻOWANIE

Bardziej szczegółowo

7 Złotych Zasad Uczestnictwa

7 Złotych Zasad Uczestnictwa 7 Złotych Zasad Uczestnictwa Złota Zasada nr 1: Zrozumienie moich praw Powinno mi się przekazać informacje dotyczące przysługujących mi praw. Muszę zrozumieć, dlaczego ważne jest, aby mnie słuchano i poważnie

Bardziej szczegółowo

mnw.org.pl/orientujsie

mnw.org.pl/orientujsie mnw.org.pl/orientujsie Każdy związek oparty na miłości i szacunku zasługuje na szczególną opiekę i ochronę państwa. natalia i marek Czy osobom hetero jest teraz lepiej, bo lesbijkom, gejom i osobom bi

Bardziej szczegółowo

Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2. Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo

Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2. Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo Andrzej Graca BEZ SPINY CZYLI NIE MA CZEGO SIĘ BAĆ Andrzej Graca: Bez spiny czyli nie ma czego się bać 3 Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2

Bardziej szczegółowo

DZIEŃ BEZPIECZNEGO INTERNETU 6 LUTEGO. Opracowała: Joanna MAŃKOWSKA

DZIEŃ BEZPIECZNEGO INTERNETU 6 LUTEGO. Opracowała: Joanna MAŃKOWSKA DZIEŃ BEZPIECZNEGO INTERNETU 6 LUTEGO Opracowała: Joanna MAŃKOWSKA 1 Stosuj zasady NETYKIETY Netykieta to zbiór zasad kulturalnego i prawidłowego korzystania z Internetu, stworzony przez samych internautów.

Bardziej szczegółowo

SOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE

SOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE SOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE Wiele osób z autyzmem ma poważne problemy z radzeniem sobie w sytuacjach społecznych. Wynika to m.in. z deficytów poznawczych w tym zakresie. Przykładem może tu

Bardziej szczegółowo

Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.

Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży. Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.

Bardziej szczegółowo

FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1)

FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) Turysta: Dzień dobry! Kobieta: Dzień dobry panu. Słucham? Turysta: Jestem pierwszy raz w Krakowie i nie mam noclegu. Czy mogłaby mi Pani polecić jakiś hotel?

Bardziej szczegółowo

Koszmar Zdrady. Jak sprawdzić czy to już zdrada, czy jeszcze niewinny flirt? Odkryj szybki i potwierdzony sposób na sprawdzenie swoich obaw.

Koszmar Zdrady. Jak sprawdzić czy to już zdrada, czy jeszcze niewinny flirt? Odkryj szybki i potwierdzony sposób na sprawdzenie swoich obaw. Koszmar Zdrady Jak sprawdzić czy to już zdrada, czy jeszcze niewinny flirt? Odkryj szybki i potwierdzony sposób na sprawdzenie swoich obaw. Przejmij stery swojego życia. 1 Czy mój partner jest mi wierny?

Bardziej szczegółowo

Część 11. Rozwiązywanie problemów.

Część 11. Rozwiązywanie problemów. Część 11. Rozwiązywanie problemów. 3 Rozwiązywanie problemów. Czy jest jakiś problem, który trudno Ci rozwiązać? Jeżeli tak, napisz jaki to problem i czego próbowałeś, żeby go rozwiązać 4 Najlepsze metody

Bardziej szczegółowo

STOP PRZEMOCY. Portal Stop przemocy Szukaj Pomocy

STOP PRZEMOCY. Portal Stop przemocy Szukaj Pomocy STOP PRZEMOCY Portal Stop przemocy Szukaj Pomocy ma pomóc w szybkim i skutecznym znalezieniu informacji i otrzymaniu pomocy osobom doznającym przemocy zarówno w domu, jak i poza nim. Jeżeli znajdujesz

Bardziej szczegółowo

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to

Bardziej szczegółowo

Śpij dobrze! Jak ważny jest dobry sen Dlaczego dobry sen nie jest czymś oczywistym Co możemy zrobić, żeby lepiej spać

