Wymagania edukacyjne na oceny w klasie II Zakres rozszerzony Geografia społeczno-ekonomiczna Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: Dział:

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne na oceny w klasie II Zakres rozszerzony Geografia społeczno-ekonomiczna Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: Dział: Demografia i procesy osadnicze -wyjaśnia pojęcia: współczynnik urodzeń, współczynnik zgonów, przyrost naturalny, eksplozja demograficzna, współczynnik feminizacji, piramida wieku i płci, społeczeństwo młode, społeczeństwo stare, średnia długość życia, migracja, emigracja, imigracja, repatriacja, saldo migracji, przyrost rzeczywisty, osadnictwo, miasto, wieś, funkcje miast, urbanizacja, wskaźnik urbanizacja, aglomeracja monocentryczna, aglomeracja policentryczna, megalopolis, -podaje aktualna liczbę ludności świata, -wymienia najludniejsze kraje świata i wskazuje je na mapie, -odszukuje w roczniku statystycznym dane dotyczące liczby ludności i przyrostu naturalnego, -opisuje strukturę wiekową społeczeństwa młodego i starego, -wyróżnia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności, -wskazuje na mapie świata regiony lub państwa o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia, -wyróżnia rodzaje migracji ze względu na czas ich trwania, -wymienia główne przyczyny migracji: ekonomiczne, zdrowotne, społeczne, religijne, ekologiczne, polityczne, -wymienia główne cechy osadnictwa wiejskiego, -wyróżnia podstawowe funkcje miast, -wymienia płaszczyzny procesu urbanizacji, -wyróżnia i wskazuje na mapie największe zespoły miejskie świata, -wyjaśnia pojęcia: rasa, Mulat, Metys, Jambos, rasizm, język oficjalny, religia monoteistyczna, religia politeistyczna, -wyróżnia główne rasy ludzkie i podaje ich podstawowe cechy, wskazuje na mapie obszary największej koncentracji kolejnych ras, -podaje przykłady języków zaliczanych do poszczególnych grup językowych rodziny indoeuropejskiej, -wymienia języki zaliczane do tzw. języków oficjalnych, -wyjaśnia pojęcia: osadnictwo, miasto, wieś, funkcje miast, -wymienia główne cechy osadnictwa wiejskiego, wyróżnia podstawowe funkcje miastotwórcze i podaje przykłady miast, które dzięki nim powstały, Dział: Rolnictwo -wyjaśnia pojęcia: okres wegetacyjny roślin, żyzność gleby, urodzajność gleby, melioracja, -wyróżnia najważniejsze funkcje rolnictwa, -wymienia i opisuje czynniki przyrodnicze warunkujące rozwój rolnictwa na świecie, -wymienia cechy klimatu, gleb oraz ukształtowania powierzchni, które sprzyjaja rozwojowi rolnictwa, -wymienia działania zmierzające do modyfikacji warunków przyrodniczych dla potrzeb rolnictwa, -wyróżnia przyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa, -wyróżnia podstawowe elementy struktury użytkowania ziemi, -wyjaśnia pojęcia: plony, zbiory, rolnictwo intensywne, rolnictwo ekstensywne, towarowość rolnictwa, monokultura, rolnictwo plantacyjne,

2 -opisuje cechy rolnictwa intensywnego i ekstensywnego oraz ich rodzaje, -wymienia i wskazuje na mapie najważniejsze łowiska na świecie, -wymienia podstawowe czynniki wpływające na rozmieszczenie łowisk na świecie, -wyjaśnia pojęcia: głód jawny, głód utajony, niedożywienie, -wyróżnia i wskazuje na mapie obszary nadwyżek i niedoborów żywności na świecie, -opisuje zróżnicowanie poziomu wyżywienia ludności na świecie, -wyjaśnia pojęcie; rośliny alimentacyjne, -klasyfikuje rośliny uprawne wg celów produkcji, -wskazuje na mapie główne obszary upraw pszenicy, kukurydzy i ryżu, -wyróżnia i wskazuje na mapie najważniejsze regiony rolnicze, uwzględniając ich udział w światowej produkcji żywności, -wyjaśnia pojęcie: lesistość, -wymienia przyczyny zróżnicowania wskaźnika lesistości na świecie, -wyróżnia i wskazuje na mapie największe kompleksy leśne na świecie(lasy strefy równikowej, tajga), -wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z wycinania lasów w Amazonii, -wymienia