Mechanizacja zbioru i konserwacji zielonek

Transkrypt

1 Mechanizacja zbioru i konserwacji zielonek Sposoby zbioru i konserwacji zielonek zależą od przeznaczenia zbieranych roślin. Zielonki można zbierać na siano (ok. 50 %) (w sposób tradycyjny lub z dosuszaniem); na kiszonki lub sianokiszonki, do bezpośredniego spożycia dla zwierząt lub z przeznaczeniem na susz. Technologie zbioru przewidują koszenie roślin, suszenie lub rozdrabnianie, zbiór z pola i transport do miejsca przeznaczenia, przechowywanie. Zbioru zielonek można dokonywać różnymi metodami. Jednoetapowo - gdzie zwykle jedna maszyna wykonuje wszystkie niezbędne operacje do przeprowadzenia zbioru roślin. Takiego zbioru można dokonywać ścinaczem zielonek-wozem paszowym, który kosi, rozdrabnia, dokonuje załadunku, transportuje, dozuje do koryt w oborze. Zbiór wieloetapowy polega na wykonywaniu poszczególnych zabiegów w określonej kolejności z wykorzystaniem kilku maszyn wykonujących pojedyncze operacje: zbiór siana: koszenie, kilkakrotne przetrząsanie, zgrabianie, zbieranie z pola, transport, magazynowanie; zbiór na sianokiszonkę: koszenie, przetrząsanie, zgrabianie, prasowanie, transport, owijanie folią, magazynowanie.

2 Różnorodność uprawianych gatunków roślin o specyficznych własnościach i przyjęta technologia zbioru wymagają zastosowania wielu specjalistycznych maszyn, urządzeń i budowli. Mogą to być: kosiarki, przetrząsacze, zgrabiarki, sieczkarnie, prasy, zbieracze pokosów, środki transportowe, owijarki folią, urządzenia dosuszające, suszarnie, silosy, wiaty, stodoły. Niektóre maszyny wykonują kilka operacji jednocześnie, przyspieszając zbiór, ale gdy wymaga tego technologia, poszczególne operacje muszą być wykonywane w odpowiedniej kolejności i rozłożone w czasie. Kosiarki Zbiór zielonek rozpoczynamy w odpowiedniej fazie wzrostu (przed kwitnieniem), kiedy można uzyskać największą zawartość składników pokarmowych. Kosiarki służą do koszenia zielonek niskołodygowych o wysokości roślin do 150 cm, zwykle są to trawy lub mieszanki traw z roślinami motylkowymi. Wysokość koszenia powinna być regulowana w granicach 2-6 cm. Kosiarki mogą być zawieszane z tyłu, z boku lub przodu ciągnika, przyczepiane i samojezdne. Podział kosiarek ze względu na źródło napędu: Zawieszane

3 Przyczepiane Samojezdne W zależności od przeznaczenia dzielimy je na uniwersalne (rotacyjne, palcowe), pokosowe z przenośnikiem poprzecznym zbierające skoszone rośliny na boczny pokos - zbiór rzepaku, specjalne przeznaczone do koszenia trawników, rowów. Kosiarki ze względu na konstrukcję zespołu tnącego dzieli się na kosiarki nożycowe - palcowe, jednolistwowe i bezpalcowe dwulistwowe oraz rotacyjne.

