JANUSZ DUNIN-HORKAWICZ

Transkrypt

1 NEKROLOGI 283 Wśród wielu nagród, jakie w swym życiu otrzymał 21, jest także nagroda przyznana przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich za zasługi dla polskiego bibliotekoznawstwa i bibliotekarstwa (1999). Związek B. Zyski z uniwersyteckim bibliotekoznawstwem, zapoczątkowany dzięki Uniwersytetowi Śląskiemu, okazał się obopólnie owocny i trwały. Bibliologia przyczyniła się do poszerzenia horyzontu jego wcześniejszych prac badawczych, zwłaszcza o zagadnienia technologii papieru, trwałości druków i biologii książki, okazując się po raz kolejny nauką otwartą, inspirującą również dla dyscyplin przyrodniczych, zwłaszcza mikrobiologii, mikologii i chemii. I wzajemnie, nauki te nie tylko wzbogaciły zakres problematyki bibliologicznej, ale miały wpływ na zmianę modelu organizacyjnego bibliotek publicznych, których integralną częścią stają się coraz powszechniej formalne agendy wyspecjalizowane w działaniach na rzecz ochrony zbiorów. Irena Socha JANUSZ DUNIN-HORKAWICZ (26 VI VII 2007) WSPOMNIENIE PRZYJACIELA Środowisko polskich bibliotekarzy, bibliologów i bibliofilów straciło w osobie zmarłego 27 lipca 2007 r. w Łodzi Janusza Dunina świetnego znawcę zawodu, wybitnego uczonego, miłośnika książki. Pożegnali go z żalem najbliżsi, przyjaciele, współpracownicy, przedstawiciele polskich bibliotek i ośrodków akademickich z całego kraju, w ostatnim dniu lipca na łódzkim Starym Cmentarzu. Wilnianin z urodzenia, łodzianin z wyboru, Janusz Dunin-Horkawicz przyszedł na świat 26 czerwca 1931 r. w rodzinie inteligenckiej. Ojciec Wiktor, potomek powstańca 1863 r., prowadził praktykę lekarza okulisty w Wilnie, matka Helena z domu Chaszkowska była lekarzem bakteriologiem. W tradycyjnym polskim domu upływało dzieciństwo Janusza. Pod opieką rodziców mających swój dom w śródmieściu Wilna i babci zamieszkałej w dzielnicy Zwierzyniec poznawał miasto: Antokol, Ostrą Bramę, Górę Zamkową i najbliższy świat brzegi Wilii i Wilejki, okolice Góry Trzykrzyskiej. Lata chłopięce to czas beztroskich zabaw, zdobywania pierwszych doświadczeń w rówieśniczym towarzystwie. Od 1 września 1939 r. miał rozpocząć naukę w wileńskiej 21 M.in. Srebrny (1955) i Złoty (1971) Krzyż Zasługi, nagrodę Wydziału Nauk Biologicznych PAN (1978), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983), Złotą Odznakę Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. M. Kopernika (1980), nagrodę Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za działalność naukową (1999), Złotą Odznakę Zasłużony dla Górnictwa oraz Złotą Odznakę Zasłużony dla Województwa Katowickiego.