podstawowe funkcje lasów, -wyjaśnia pojecie: slums, -omawia podstawowe rodzaje chorób zakaźnych i wskazuje na mapie obszary (lub ogniska ) ich występowania, Dział: Energetyka i przemysł -wyjaśnia pojęcia: energetyka, bilans energetyczny, -wyróżnia rodzaje źródeł energii uwzględniając podział na zasoby odnawialne i nieodnawialne, -wyjaśnia pojęcia: energetyka cieplna, jądrowa, wodna, geotermiczna, sprawność energetyczna, alternatywne źródła energii, -opisuje zróżnicowanie wielkości produkcji energii elektrycznej w różnych regionach świata, -wyjaśnia pojęcia: przemysł, lokalizacja przymusowa, lokalizacja związana, lokalizacja swobodna, korzyści aglomeracji, -dokonuje podziału przemysłu na branże, -wyróżnia główne etapy rozwoju przemysłu, -wyróżnia podstawowe typy lokalizacji, -wyjaśnia pojęcia: okręg przemysłowy, technopolie, deglomeracja przemysłu, specjalna strefa ekonomiczna, restrukturyzacja przemysłu, globalizacja, -wymienia i wskazuje na mapie największe okręgi przemysłowe świata, -wymienia głównych producentów podstawowych surowców nieodnawialnych, -wymienia czynniki lokalizacji zakładów przemysłu chemicznego, wyróżnia wiodące branże tej gałęzi przemysłu, -wyjaśnia pojęcia: ośrodek przemysłowy, okręg przemysłowy, region przemysłowy, technopolie, -wyróżnia kryteria wydzielania okręgów przemysłowych, -klasyfikuje typy okręgów przemysłowych, -wyszczególnia i gałęzie i branże przemysłu zaliczane do przemysłu zaawansowanej technologii, Dział: Usługi -dokonuje podziału usług według różnych kryteriów, -wyróżnia czynniki wpływające na poziom rozwoju usług, -wyjaśnia pojęcia: turystyka, saldo obrotów turystycznych, -wymienia najważniejsze czynniki rozwoju turystyki,

3 -dokonuje podziału turystyki ze względu na jej motywy, -wskazuje na mapie świata państwa najczęściej odwiedzane przez turystów (światowe potęgi turystyczne), -wyjaśnia pojęcia: walory turystyczne, monokultura turystyczna, -wyróżnia i opisuje przykłady walorów turystycznych, -wskazuje na mapie i opisuje przykłady najbardziej atrakcyjnych regionów turystycznych świata, -wskazuje na mapie główne obszary występowania rud żelaza i wybranych metali nieżelaznych, -opisuje podstawowe cechy przemysłu włókienniczego i spożywczego, -wyróżnia podstawowe grupy działalności usługowych wg Europejskiej Klasyfikacji działalności(ekd), -wyjaśnia pojęcia: sieć transportowa, węzeł transportowy, transport przesyłowy, -wyróżnia podstawowe rodzaje komunikacji, uwzględniając podział na transport i łączność, -wyjaśnia pojęcia: obrót międzynarodowy, bilans płatniczy, eksport, import, handel, -wymienia elementy obrotu międzynarodowego, Dział: Geografia polityczna -wyjaśnia pojęcie: globalizacja, -wyróżnia czynniki sprzyjające rozwojowi procesów globalizacyjnych, -wyróżnia cechy procesu globalizacji, -wymienia przyczyny dysproporcji w poziomie życia ludności, -wyróżnia podstawowe mechanizmy narastania nierówności w rozwoju społecznogospodarczym, -wymienia mierniki poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego krajów, -wyjaśnia pojęcie: terytoria zależne, wody wewnętrzne, morze terytorialne, strefa wyłączności ekonomicznej, -wyróżnia i wskazuje na mapie państwa, które powstały w Europie oraz w Azji po 1989 roku, -wymienia główne płaszczyzny integracji państw, -opisuje podstawy działań integracyjnych na świecie, -wyróżnia podstawowe kierunki działań Organizacji Narodów Zjednoczonych, -wyróżnia cele działań niektórych wyspecjalizowanych organizacji ONZ, -opisuje cele, etapy i płaszczyzny integracji w ramach Unii Europejskiej, -wskazuje na mapie państwa członkowskie UE, -wyjaśnia pojęcie: terroryzm, -wymienia przyczyny konfliktów zbrojnych na świecie, -wskazuje na mapie i wyróżnia przyczyny konfliktów i napięć w Europie, -wyjaśnia pojecie: fizjonomia miasta, Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: Dział: Demografia i procesy osadnicze -podaje okresy najszybszego zaludnienia świata, -wymienia czynniki decydujące o tempie przyrostu naturalnego, -analizuje wykres przedstawiający fazy rozwoju demograficznego, -wymienia skutki eksplozji demograficznej, -wyróżnia kryteria podziału społeczeństw na młode i stare, -wyróżnia przyczyny dużej dzietności kobiet w krajach rozwijających się oraz małej w krajach rozwiniętych gospodarczo, -opisuje strukturę demograficzną (wieku, płci, zatrudnienia) wybranego państwa na podstawie wykresów liniowych, słupkowych oraz piramid wieku i płci ludności,