4 Zespoły tnące kosiarek: Palcowe jednolistwowe Bezpalcowe dwulistwowe Rotacyjne zespoły tnące

5 Bębnowe zespoły tnące Zespoły jednolistwowe złożone są z belki, na której zamocowane są palce z przeciwostrzem (stalką), rozdzielające źdźbła roślin i listwy nożowej z trójkątnymi nożykami wykonującej ruch posuwisto-zwrotny). Zespoły tnące bezpalcowe stanowią dwie listwy nożowe wykonujące ruchy posuwisto-zwrotne w przeciwnych kierunkach. Dobre cięcie uzyskuje się przy ostrych i dobrze dociśniętych do siebie nożykach. Wysokość koszenia regulowana jest ustawieniem płoz. Zespoły te ulegają częstemu zapychaniu i uszkodzeniu na polach zakamienionych. Kosiarki z zespołem tnącym rotacyjnym w postaci tarcz obracających się w osi pionowej, gdzie cięcie następuje bezpodporowo na skutek uderzania ostrzem nożyka o bardzo dużej szybkości w łodygę rośliny. Prostokątne lub trapezowe nożyki zamocowane są na obwodzie tarczy obrotowo, w pozycji roboczej utrzymuje je działająca w czasie obrotu siła odśrodkowa. Rotacyjne zespoły tnące tworzą również poziome bębny z nożami w linii śrubowej, do których niezbędne jest

6 przeciwostrze (stalnica). Kosiarki z takimi zespołami tnącymi stosowane są do pielęgnacji trawników, boisk, a także do wykaszania rowów melioracyjnych. Ze względu na sposób doprowadzenia napędu rozróżniamy kosiarki górnonapędowe i dolnonapędowe (dyskowe). Kosiarki rotacyjne przystosowane są do koszenia roślin o większym plonie do 45 t/ha. Zmianę wysokości koszenia

7 uzyskuje się przez zmianę tarcz ślizgowych o różnej grubości lub zastosowanie podkładek dystansowych. Zespoły tnące rotacyjne listwowe znalazły zastosowanie w małych spalinowych kosiarkach do pielęgnacji trawników, rozdrabniaczach łęcin ziemniaków, rozdrabniania gałęzi w sadach lub kosiarkach do chwastów. Kosiarki wyposażone są w bezpiecznik, który zapobiega uszkodzeniu w przypadku najechania na przeszkodę - umożliwia odchylenie maszyny za ciągnik. W celu przyspieszenia wysychania zielonki dzięki zginaniu, łamaniu źdźbeł i ścieraniu zewnętrznej woskowej warstwy, stosuje się spulchniacze pokosów (kondycjonery). Spulchniacze to wirniki z bijakami, które przenoszą skoszoną zielonkę pod osłoną, wyrzucają ją za maszyną układając spulchniony luźny pokos. Innym urządzeniem przyspieszającym wysychanie koszonej zielonki są zgniatacze pokosów w postaci dwóch kształtowych walców, pomiędzy którymi zgniatana jest zielonka. W maszynach samobieżnych stosuje się maceratory składające się z kilku karbowanych rolek wokół bębna. Między nimi przechodzi zielonka, łodygi i liście są łamane oraz zgniatane, dzięki czemu wysychają o ok % szybciej. Taka zielonka układana jest na powierzchni pola w formie cienkiej maty.

8 Urządzenia przyspieszające wysychanie traw: Spulchniacz pokosów kondycjoner - Rozciera, rozrywa i łamie źdźbła roślin Zgniatacz pokosów - Zgniata i łamie zielonkę między walcami Macerator - Zgniata i łamie zielonkę między kilkoma rolkami i karbowanym walcem

9 Przetrząsaczo-zgrabiarki Skoszone rośliny z przeznaczeniem na siano lub sianokiszonkę należy kilkakrotnie przetrząsać w celu szybszego wysychania. Kosi się przy wilgotności 70%, a siano powinno mieć wilgotność do 15%, aby się dobrze przechowywało. Przetrząsanie, w czasie sprzyjającej pogody, skraca czas wysychania zielonki do 2 dni. Maszyny do przetrząsania i zgrabiania mogą być konne i ciągnikowe oraz zawieszane lub przyczepiane. Elementy robocze tych maszyn mogą być bierne (beznapędowe) lub aktywne otrzymujące napęd od koła jezdnego lub WOM ciągnika. Maszyny aktywne działają bardzo intensywnie na obrabiany materiał i często powodują obłamywanie delikatnych wysychających części roślin, zwykle najwartościowszych listków. Przetrząsanie można wykonywać maszynami specjalnie do tego przystosowanymi. W małych gospodarstwach stosuje się jeszcze przetrząsacze widłowe, które naśladują pracę ręczną. Powszechnie stosowane są przetrząsacze karuzelowe nazywane pająkami", które zbudowane są z kilku ramion ustawionych promieniowo i zakończonych sprężystymi palcami. W wyniku obrotu ramion ułożonych poziomo (lub lekko pochylonych do przodu) palce zaczepiając o suszony pokos przemieszczają go i odwracają, przetrząsacze te wykorzystuje się również do rozrzucania podsuszonego siana z wałów lub zwartych pokosów skoszonej zielonki.