2 284 NEKROLOGI szkole oo. Jezuitów, ale wybuch wojny zniweczył edukacyjne plany. Rodzina Duninów po wkroczeniu Armii Czerwonej szczęśliwie uniknęła zsyłki, taki los spotkał tylko wuja Janusza. On sam uczęszczał do sowieckiej szkoły i na tajne komplety organizowane w latach przez polskich nauczycieli. W wojennym Wilnie powstał pierwszy zbiór dziecięcych książeczek przyszłego profesora; zachował się wzruszający dzienniczek lektur i projekt pisemka, które próbował w rękopiśmiennej formie wydawać. Odtąd pasji kolekcjonowania książek pozostał wierny przez całe życie. Ciężkie wojenne lata kończy decyzja rodziców o opuszczeniu Wilna; 13 marca 1945 r. Duninowie przez Lublin docierają do Łodzi. Ojciec Janusza otrzymuje tu duże mieszkanie w śródmieściu przy ul. Piotrkowskiej 25; od 30 kwietnia było to stałe lokum rodziny. Janusz Dunin rozpoczął naukę w renomowanym Gimnazjum Męskim im. M. Kopernika, gdzie otrzymał w 1950 r. świadectwo dojrzałości. Bardzo dobre wyniki nauki nie zadecydowały o przyjęciu maturzysty na studia medyczne; przeważyła opinia Dzielnicowej Komisji Rekrutacyjnej, że cechują Go drobnomieszczańskie naleciałości, postawa ideowo-moralna nieokreślona i wrogie ustosunkowanie do obecnego ustroju. Janusz Dunin podejmuje więc od 1 października 1950 r. studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie przyjmowano młodzież bez względu na poglądy. Wybrał filologię polską na Wydziale Nauk Humanistycznych. Władze uczelni, wykładowcy i studenci stwarzają wspaniałą atmosferę do intelektualnego rozwoju i działalności naukowej. Mimo rozmaitych szykan ze strony aparatu państwowego wybitni uczeni są eliminowani z naukowego życia, młodzież inwigilowana studenci nie rezygnują jednak z wielokierunkowej działalności. J. Dunin uczestniczy czynnie w pracach Koła Polonistycznego, udziela się szczególnie w Sekcji Krytyki Literackiej. W 1952 r. (21 września) w Łodzi zawarł Janusz Dunin związek małżeński z koleżanką ze studiów Cecylią Jastrzębską, która będzie Jego towarzyszką nie tylko życia, ale także naukowych poczynań. Na trzecim roku studiów wybrał specjalizację bibliotekarską, słuchał m.in. wykładów o książce o. Romualda Gustawa, praktykował w Bibliotece KUL-u, katalogując nieopracowane dary. 28 listopada 1953 r. otrzymał dyplom I stopnia, magisterium zaś 15 lutego 1955 r. na podstawie pracy O dowcipach (próba ujęcia teoretycznego) napisanej pod kierunkiem profesora Juliusza Nowaka-Dłużewskiego. W latach podczas studiów uniwersyteckich i krótko po ich zakończeniu Janusz Dunin był związany ze Stowarzyszeniem PAX: od 1 sierpnia 1954 r. działał w wydawnictwie PAX-u, w latach pracował w Łódzkim Oddziale Spółdzielni Wydawniczej PAX. Kiedy okazało się, że Stowarzyszenie jest sojusznikiem panującego ustroju, a nie organizacją opozycyjną, wystąpił z niej; 31 maja 1957 r. otrzymał wymówienie z pracy. Musiał więc szukać innego zajęcia, o co absolwentom KUL-u nie było łatwo. Dzięki pomocy mgra Michała Kuny otrzymał od 1 września 1957 r. pełny etat bibliotekarza w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego; związał się z tą placówką na długich 30 lat. Po przeszkoleniu i praktyce we wszystkich działach książnicy awansował 1 sierpnia 1961 r. na stanowisko starszego bibliotekarza, a od 1 sierpnia 1965 r. adiunkta bibliotecznego, po złożeniu w styczniu tegoż roku egzaminu na stanowisko bibliotekarza dyplomowanego. W Bibliotece Uniwersyteckiej Janusz Dunin pracował najpierw w Oddziale Katalogów Rzeczowych, a w 1966 r. rozpoczął pracę w Oddziale Gromadzenia i Udostępniania Zbiorów, początkowo jako kierownik Sekcji Dubletów i Druków Zbędnych, od 1 stycznia 1972 r. zaś objął kierownictwo Oddziału. Uniwer-