4 -wyjaśnia pojęcia: bariera osadnicza, wskaźnik gęstości zaludnienia, ekumena, anekumena, subekumena, fizjonomia miast, -oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia dla wybranych państw świata, -wymienia przykłady skutków nadmiernej koncentracji ludności w państwach słabo rozwiniętych, -wyróżnia i wskazuje na mapie główne kierunki przemieszczania się ludności na świecie, -wymienia pozytywne i negatywne skutki migracji, -wyjaśnia różnice między państwem emigracyjnym i imigracyjnym, -wymienia podstawowe typy fizjonomiczne miast na świecie i wskazuje ich przykłady na mapie, -rozpoznaje typy fizjonomiczne miast na podstawie opisu, fotografii, -wyróżnia i opisuje kolejne fazy urbanizacji, wyjaśnia przyczyny kryzysu śródmieścia, -wymienia przyczyny eksplozji miast w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo w drugiej połowie XX wieku, -rozpoznaje na schematach poszczególne typy zespołów miejskich, -wyróżnia skutki koncentracji ludności w zespołach miejskich, -wymienia religie świata mające najwięcej wyznawców i wskazuje na mapie przykładowe państwa, w których one dominują, -wyjaśnia przyczyny wielofunkcyjnego charakteru większości miast, -wymienia podstawowe typy fizjonomiczne miast na świecie i wskazuje ich przykłady na mapie, -rozpoznaje typy fizjonomiczne miast na podstawie opisu, fotografii, -wyjaśnia przyczyny wielofunkcyjnego charakteru większości miast, Dział: Rolnictwo -wskazuje na mapie obszary o najkorzystniejszych warunkach dla rozwoju rolnictwa na poszczególnych kontynentach, -formułuje zależności między poziomem rozwoju rolnictwa a warunkami przyrodniczymi, --wyjaśnia pojęcia: kultura rolna, struktura agrarna, interwencjonizm państwowy, spółdzielczość, wielkoobszarowe gospodarstwo plantacyjne, -wymienia podstawowe typy własności w rolnictwie i ich wpływ na poziom rozwoju rolnictwa, -wymienia i wskazuje na mapie obszary o najkorzystniejszych warunkach dla rozwoju rolnictwa na świecie, -wymienia i wskazuje na mapie przykłady występowania różnych typów rolnictwa na świecie, -na podstawie danych statystycznych określa poziom produkcji rolnej wybranego regionu lub kraju. -wymienia podstawowe ustalenia Konwencji Prawa Morza, -wyróżnia i wskazuje na mapie państwa o największych połowach morskich i słodkowodnych. -wymienia podstawowe przyczyny występowania głodu, -wykazuje różnice miedzy głodem jawnym a głodem utajonym, -podaje przykłady działań ograniczających zjawisko głodu, -wymienia główne rośliny okopowe i cukrodajne, wskazuje na mapie głónych producentów, -wyróżnia najważniejsze gatunki zwierząt hodowlanych i wskazuje na mapie główne obszary ich hodowli, -wymienia kryteria stosowane przy wyróżnianiu regionów rolniczych,

5 -wymienia regiony o przewadze rolnictwa intensywnego i ekstensywnego, -wymienia i wskazuje na mapie głównych producentów drewna i papieru na świecie, -wymienia najważniejsze przyczyny zróżnicowania stanu zdrowotnego ludności na świecie, -wymienia choroby charakterystyczne dla ludności krajów wysoko rozwiniętych, podaje przyczyny ich rozprzestrzeniania się, Dział: Energetyka i przemysł -wskazuje na mapie główne obszary wydobycia i największych producentów ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla kamiennego i brunatnego na świecie, -wskazuje na mapie obszary ujemnego bilansu energetycznego, -opisuje udział poszczególnych surowców energetycznych w światowej strukturze