Śpij dobrze! Jak ważny jest dobry sen Dlaczego dobry sen nie jest czymś oczywistym Co możemy zrobić, żeby lepiej spać Śpij dobrze! Jak ważny jest dobry sen Dlaczego dobry sen nie jest czymś oczywistym Co możemy zrobić, żeby lepiej spać 2 3 Traumatyczne przeżycia mogą spowodować zaburzenia snu Kto doświadczył wojny, innych

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIA ŻYWIOŁ ZIEMI ŻYWIOŁ ZIEMI. Cz. III

ĆWICZENIA ŻYWIOŁ ZIEMI ŻYWIOŁ ZIEMI. Cz. III Strona1 ŻYWIOŁ ZIEMI Cz. III Aby uzyskać namacalny efekt oddziaływania energii Żywiołu Ziemi w Twoim życiu - jednocześnie korzystaj i z przygotowanych tu ćwiczeń i z opisu procesów nagranych w części I.

Bardziej szczegółowo

KIDSCREEN-27. Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi. Wersja dla dzieci i młodzieży od 8 do 18 lat

KIDSCREEN-27. Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi. Wersja dla dzieci i młodzieży od 8 do 18 lat KIDSCREEN-27 Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi Wersja dla dzieci i młodzieży od 8 do 18 lat KIDSCREEN-27, Child and Adolescent Version Page 1 of 5 Cześć, Data: Miesiąc Rok Co u ciebie

Bardziej szczegółowo

Wskazówki i techniki Nie traktujcie rozmowy na temat zasad zachowania bezpieczeństwa jako jednorazową sprawę. Znacznie lepiej jest mówić na ten temat

Wskazówki i techniki Nie traktujcie rozmowy na temat zasad zachowania bezpieczeństwa jako jednorazową sprawę. Znacznie lepiej jest mówić na ten temat Polish Polski Organizacja NSPCC pomaga rodzicom i opiekunom przeprowadzić z dziećmi rozmowę na temat zasad zachowania bezpieczeństwa. Stanowi to część podejmowanych przez nas działań mających na celu ochronę

Bardziej szczegółowo

Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską.

Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską. Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską. Pobrany ze strony www.kalitero.pl. Masz pytania skontaktuj się ze mną. Dokument stanowi dzieło w rozumieniu polskich i przepisów prawa. u Zastanawiasz się JAK

Bardziej szczegółowo

ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?

ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? 3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,

Bardziej szczegółowo

Prawa przesłuchiwanego dziecka

Prawa przesłuchiwanego dziecka Prawa przesłuchiwanego dziecka W dniu 27 stycznia 2014 roku weszła w życie ustawa z dnia 13 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego oraz rozporządzenie Ministra

Bardziej szczegółowo

JĘZYK. Materiał szkoleniowy CENTRUM PSR. Wyłącznie do użytku prywatnego przez osoby spoza Centrum PSR

JĘZYK. Materiał szkoleniowy CENTRUM PSR. Wyłącznie do użytku prywatnego przez osoby spoza Centrum PSR AKCEPTACJA - ZROZUMIENIE K: (mówiąc bardzo podniesionym tonem) Co wy tutaj sobie myślicie? Że nie mam co robić, tylko tracić czas! T: Wydaje mi się, że jest Pan zdenerwowany! Ma Pan wiele rzeczy do robienia,

Bardziej szczegółowo

OBOWIĄZKI I PRAWA ŚWIADKA W PROCESIE KARNYM

OBOWIĄZKI I PRAWA ŚWIADKA W PROCESIE KARNYM Sprawiedliwość idzie za prawem - bezpłatne poradnictwo i edukacja prawna OBOWIĄZKI I PRAWA ŚWIADKA W PROCESIE KARNYM Rzeszów 2009 1 Podkarpacki Ośrodek Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ul. Fredry 4/58

Bardziej szczegółowo

KIDSCREEN-52. Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi. Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat

KIDSCREEN-52. Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi. Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat KIDSCREEN-52 Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat Page 1 of 8 Cześć, Data: Miesiąc Rok Co u ciebie słychać? Jak się czujesz? To są pytania, na które

Bardziej szczegółowo

Pokochaj i przytul dziecko z ADHD. ADHD to zespół zaburzeń polegający na występowaniu wzmożonej pobudliwości i problemów z koncentracją uwagi.

Pokochaj i przytul dziecko z ADHD. ADHD to zespół zaburzeń polegający na występowaniu wzmożonej pobudliwości i problemów z koncentracją uwagi. Pokochaj i przytul dziecko z ADHD ADHD to zespół zaburzeń polegający na występowaniu wzmożonej pobudliwości i problemów z koncentracją uwagi. TYPOWE ZACHOWANIA DZIECI Z ADHD: stale wierci się na krześle,

Bardziej szczegółowo

Biblioteka Pedagogiczna poleca.

Biblioteka Pedagogiczna poleca. Biblioteka Pedagogiczna poleca. Przemoc rówieśnicza to zjawisko, które dotyka wiele naszych dzieci. Mimo, ze wciąż powstają kolejne projekty i programy mające na celu wyeliminowanie przemocy, niemal w

Bardziej szczegółowo

zdrowia Zaangażuj się

zdrowia Zaangażuj się Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się Niniejszy projekt jest finansowany przez Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się www.oha.com 1. Zainteresuj się ochroną swojego zdrowia. Jeśli masz pytania lub wątpliwości

Bardziej szczegółowo

SMOKING GIVING UP DURING PREGNANCY

SMOKING GIVING UP DURING PREGNANCY SMOKING GIVING UP DURING PREGNANCY Rzucanie palenia w czasie ciąży PRZEWODNIK DLA KOBIET W CIĄŻY PRAGNĄCYC H RZUCIĆ PALENIE Ciąża i palenie Większość kobiet palących w czasie ciąży wie, że może być to

Bardziej szczegółowo

INNE W DOMU, INNE W PRZEDSZKOLU

INNE W DOMU, INNE W PRZEDSZKOLU INNE W DOMU, INNE W PRZEDSZKOLU Bywa, że w czasie rozmów indywidualnych nauczycielki z rodzicami wychodzi na jaw, że dziecko zupełnie inaczej zachowuje się w domu a inaczej w grupie przedszkolnej. Rodzice

Bardziej szczegółowo

GDY TWOJE DZIECKO JEST ŚWIADKIEM

GDY TWOJE DZIECKO JEST ŚWIADKIEM GDY TWOJE DZIECKO JEST ŚWIADKIEM BROSZURA DLA RODZICÓW DZIECI BIORĄCYCH UDZIAŁ W SPRAWACH KARNYCH W CHARAKTERZE ŚWIADKA Fundacja Dzieci Niczyje ul. Walecznych 59, 03-926 Warszawa 22 616 02 68; fdn@fdn.pl

Bardziej szczegółowo

RELACJE Z PIENIĘDZMI

RELACJE Z PIENIĘDZMI RELACJE Z PIENIĘDZMI Zapewne sprawdziłaś już w quizie, kim jesteś w relacji z pieniędzmi. Chomikiem? Strusiem? Motylem? Czy Mikołajem? Każda z tych osobowości ma swoje słabe i mocne strony: CHOMIK ma przymus

Bardziej szczegółowo

będę świadkiem w sądzie

będę świadkiem w sądzie będę świadkiem w sądzie BROSZURA DLA MŁODYCH ŚWIADKÓW W SPRAWACH KARNYCH Polish Translation będę świadkiem w sądzie BROSZURA DLA MŁODYCH ŚWIADKÓW W SPRAWACH KARNYCH Specjalne podziękowania dla uczniów

Bardziej szczegółowo

PORADNIK Dla ofiar przemocy seksualnej lub innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu

PORADNIK Dla ofiar przemocy seksualnej lub innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu PORADNIK Dla ofiar przemocy seksualnej lub innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu PROKURATURA Spis treści W niniejszej broszurze znajdziesz opis procedury w sprawach o przestępstwa przeciwko życiu

Bardziej szczegółowo

Czy Rape Crisis Centre oferuje pomoc wyłącznie kobietom, które niedawno padły ofiarą gwałtu?