10 Przetrząsaczo-zgrabiarki jako maszyny uniwersalne służą do przetrząsania lub, po odpowiedniej regulacji elementów roboczych, zgrabiania. Najczęściej wykorzystywanymi przetrząsaczo-zgrabiarkami szczególnie w mniejszych gospodarstwach są maszyny kołowe palcowe beznapędowe. Elementem roboczym są koła o średnicy 1,2 m z promieniowo ułożonymi sprężystymi palcami. Koła zamocowane są na sprężynach, co umożliwia kopiowanie terenu i w sposób umożliwiający ich obrót względem ramy - ustawienie w położenie transportu, zgrabiania, przetrząsania.

11 Koła zaczepiając palcami o podłoże wykonują ruch obrotowy podnosząc i odwracając zielonkę. Podczas zgrabiania koła ułożone są blisko siebie tak, że siano zgrabione przekazywane jest od pierwszego na kolejne koła, a na końcu tworzy uformowany wał siana. Są to maszyny w kilku wersjach od konnych po ciągnikowe zaczepiane i zawieszane, beznapędowe i napędzane od ciągnika rolniczego. Uniwersalne, często stosowane maszyny to przetrząsaczo-zgrabiarki karuzelowe, podobne w budowie i pracy do przetrząsaczy, ale z możliwością zgrabiania siana. Każda tarcza podparta jest kołem podporowym, co umożliwia kopiowanie terenu i dokładne wykonywanie pracy. Zmianę funkcji przetrząsaczy uzysku je się przez zmianę położenia grabi roboczych lub zastosowanie ekranów ograniczających rozrzucanie siana podczas zgrabiania. W przetrząsaczo-zgrabiarkach pasowych ze sprężystymi palcami roboczymi na pasach klinowych,

12 ruch roboczy palców wykonywany jest poprzecznie do kierunku jazdy maszyny, a zielonka przerzucana jest z jednego pasa przejazdu na drugi. Do zgrabiania stosuje się ekrany formujące wały z jednej strony maszyny. Do zgrabiania podsuszonej zielonki lub wysuszonego siana służą zgrabiarki karuzelowe zawieszane lub przyczepiane napędzane od WOM ciągnika rolniczego. Mają zwykle większy zasięg ramion karuzeli, na końcu których zamontowane są kilkupalcowe masywne grabie zgarniające siano na jedną stronę, gdzie grabie są unoszone nad zgromadzonym sianem tworząc wał.

13 Tak przygotowane siano zbiera się prasami i transportuje do miejsca składowania.

14 Ścinacze zielonek i sieczkarnie Zbiór zielonek z przeznaczeniem na kiszonkę, sianokiszonkę, susz lub do bezpośredniego spożycia przeprowadza się dwoma sposobami w zależności od stosowanej technologii lub wyposażenia gospodarstwa w maszyny zbierające. W czasie zbioru zielonka jest koszona, rozdrabniana, ładowana na środki transportowe i przewożona do miejsca przeznaczenia. Zbiór jednoetapowy polegający na bezpośrednim koszeniu i cięciu na sieczkę, wykonywany jest sieczkarnią polową do roślin niskołodygowych lub przystosowaną do zbioru roślin wysokołodygowych (kukurydza, słonecznik). Stosowane są także jednorzędowe sieczkarnie zawieszane na podnośniku ciągnika. Sieczkarnie polowe: Sieczkarnia polowa do roślin niskołodygowych Sieczkarnia polowa do roślin wysokołodygowych