zużycia energii pierwotnej. -wymienia największych producentów energii elektrycznej, -wyróżnia typy elektrowni i wymienia przykłady ich zróżnicowanego udziału w produkcji energii elektrycznej w wybranych państwach świata, -wyróżnia alternatywne źródła energii, -wymienia przykłady wykorzystania alternatywnych źródeł energii na świecie. -opisuje wybrane czynniki lokalizacji i ich wpływ na określone typy zakładów przemysłowych. -wymienia cechy przemysłu zaawansowanych technologii i jego lokalizacji, -opisuje proces restrukturyzacji przemysłu w krajach rozwiniętych i wymienia jego skutki dla gospodarki, -opisuje tendencje zmian w koncentracji przemysłu na świecie, -opisuje cechy obszarów wydobycia surowców nieodnawialnych (ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla kamiennego, węgla brunatnego i uranu) i wskazuje je na mapie, -wymienia czynniki lokalizacji hut i wskazuje na mapie najważniejszych producentów stali surowej i metali nieżelaznych, -wyróżnia podstawowe branże przemysłu elektromaszynowego, wskazuje jego największe ośrodki na mapie świata, -wskazuje na mapie i opisuje wybrane wielkie okręgi przemysłowe świata, -wymienia podstawowe czynniki lokalizacji przemysłu high-tech, -podaje przykłady największych korporacji high-tech na świecie, -wymienia przykłady największych korporacji przemysłowych świata oraz dominujące w nich gałęzie i branże przemysłowe, Dział: Usługi -określa związek między poziomem rozwoju gospodarczego a wielkością zatrudnienia w usługach, -opisuje znaczenie usług dla rozwoju gospodarczego krajów o różnym poziomie rozwoju gospodarczego. -wyróżnia i opisuje typy przestrzeni turystycznej, -opisuje na wybranych przykładach zagrożenia dla środowiska przyrodniczego spowodowane rozwojem turystyki. -opisuje walory turystyczne wybranych regionów turystycznych, -wymienia zagrożenia płynące dla gospodarek państw, w których występuje monokultura turystyczna, -omawia etapy rozwoju usług i najważniejsze czynniki ich rozwoju, -opisuje na wybranych przykładach zagrożenia dla środowiska przyrodniczego spowodowane rozwojem turystyki, -opisuje wpływ środowiska przyrodniczego na wybrane rodzaje transportu,

6 -wymienia czynniki społeczno-ekonomiczne wpływające na rozwój środków transportu, -wymienia podstawowe zalety i wady transportu samochodowego, kolejowego, morskiego, rzecznego, lotniczego i przesyłowego, -wymienia przyczyny zróżnicowania wielkości i kierunków handlu międzynarodowego w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, -wyróżnia największych eksporterów i importerów gospodarki światowej (handlowe potęgi światowe), -wymienia główne grupy towarów będące przedmiotem handlu towarowego, oraz wskazuje kierunki ich przemieszczeń na świecie, Dział: Geografia polityczna -wymienia przykłady procesów globalizacyjnych na świecie, -opisuje pozytywne i negatywne konsekwencje procesu globalizacji dla życia ludzi. -wyjaśnia pojęcia: wskaźnik rozwoju społecznego HDI, produkt krajowy brutto PKB, wskaźnik skolaryzacji, dzietność kobiet, -na podstawie wartości wskaźnika HDI wyróżnia trzy grupy państw: kraje wysoko rozwinięte, kraje średnio rozwinięte, kraje słabo rozwinięte (KWR, KŚR, KSR), -wskazuje na mapie przykłady KWR, KŚR, KSR. wskazuje na mapie wybrane terytoria zależne i opisuje ich funkcje. -wymienia i wskazuje na mapie przykłady międzynarodowych organizacji gospodarczych (MERCOSUR, NAFTA, Unia Europejska, EFTA, ASEAN, OECD, OPEC) i polityczno-wojskowych (NATO). -wyróżnia podstawowe instytucje UE, -określa zasady wspólnej polityki gospodarczej w ramach UE. -wskazuje na mapie i wyróżnia przyczyny konfliktów w Azji (np. w Izraelu i Kaszmirze), -wymienia przyczyny częstych konfliktów zbrojnych w Afryce i podaje ich przykłady, -opisuje formy współczesnego terroryzmu, przedstawia jego przyczyny i skutki, -podaje przykłady współpracy międzynarodowej w celu zwalczania światowego terroryzmu, -wyróżnia