Czy Rape Crisis Centre oferuje pomoc wyłącznie kobietom, które niedawno padły ofiarą gwałtu? Jakiego rodzaju usługi oferuje Rape Crisis Centre? Rape Crisis Centre oferuje szeroki zakres usług dla kobiet powyżej 13. roku życia, które padły ofiarą gwałtu, napaści lub przemocy seksualnej. Jest to

Bardziej szczegółowo

NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1)

NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1) NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1) CZYTANIE A. Mówi się, że człowiek uczy się całe życie. I jest to bez wątpienia prawda. Bo przecież wiedzę zdobywamy nie tylko w szkole, ale również w pracy, albo

Bardziej szczegółowo

Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu

Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu Korzystanie z komputera i Internetu wspaniale wspomaga Waszą naukę i może być świetną formą rozrywki, pod warunkiem jednak, że będziecie korzystać z sieci rozważnie

Bardziej szczegółowo

co-funded by the European Union Czego potrzebuję by czatować?

co-funded by the European Union Czego potrzebuję by czatować? co-funded by the European Union Czego potrzebuję by czatować? Dostępu do internetu i urządzenia umożliwiającego korzystanie z sieci, adresu internetowego czatu, dobrego nastroju do rozmów; Tworząc konto

Bardziej szczegółowo

Moje dziecko. idzie do. przedszkola

Moje dziecko. idzie do. przedszkola Nie jesteśmy po to, by budować statek, ale po to, by wskazywać drogę... Moje dziecko idzie do przedszkola czyli mini- poradnik dla Rodziców dzieci przekraczających po raz pierwszy próg przedszkola Drodzy

Bardziej szczegółowo

Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.

Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,

Bardziej szczegółowo

Konspekt szkółki niedzielnej

Konspekt szkółki niedzielnej Konspekt szkółki niedzielnej 3 NIEDZIELA POSTU Oculi Główna myśl: Pan Bóg jest zawsze z tobą Tekst: Jeremiasz 20,7-11 (skarga Jeremiasza na niedolę powołania prorockiego) Wiersz przewodni: Jr 20,11a Pan

Bardziej szczegółowo

SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l

SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU K r a k ó w, 1 7 l i s t o p a d a 2 0 1 4 r. P r z y g o t o w a ł a : A n n a K o w a l KLUCZOWE UMIEJĘTNOŚCI COACHINGOWE: umiejętność budowania zaufania,

Bardziej szczegółowo

POMOC PRAWNA W POSTĘPOWANIU KARNYM

POMOC PRAWNA W POSTĘPOWANIU KARNYM Ministerstwo Sprawiedliwości POMOC PRAWNA W POSTĘPOWANIU KARNYM Co to jest? Jak z niej korzystać? Publikacja przygotowana dzięki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej 2 Jesteś pokrzywdzonym, podejrzanym

Bardziej szczegółowo

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co

Bardziej szczegółowo

URZĄD OCHRONY PRAW DZIECKA. Dla dobra dziecka

URZĄD OCHRONY PRAW DZIECKA. Dla dobra dziecka URZĄD OCHRONY PRAW DZIECKA Dla dobra dziecka CENTRUM OCHRONY PRAW DZIECKA W NORWEGII Centrum Ochrony Praw Dziecka ma za zadanie udzielenie pomocy i wsparcia dzieciom, młodzieży i rodzinom w sytuacjach

Bardziej szczegółowo

John Gray porusza wiele ciekawych zagadnień. Zwróćmy uwagę na niektóre z nich...

John Gray porusza wiele ciekawych zagadnień. Zwróćmy uwagę na niektóre z nich... Na wakacjach warto poza literaturą piękną, która ma za zadanie zrelaksować i odprężyć, sięgnąć również po lekturę, która może pomóc zrozumieć drugiego człowieka. Absolutną klasyką gatunku jest książka

Bardziej szczegółowo

Wzór na rozwój. Karty pracy. Kurs internetowy. Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności. Moduł 3. Data rozpoczęcia kursu

Wzór na rozwój. Karty pracy. Kurs internetowy. Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności. Moduł 3. Data rozpoczęcia kursu 2 slajd Cele modułu 3 Kurs internetowy Wzór na rozwój Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności Poznasz przykładowy przebieg działań w projekcie edukacyjnym zrealizowanym w ramach projektu Wzór

Bardziej szczegółowo

Kto to zrobi? Co jest do tego potrzebne?

Kto to zrobi? Co jest do tego potrzebne? USTALANIE ZASAD PRACY W ZESPOLE 1. Kto będzie naszym liderem/przewodniczącym zespołu?... 2. Jak podzielimy odpowiedzialność za realizację zadań?... 3. jak będziemy podejmować decyzje?... 4. W jaki sposób

Bardziej szczegółowo

JAK RADZIĆ SOBIE W SYTUACJI DOŚWIADCZENIA PRZEZ UCZNIA ZJAWISKA HEJTU. materiał dla uczniów

JAK RADZIĆ SOBIE W SYTUACJI DOŚWIADCZENIA PRZEZ UCZNIA ZJAWISKA HEJTU. materiał dla uczniów JAK RADZIĆ SOBIE W SYTUACJI DOŚWIADCZENIA PRZEZ UCZNIA ZJAWISKA HEJTU materiał dla uczniów SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 2. STAŁEM SIĘ ODBIORCĄ HEJTU 2.1 DLACZEGO MNIE TO SPOTKAŁO? 2.2 CO MOŻESZ ZROBIĆ JAKO ODBIORCA

Bardziej szczegółowo

Europejski wzór pouczenia o prawach przysługujących w postępowaniu karnym osobom podejrzanym oraz oskarżonym

Europejski wzór pouczenia o prawach przysługujących w postępowaniu karnym osobom podejrzanym oraz oskarżonym Polish Europejski wzór pouczenia o prawach przysługujących w postępowaniu karnym osobom podejrzanym oraz oskarżonym Masz prawo zachować niniejsze pouczenie o prawach przez cały okres pozbawienia wolności

Bardziej szczegółowo

- mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach

- mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach Podstawowe różnice między kobietami i mężczyznami. Błędy jakie popełniamy w kontaktach z płcią przeciwną: - mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach

Bardziej szczegółowo

Jak uchronić dziecko przed cyberprzemocą? Opracowała:Joanna Dembowa

Jak uchronić dziecko przed cyberprzemocą? Opracowała:Joanna Dembowa Jak uchronić dziecko przed cyberprzemocą? Opracowała:Joanna Dembowa to inaczej przemoc z użyciem mediów elektronicznych przede wszystkim Internetu i telefonów komórkowych. Cyberprzemoc to: nękanie, szantażowanie

Bardziej szczegółowo

Batory: Po tej stronie jesteśmy przypadkiem

Batory: Po tej stronie jesteśmy przypadkiem Batory: Po tej stronie jesteśmy przypadkiem autorka: Małgorzata Łojkowska Nasza naczelna zasada: nie robić niczego po próżnicy. Jeżeli coś jest potrzebne, to to robimy. Jeżeli nie jest, to nie o realizacji

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian kompetencji trzecioklasisty 2014

Sprawdzian kompetencji trzecioklasisty 2014 Imię i nazwisko Klasa III Sprawdzian kompetencji trzecioklasisty 2014 Zestaw humanistyczny Kurs fotografii Instrukcja dla ucznia 1. Wpisz swoje imię i nazwisko oraz klasę. 2. Bardzo uważnie czytaj tekst

Bardziej szczegółowo

Badanie INNODIA. Informacje dla dzieci chorych na cukrzycę typu 1 w wieku od 5 do 8 lat

Badanie INNODIA. Informacje dla dzieci chorych na cukrzycę typu 1 w wieku od 5 do 8 lat Badanie INNODIA Informacje dla dzieci chorych na cukrzycę typu 1 w wieku od 5 do 8 lat ID IRAS: 210497 ND PIS 5-8 years Wersja 1.0 Data 7 WRZEŚNIA 2016 r. Strona 1 z 11 INNODIA Nadal nie wiemy, jak wyleczyć

Bardziej szczegółowo

Z tego rozdziału dowiesz się:

Z tego rozdziału dowiesz się: Rozdział 2 Jak powstaje głos? Z tego rozdziału dowiesz się: które partie ciała biorą udział w tworzeniu głosu, jak przebiega proces wzbudzania dźwięku w krtani, w jaki sposób dźwięk staje się głoską, na

Bardziej szczegółowo

Nazwijmy go Siedem B (prezentujemy bowiem siedem punktów, jakim BYĆ ) :)

Nazwijmy go Siedem B (prezentujemy bowiem siedem punktów, jakim BYĆ ) :) Czy potrafimy rozmawiać z dziećmi o niepełnosprawności? Czy sprawia nam to trudność? Czujemy się zakłopotani tematem? Sami nie wiemy, jak go ugryźć? A może unikamy go całkiem, skoro nas bezpośrednio nie

Bardziej szczegółowo

ASERTYWNOŚĆ W ZWIĄZKU JAK DBAĆ O SIEBIE BĘDĄC RAZEM

ASERTYWNOŚĆ W ZWIĄZKU JAK DBAĆ O SIEBIE BĘDĄC RAZEM 2 ASERTYWNOŚĆ W ZWIĄZKU JAK DBAĆ O SIEBIE BĘDĄC RAZEM Czy zdarza Ci się od czasu do czasu twierdzić, że Twój partner powinien się domyślić pewnych rzeczy? Czy strzelasz z tego powodu fochy? Czy pasje Twojego

Bardziej szczegółowo

Joanna Charms. Domek Niespodzianka

Joanna Charms. Domek Niespodzianka Joanna Charms Domek Niespodzianka Pomysł na lato Była sobie panna Lilianna. Tak, w każdym razie, zwracała się do niej ciotka Małgorzata. - Dzień dobry, Panno Lilianno. Czy ma Panna ochotę na rogalika z

Bardziej szczegółowo

POMOC W REALIZACJI CELÓW FINANSOWYCH

POMOC W REALIZACJI CELÓW FINANSOWYCH POMOC W REALIZACJI CELÓW FINANSOWYCH Szczegółową instrukcję znajdziesz tu: http://marciniwuc.com/ Miesiąc:. (np. Styczeń 2015) Punkt 1: Wyznacz Twoje 20 minut z finansami. Moje 20 minut na finanse to:

Bardziej szczegółowo

Tytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl

Tytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl Tytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl pracownika Tytuł do pracy ebooka Jak prowadzić rozmowę kwalifikacyjną Jak powinny brzmieć pytania rekrutacyjne w razie potrzeby podtytuł Jak zorganizować

Bardziej szczegółowo

Grzech psuje. Wszyscy odstąpili od Boga, wszyscy popełnili zło. Nie ma takiego, co dobrze czyni, nie ma ani jednego. (List do Rzymian 3, 12)

Grzech psuje. Wszyscy odstąpili od Boga, wszyscy popełnili zło. Nie ma takiego, co dobrze czyni, nie ma ani jednego. (List do Rzymian 3, 12) Spotkanie 2 Grzech psuje moją przyjaźń z Bogiem Wszyscy odstąpili od Boga, wszyscy popełnili zło. Nie ma takiego, co dobrze czyni, nie ma ani jednego. (List do Rzymian 3, 12) Dobra Nowina głosi, że Bóg

Bardziej szczegółowo

Tekst łatwy do czytania. foto: Anna Olszak. Dofinansowanie zakupu sprzętu lub wykonania usług z zakresu likwidacji barier technicznych

Tekst łatwy do czytania. foto: Anna Olszak. Dofinansowanie zakupu sprzętu lub wykonania usług z zakresu likwidacji barier technicznych Tekst łatwy do czytania foto: Anna Olszak Dofinansowanie zakupu sprzętu lub wykonania usług z zakresu likwidacji barier technicznych Bariery techniczne to wszystko, co przeszkadza ci sprawnie funkcjonować

Bardziej szczegółowo

Olaf Tumski: Tomkowe historie 3. Copyright by Olaf Tumski & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Zbigniew Borusiewicz ISBN

Olaf Tumski: Tomkowe historie 3. Copyright by Olaf Tumski & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Zbigniew Borusiewicz ISBN Olaf Tumski Olaf Tumski: Tomkowe historie 3 Copyright by Olaf Tumski & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Zbigniew Borusiewicz ISBN 978-83-63080-60-0 Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo Kontakt:

Bardziej szczegółowo

Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole A D E L E F A B E R E L A I N E M A Z L I S H

Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole A D E L E F A B E R E L A I N E M A Z L I S H Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole A D E L E F A B E R E L A I N E M A Z L I S H ZAMIAST ZAPRZECZAĆ UCZUCIOM NAZWIJ JE ZAMIAST -Tu jest za dużo słów. -Bzdura. Wszystkie słowa są łatwe.

Bardziej szczegółowo