15 Sieczkarnia polowa do roślin wysokołodygowych jednorzędowa Praca sieczkarni polowej polega na nagarnianiu i podcinaniu roślin, przygotowaniu (zebraniu z szerokości roboczej i zgnieceniu), przemieszczeniu do gardzieli zespołu rozdrabniającego, rozdrabnianiu na regulowaną długość i wyrzucaniu przez kanał wyrzutowy z kierownicą wyrzutu (ruchoma końcówka kierująca strumień zielonki na przyczepę). Sieczkarnie charakteryzują się tym, że rozdrabniają zieloną masę na jednorodną sieczkę o ustalonej długości. Długość można regulować liczbą noży na bębnie lub kole toporowym (2,4 lub 8) albo szybkością podawania zielonej masy do rozdrabniania. Urządzenia rozdrabniające wyposażone są w odrzutniki wytwarzające ruch powietrza i spełniające rolę dmuchawy, dzięki czemu rozdrobniona zielonka odrzucana jest do kanału wyrzutowego zakończonego kierownicą. Sieczkarnie te, po wyposażeniu w podbieracz pokosów, mogą zbierać i rozdrabniać przewiędniętą zielonkę z pokosów lub wałków.

16 Sieczkarnie samojezdne zasadą działania przypominają sieczkarnie polowe. Są przystosowane do wymiany adapterów tnących (rośliny niskołodygowe, wysokołodygowe, podbieracze), posiadają napęd od silnika spalinowego i wyposażone są w pomost sterowniczy dla operatora z kabiną.

17 Dla uzyskania lepszego zakiszania koszonych zielonek stosuje się aplikatory środków poprawiających zakiszanie zielonek, które podają środki do zielonej masy w czasie koszenia, co daje dobry efekt równomiernego rozłożenia środka w całej objętości zielonki. Maszyny samojezdne mogą pracować także jako kosiarki ze zgniataczami pokosów z wyrzucaniem skoszonego pokosu na pole (z pominięciem zespołu rozdrabniającego). Po przesuszeniu zielonki i zmianie

18 zespołu tnącego na zespół podbierający tą samą maszyną można wykonać dalszy zbiór - podbieranie z pokosu, rozdrabnianie i załadunek na środek transportowy. Ścinacze zielonek przeznaczone są do zbioru zielonek niskołodygowych do bezpośredniego skarmiania (sieczkarnie bijakowe - rysunek). Zielonki te przeznacza się również do zakiszania na pryzmach lub w silosach przejazdowych. Ze względu na mniejszy stopień rozdrobnienia zielonej masy nie nadają się do zastosowania w technologii zakiszania w silosach wieżowych i z przeznaczeniem na susz. Stosowany może być również do zbioru zielonek z pokosów, rozdrabniania słomy po kombajnie zbożowym, łętów ziemniaczanych przed zbiorem, ogławiania buraków. Ścinacz zielonek jest przyczepiany do ciągnika, od którego otrzymuje napęd elementów roboczych. Zespół tnący ścinacza to poziomy obrotowy bęben z 4 ramionami, na których przegubowo zamocowane są bijaki. Pod wpływem obrotów bijaki utrzymywane są w położeniu roboczym (siła odśrodkowa) i osiągają prędkość obwodową do 50 m/s, co umożliwia cięcie roślin bez potrzeby stosowania przeciwostrza (jak w kosiarkach rotacyjnych). Rośliny odchylane są do przodu przez osłonę ułatwiającą odcinanie kawałków.