podstawowe i konieczne warunki umożliwiające powstanie nowego niepodległego państwa na politycznej mapie świata, -opisuje na podstawie danych statystycznych zróżnicowanie społeczno-gospodarcze UE, Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: Dział: Demografia i procesy osadnicze -wyjaśnia pojęcia: regres demograficzny, dzietność, -wyjaśnia przyczyny zmian liczby ludności świata na przestrzeni dziejów, -opisuje czynniki wpływające na wielkość przyrostu naturalnego, -analizuje przyczyny zróżnicowania wielkości przyrostu naturalnego w państwach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, -analizuje przyczyny kształtowania się społeczeństwa młodego i starego, -charakteryzuje cechy i problemy społeczeństwa młodego i starego, -analizuje i interpretuje piramidy wieku i płci ludności różnych krajów, -opisuje strukturę zatrudnienia ludności w państwach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, -na podstawie mapy opisuje przestrzenne zróżnicowanie gęstości zaludnienia, -charakteryzuje pozytywne i negatywne skutki migracji dla regionów o nasileniu imigracji lun emigracji, -analizuje przyczyny dodatniego i ujemnego salda migracji w wybranych krajach,

7 -opisuje układ przestrzenny miasta średniowiecznego, -porównuje cechy różnych typów fizjonomicznych miast, -wyjaśnia pojęcia: suburbanizacja, dezurbanizacja, reurbanizacja, -porównuje aglomerację monocentryczną, policentryczną i megalopolis, -wskazuje na mapie przykłady różnych typów zespołów miejskich, -wyjaśnia pojęcie: wskaźnik aktywności zawodowej kobiet, -wyjaśnia pojęcia: dialekt, gwara, -wskazuje na mapie obszary o największym zróżnicowaniu rasowym, wyjaśniając przyczyny takiego stanu, -wyróżnia języki używane przez największą liczbę ludności na świecie, podaje przykłady języków o znaczeniu międzynarodowym, -charakteryzuje największe religie świata: chrześcijaństwo, islam, hinduizm, buddyzm, judaizm, wskazuje na mapie przykładowe państwa, w których dominują poszczególne religie, -wyjaśnia pojecie: fizjologiczna gęstość zaludnienia, -opisuje wybrane przykłady typów przestrzennych wsi (placowych, jednodrożnych, wielodrożnych, rozproszonych), -opisuje układ przestrzenny miasta średniowiecznego, -porównuje układy przestrzenne europejskich miast o założeniach średniowiecznych, renesansowych i dziewiętnastowiecznych, -charakteryzuje czynniki wpływające na zróżnicowanie fizjonomii miast na świecie, -wyjaśnia pojęcia: dialekt, gwara, -wskazuje na mapie obszary o największym zróżnicowaniu rasowym, wyjaśniając przyczyny takiego stanu, -wyróżnia języki używane przez największą liczbę ludności na świecie, podaje przykłady języków o znaczeniu międzynarodowym, -charakteryzuje największe religie świata: chrześcijaństwo, islam, buddyzm, hinduizm, judaizm, wskazuje na mapie przykładowe państwa, w których dominują poszczególne religie, -wyjaśnia pojęcie: fizjologiczna gęstość zaludnienia, -opisuje wybrane przykłady typów przestrzennych wsi(placowych, jednodrożnych, wielodrożnych, rozproszonych), -porównuje układy przestrzenne europejskich miast o założeniach średniowiecznych, renesansowych i dziewiętnastowiecznych, -wyjaśnia zjawisko urbanizacji pozornej i wskazuje na mapie regiony świata, w których ono występuje, Dział: Rolnictwo -dokonuje analizy środowiska przyrodniczego wybranych regionów pod katem przydatności dla rozwoju rolnictwa, -wskazuje na mapie obszary o bardzo korzystnych i niekorzystnych warunkach naturalnych rozwoju rolnictwa na świecie i w Polsce oraz uzasadnia swój wybór, -porównuje czynniki społeczno-ekonomiczne w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, -ocenia poziom gospodarki rolnej wybranych państw świata na podstawie analizy danych statystycznych, -analizuje przyczyny zróżnicowania efektywności rolnictwa w różnych regionach świata, -rozpoznaje typ rolnictwa wybranych krajów na podstawie analizy wskaźników efektywności rolnictwa, -formułuje zależność między nakładami kapitału i pracy a efektywnością rolnictwa,