3 NEKROLOGI 285 sytecka wiedza, stale pogłębiana, zamiłowanie do pracy z książką i lojalność wobec macierzystej instytucji zaowocowały uwagą przełożonych; na wniosek dyrektora BUŁ docenta Bolesława Świderskiego Janusz Dunin został awansowany 1 stycznia 1970 r. na stanowisko kustosza dyplomowanego, a 1 sierpnia 1985 r. starszego kustosza dyplomowanego. Zwieńczeniem kariery bibliotekarskiej był wybór J. Dunina na stanowisko dyrektora Biblioteki UŁ; funkcję tę pełnił jedną kadencję od 1 września 1984 r. do 30 września 1987 r. Pracując w Bibliotece Uniwersyteckiej, działał też w różnych komisjach uczelnianych, m.in. w Komisji Rektorskiej ds. awansów bibliotekarzy ( ) i w Komisji Bibliotecznej, której przewodniczył. Nie sposób pominąć zasług Janusza Dunina dla macierzystej placówki, m.in. dla wzbogacania jej zbiorów, zwłaszcza poprzez kupno antykwaryczne, na czym znał się świetnie, obserwując na bieżąco rynek książki w Polsce. Dzięki Jego zabiegom wpłynęły do Biblioteki rękopisy wybitnych twórców (Z. Krasińskiego, J. Tuwima) i uczonych (prof. prof. S. Skwarczyńskiej i H. Więckowskiej) oraz stare druki z XVI XVII w. Nawiązał również kontakty z placówkami zagranicznymi, co podnosiło prestiż Biblioteki. Równolegle z pracą w zawodzie bibliotekarza i obejmowaniem coraz wyższych stanowisk Janusz Dunin prowadził intensywną działalność naukową i popularnonaukową, która była wyrazem Jego rozległych zainteresowań badawczych. Magister polonistyki Janusz Dunin, pięć lat po rozpoczęciu pracy w Bibliotece UŁ, uzyskuje w 1962 r. zgodę Rady Wydziały Filologicznego na otwarcie przewodu doktorskiego. Systematycznie gromadzi źródła, literaturę przedmiotu, opracowuje zebrane materiały i w 1968 r. kończy dysertację Wstęp do literatury świeckiej drugiego rynku księgarskiego w Polsce. Formalnie promotorem pracy był prof. Jan Dürr-Durski, w rzeczywistości była to praca w pełni samodzielna, na podstawie której J. Dunin otrzymał w 1968 r. stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie bibliologii. W następnych latach dr Janusz Dunin konsekwentnie prowadzi pracę naukową, pogłębia zainteresowania, poszerza pole badawcze, publikuje książki i liczne artykuły w zawodowej prasie bibliotekarskiej i czasopismach naukowych, m.in. z zakresu bibliotekoznawstwa i literaturoznawstwa. Efektem kilkunastoletnich studiów J. Dunina była nowatorska, obszerna książka opublikowana w 1982 r. przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego zatytułowana Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX XX wieku, która wraz z dotychczasowym dorobkiem Autora stała się podstawą do przeprowadzenia 25 kwietnia 1983 r. na Wydziale Filologicznym UŁ kolokwium habilitacyjnego i następnie nadania Mu stopnia doktora habilitowanego. Rezygnując z dyrektury BUŁ od 1 października 1987 r., dr hab. Janusz Dunin objął stanowisko docenta w Katedrze Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŁ. Na wniosek kierownika Katedry doc. dr hab. Hanny Tadeusiewicz awansował 28 listopada 1990 r. na stanowisko profesora nadzwyczajnego. Zatrudniony w Katedrze, gdzie prowadził rozmaite prace dydaktyczne, prof. J. Dunin nadal pomnażał osiągnięcia badawcze, zwiększał liczbę publikacji, prezentował referaty na wielu krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych, włączał się też w działalność organizacyjną na rzecz Katedry i Wydziału Filologicznego. Jego dorobek był tak duży liczbowo i znaczący naukowo (ok. 160 poz. z lat ), że w 1995 r. zostało wszczęte w Uniwersytecie Łódzkim postępowanie zmierzające do nadania Mu tytułu profesorskiego. Bardzo pozytywne recenzje osiągnięć

4 286 NEKROLOGI kandydata zadecydowały, że na wniosek Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułu Naukowego Prezydent RP nadał 15 lutego 1996 r. dr. hab. Januszowi Duninowi tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. W 1998 r. (1 listopada) Minister Edukacji Narodowej awansował Go na stanowisko profesora zwyczajnego Janusz Dunin osiągnął tym samym najwyższy szczebel w uniwersyteckiej karierze. Praca dydaktyczna stanowiła ważny element w działalności Profesora. Podjął ją, w trybie wykładów zleconych, gdy był jeszcze zatrudniony w Bibliotece UŁ. Prowadził zajęcia w dwuletnim Studium Bibliotekarskim i Studium Kulturalno-Oświatowym w Łodzi, od 1973 r. w Międzywydziałowym Studium Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego, a następnie w Zakładzie, później Katedrze Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŁ. W Katedrze, w której od 1 października 1987 r., już jako etatowy pracownik naukowo-dydaktyczny (docent, następnie profesor) wykładał przez następnych 14 lat. Prowadził zajęcia na studiach stacjonarnych, zaocznych i podyplomowych, wykładał m.in. zagadnienia księgarskie i wydawnicze, czytelnictwo, bibliografię i historię książki. Kierował również, cieszącymi się powodzeniem u studentów, licznymi seminariami magisterskimi. Wypromował ok. stu magistrów bibliotekoznawstwa, którzy przygotowali pod opieką i często z inspiracji Profesora wiele ciekawych prac; niektóre z nich doczekały się publikacji. Janusz Dunin był też promotorem czterech rozpraw doktorskich autorstwa asystentów łódzkiej Katedry i jednej z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jego dorobek pomnożyły nadto recenzje książek przeznaczonych do druku, rozpraw doktorskich i habilitacyjnych. Opiniował prace młodszych kolegów profesjonalnie i rzetelnie, ale bardzo życzliwie i z reguły pozytywnie, wskazywał na uchybienia i braki, proponował zmiany, ale nie zdyskwalifikował żadnej. Po przejściu 30 września 2001 r. na emeryturę pracował w Katedrze jeszcze dwa lata na części etatu; w 2003 r. podjął zajęcia dydaktyczne w Wyższej Szkole Humanistyczno- -Ekonomicznej w Łodzi, gdzie wykładał edytorstwo. Mimo aktywnej pracy zawodowej i pełnionych funkcji kierowniczych w Bibliotece Uniwersyteckiej, a następnie działalności dydaktycznej w Katedrze Bibliotekoznawstwa Janusz Dunin zdobywał kolejne stopnie kariery naukowej, znajdował czas na powiększanie dorobku publikacyjnego bardzo różnorodnego formalnie, gatunkowo i tematycznie. Bibliografia podmiotowa jego twórczości, sporządzona przez mgra Andrzeja Kempę, liczy ponad 520 pozycji, w tym 20 książek ogłoszonych drukiem w latach Pierwsze próby pisarskie młodego autora pochodzą jeszcze z czasów studenckich; w latach 50. publikował drobne teksty np. w periodykach Dziś i Jutro i Słowo Powszechne ostatnie artykuły ukazały się już pośmiertnie na przełomie lat 2007/2008. Wydawane w ciągu półwiecza publikacje autorstwa J. Dunina odzwierciedlają jego szerokie zainteresowania badawcze; są nimi przede wszystkim zagadnienia związane z XIX- i XX-wieczną książką i kulturą popularną, dziejami książki i literaturą polską, wydawnictwami dla dzieci. Uczonego interesował też rozwój form książki literackiej, bibliofilstwo i ekslibrisologia, czytelnictwo i użytkowanie książki oraz wiele innych problemów dotyczących książki, bibliotek, a ostatnio również edytorstwa. Efektem twórczej pasji i pracowitości prof. J. Dunina są książki i rozprawy naukowe, prace popularnonaukowe i wspomnieniowe, artykuły o charakterze przyczynkarskim i dyskusyjnym oraz wiele innych publikacji ogłoszonych na łamach ogólnopolskich czasopism bibliologicznych i bibliotekarskich, literackich, kulturalnych i społecznych ( Bi-

5 NEKROLOGI 287 bliotekarz, Guliwer, Literatura i Kultura Popularna, Literatura Ludowa, Przegląd Biblioteczny, Relaks i Kolekcjoner Polski, Roczniki Biblioteczne, Studia o Książce, Więź i in.). Publikował również w periodykach wydawanych w Łodzi (m.in. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum, Listy Bibliofilskie, Odgłosy, Tygiel Kultury ). Pisał nadto życiorysy do Słownika pracowników książki polskiej (1972, 1986, 2000), Polskiego słownika biograficznego, Słownika badaczy literatury popularnej (1997), hasła do Encyklopedii wiedzy o książce (1971). Wymieniona książka habilitacyjna pióra Janusza Dunina z 1982 r. zatytułowana Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX-XX wieku omawiała m.in. formy wydawnicze książki taniej, luksusowej, dla dzieci, poetyckiej. Autor przedstawił najważniejsze elementy książki tytulaturę, układ treści, znaki polecenia i cenzury, okładki, obwoluty; wyjaśnił, jak forma wydawnicza wpływa na odczytanie tekstu. Problemom związanym z czytaniem poświęcił Profesor publikację wydaną własnym nakładem Książka na miarę człowieka (Łódź 1989), dedykowaną uczestnikom Ogólnopolskiego Zjazdu Bibliofilów w Poznaniu. Powrócił do tej problematyki w wydanej w Łodzi w 1998 r. książce Pismo zmienia świat. Czytanie, lektura, czytelnictwo, w której dowodził, że czytanie z konieczności (funkcjonalne, instrumentalne) i dla przyjemności (autoteliczne) jest czynnością twórczą, aktem indywidualnym. Zwrócił też uwagę na niełatwe do zbadania zjawisko przekazu informacji od twórcy do odbiorcy. Jeszcze w czasie studiów zafascynowała Janusza Dunina twórczość Juliana Tuwima i Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego poetów dostarczających czytelnikom rozrywki i uśmiechu, których przyszły profesor nieczuły na wysokie tony jak sam napisał przez całe życie poszukiwał w literaturze pięknej i popularnej. Rok 1966 przyniósł wynik owych poszukiwań książkę W Bi-Ba-Bo i gdzie indziej. O humorze i satyrze z miasta Łodzi od Rozbickiego do Tuwima, wywodzącą się z folkloru miejskiego z początków XX stulecia, zapis minionych wydarzeń, dokument dziejów kultury w grodzie nad Łódką. W 1974 r. ukazały się dwie kolejne książki Janusza Dunina; obie nagrodzone zostały przez Rektora Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwsza nosi intrygujący tytuł Papierowy bandyta i poświęcona jest książce kramarskiej i brukowej w Polsce, tytuł drugiej napisanej z żoną Cecylią Ekslibrisy, książki, ludzie określa jej zawartość treściową. Książka ta, o charakterze autobiograficznym, wprowadza w historię łódzkiego bibliofilstwa. Januszowi Duninowi zawdzięczamy odkrycie Sotera Rozbickiego pisarza, którego współcześni uważali za nieszkodliwego grafomana i wesołka, Dunin zaś w książce Życie i sprawy Sotera Rozmiar Rozbickiego które poznał i zgłębił Julian Tuwim (Łódź 1980) utrwalił sylwetkę nieznanego co prawda poety, nietuzinkowego człowieka, kochanego przez czytelników, ale odrzuconego przez krytyków, barwną postać XIX-wiecznego wędrownego trubadura. Kluczem do badań dotyczących drugiego rynku księgarskiego jest obszerny artykuł J. Dunina zamieszczony w Studiach o Książce w 1970 r. (t. 1, s ) Warsztat bibliografi czny i biblioteczny badacza literatury tandetnej. Autor zajął się także dokumentowaniem dziejów polskich wydawnictw seryjnych, publikując prace Polska powieść zeszytowa. Materiały bibliograficzne (Wrocław 1978) oraz Polskie powieściowe serie zeszytowe (Łódź 1984, z Z. Knorowskim). Ważne pozycje w dorobku naukowym Profesora stanowią: książka napisana wraz z żoną pt. Philobiblon polski (Wrocław 1983) oraz prace dotyczące literatury dla naj-

6 288 NEKROLOGI młodszych, którą poddał naukowemu oglądowi. W publikacji z 1991 r. Książeczki dla grzecznych i niegrzecznych dzieci zaprezentował m.in. gatunki literackie wydawnictw dla najmłodszych czytelników, typ adresata i formy edytorskie. Osobną grupę publikacji Janusza Dunina stanowią utwory autobiograficzne. Pisał je w ostatnich latach XX w. z wielkim dystansem do faktów biograficznych i osobistych przeżyć, opowiadając o ludziach i minionych czasach. W 1990 r. ukazała się w Łodzi książka Co było a nie jest czyli kilka lat młodości mojej w Wilnie, dokumentująca dzieciństwo spędzone w stołecznym mieście małej ojczyzny w latach wojennej zawieruchy. Trzy lata później lubelskie Norbertinum wydało drugą autobiograficzną książkę Dunina, dedykowaną żonie pt. Przystanek na wyspie wolności. Pejzaż KUL-owski z partią i PAX-em na horyzoncie, traktującą o czasach studiów polonistycznych na KUL-u, które były tłem akcji rozgrywającej się w latach 50. minionego stulecia. W cyklu wspomnieniowych publikacji Janusza Dunina ukazała się także książka zatytułowana Z dyplomem KUL w Polskę (Lublin 1994), w której zamieścił m.in. Życie po życiu na KUL-u (s ) i Notatki ze stanu wojennego (s ). Odnoszą się one do życia Autora po opuszczeniu Lublina i podjęcia pracy bibliotekarskiej w Łodzi oraz relacjonują Jego losy i całej opisywanej społeczności polskiej, kiedy kończyły się lata zniewolenia i nadszedł czas upragnionej wolności. Ostatnie lata życia Profesora Dunina zaowocowały jeszcze już po przejściu na emeryturę kilkoma pozycjami książkowymi wydanymi w Łodzi; są to: Moja Łódź pełna książek (2002), O kulturze książki ze źródeł i wspomnień (2002), Wstęp do edytorstwa (2003), Studia o komunikacji społecznej (2004). Pośmiertnie ukazała się rozprawa Petersburski księgarz i wydawca Maurycy Bolesław Wolff i Zygmunt Librowicz, ogłoszona w wydawnictwie zbiorowym pt. Książka ponad podziałami (Lublin 2007, s ) oraz artykuł Dwie nagany bibliofilstwa zamieszczony w książce Między przeszłością a przyszłością (Kraków 2007, s ), będący odautorskim komentarzem do ostrych polemik z ideą bibliofilstwa E. Skiwskiego i M. Skwarnickiego. Jest w dorobku J. Dunina i taka książeczka, jak wydana w 1993 r. przez łódzką Oficynę Bibliofilów, opatrzona okładką z dowcipnym rysunkiem Ucztująca małpa czyli czy należy jeść przy czytaniu?; wywody Autora zmierzają do wniosku, iż dzielenie się pokarmem i lekturowymi przemyśleniami ze współbiesiadnikami poszerza więzi społeczne, wymianę informacji, daje radość życia; należy tylko zadbać o bezpieczeństwo fizycznej postaci książki i dobre maniery. Jest też zabawny albumik, bogato ilustrowany śmiesznymi rysunkami WC Book. Książka klozetowa do rozweselenia i refl eksji, będąca zbiorem krótkich aforyzmów, dowcipnych anegdot, żartów i wierszyków do czytania w ustronnym miejscu. W tej ślicznej typograficznie książeczce poważnego Profesora znalazło wyraz jego poczucie humoru, bawienie się słowem, pomysłowość. Janusz Dunin od dziecięcej biblioteczki zgromadzonej w Wilnie począwszy przez całe życie kupował, wymieniał, otrzymywał w darze książki. Zbierane z zamiłowaniem, znawstwem, prawdziwą pasją i finansowymi nakładami złożyły się w ciągu półwiecza na zasobny księgozbiór domowy, wielotematyczny, obejmujący dzieła m.in. z zakresu literaturoznawstwa, bibliologii i bibliofilstwa, kolekcję szczególnie cenną książek drugiego rynku księgarskiego (literatura tandetna, jarmarczna i brukowa), książeczek dla dzieci, publikacji dotyczących Litwy i rodzinnego Wilna. Swą bibliotekę radość i dumę chętnie Profesor udostępniał zainteresowanym.

7 NEKROLOGI 289 Fragmenty zbiorów właściciel eksponował na wystawach książek, wystawiał na aukcjach (publikował katalogi aukcyjne). Zbierał dokumenty biblioteczne potrzebne Uczonemu do pracy naukowej; zgromadzona kolekcja umożliwiała Mu studia np. nad książką jarmarczną, literaturą dla dzieci, prowadzenie badań poświęconych bibliofilstwu i ekslibrisologii. Z pasją kolekcjonerską łączyła się działalność prof. Janusza Dunina w łódzkim i polskim ruchu bibliofilskim. Był współpracownikiem i najaktywniejszym członkiem Klubu Miłośników Książki (od 1958) i Łódzkiego Towarzystwa Miłośników Książki (od 1967). Łódzkie Towarzystwo Przyjaciół Książki nadało Januszowi Duninowi pośmiertnie 27 października 2007 r. godność członka honorowego. Był On również aktywny w innych organizacjach naukowych, zawodowych i społecznych. Działał w Łódzkim Towarzystwie Naukowym (członek Wydziału I Nauk Humanistycznych), Komisji Literatury Popularnej Komitetu ds. Literatury Polskiej Akademii Nauk, Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego, Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (odszedł po przystąpieniu Stowarzyszenia do PRON-u), Związku Nauczycielstwa Polskiego; w ostatnich latach życia należał do Klubu Miłośników Litwy oraz do Towarzystwa Przyjaciół Wilna i Ziemi Wileńskiej. Janusz Dunin związał się z łódzkim Związkiem Zawodowym Solidarność, był działaczem opozycyjnym. Dzięki Niemu gromadzono i przechowywano potajemnie w Bibliotece UŁ nielegalne wydawnictwa drugiego obiegu. W 1980 r. dokonano konfiskaty takich wydawnictw podczas rewizji przeprowadzonej w Jego mieszkaniu. W stanie wojennym internowano żonę Profesora, córkę i jej rodzinę; zbliżył się w tym czasie z Duszpasterstwem Środowisk Twórczych, funkcjonującym przy jezuickim kościele akademickim w Łodzi. Za prace naukowe i dydaktyczne J. Dunin otrzymał kilka nagród Rektora Uniwersytetu i Prezydenta Miasta Łodzi; był również uhonorowany Złotą Odznaką SBP, ZNP i UŁ, otrzymał Medal Uniwersytet Łódzki w Służbie Społeczeństwa i Nauki, Złoty Krzyż Zasługi (1978) i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1990), był nominowany do tytułu Łodzianina Roku. Z okazji 70-lecia urodzin Janusza Dunina Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŁ dedykowała Profesorowi kolejny tom czasopisma Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum (T. 11, 2002). Po uroczystości jubileuszowej dane mu było przeżyć jeszcze sześć lat wciąż aktywnie, mimo zmagania się z chorobą, której nie zwalczył. Znałam Janusza ponad 40 długich lat. Był to czas wspólnej pracy w Bibliotece Uniwersyteckiej, później w Katedrze Bibliotekoznawstwa. Kierując Katedrą, mogłam ja i moi koledzy zawsze liczyć na Jego życzliwą pomoc; był naszym dobrym duchem. To Janusz rekomendował mnie, gdy wstępowałam do ŁTPK i PTB, ja zaś byłam recenzentem Jego dorobku do wniosku o tytuł profesora i stanowisko profesora zwyczajnego. Łączyła nas praca zawodowa i naukowa, wieloletnia wierna przyjaźń, w imię której ratował mnie w sytuacji bliskiej dramatu i za to jestem wdzięczna Jego pamięci. W ciągu lat poznaliśmy swoich najbliższych, spędzaliśmy wspólnie rodzinne uroczystości, święta, czasem urlopy i wycieczki, a kiedy był już bardzo chory, pozostały kojące spacery do ulubionej palmiarni i ogrodu botanicznego. Podziwiałam wiedzę i rozległe zainteresowania Janusza, cieszyły mnie Jego publikacje, kolejne naukowe osiągnięcia, ciekawe relacje z zagranicznych

8 290 NEKROLOGI wojaży. Janusz Dunin zdobył dzięki zdolnościom i nieustannej pracy pozycję wybitnego uczonego w swej specjalności, a łatwość nawiązywania kontaktów, znajomości i przyjaźni zjednała Mu sympatię i popularność w wielu środowiskach. Pełen specyficznego poczucia humoru dobrotliwie żartował z ludzkich słabostek, pozwalał i z siebie żartować. Pogodny i radosny obdarzał nas, którzy Go znaliśmy, przekonaniem, że świat nie jest zły i z tą wiarą odpłynął swoją łodzią pełną książek na drugi brzeg i na pewno znalazł tam piękną bibliotekę oraz spokojny kącik do wciąż nowych lektur. Będzie Cię nam, Januszu, bardzo brakowało. Hanna Tadeusiewicz FRANCISZEK BONAWENTURA MINCER (14 VII VIII 2007) W sierpniu 2007 r. na bydgoskim Cmentarzu Komunalnym pożegnano prof. dra hab. Franciszka Mincera, emerytowanego kierownika Katedry Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Akademii Bydgoskiej. Franciszek Bonawentura Mincer urodził się w Warszawie. Czas edukacji szkolnej profesora przypadł na lata II wojny światowej, w której sam Profesor czynnie uczestniczył, jako kilkunastoletni chłopiec, biorąc udział w powstaniu warszawskim. Jednak do tych tragicznych wydarzeń nawet po latach niechętnie nawiązywał wszyscy Jego koledzy zginęli. Po upadku powstania z matką Józefą trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie. Następnie przebywał w Kasinie Wielkiej, Mszanie Dolnej i Krakowie. We wrześniu 1945 r. zamieszkał we Wrocławiu. W mieście nad Odrą skończył gimnazjum, liceum ogólnokształcące i rozpoczął studia w Uniwersytecie Wrocławskim. W 1955 r. uzyskał tytuł magistra historii. Promotorem pracy magisterskiej pt. Opinia polska wobec konfliktu zbrojnego Stefana Batorego w latach był profesor Władysław Czapliński. Pod kierunkiem tego wybitnego uczonego pięć lat później obronił dysertację doktorską, zatytułowaną Polska a Prusy Książęce w latach Natomiast w 1991 r. na Wydziale Pedagogiczno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Dzieje Bydgoszczy do roku 1806, która została wydana drukiem rok później w Zielonej Górze. Szczególną wartość mają te partie dysertacji, które związane są z dziejami książki i bibliotek w Bydgoszczy. Staże naukowe odbył w Zentrales Staatsarchiv w Merseburgu oraz uniwersytetach: w Osnabrück filia w Vechta (dziś: Hochschule Vechta, Niemcy), w Tilburgu (Holandia) i w Instytucie Pedagogicznym w Tarnopolu (Ukraina). Pracę zawodową rozpoczął w 1951 r. w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, w której spędził cztery lata. Przez pierwsze dwa był zatrudniony w Dziale Opra-