19 Obracający się bęben z bijakami uderzającymi w rośliny odcina ich kawałki i wyrzuca przez kanał wylotowy na doczepioną przyczepę objętościową. W wyniku obrotów bębna z bijakami, tworzy się ruch powietrza, działa jak dmuchawa, ułatwia wyrzucanie rozdrobnionego materiału z maszyny. Wysokość cięcia jest regulowana położeniem poziomego bębna względem podłoża, a stopień rozdrobnienia prędkością jazdy. Regulowany jest rozstaw kół aby można go dostosować do szerokości międzyrzędzi i prędkość obrotowa bębna - wyższa do zbioru roślin wysokołodygowych. Zmiana położenia końcówki kierującej strumień zielonej masy, aby równomiernie wypełnić przyczepę, możliwa jest z kabiny ciągnika przy pomocy dźwigni z linką. Położenie powrotne zapewnia zastosowana sprężyna. Ścinacze bijakowe zbierają zielonki z nierówną długością kawałków tworząc niejednorodny zbierany materiał, często zanieczyszczają zielonkę ziemią obniżając jej wartość paszową. Nowe konstrukcje ścinaczy przeznaczonych do koszenia, rozdrabniania i załadunku na przyczepę roślin niskołodygowych (traw, lucerny itp.) zbieranych do bezpośredniego skarmiania lub na paszę do zakiszania to połączenie zespołu tnącego kosiarki rotacyjnej z bębnowym zespołem rozdrabniającym i kanałem wyrzutowym. Umożliwiają one łatwą obsługę, dużą wydajność przy małym zapotrzebowaniu mocy, niski stopień zanieczyszczeń (do 1%) oraz równomierne rozdrabnianie materiału koszonego.

20 Innym rozwiązaniem jest ścinacz zielonek nazywany również wozem paszowym, który przeznaczony jest do ścinania roślin zielonych, niskołodygowych (trawy, koniczyny, lucerny), do ładowania z możliwością częściowego cięcia, transportu i mechanicznego rozładunku na miejscu przeznaczenia. Wyposażony jest w dwubębnową kosiarkę rotacyjną, transporter do załadunku ściętej masy na przyczepę i przenośnik podłogowy do rozładunku. Zastosowanie układu hydraulicznego umożliwia płynną regulację wysokości cięcia, a uchylny dyszel umożliwia ułożenie maszyny w położeniu roboczym i transportowym. Szczególnie przydatny do zbierania zielonek do bezpośredniego spożycia - zbiór z możliwością rozładunku do żłobów.

21 Zbieracze pokosów i prasy Zbieracz pokosów wykorzystuje się do zbioru zielonki, słomy oraz podsuszonej zielonki na sianokiszonki z możliwością rozdrabniania zbieranej masy na pokosach lub ułożonej na wały. Zbieracz wyposażony jest w podbieracz i system nagarniający. Palce nagarniacza rozmieszczone wzdłuż linii śrubowej powodują ciągłość podawanej masy. Dodatkowe wyposażenie stanowią noże tnące umożliwiające docinanie zbieranej masy na długość około 15 cm. Posiada przyczepę objętościową o pojemności kilku do kilkudziesięciu m 3 z przenośnikiem podłogowym łańcuchowo-listwowym umożliwiającym przemieszczanie ładunku na przyczepie lub wyładunek.

22 Górna część skrzyni ładunkowej często ażurowa, składana zwiększająca objętość roboczą zbieracza po złożeniu ułatwia przechowywanie (mniejsza wysokość maszyny). Tylna część skrzyni ładunkowej zamykana jest uchylnym koszem, który zamykany jest w czasie zbioru i transportu, a otwierany w czasie wyładunku. Ta część zakończona może być poprzecznym przenośnikiem umożliwiającym boczny rozładunek, co wykorzystano do konstrukcji ścinacza zielonek - wozu paszowego. W celu zmniejszenia objętości zbieranej masy roślin z kg/m 3 luźnego siana lub słomy, a zwiększenia gęstości lub zapewnienia beztlenowych warunków zakiszania stosuje się prasy. Mogą to być prasy kostkujące - bele małowymiarowe do zbioru siana i słomy o masie do 30 kg, prostopadłościenne wielkogabarytowe do zbioru na sianokiszonki o masie bel do 500 kg, zwijające. Obecnie stosowane są prasy wysokiego stopnia zgniotu, prasujące siano do gęstości ok. 200 kg/m 3, słomy ok. 250 kg/m 3 i zielonki do ok. 450 kg/m 3. Podstawowe zespoły robocze prasy to: podbieracz palcowy materiału ułożonego w pokosy lub wały na polu,

23 zespół podający z podajnikiem ślimakowym i nagarniaczem widłowym podającym podebrany materiał do komory prasowania z tłokiem poruszającym się ruchem posuwistozwrotnym, który ubija materiał i boczną krawędzią odcina dostarczoną porcję przez otwór zasilający. Po sprasowaniu beli o wymaganej długości, bela opasana jest sznurkiem i wiązana aparatami wiążącymi. W prasie wysokiego stopnia zgniotu długość beli reguluje się przez zmianę częstości włączania aparatów wiążących, a stopień sprasowania przez zmianę przekroju gardzieli wylotowej. Prasy bel wielkogabarytowych

24 stosowane są także do prasowania zielonek na sianokiszonki i kiszonki, ze względu na duży ciężar bel mogą być wyposażane w urządzenia do paletyzowania bel i wymagają zmechanizowania prac załadunkowych. Prasy zwijające wykorzystywane są do prasowania siana i słomy. Można nimi prasować podsuszone siano na sianokiszonkę, a także zielonkę z przeznaczeniem na kiszonkę.

25 Prasy te występują w dwóch rodzajach, ze zmienną komorą prasowania z kilkoma pasami zwijającymi i przenośnikiem poziomym tworzącymi komorę zwijania. Materiał prasowany przenoszony od podbieracza przenośnikiem poziomym zawijany jest przeciwnym ruchem pasów tworząc walec, który jest obracany i ściskany ruchomymi pasami za pomocą sprężyn. Po wypełnieniu komory bela opasywana jest sznurkiem zabezpieczającym przed rozwinięciem. Tylna część prasy otwierana jest hydraulicznie i bela jest wyrzucana na pole. Prasa ta zagęszcza materiał prawie jednorodnie - tak samo w środku walca jak i na zewnątrz. Można nią wykonywać walce o różnej średnicy. Prasy zwijające ze stałą komorą prasowania, mają zespół zwijający w postaci łańcucha z poprzeczkami w komorze prasowania. Pod wpływem obracającego się łańcucha, materiał w komorze jest nawijany na siebie tworząc walec, ubijając mniej wewnątrz walca bardzo mocno na zewnątrz. Różnice w pracy pras zwijających: W czasie prasowania i zagęszczania materiału zwiększa się nacisk w komorze prasowania i ciśnienie. Koniec prasowania beli sygnalizuje manometr w instalacji hydraulicznej (do 18 MPa), formowane bele mają stałe wymiary. Bele owijane są sznurkiem lub specjalną siatką

26 i wyładowywane z prasy na pole.

27 Owijarki bel, urządzenia do dosuszania siana Przy zbiorze roślin na kiszonki lub sianokiszonki z zastosowaniem pras wielkogabarytowych lub zwijających, uzyskane bele należy w krótkim czasie (kilka godzin) szczelnie owinąć folią lub umieścić w rękawie foliowym w celu zapewnienia beztlenowych warunków zakiszania. Do owijania bel folią służą owijarki bel. Bele owija się folią rozciągliwą i samoprzylepną o szerokości 50 cm z filtrem UV (ultrafioletowym) zapobiegającym psuciu się kiszonki pod wpływem światła. Owijanie folią

28 następuje podczas powolnego obrotu beli wokół własnej osi na walcach i obrotu stołu z belą w jej osi poprzecznej. Zwinięte bele należy przetransportować w miejsce składowania i tam ustawić owijarkę. Do załadunku bel do owijania można użyć maszyny samozaładowcze lub stosować ładowacze czołowe wyposażone w chwytaki, które mogą służyć do układania bel w pryzmy. Wykorzystać można także rozwijacze bel, należy wówczas zwrócić uwagę na wymienne końcówki, aby nie uszkodzić folii podczas rozładunku i układania owiniętych bel. Innym sposobem zakiszania zielonek jest system AG BAG. Jest to nowoczesna technologia konserwacji pasz w rękawach foliowych,

29 pozwala na zakiszanie wszystkich rodzajów pasz, zielonek z traw, kukurydzy, słonecznika lub wilgotnego ziarna. Oprócz kiszonek przechowywane jest również siano zbierane o wilgotności nie gwarantującej dobrego przechowywania. Aby doprowadzić siano do odpowiedniej wilgotności ok. 15 % stosuje się urządzenia dosuszające. Tradycyjne metody suszenia siana na polu wymagają kilku dni słonecznej pogody. Aby skrócić czas suszenia siana na polu, zmniejszyć straty składników pokarmowych i plonu, stosuje się zbiór siana podsuszonego na polu do wilgotności ok % (nie obłamują się najcenniejsze listki) i sztuczne dosuszanie nieogrzanym lub lekko podgrzanym powietrzem. Do dosuszania siana stosuje się suszarnie podłogowe

30 instalowane w stodołach lub innych miejscach przechowywania siana. Na podłożu układa się kanały z rusztami rozprowadzającymi powietrze pod składowane siano. Do kanału tłoczone jest powietrze przez wentylator (niepodgrzewane, podgrzewane elektrycznie lub podgrzewaczami olejowymi). Przepływa ono przez ruszt i luźno ułożoną warstwę dosuszanego siana, która nie może być zbyt gruba (ok. 2 m). Po dosuszeniu na nią nakłada się następną warstwę (maksymalnie 3-4 warstwy). Coraz częściej wykorzystuje się do tego celu kolektory słoneczne - zasysanie ogrzanego powietrza z podwójnej warstwy dachu tworzącej kolektor lub przez kolektory foliowe

31 Pionowe kanały dosuszające stosuje się w brogach (4 słupy z ruchomym dachem) umieszczonych centralnie (z możliwością układania dodatkowych rynienek poziomych) od góry zamkniętych korkiem w celu skierowania strumienia powietrza w dosuszaną warstwę siana.

32 Dosuszanie może odbywać się w wieżach siennych przechowujących siano w postaci długo pociętej sieczki z urządzeniami do załadunku i rozładunku wieży. Urządzenia dosuszające nie powinny pracować w dni o dużej wilgotności powietrza lub nocą ze względu na możliwość zawilgocenia warstwy siana. Podczas dosuszania należy zwrócić uwagę na możliwość zagrzania się siana podczas niekorzystnej pogody. Dosuszanie nieogrzanym powietrzem trwa około 6-10 dni, ogrzewanie powietrza skraca ten czas o około 30%.

33 Sposoby transportu i przechowywania siana, kiszonek Transport zielonej masy może odbywać się przyczepami objętościowymi. Są to przyczepy z podwyższonymi burtami. Załadunek na przyczepę zapewniają maszyny zbierające lub rozdrabniające zielonkę, natomiast szybki rozładunek zależy od odpowiedniego doboru dostępnych środków transportowych. Stosując przyczepy uniwersalne wykorzystuje się rozwiązania pomocnicze jak: - przechylanie skrzyni ładunkowej na bok lub do tyłu, - rozładunek zgarniakiem widłowym lub hamakowym, - stosowanie przyczep z przenośnikiem podłogowym (przystosowane rozrzutniki obornika), - stosowanie przyczep z dozownikiem poprzecznym (wozy paszowe, zbieracze pokosów).

34 Sposoby rozładunku ilustruje tabela. Transport siana lub słomy luzem jest bardzo pracochłonny i stosowany jest tylko w małych gospodarstwach. Transport w belach małogabarytowych wymaga załadunku na polu i rozładunku w miejscu składowania. Najprostszą formą jest praca ręczna, ale poszczególne etapy tej pracy można zmechanizować. Prasowanie prasą z prowadnicą bel, która podaje bele na przyczepę. W czasie pracy prasy uwzględnić należy odpowiednią liczbę środków transportowych i osób układających ręcznie lub przyczep objętościowych bez układania.

35 Transport bel wielkowymiarowych lub zwiniętych wymaga zastosowania ładowarek czołowych lub chwytakowych z urządzeniami przystosowanymi do załadunku siana lub słomy. Bele zwijane transportuje się wózkiem do bel okrągłych, który wyposażony jest w podbieracz bel z pola i ładuje je na skrzynię przy pomocy siłownika hydraulicznego. Przesuwanie bel do tyłu skrzyni odbywa się hydraulicznym popychaczem. Wyładunek następuje z boku wózka. Wózek może być dodatkowo wyposażony w urządzenia do automatycznego pionowego stertowania. Przeładunek ze środków transportowych do miejsca składowania w stodołach, stogach, stertach, brogach może być wykonywany środkami załadunkowymi takimi jakie są stosowane przy owijaniu zielonek. Bele małowymiarowe układane zwykle w wysokie sterty wymagają zastosowania stertnika, który ma możliwość podawania bel na wysokość do 9,5 m. Siano luzem przeładowywane jest dmuchawami,

36 lub zasobnikami dozującymi, które współpracują ze zbieraczami pokosów. Przechowywanie zielonek w pryzmach na polu wymaga odpowiedniego ich zlokalizowania. Nie mogą one znajdować się w pobliżu budynków mieszkalnych (nieprzyjemne zapachy) i w pobliżu zbiorników czy cieków wodnych (zanieczyszczenie wody). Do izolacji od podłoża stosuje się folie, następnie formuje się okrągłą lub podłużną pryzmę z zielonki. W silosach przejazdowych naziemnych (lub wgłębionych) o podłożu betonowym z bocznymi ścianami oporowymi pryzmę formuje się do wysokości ok. 2,5 m. Wielkość silosu zależy od zapotrzebowania gospodarstwa na kiszonkę. Zgromadzony materiał należy równomiernie rozłożyć i ubić ciągnikami z kołami bliźniaczymi, które zapewniają większą stabilność. Dokładne ubijanie ma za zadanie wyparcie powietrza i stworzenia warunków beztlenowych, niezbędnych przy zakiszaniu w najkrótszym czasie. Uformowaną i ubitą pryzmę wykonaną w 2-3 dni, należy odizolować od otoczenia. Przykryć folią silosową, brzegi lub łączenia folii uszczelnić warstwą ziemi, a całą powierzchnię obciążyć warstwą ziemi o grubości około 10 cm lub zużytymi oponami, powoduje to dociskanie pryzmy w czasie osiadania i zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem. Najkorzystniejszym sposobem przechowywania pasz w postaci kiszonek są hermetyczne silosy wieżowe o wysokości od 6 do 24 m i średnicach od 4 do12 m. Silosy wyposażone są urządzenia do załadunku i rozładunku,

37 zamykane hermetycznie po załadowaniu zielonką. Duża wysokość silosu powoduje ubijanie zielonki pod własnym ciężarem. Umieszczone na dnie frezy wyładowują kiszonkę na przenośnik, a cała masa kiszonki obsuwa się w dół. Silosy takie sytuowane są w pobliżu obór w celu łatwego wybierania i transportu świeżej kiszonki do żłobów.