8 -wyróżnia zależności między cechami przyrodniczymi mórz a wydajnością zlokalizowanych na nich łowisk, -opisuje znaczenie dostępu do morza dla gospodarki państwa, -formułuje zależność między poziomem wyżywienia ludności a rozwojem gospodarczym kraju, -porównuje przyczyny głodu w krajach wysoko i słabo rozwiniętych, -opisuje rozmieszczenie głównych roślin alimentacyjnych na świecie, -charakteryzuje wymagania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze decydujące o rozmieszczeniu upraw roślin okopowych, oleistych, cukrodajnych, włóknistych i używek, -opisuje czynniki wpływające na rozmieszczenie hodowli zwierząt na świecie, -charakteryzuje wybrane regiony rolnicze, -porównuje wybrane regiony rolnicze świata, -opisuje strukturę połowów wg gatunków ryb, -wyjaśnia pojęcie: deforestacja, -analizuje znaczenie przyrodnicze i gospodarcze lasów, -analizuje podstawowe czynniki determinujące zróżnicowanie stanu zdrowia ludności na świecie, -proponuje sposoby zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych na świecie, Dział: Energetyka i przemysł -charakteryzuje problem wyczerpywania się złóż surowców energetycznych, ze szczególnym uwzględnieniem ropy naftowej, -wymienia przyczyny malejącego udziału węgla kamiennego w światowym bilansie energetycznym, -analizuje wielkość produkcji energii elektrycznej oraz jej zużycia na 1 mieszkańca jako miernika rozwoju gospodarczego, -charakteryzuje czynniki decydujące o lokalizacji elektrowni cieplnych, jądrowych i wodnych, -ocenia rolę alternatywnych źródeł energii w bilansie energetycznym świata, -opisuje wady i zalety elektrowni atomowych, -charakteryzuje poszczególne etapy rozwoju przemysłu, -klasyfikuje czynniki lokalizacji przemysłu, -analizuje znaczenie czynników lokalizacji dla wybranych gałęzi przemysłowych, -charakteryzuje proces restrukturyzacji na przykładzie wybranego okręgu przemysłowego, -porównuje przemiany zachodzące w przemyśle w krajach wysoko rozwiniętych, krajach Europy Środkowo-Wschodniej i krajach rozwijających się, -opisuje tendencje zmian w wydobyciu węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego, -wyjaśnia różnice między lokalizacją przymusową, związaną a swobodną, -porównuje czynniki lokalizacji zakładów przemysłu hutniczego, chemicznego, włókienniczego i spożywczego, -porównuje strukturę gałęziową przemysłu w krajach wysoko rozwiniętych i w krajach rozwijających się, -porównuje strukturę gałęziową okręgów przemysłowych o genezie surowcowej, miejskiej i transportowej, -na przykładach wybranych technopolii charakteryzuje czynnik lokalizacji przemysłu zaawansowanej technologii, -charakteryzuje strategię gospodarki otwartej, Dział: Usługi

9 -analizuje tendencje występujące w zatrudnieniu w różnych sektorach gospodarki w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, -analizuje korzyści dla człowieka i gospodarki, wynikające z rozwoju turystyki, -analizuje czynniki decydujące o rozwoju turystyki na świecie, -uzasadnia intensywny rozwój turystyki w wybranych regionach świata, analizując ich walory krajoznawcze, wypoczynkowe, handlowe lub biznesowe, -charakteryzuje zjawiska zagrażające dochodom z turystyki w państwach charakteryzujących się monokulturą turystyczną, podaje ich przykłady, -wymienia przykłady usług dla producentów i usług finansowych, -porównuje rozwój wybranych systemów transportowych w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, -charakteryzuje wpływ różnych rodzajów transportu na środowisko przyrodnicze, -wyjaśnia pojęcia: bilans handlowy, bilans obrotów kapitałowych, bilans obrotów usługowych, Omawia rodzaj i tempo rozwoju usług w ujęciu historycznym, -analizuje bilans handlowy oraz strukturę importu i eksportu wybranych państw świata, Dział: Geografia polityczna -opisuje i ocenia przejawy procesu globalizacji w Polsce i własnym regionie, -ocenia rolę mediów w procesach globalizacyjnych świata, -omawia konstrukcję wskaźnika HDI i charakteryzuje rozmieszczenie państw według tego wskaźnika, -analizuje przyczyny pogłębiania się nierówności w poziomie rozwoju społecznogospodarczego państw, -analizuje główne przyczyny zmian na mapie politycznej świata, -wyróżnia i krótko opisuje najważniejsze organy ONZ: Radę Bezpieczeństwa, Zgromadzenie Ogólne, Radę Społeczną i Gospodarczą, Radę Powierniczą, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Sekretariat, -analizuje przyczyny procesów integracyjnych w Europie, -określa udział poszczególnych instytucji UE w podejmowaniu decyzji, -opisuje procesy integracyjne w ramach UE, -analizuje przyczyny wybranych konfliktów na świecie, podaje strony konfliktów, Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: Dział: Demografia i procesy osadnicze -ocenia tendencje zmian przyrostu naturalnego w poszczególnych fazach rozwoju demograficznego, -ocenia konsekwencje eksplozji demograficznej, -formułuje zależność między strukturą wieku a poziomem rozwoju społecznogospodarczego świata, -wyjaśnia dysproporcje w długości trwania życia kobiety i mężczyzny w wybranych państwach i regionach świata, -analizuje przyczyny i skutki bezrobocia w państwach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, -analizuje wpływ poszczególnych przyrodniczych i pozaprzyrodniczych czynników na rozmieszczenie ludności, -analizuje dysproporcje w rozmieszczeniu ludności w skali świata i poszczególnych kontynentów, -ocenia na wybranych przykładach skutki migracji dla krajów emigracyjnych i imigracyjnych,

10 -analizuje zależność między poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego a ruchami migracyjnymi ludności, -charakteryzuje czynniki wpływające na zróżnicowanie fizjonomii miast na świecie, -porównuje uwarunkowania historyczne, kulturowe i cywilizacyjne rozwoju miast na różnych kontynentach, -omawia kierunki i przyczyny zmian w rozwoju wielkich aglomeracji miejskich, -charakteryzuje główne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego wynikające z rozwoju miast, -przedstawia dynamikę zmian liczby ludności na świecie, -opisuje poziom aktywności zawodowej w wybranych grupach państw, uwzględniając wiek, pleć, poziom rozwoju gospodarczego, itp. -wyróżnia używane na świecie rodzaje alfabetów i przyporządkowuje im grupy państw, w których są używane, -ocenia na wybranych przykładach rolę religii w życiu społeczeństwa i państwa, -wskazuje na mapie regiony świata, gdzie szybko maleje wskaźnik fizjologicznej gęstości zaludnienia i określa konsekwencje tego zjawiska, -porównuje uwarunkowania historyczne, kulturowe i cywilizacyjne rozwoju miast na różnych kontynentach, -porównuje uwarunkowania historyczne, kulturowe i cywilizacyjne rozwoju miast na różnych kontynentach, -opisuje i porównuje typy fizjonomiczne miast europejskich, amerykańskich, afrykańskich i wschodnioazjatyckich, -wyjaśnia zjawisko urbanizacji pozornej i wskazuje na mapie regiony świata, w których ono występuje, -wyróżnia używane na świecie rodzaje alfabetów i przyporządkowuje im grupy państw, w których są one stosowane, -ocenia na wybranych przykładach rolę religii w życiu społeczeństwa i państwa, -wskazuje na mapie regiony świata, gdzie szybko maleje wskaźnik fizjologicznej gęstości zaludnienia i określa konsekwencje tego zjawiska, -opisuje i porównuje typy fizjonomiczne miast europejskich, amerykańskich, afrykańskich i wschodnioazjatyckich, Dział: Rolnictwo -analizuje udział rolnictwa w tworzeniu PKB w wybranych krajach, -ocenia na podstawie analizy map tematycznych i czynników społecznoekonomicznych warunki rozwoju rolnictwa wybranych obszarów na świecie, -analizuje i wyjaśnia prawidłowości w rozmieszczeniu rolnictwa intensywnego i ekstensywnego na świecie. -wyjaśnia przyczyny znacznego spadku wielkości połowu ryb u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej. -charakteryzuje założenia i skutki zielonej rewolucji, ocenia skuteczność sposobów ograniczenia głodu na świecie, -charakteryzuje na podstawie wybranych regionów świata warunki przyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa, -omawia przyczyny pustynnienia Sahelu, -ocenia perspektywy rozwoju wybranych regionów rolniczych, -porównuje zakres i sposób wykorzystania lasów: równikowego i borealnego, -porównuje gospodarkę leśną w krajach rozwijających się i krajach wysoko rozwiniętych,` -ocenia udział wydatków budżecie w kontekście dostępności do służby zdrowia w wybranych krajach,

11 -analizuje przyczyny wysokiego odsetka zachorowań na AIDS w Afryce, Dział: Energetyka i przemysł -określa sposoby zmniejszania deficytu energii. -ocenia konieczność zmian w światowej strukturze wykorzystania surowców energetycznych, -analizuje procentowy udział różnych typów elektrowni w bilansie energetycznym świata. -porównuje czynniki lokalizacji i ich zmieniającą się rolę w rozmieszczeniu zakładów przemysłowych. -ocenia znaczenie wielkich międzynarodowych koncernów w rozwoju przemysłu na świecie, -analizuje przyczyny zróżnicowania regionów pod względem wydobycia, importu i eksportu surowców energetycznych, -charakteryzuje czynniki, które decydują o rosnącym wydobyciu i spożyciu gazu ziemnego na świecie, -charakteryzuje proporcje wdrażania nowoczesnych systemów energetycznych (systemy hybrydowe), -opisuje rozwój wybranej gałęzi przemysłowej na podstawie analizy tabel statystycznych, schematów i map tematycznych, -analizuje lokalizację przemysłu zaawansowanej technologii w krajach wysoko rozwiniętych, -proponuje lokalizację nowych technologii oraz uzasadnia swój wybór, -przedstawia współczesne tendencje zmian w koncentracji przemysłu na świecie, Dział: Usługi -uzasadnia rolę zatrudnienia w usługach jako miernika rozwoju gospodarczego kraju, -wskazuje na mapie regiony na świecie o wysokim i niskim udziale usług w gospodarce i wyjaśnia występujące między nimi dysproporcje. -wyróżnia i ocenia przyczyny występowania ujemnego salda obrotów turystycznych w części najbardziej zamożnych krajów świata. -na wybranych przykładach określa pozytywne i negatywne skutki rozwoju turystyki w krajach słabo rozwiniętych, Ocenia wzrost roli łączności we współczesnych powiązaniach komunikacyjnych, -ocenia znaczenie dodatniego i ujemnego bilansu handlowego dla rozwoju gospodarczego kraju, -określa przyczyny szybkiego rozwoju transferu kapitału w obrocie międzynarodowym, Dział: Geografia polityczna -określa skutki procesu globalizacji dla wybranych regionów świata. -charakteryzuje wskaźniki rozwoju społeczno-gospodarczego ukazujące dysproporcje pomiędzy krajami wysoko i słabo rozwiniętymi, -porównuje kraje wysoko i słabo rozwinięte. -wymienia przyczyny i opisuje proces rozpadu bądź jednoczenia się państw w Europie po 1989 roku, -analizuje przyczyny rozpadu Związku Radzieckiego. -analizuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji gospodarczej na świecie, -wymienia przykłady ważniejszych osiągnięć i porażek ONZ. analizuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji gospodarczej na świecie, -wymienia przykłady ważniejszych osiągnięć i porażek ONZ. -wyróżnia i opisuje najważniejsze wydarzenia w procesie integracji krajów europejskich,

12 porównuje korzyści, jakie czerpią z integracji państwa tzw. starej i nowej Unii. -analizuje powody częstych konfliktów, w tym wojen domowych w Afryce, -omawia przyczyny interwencji międzynarodowej w Afganistanie i Iraku, ocenia ich skuteczność, -omawia przyczyny kryzysu ONZ. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: -spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, -pokazuje na mapie świata położenie wszystkich państw oraz ich stolice, -wykazuje się znajomością danych statystycznych, Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: -nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą.