PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻUKOWICE NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 ROKU

Transkrypt

1 GMINA ŻUKOWICE PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻUKOWICE NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 ROKU Ekolog Sp. z o.o. ul. Mścibora Poznań Autorzy opracowania: inż. Katarzyna Walkowiak mgr Anna Grabowska Szaniec mgr Jakub Smakulski mgr inż. Radosław Marinow ŻUKOWICE 2014 rok

2 Spis treści Spis treści... 2 STRESZCZENIE... 5 CZĘŚĆ I WPROWADZENIE WSTĘP Podstawa prawna opracowania i forma realizacji zamówienia Zmiana uwarunkowań prawnych Struktura Programu i metodyka prac Zawartość dokumentu Programu ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU Wprowadzenie Uwarunkowania zewnętrzne Polityka Ekologiczna Państwa Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego do Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na z uwzględnieniem lat Powiatowy Program Ochrony Środowiska Uwarunkowania wewnętrzne Strategia Rozwoju Gminy Żukowice Plan rozwoju lokalnego Gminy Żukowice Limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska Priorytety ochrony środowiska Gminy Żukowice Nadrzędny cel Programu CZĘŚĆ II STAN AKTUALNY OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ŻUKOWICE Położenie i podział administracyjny Ludność i struktura osadnicza Infrastruktura Gospodarka Geologia Rzeźba terenu, geomorfologia Klimat OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona przyrody Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Ochrona powierzchni ziemi Gospodarowanie zasobami geologicznymi POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA Ochrona i jakość powietrza Odnawialne źródła energii Ochrona wód Racjonalna gospodarka odpadami Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych Środowisko, a zdrowie KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH Zarządzanie środowiskowe Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Rozwój badań i postęp techniczny Odpowiedzialność za szkody w środowisku Edukacja ekologiczna CZĘŚĆ III STRATEGIA DZIAŁANIA STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY ŻUKOWICE DO 2021 ROKU Cele i priorytety ekologiczne Harmonogram realizacji działań na lata z perspektywą do 2021 roku CZĘŚĆ IV REALIZACJA ZAŁOŻEŃ PROGRAMOWYCH INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ Mechanizmy prawno-ekonomiczne Mechanizmy finansowe realizacji Programu MONITORING REALIZACJI PROGRAMU

3 Wyjaśnienia skrótów Wykorzystane materiały Spis tabel: Tabela 1. Priorytety ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego Tabela 2. Przybliżona liczna ludności zamieszkująca poszczególne jednostki urbanistyczne Gminy Żukowice Tabela 3. Najważniejsze informacje na temat ujęć wodociągowych Tabela 4. Sieć wodociągowa na terenie Gminy Żukowice w latach Tabela 5. Sieć kanalizacyjna na terenie Gminy Żukowice Tabela 6. Informacje o oczyszczanych ściekach w latach Tabela 7. Parametry ścieków surowych i oczyszczonych w oczyszczalni ścieków w Żukowicach Tabela 8. Charakterystyka funkcjonujących w 2013 roku oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Żukowice Tabela 9. Sieć gazowa na terenie Gminy Żukowice w latach Tabela 10. Szkielet układu drogowego Gminy Żukowice Tabela 11. Pomniki przyrody występujące na terenie Gminy Żukowice Tabela 12. Koła łowieckie na terenie Gminy Żukowice Tabela 13. Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień r., na terenie Gminy Żukowice zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych Tabela 14. Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzień w aglomeracji Żukowice zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych Tabela 15. Pozwolenia wodno - prawne dla zakładu gospodarki wodno - ściekowej KGHM Polska Miedź S.A. (źródło: "Energetyka Sp. z o.o. w Lubinie) Tabela 16. Powierzchnia wód otwartych i rzek w Gminie Żukowice Tabela 17. Wyniki badań dla Odry poniżej ujścia Baryczy 382,5 km Tabela 18. Zestawienie budowli hydrotechnicznych będących w administracji RZGW we Wrocławiu Tabela 19. Ujęcia wód podziemnych Tabela 20. Pobór próbek gleb w Gminie Żukowice w 2013 roku Tabela 21. Odczyn Gleb w Gminie Żukowice w 2013 roku Tabela 22. Potrzeby wapnowania gleb w Gminie Żukowice w roku Tabela 23. Zawartość fosforu w glebach na terenie Gminy Żukowice w 2013 roku Tabela 24. Zawartość potasu w glebach na terenie Gminy Żukowice w 2013 roku Tabela 25. Zawartość magnezu w glebach na terenie Gminy Żukowice w 2013 roku Tabela 26. Zasoby kopalin w Gminie Żukowice Tabela 27. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomu stężeń zanieczyszczenia Tabela 28. Klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń w 2012r. uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi (źródło WIOŚ) Tabela 29. Klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń w 2012r., uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin (źródło WIOŚ) Tabela 30. Planowane farmy wiatrowe na terenie Gminy Żukowice Tabela 31. Elektrownie wiatrowe ujęte w ustaleniach projektów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Żukowice Tabela 32. Ocena stanu jednolitych części wód rzek, objętych w roku 2010 monitoringiem operacyjnym w Województwie Dolnośląskim Tabela 33. Monitoring diagnostyczny JCWPd w roku Tabela 34. Opłaty za pojemniki (przyjęte uchwałą XIX/131/2012 z dnia 29 października 2012) Tabela 35. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami L Aeq D i L Aeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Tabela 36. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami L Aeq D i L Aeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Tabela 37. Wyniki pomiaru hałasu w Gminie Żukowice w 2007r Tabela 38. Wyniki pomiaru hałasu w wybranych punktach w Gminie Żukowice w 2012r

4 Tabela 39. Wykaz stacji bazowych telefonii komórkowych na terenie Gminy Żukowice Tabela 40. Harmonogram realizacji przedsięwzięć priorytetowych przewidzianych do realizacji w ramach Programu Tabela 41. Wskaźniki monitorowania programu Spis rysunków: Rysunek 1. Położenie Gminy Żukowice na tle Województwa Dolnośląskiego (źródło Urząd Statystyczny we Wrocławiu) Rysunek 2. Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc (źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW 2014r.) Spis wykresów: Wykres 1. Długość czynnej sieci wodociągowej w latach Wykres 2. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w latach Wykres 3. Powierzchnia Lasów Państwowych w Gminie Żukowice w latach (źródło: Nadleśnictwo Głogów) Wykres 4. Procentowy udział typów siedliskowych w powierzchni Lasów Państwowych na terenie Gminy Żukowice (źródło: Nadleśnictwo Głogów) Wykres 5.Drzewostany w klasach wiekowych w Gminie Żukowice [ha] (źródło: Nadleśnictwo Głogów) Wykres 6. Procentowy udział użytków rolnych Gminy Żukowice na tle Powiatu Głogowskiego (dane: UG Żukowice, stan na ) Wykres 7. Struktura użytkowania gruntów na terenie Gminy Żukowice (Źródło: Gleby i Rośliny Powiatu Głogowskiego stan na 2011 r.) Wykres 8. Procentowy udział typów gleb w Gminie Żukowice i w Powiecie Głogowskim (Źródło: Gleby i Rośliny Powiatu Głogowskiego stan na 2011r.) Wykres 9. Klasy bonitacyjne gleb grunty orne (w ha) (Źródło: Gleby i Rośliny Powiatu Głogowskiego stan na 2011r.)

5 STRESZCZENIE Program ochrony środowiska jest opracowaniem planistycznym, którego obowiązek opracowania wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.). Program ma na celu efektywne zarządzanie ochroną środowiska zgodnie z polityką ochrony środowiska. Program ochrony środowiska dla Gminy Żukowice na lata z perspektywą do 2021 roku składa się z czterech części: Część I Wprowadzenie Część II Stan aktualny Część III Strategia działania Część IV Realizacja założeń programowych W pierwszej części przedstawiono podstawę prawną i strukturę opracowania oraz wskazano metodykę sporządzania niniejszego opracowania. Omówione zostały uwarunkowania środowiskowe wynikające z dokumentów strategicznych szczebla krajowego, wojewódzkiego jak i lokalnego. Wyznaczony został nadrzędny cel Programu, którego brzmienie jest następujące: Poprawa stanu środowiska poprzez zachowanie istotnych walorów przyrodniczych oraz zrównoważony rozwój, jako podstawa rozwoju gospodarczego i poprawa jakości życia mieszkańców. Zostały także określone priorytety ochrony środowiska dla Gminy Żukowice: Poprawa jakości środowiska, Ochrona przyrody, Racjonalna gospodarka odpadami, Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego, Edukacja ekologiczna społeczeństwa, Działania systemowe w ochronie środowiska. W drugiej części dokumentu opisano aktualny stan poszczególnych komponentów środowiska na terenie Gminy Żukowice oraz omówiono wpływ środowiska na zdrowie ludzi. Zidentyfikowano również najważniejsze problemy, które mają negatywny wpływ na środowisko oraz na jakość życia mieszkańców. W części trzeciej niniejszego opracowania wyznaczono cele średniookresowe do 2021 roku i kierunki działań na najbliższe cztery lata. Realizacja zaplanowanych zadań przedstawionych w harmonogramie pozwoli na osiągniecie zakładanych celów. W części czwartej omówiono mechanizmy prawno-ekonomiczne, służące skutecznemu zarządzaniu środowiskowemu. Przedstawiono koszty realizacji zaplanowanych działań oraz wyznaczono wskaźniki monitoringu realizacji Programu, dzięki którym w kolejnych latach możliwe będzie określenie kierunku zmian zachodzących w środowisku. Niniejszy dokument uwzględnia najważniejsze uwarunkowania środowiskowe wynikające z opracowań strategicznych, określa konieczne inwestycje oraz szacunkowe koszty niezbędne do ich wykonania, wskazuje realizatorów poszczególnych działań, a tym samym stanowi politykę ekologiczną Gminy Żukowice. 5

6 CZĘŚĆ I WPROWADZENIE 1. WSTĘP 1.1. Podstawa prawna opracowania i forma realizacji zamówienia Przedmiotem niniejszego opracowania jest Program ochrony środowiska dla Gminy Żukowice na lata z perspektywą do roku Obowiązek sporządzenia Programu ochrony środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz z późn. zm.). Zgodnie z art. 17 wyżej wymienionej ustawy organ wykonawczy gminy sporządza program ochrony środowiska. Z wykonania programu organ wykonawczy sporządza co dwa lata raporty, które przedstawia radzie gminy. Program ochrony środowiska ma na celu efektywne zarządzanie ochroną środowiska zgodnie z polityką ochrony środowiska. Program ochrony środowiska winien spełniać wymagania określone w art. 14, art. 17 i art. 18 ustawy Prawo ochrony środowiska. Zasady i tryb udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska określa ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.). Program ochrony środowiska ma określać przede wszystkim: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, poziomy celów długoterminowych, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe Zmiana uwarunkowań prawnych Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej i przyjęciu Traktatu Akcesyjnego, w którym stawia się naszemu krajowi poważne zadania do wypełnienia, które po roku 2015 przyczynią się do spełniania przez Polskę wszystkich standardów w ochronie środowiska, jakie obowiązywały w krajach członkowskich UE. W związku z koniecznością dokonania harmonizacji polskiego prawa ochrony środowiska z prawem Unii Europejskiej, przepisy zawarte w unijnych aktach prawnych w tym zakresie tj. w rozporządzeniach, dyrektywach, decyzjach i uchwałach są systematycznie transponowane do prawa krajowego. Od sporządzenia poprzedniego Programu ochrony środowiska dla Gminy Żukowice na lata nastąpiły liczne zmiany w polskim ustawodawstwie m.in.: uchwalono ustawę z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.) ustawa określa zasady i tryb postępowania w sprawach o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, ocen oddziaływania na środowisko, transgranicznego oddziaływania na środowisko oraz określa zasady udziału społeczeństwa w ochronie środowiska, ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.) - ogłoszenie teksu jednolitego 15 luty 2008, ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r., o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627 z późn. zm.) ogłoszenie teksu jednolitego 3 czerwca 2013 roku, ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21 z późn. zm.) ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z późn. zm.) - ogłoszenie teksu jednolitego 10 stycznia 2012 r., ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r., o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2014 r., poz. 210) ogłoszenie tekstu jednolitego dnia 10 stycznia 2014r. Ustawa ta implementowała do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 21 kwietnia 2004r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu, 6

7 ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach ogłoszenie jednolitego tekstu ustawy dnia 13 grudnia 2010r. (Dz. U poz. 1153), ustawa z dnia 17 lipca 2009 r., o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2013 r., poz. 1107, z późn. zm.) ogłoszenie teksty jednolitego 28 maja 2013 r. - ustawa określa zasady zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz zasady obrotu i zarządzania jednostkami Kioto. W załączniku do ustawy przedstawiono wykaz gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza, objętych systemem zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r., poz. 1399) ogłoszenie tekstu jednolitego dnia 13 września 2013 r Struktura Programu i metodyka prac Opracowując Program przyjęto następującą kolejność działań: Pozyskano niezbędne dane z Urzędu Gminy, WIOŚ, RDOŚ, na podstawie aktualnego stanu środowiska naturalnego oraz uzyskanych informacji określono obszary priorytetowe polityki ochrony środowiska dla Gminy Żukowice, wyznaczono cele średniookresowe do roku 2021, dla każdego celu średniookresowego wyznaczono kierunki działań na najbliższe cztery lata, określono sposób finansowania zaplanowanych zadań, określono sposób kontroli realizacji Programu. Strukturę niniejszego Programu oparto na Polityce ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 oraz Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do roku Program definiuje cele średniookresowe (dla okresu 8-letniego) oraz kierunki działań na najbliższe cztery lata oraz monitoring realizacji Programu i nakłady finansowe na jego wdrożenie. Cele i kierunki działań zostały ujęte w trzech blokach tematycznych: ochrona zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, kierunki działań systemowych. W założeniach Programu przyjęto także zapisy w dokumentach szczebla lokalnego tj. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Żukowice 2010 oraz wyższego szczebla tj. Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z uwzględnieniem lat , Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do roku Charakterystykę gminy oraz diagnozę stanu środowiska naturalnego sporządzono głównie na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu (WIOŚ), Urzędu Gminy w Żukowicach. Dane o stanie środowiska naturalnego podane są według stanu na dzień r, tam gdzie było możliwe podane zostały dane bardziej aktualne. Na podstawie aktualnego stanu środowiska naturalnego na terenie Gminy Żukowice, a także uwarunkowań wynikających z dokumentów programowych wyznaczono kierunki działań i zaproponowano do nich zadania, których wykonanie jest niezbędne, aby zachować bądź poprawić stan środowiska, a tym samym poprawić jakość życia mieszkańców. Na tej podstawie wyznaczono obszary priorytetowe i sprecyzowano cele środowiskowe, co przedstawione zostało w części Programu dotyczącej strategii działania. Koszty realizacji działań i określenie sposobu finansowania oszacowano w oparciu o analizę materiałów dotyczących planowanych do realizacji zadań środowiskowych w latach na podstawie dokumentów strategicznych Zawartość dokumentu Programu Sporządzona aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy Żukowice na lata z perspektywą do 2021 roku składa się z 9 rozdziałów: 7

8 Rozdział 1 Wstęp Określa podstawę prawną opracowania, zmiany w uwarunkowaniach prawnych oraz strukturę programu i metodykę prac nad Programem. Rozdział 2 Założenie wyjściowe Programu Rozdział ten ujmuje uwarunkowania Programu (wewnętrzne i zewnętrzne), limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska na poziomie krajowym i lokalnym. Zostały wyznaczone priorytety ochrony środowiska oraz został określony nadrzędny cel Programu. Rozdział 3 Ogólna charakterystyka Gminy Żukowice Opisano położenie geograficzne, budowę geologiczną, klimat i charakterystykę demograficzną gminy. Scharakteryzowano infrastrukturę komunalną, w tym zaopatrzenie mieszkańców w wodę, w gaz ziemny, energię elektryczną i cieplną oraz opisano funkcjonującą sieć kanalizacyjną wraz z oczyszczalniami ścieków. Opisano infrastrukturę komunikacyjną tj. sieć drogową, kolejową oraz komunikację publiczną. Przedstawiono potencjał gospodarczy. Rozdział 4 Ochrona zasobów naturalnych Opisano formy ochrony przyrody, zieleń, lesistość oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i geologicznymi oraz ochronę powierzchni ziemi. Rozdział 5 Poprawa jakości środowiska Rozdział ten opisuje jakość poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz wpływ na zdrowie ludzi. Przedstawiono możliwości wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Scharakteryzowano gospodarkę odpadami na terenie gminy. Rozdział 6 Kierunki działań systemowych Opisano systemy zarządzania środowiskowego, udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Przedstawiono rozwój badań i postęp techniczny jak również odpowiedzialność za szkody w środowisku. Opisano prowadzoną na terenie gminy edukację ekologiczną. Rozdział 7 Strategia ochrony środowiska Gminy Żukowice W rozdziale tym wyznaczono sześć obszarów priorytetowych. Do każdego obszaru przypisano cele średniookresowe do 2021 roku oraz kierunki działań na najbliższe cztery lata. Przedstawiono harmonogram działań na lata z perspektywą do 2021 roku. Rozdział 8 Instrumenty realizacji polityki ekologicznej Przedstawiono mechanizmy prawno-ekonomiczne i finansowe realizacji Programu oraz szacunkowe koszty wdrażania zadań zaplanowanych w ramach Programu w latach Rozdział 9 Monitoring realizacji Programu Przedstawiono sposób realizacji Programu oraz wyznaczono wskaźniki monitorowania. 2. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU 2.1. Wprowadzenie Znaczącą rolę w definiowaniu polityki ekologicznej Gminy Żukowice pełnią zapisy zawarte w opracowaniach szczebla krajowego i wojewódzkiego i powiatowego. Należy również uwzględnić uwarunkowania wewnętrzne zawarte w dokumentach planistycznych dla Gminy Żukowice. Podstawowym dokumentem w kształtowaniu Programu ochrony środowiska pełni Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku Dokumentem szczebla wojewódzkiego jest Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego do Zapisy zawarte w wymienionych dokumentach należy postrzegać jako wytyczne dla niniejszego Programu, stanowiące tzn. uwarunkowania zewnętrzne. Polityka ochrony środowiska gminy kształtowana jest również przez uwarunkowania wewnętrzne. Do podstawowych dokumentów należy Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Żukowice na lata z projekcją na lata oraz Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Głogowskiego na lata z perspektywą do roku

9 2.2. Uwarunkowania zewnętrzne Polityka Ekologiczna Państwa Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 jest dokumentem strategicznym określającym na podstawie aktualnego stanu środowiska priorytety polityki ekologicznej. Zostały podane kierunki działań w latach , których realizacja pozwoli na osiągnięcie niżej wymienionych celów średniookresowych. Ochrona zasobów naturalnych: w zakresie ochrony przyrody - podstawowym celem średniookresowym jest zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody. Kierunkami działań w tym zakresie jest dokończenie inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski. Stworzy to podstawę do ustanowienia pełnej listy obszarów ochrony ptaków i ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura Konieczne jest również egzekwowanie wymogów ochrony przyrody w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz rygorystyczne przestrzeganie zasad ochrony środowiska, a także kontynuacja tworzenia krajowej sieci obszarów chronionych uwzględniającą utworzenie nowych parków narodowych, rezerwatów, parków krajobrazowych oraz powstanie form i obiektów ochrony przyrody. W systemie ochrony przyrody należy także uwzględnić korytarze ekologiczne, jako miejsca dopełniające obszarową formę ochrony przyrody, w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów przyjętymi celami średniookresowymi są dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Kierunkami działań w tym zakresie jest realizacja przez Lasy Państwowe Krajowego programu zwiększenia lesistości, utrzymanie znacznej retencji wodnej i jej powiększanie przez przywracanie przesuszonych przez meliorację terenów wodno-błotnych oraz dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska oraz zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych, w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi głównym celem średniookresowym jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem, w zakresie ochrony ziemi przyjętym celem średniookresowym jest rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą, w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi podstawowym celem jest racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: w zakresie zdrowia środowiskowego podstawowym celem średniookresowym jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska, w zakresie jakości powietrza najważniejszym celem będzie dążenie do spełnienia przez Polskę zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektywy LCP i Dyrektywy CAFE. Zadania będą głównie koncentrować się na dalszej redukcji emisji SO 2, NO x i pyłu drobnego z procesów wytwarzania energii, modernizacji systemów energetycznych oraz w dalszym ciągu opracowywanie i wdrażanie przez właściwych marszałków województw Programów naprawczych w strefach, w których notuje się przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych w Dyrektywie CAFE, poprzez eliminację niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu ze środków transportu, w zakresie ochrony wód - naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony 9

10 zasobów wodnych jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Cel ten będzie realizowany przez opracowanie dla każdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodno-środowiskowego kraju, w zakresie gospodarki odpadami celami średniookresowymi w tym zakresie jest utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko, eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych, w zakresie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych - celem średniookresowym w zakresie ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, w zakresie substancji chemicznych - średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH. Kierunki działań systemowych: doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów, uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego, jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie, podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska, stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą w pełni ponieść jej sprawcy, przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego do 2020 Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego do 2020 roku została uchwalona przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w dniu 30 listopada 2005 r. Strategia rozwoju województwa stanowi główne narzędzie polityki regionalnej i określa procesy rozwojowe. Celem generalnym strategii rozwoju województwa dolnośląskiego jest podniesienie atrakcyjności województwa dolnośląskiego w strukturze regionalnej Polski i Europy jako regionu sprzyjającego zamieszkaniu i gospodarce przy dążeniu do budowy wewnętrznej spójności i zachowaniu różnorodności jego miejsc. Celem strategicznym jest Nowoczesna gospodarka i wysoka jakość życia w atrakcyjnym środowisku. Powyższy cel realizowany jest przez cele szczegółowe w tzw. makrosferach. Mają determinować procesy rozwojowe regionu oraz kierunki rozwoju gospodarczego i infrastrukturalnego. Dokument ten ma posłużyć również jako narzędzie dla poprawy warunków życia mieszkańców województwa dolnośląskiego. 10

11 Cel strategiczny: Nowoczesna gospodarka i wysoka jakość życia w atrakcyjnym środowisku Cele szczegółowe: Cel 1: Rozwój gospodarki opartej na wiedzy. Cel 2: Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej. Cel 3: Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw. Cel 4: Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa. Cel 5: Zwiększenie dostępności technologii komunikacyjno-informacyjnych. Cel 6: Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników. Cel 7: Włączenie społeczne, podnoszenie poziomu i jakości życia. Cel 8: Podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne. Działania wewnątrz Makrosfer: I. INFRASRTUKTURA A. Infrastruktura Transportowa Poprawa dostępności transportowej regionu (powiązania wewnętrzne i zewnętrzne). Poprawa jakości i standardów transportu (drogowego, kolejowego, lotniczego i żeglugi śródlądowej). Rozwój energooszczędnych i niskoemisyjnych form transportu. Wzrost udziału transportu lotniczego i integracja Portu Lotniczego Wrocław z systemem kolejowej komunikacji regionalnej. Wzrost konkurencyjności żeglugi śródlądowej. Promocja innowacyjnych rozwiązań logistycznych zgodnych z europejską ideą zielonych korytarzy Wzrost nakładów na odtworzenie połączeń kolejowych oraz remonty i modernizacja infrastruktury kolejowej (w tym dworców), ze szczególnym uwzględnieniem turystycznych obszarów Dolnego Śląska. Organizacja sprawnego regionalnego systemu transportu publicznego zintegrowanego z systemami subregionalnymi i lokalnymi, obejmującego wszystkie główne regionalne generatory ruchu, miasta powiatowe i atrakcje turystyczne, konkurencyjnego dla indywidualnego transportu samochodowego. B. Infrastruktura energetyczna Poprawa niezawodności i zapewnienie dywersyfikacji dostaw energii (elektrycznej, cieplnej i gazowej). Integracja regionalnej sieci przesyłowej z sieciami zewnętrznymi. Wprowadzenie energooszczędnych rozwiązań (transport, budownictwo) oraz wspieranie gospodarki przyjaznej środowisku. Zmniejszenie niskiej emisji poprzez budowę i rozbudowę systemów ciepłowniczych i gazowniczych w obszarach o dużej gęstości zaludnienia oraz miejscowościach turystycznych i uzdrowiskowych. Zwiększenie (z zachowaniem racjonalnych proporcji w stosunku do posiadanych zasobów) udziału źródeł odnawialnych w produkcji energii, ze szczególnym uwzględnieniem energetycznego wykorzystania rzek poprzez uruchomienie małych elektrowni wodnych. II. ROZWÓJ OBSZARÓW MIEJSKICH I WIEJSKICH A. Rozwój obszarów miejskich Wzmocnienie węzłowej funkcji ośrodka metropolitalnego oraz regionalnych i subregionalnych ośrodków osadniczych, generujących rozwój społecznogospodarczy. 11

12 Koordynacja działań w obrębie miejskich obszarów funkcjonalnych obejmujących obszar B. Rozwój obszarów wiejskich Wzmacnianie restrukturyzacji i wielofunkcyjnego rozwoju wsi. Racjonalna organizacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich. III. ZASOBY A. Zrównoważone i racjonalne gospodarcze wykorzystanie surowców naturalnych. B. Wykorzystanie potencjału wód mineralnych, leczniczych i geotermalnych. C. Zachowanie i racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych. D. Ochrona, powiększanie i udostępnianie zasobów leśnych. E. Wykorzystanie gospodarczego i rekreacyjnego potencjału rzek. F. Ochrona i udostępnianie walorów przyrodniczo-krajobrazowych oraz kulturowych. G. Wprowadzenie zasad udostępniania terenów cennych krajobrazowo dla działalności inwestycyjnej. H. Budowa nieuciążliwego systemu eksploatacji i wywozu surowców. IV. TURYSTYKA A. Wzmocnienie wizerunku regionu zarówno na terenie kraju, jak i Europy, jako atrakcyjnego miejsca wypoczynku, otwartego na świat, o nieprzeciętnych. walorach przyrodniczych, kulturowych i uzdrowiskowych. B. Udostępnienie obiektów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. C. Rozwój produktów turystycznych i rozbudowa infrastruktury turystycznej regionu, m.in. dla pobudzania popytu na usługi turystyczno-rekreacyjne. D. Wewnątrz regionalna promocja turystyki w oparciu o system edukacji. V. ZDROWIE I BEZPIECZEŃSTWO A. Ochrona zdrowia Poprawa dostępności oraz podniesienie jakości udzielania świadczeń leczniczych. Stworzenie regionalnego systemu ochrony zdrowia, zorientowanego na długookresowe trendy demograficzno epidemiologiczne, zgodnego ze standardami prawnymi i funkcjonalnymi. Budowa systemu nowoczesnej diagnostyki dla mieszkańców regionu z określeniem standardów dostępności przestrzennej. B. Bezpieczeństwo Zapewnienie obecnym i przyszłym mieszkańcom regionu dobrego stanu środowiska naturalnego. Ochrona przed klęskami żywiołowymi, w tym szczególnie likwidacja zagrożeń powodziowych. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa osobistego, publicznego i zdrowotnego, w tym ratownictwa. VI. EDUKACJA, NAUKA, KULTURA, SPORT I INFORMACJA A. Edukacja Poprawa efektywności kształcenia na każdym poziomie i etapie życia. Dostosowanie oferty edukacyjnej do wymagań gospodarki i rynku pracy. Rozbudowa i modernizacja szkolnictwa zawodowego. Rozwój konkurencyjnego w stosunku do innych regionów i krajów szkolnictwa wyższego. Promowanie wartości edukacji wśród uczniów, jako paradygmatu rozwoju osobistego i kulturowego. 12

13 Kształtowanie zachowań etycznych w społeczeństwie oraz tworzenie nowoczesnego modelu patriotyzmu. B. Nauka Wzrost potencjału dolnośląskich jednostek naukowych. Uzyskanie pozycji polskiego lidera w regionalnych specjalizacjach naukowotechnologicznych. C. Kultura Kreowanie wizerunku i promowanie Dolnego Śląska, jako regionu z bogatą i różnorodną ofertą kulturalną, edukacyjną i akademicką. Stworzenie warunków i wzbogacenie oferty uczestnictwa w kulturze. Kształtowanie kompetencji do udziału w życiu artystycznym. D. Sport Kształtowanie i promocja prozdrowotnych postaw i kultury fizycznej oraz edukacja na rzecz zdrowego stylu życia. E. Informacja Rozwój społeczeństwa informacyjnego. Zapewnienie wszystkim mieszkańcom Dolnego Śląska dostępu do sieci teleinformatycznych, w tym sieci szerokopasmowej. Rozwój regionalnej infrastruktury telekomunikacyjnej oraz jej włączenie w sieci europejskie. Przeciwdziałanie powstawaniu VII. SPOŁECZEŃSTWO I PARTNERSTWO A. Rozwój demograficzny. B. Rozwój kapitału społecznego i obywatelskiego. C. Powstrzymanie odpływu młodych i wykształconych osób z regionu i stymulowanie procesów imigracji młodzieży. D. Kształtowanie i rozwój postaw obywatelskich wśród młodzieży. E. Wsparcie dla promocji rodzin wielodzietnych. F. Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu. G. Wykorzystanie potencjału osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. H. Wsparcie seniorów zagrożonych wykluczeniem społecznym. I. Zapewnienie równego dostępu do usług związanych z korzystaniem z zasobów. J. Odbudowa zaufania w stosunkach społecznych, gospodarczych oraz wobec instytucji. K. Efektywne zarządzanie regionem poprzez mechanizmy partnerstwa i współpracy. VIII. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I INNOWACYJNOŚĆ A. Intensyfikacja relacji gospodarka nauka - samorząd. B. Rozwój gospodarczy oparty o współpracę w ramach klastrów. C. Rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności. D. Rozwój i upowszechnianie zwrotnych instrumentów finansowania przedsiębiorczości i innowacyjności. E. Budowa regionalnych instytucji finansowych wspierających lokalną przedsiębiorczość. F. Rozwój regionalnych specjalizacji gospodarczych i naukowo-badawczych. G. Budowa regionalnych instytucji wspierających lokalną innowacyjność i wdrażanie innowacji. H. Odbudowa części tradycyjnych branż lokalnego przemysłu. 13

14 Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na z uwzględnieniem lat Obecny Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego jest aktualizacją poprzedniego Programu, który został przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Nr XLIV/842/2002 z dnia 26 kwietnia 2002 roku. Dokument ten jest zgodny z zapisami określonymi w ustawie Prawo ochrony środowiska. Cele i kierunki działań polityki ekologicznej województwa dolnośląskiego przedstawiono w perspektywie do 2021 roku. Natomiast priorytety ekologiczne posłużyły do wdrożenia harmonogramu zadań do realizacji. Cele i zadania ochrony środowiska do roku 2011 z perspektywą do roku 2015 wraz z celami szczegółowymi zostały przedstawione w 6 grupach tematycznych: I. SYSTEM TRANSPORTOWY A. Cel strategiczny: Rozwój i modernizacja systemu transportowego z uwzględnieniem rozwiązań zmniejszających lub eliminujących negatywny wpływ transportu na środowisko B. Cel szczegółowy: Dążenie do eliminacji zanieczyszczeń środowiska z systemu transportowego Poprawienie organizacji ruchu. Wprowadzenie koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego. II. PRZEMYSŁ I ENERGETYKA ZAWODOWA A. Cel strategiczny: Ograniczenie oddziaływania przemysłu i energetyki na środowisko B. Cel szczegółowy: Dążenie do ograniczenia negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko poprzez wdrożenie prośrodowiskowych wzorców i modelu produkcji oraz zasad planowania przestrzennego i obowiązujących przepisów prawnych. Wdrożenie zarządzania środowiskowego. III. BUDOWNICTWO I GOSPODARKA KOMUNALNA A. Cel strategiczny: Podniesienie jakości życia mieszkańców i zachowanie ładu przestrzennego B. Cel szczegółowy: Poprawa jakości stanu środowiska. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. IV. ROLNICTWO A. Cel strategiczny: Rozwój rolnictwa zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju B. Cel szczegółowy: Dalszy rozwój rolnictwa zapewniającego zachowanie walorów środowiska i różnorodności biologicznej. Ograniczenie stosowania nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin. Racjonalne gospodarowanie glebami. 14

15 V. TURYSTYKA I REKREACJA A. Cel strategiczny: Aktywizacja działań na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska w sektorze turystyki rekreacji B. Cel szczegółowy: Rozwój turystyki i rekreacji zgodnie z zasadami ochrony środowiska. Wspieranie rozwoju turystyki regionalnej. Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko rozwoju turystycznego. VI. AKTYWIZACJA RYNKU DO DIZIAŁAŃ NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA A. Cel strategiczny: Rozwój świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju B. Cel szczegółowy: Kształtowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych. Rozwój produkcji towarów proekologicznych. Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska. Tabela 1. Priorytety ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego. Obszar działania W zakresie zadań systemowych W zakresie poprawy jakości środowiska: W zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody: W zakresie poważnych awarii i zagrożeń naturalnych: Priorytety Rozwój edukacji ekologicznej; Zarządzanie środowiskowe. Źródło: WPOŚ Dolnośląskiego na lata z uwzględnieniem lat Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych; Racjonalizacja gospodarki odpadami; Poprawa jakości powietrza atmosferycznego; Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych; Ochrona przed hałasem ze źródeł komunikacyjnych. Efektywna ochrona przyrody; Ochrona i racjonalna eksploatacja ekosystemów leśnych; Ochrona gleb Użytkowanych rolniczo. Zabezpieczenie środowiska i człowieka przed zagrożeniami powodziowymi; Powiatowy Program Ochrony Środowiska Działania w obszarze ochrony środowiska dla Powiatu Głogowskiego zostały ujęte w 3 grupach, w oparciu o cele i priorytety uwzględnione w Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska: Kierunki działań systemowych Ochrona zasobów naturalnych Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego 15

16 I. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH: A. Doprowadzenie do sytuacji, aby projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki były, zgodnie z obowiązującym prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny były uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów. Wprowadzanie do strategii, polityk i programów sektorowych zagadnień ochrony środowiska, w tym bioróżnorodności. Objęcie strategii, polityk i programów sektorowych strategicznymi ocenami oddziaływania na środowisko zgodnie z wymaganiami ustawy. Monitoring włączania celów środowiskowych do dokumentów strategicznych oraz wdrażania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko. B. Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, biorących pod uwagę długofalowe potrzeby zrównoważonego rozwoju oraz uwzględniających treść opracowań ekofizjograficznych i programów ochrony środowiska o zasięgu regionalnym i lokalnym. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w tym programów ochrony środowiska i opracowań ekofizjograficznych. Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego wyników monitoringu środowiska. C. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą: myśl globalnie, działaj lokalnie. Organizacja szkoleń obejmujących zagadnienia środowiskowe. Realizacja szkoleń dla rolników, w szczególności w ramach programów rolno środowiskowych. Organizacja konkursów i akcji edukacyjnych. Opracowanie i wydanie folderów, broszur o treściach ekologicznych, rozpowszechnianie informacji dotyczących ochrony środowiska i edukacji ekologicznej. Rozwój sieci przyrodniczych ścieżek dydaktycznych wraz z ośrodkami edukacji ekologicznej. Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi Organizowanie programów, wystaw, imprez o tematyce związanej z ochroną środowiska. Utrzymywanie systemu informowania społeczeństwa o stanie środowiska. Udostępnianie informacji o środowisku i działaniach proekologicznych. D. Wprowadzanie innowacyjności prośrodowiskowej i upowszechnianie idei systemów zarządzania środowiskowego Rozwój badań naukowych i wsparcie ich praktycznego wykorzystania w zakładach, nawiązywanie współpracy między uczelniami, a przedsiębiorstwami. Promocja i rozwój systemu zielonych zamówień. II. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH: A. Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej Objęcie ochroną prawną nowych obiektów i obszarów cennych przyrodniczo o znaczeniu regionalnym i lokalnym. Ochrona korytarzy ekologicznych. Wzmocnienie znaczenia ochrony różnorodności biologiczne w planowaniu przestrzennym i strategicznym gminy oraz rozwój i wsparcie badań przyrodniczych. Przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji przyrodniczej terenów gmin Powiatu Głogowskiego. 16

17 Doradztwo dla rolników i promocja wdrażanego programu rolnośrodowiskowego w szczególności na obszarach cennych przyrodniczo. Objęcie ochroną prawną miejsc występowania gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wsparcie ochrony ex situ. Zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych w istniejących kompleksach leśnych. Ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym sposobem użytkowania. Rewaloryzacja parków, w tym podworskich i przypałacowych. Wzmacnianie znaczenia ochrony krajobrazu w planowaniu przestrzennym. Wzmocnienie roli rekreacyjnej zieleni. Rozwój sieci szlaków turystycznych i ścieżek dydaktycznych na terenach interesujących przyrodniczo. Utrzymanie zieleni przydrożnej nasadzenia drzew przy drogach. B. Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Zalesianie gruntów z poszanowaniem ochrony bioróżnorodności i terenów nieleśnych cennych przyrodniczo. Kontynuowanie programu przebudowy drzewostanów silnie uszkodzonych przez zanieczyszczenia powietrza. Zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów w celu zwiększenia różnorodności genetycznej i biologicznej. Ochrona zbiorowisk leśnych o charakterze naturalnym lub półnaturalnym oraz śródleśnych zbiorników, torfowisk, podmokłości i cieków wodnych. Wykonywanie pasów przeciwwietrznych. zakładanie zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych. Stały nadzór nad gospodarką leśną i sporządzanie dokumentacji urządzeniowej w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa. Doradztwo dla właścicieli gruntów korzystających ze wsparcia UE dla działań związanych z leśnictwem. Zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej oraz nieużytków i terenów zdegradowanych i przekształconych gatunkami rodzimymi. Prowadzenie ciągłej kampanii edukacyjno informacyjnej w celu podnoszenia świadomości w zakresie celów i korzyści z trwale zrównoważonej gospodarki leśnej. Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkodniki, nielegalne wysypiska śmieci). C. Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę od deficytów wody. Wprowadzenie zamkniętych obiegów wody w przemyśle, wodooszczędnych technologii produkcji, w szczególności stosowanie BAT (najlepszej dostępnej techniki). Modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę, minimalizacja strat wody. Spowalnianie odpływu wód poprzez wprowadzanie mikroretencji, renaturyzację rzek, budowę i remont zastawek w systemach melioracji. D. Ochrona przed powodzią Renaturyzacja koryt rzecznych. Modernizacja jazów i śluz. Zapobieganie lokalizacji zabudowy na terenach zalewowych. Prowadzenie działań edukacyjnych i zastosowanie na większą skalę nietechnicznych metod ochrony przed powodzią. Systematyczna konserwacja rzek i cieków. Stworzenie systemu szybkiego ostrzegania i reagowania w przypadku zagrożenia powodzią. Opracowanie planu awaryjnego na wypadek powodzi, uwzględniającego ochronę obiektów wrażliwych na terenie powiatu. 17

18 Spowalnianie odpływu wód poprzez odtwarzanie mikroretencji, renaturyzację rzek, budowę i remont zastawek w systemach melioracji. Opracowania dokumentów ustalających granice zasięgu wód powodziowych, stworzenia map zagrożenia i ryzyka powodziowego. E. Rekultywacja gleb zdegradowanych i zdewastowanych oraz przywracanie im funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolniczej Realizacja programu rekultywacji gleb zdegradowanych na obszarach rolniczego użytkowania, w tym ich zalesianie gatunkami rodzimymi. Wdrażanie programów i metod gospodarowania korzystnych dla środowiska, zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Rolniczej. Promowanie rolnictwa ekologicznego na terenie Powiatu Głogowskiego DODR, organizacje pozarządowe. Minimalizowanie przeznaczania gruntów ornych o najwyższych klasach bonitacyjnych na cele nierolnicze i nieleśne. Ochrona gleb przed negatywnym wpływem przemysłu i infrastruktury transportowej. Prowadzenie monitoringu jakości gleby i ziemi. Przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogeniczne. Rekultywacja terenów, na których występuje zanieczyszczenie gleb, ziemi lub niekorzystne przekształcenie terenu. F. Ochrona zasobów kopalin i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych Kontrola stanu faktycznego w przypadku wydobywania kopalin bez wymaganej koncesji i naliczanie opłat podwyższonych w przypadku nielegalnej działalności Uwzględnianie w opracowaniach planistycznych wszystkich znanych złóż w granicach ich udokumentowania i ich ochrona przed trwałym zainwestowaniem Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych G. Osiągnięcie jakości powietrza w zakresie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego w powietrzu na terenie Powiatu Głogowskiego oraz utrzymanie jakości powietrza atmosferycznego zgodnie z obowiązującymi standardami jakości środowiska Identyfikacja obszarów występowania przekroczeń poziomów odniesienia jakości powietrza atmosferycznego Realizacja postanowień Programu Ochrony Powietrza dla strefy Prowadzenie monitorowania imisji zanieczyszczeń i jakości środowiska, w tym ocena bieżąca jakości powietrza Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do powietrza atmosferycznego 2.3. Uwarunkowania wewnętrzne Strategia Rozwoju Gminy Żukowice Strategia Rozwoju Gminy Żukowice (Legnica 2001) określa cele określone wraz z lokalną społecznością. Proces rozwoju gminy powinien wykorzystywać w sposób zrównoważony oraz zharmonizowany wszystkie dostępne środki i zasoby w celu zapewnienia całego dziedzictwa kulturowego oraz przyrodniczego dla przyszłych pokoleń. Głównym celem Strategii Rozwoju Gminy Żukowice jest: Poprawa warunków życia i pracy mieszkańców gminy Realizacja powyższego celu jest realizowana poprzez cele szczegółowe, do których należą: modernizacja kompleksu gospodarki żywnościowej, podniesienie poziomu wykształcenia ludności wiejskiej, wielofunkcyjny rozwój gminy, modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej, 18

19 kształtowanie i ochrona środowiska przyrodniczego, poprawa infrastruktury społecznej, nadzór i koordynacja realizacji strategii Plan rozwoju lokalnego Gminy Żukowice Plan rozwoju lokalnego Gminy Żukowice z perspektywą do wytycza kierunki rozwoju, zgodnie z najlepiej pojętym interesem gminy i jej mieszkańców. Została wykreowana koncepcja rozwojowa uwzględniająca zagadnienia równowagi społecznej, aspiracje mieszkańców, dobrą jakość życia, nowoczesną gospodarkę, troskę o przestrzeń publiczną gminy, wartości nauki i kultury, zintegrowanie z rozwojem regionu. Sformułowana w ramach tego dokumentu misja, będąca wyrazem nadrzędnego celu strategii rozwoju brzmi następująco: Lokalny, dynamiczny rozwój sfery gospodarczej, społecznej i funkcjonalno-przestrzennej służący mieszkańcom Gminy Żukowice to integracja z Regionem i niezbędny element budowy nowoczesnego Województwa Dolnośląskiego. Bazując na zidentyfikowanych uwarunkowaniach rozwojowych gminy (a więc posiadanych atutach oraz najistotniejszych brakach i problemach), wytyczają one główne kierunki rozwoju gminy. Ich realizacja w wieloletniej perspektywie powinna doprowadzić do osiągnięcia pożądanego stanu rozwoju gminy, określonego w jej misji. Poniżej przytoczono główne założenia strategii cele strategiczne. modernizacja kompleksu gospodarki żywnościowej, podniesienie poziomu wykształcenia ludności wiejskiej, wielofunkcyjny rozwój gminy, modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej, kształtowanie i ochrona środowiska przyrodniczego, poprawa infrastruktury społecznej Limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska Ważniejsze limity związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska naturalnego zostały określone w Polityce ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku Limity wynikają ze zobowiązań związanych ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej i dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2016 roku. Limity te zakładają: zgodnie z planami Ministra Środowiska zawartymi w Krajowym Programie zwiększania lesistości lesistość Polski powinna wzrosnąć do 30% w 2020 roku i do 33% w 2050 roku, w 2020 roku łączna emisja gazów cieplarnianych z terytorium Unii Europejskiej powinna być niższa o 20% w stosunku do roku 1990, do roku 2016 zakłada się całkowitą likwidację emisji substancji niszczących warstwę ozonową przez wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski, udział odnawialnych źródeł energii w 2020 roku na poziomie 15% (wg Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych), wzrost udziału biokomponentów w paliwach transportowych do 10% w 2020 roku, w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określono, że do końca 2015 roku wszystkie aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej powinny być wyposażone w oczyszczalnie ścieków oraz w odpowiednio rozbudowaną sieć kanalizacyjną, zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej wody powierzchniowe powinny osiągnąć dobry stan chemiczny i ekologiczny, natomiast wody podziemne dobry stan chemiczny i ilościowy w terminie do końca 2015 roku, osiągnięcie do końca 2014 roku odzysku na poziomie minimum 60% oraz recyklingu na poziomie minimum 55% odpadów opakowaniowych, zebranie w 2016 roku 45% zużytych baterii i akumulatorów przenośnych, zebranie w skali kraju 4 kg na mieszkańca zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. 19

20 Przedstawione wyżej limity opisane w Polityce Ekologicznej Państwa są limitami krajowymi i do chwili obecnej (2013 r.) nie dokonano podziału na limity regionalne. Dlatego przytoczone wyżej wskaźniki liczbowe należy traktować jako wielkości orientacyjne, przeznaczone do porównań międzyregionalnych i porównań tempa realizacji celów polityki ekologicznej państwa w poszczególnych powiatach i gminach z tempem realizacji tej polityki na szczeblu krajowym Priorytety ochrony środowiska Gminy Żukowice. Na podstawie aktualnego stanu poszczególnych komponentów środowiska, uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych dokonano wyboru najistotniejszych priorytetów ochrony środowiska, których realizacja przyczyni się w najbliższej przyszłości do poprawy stanu środowiska naturalnego na terenie Gminy Żukowice. Do najważniejszych priorytetów ochrony środowiska gminy należy: Poprawa jakości środowiska, Ochrona przyrody, Racjonalna gospodarka odpadami, Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego, Edukacja ekologiczna społeczeństwa, Działania systemowe w ochronie środowiska Należy zaznaczyć, że wiele przedsięwzięć proponowanych w ramach jednego zagadnienia wpisuje się także w pozostałe zagadnienia. Wynika to z faktu, że poszczególne elementy środowiska i uciążliwości środowiskowe (oddziaływania zarówno negatywne i pozytywne pomiędzy poszczególnymi komponentami środowiska) są ze sobą powiązane. Poprawa jakości lub ochrona jednego z nich zwykle skutkuje poprawą lub ochroną pozostałych Nadrzędny cel Programu... Biorąc pod uwagę podstawowe, strategiczne dokumenty Gminy Żukowice i województwa dolnośląskiego oraz Politykę Ekologiczną Państwa i potrzebę poprawy jakości życia mieszkańców, po analizie aktualnego stanu środowiska naturalnego i przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju sformułowano nadrzędny cel Programu ochrony środowiska dla Gminy Żukowice na lata z perspektywą do 2021 roku, którego brzmienie jest następujące: Poprawa stanu środowiska poprzez zachowanie istotnych walorów przyrodniczych oraz zrównoważony rozwój, jako podstawa rozwoju gospodarczego i poprawa jakości życia mieszkańców. Zaproponowane w Programie ochrony środowiska cele i kierunki działań powinny posłużyć do tworzenia warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa, które polegać będą w pierwszej kolejności na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na tym terenie, a następnie na jego poprawie. Realizacja wytyczonych celów w Programie powinna spowodować zrównoważony rozwój gospodarczy, polepszenie warunków życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego. CZĘŚĆ II STAN AKTUALNY 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ŻUKOWICE 3.1. Położenie i podział administracyjny Gmina Żukowice zlokalizowana jest na terenie powiatu głogowskiego, w północno - zachodniej części województwa dolnośląskiego. Graniczy z następującymi gminami: od północnego - zachodu przez Odrę z Gminą Kotla, od wschodu z Miastem i Gminą miejską Głogów, od południowego wschodu z Gminą Jerzmanowa, od południa z Gminą Gaworzyce i Radwanice w Powiecie Polkowickim, natomiast od zachodu z Gminą Bytom Odrzański w Powiecie Nowosolskim Województwa Lubuskiego. Obszar gminy jest równy 68,1 km 2, co stanowi 15,4% powierzchni Powiatu Głogowskiego oraz 0,3% powierzchni Województwa Dolnośląskiego. Powierzchnia gminy jest równa 6 812ha. 20

21 Rysunek 1. Położenie Gminy Żukowice na tle Województwa Dolnośląskiego (źródło Urząd Statystyczny we Wrocławiu) Gmina podzielona jest na 13 obrębów ewidencyjnych, w których w skład wchodzi 20 miejscowości w tym 15 sołectw oraz 5 przysiółków Ludność i struktura osadnicza Według danych Urzędu Gminy Żukowice liczba ludności jest równa (stan na r.). Średnia gęstość zaludnienia gminy w roku 2013 wynosi 146,6 osób na km 2 (dane GUS). Tabela 2. Przybliżona liczna ludności zamieszkująca poszczególne jednostki urbanistyczne Gminy Żukowice Lp. Wyszczególnienie jednostka urbanistyczna Ludność Lp. Wyszczególnienie jednostka urbanistyczna Ludność 1. Brzeg Głogowski Kromolin Bukwica Mierzów Czerna Nielubia Dankowice Słoćwina 60 21

22 Lp. Wyszczególnienie jednostka urbanistyczna Ludność Lp. Wyszczególnienie jednostka urbanistyczna Ludność 5. Dobrzejowice Słone Domaniowice Szczepów Glinica Wiekowice Góra Św. Anny Zabłocie Kamiona Zameczno Kłoda Żukowice 29 RAZEM: Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Urzędu Gminy Żukowice. (Stan na r.) 3.3. Infrastruktura Zaopatrzenie mieszkańców w wodę Sieć wodociągowa to układ połączonych ze sobą przewodów przeznaczonych do przesyłu wody między ujęciem, a odbiorcą. W skład sieci wodociągowej wchodzą: przewody magistralne, przewody rozdzielcze i połączenia domowe zwane przyłączami. Mieszkańcy gminy pobierają wodę z dwóch ujęć komunalnych zlokalizowanych w Nielubi oraz Kromolinie. Są to studnie podziemne zaopatrzone w stacje uzdatniania wody za pomocą odżelaziania i odmanganiania. Tabela 3. Najważniejsze informacje na temat ujęć wodociągowych Czynne ujęcia SUW w Nielubi SUW w Kromolinie ENERGETYKA Sp. z o. o. Charakterystyka Ujęcie wody składa się z dwóch studni (wody czwartorzędowe), pobór wody na poziomie ok. 244m 3 /d. Zaopatruje wsie: Nielubia, Glinica, Zabłocie, Bukwica, Dankowice, Słone i Kamiona. Ujęcie wody składa się z trzech studni. Pobór wody na poziomie ok. 244m 3 /d i zaopatruje w wodę wsie: Kromolin, Czerna, Brzeg Głogowski, Dobrzejowice, Szczepów, Góra Św. Anny, Mierzów, Domaniowice, Zameczno, Słoćwina i Kłoda oraz m. Kurów w Gminie Gaworzyce. Zakup wody dla miejscowości Żukowice Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. (Stan na r.) Według danych uzyskanych z Urzędu Gminy Żukowice długość czynnej sieci wodociągowej na terenie Gminy nieznacznie wzrosła w 2013 roku. W latach wynosiła 61,8km, przybyło niewiele i w roku 2013 długość sieci wodociągowej wyniosła 62,1km. Ilość podłączeń prowadzących m.in. do budynków mieszkalnych sukcesywnie wzrastała. W roku szt., w roku szt., natomiast w roku szt. W tabeli 4 przedstawiono szczegółowe informacje dotyczące sieci wodociągowej na terenie Gminy Żukowice, a na wykresie pierwszej przedstawiono zmiany w sieci wodociągowej w latach

23 Tabela 4. Sieć wodociągowa na terenie Gminy Żukowice w latach Wyszczególnienie Jedn. Rok Długość czynnej sieci rozdzielczej Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania km 61,8 61,8 62,1 szt Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Żukowice. 62,15 62,1 62, ,95 61,9 61,85 61,8 61,75 61,7 61, długość w km Wykres 1. Długość czynnej sieci wodociągowej w latach Sieć kanalizacyjna Sieć kanalizacyjna to układ połączonych ze sobą przewodów, które służą do odprowadzenia ścieków sanitarnych i wód deszczowych z budynków oraz ulic do oczyszczalni ścieków lub naturalnego odbiornika (wody deszczowe). Przewody te, w zależności od wielkości i funkcji zwane są kolektorami, kanałami głównymi, kanałami bocznymi i przyłączami domowymi. Integralną częścią sieci kanalizacyjnej są studzienki. W zależności od pełnionej funkcji i miejsca usytuowania są to studzienki: rewizyjne, połączeniowe lub spadowe. Według danych uzyskanych z Urzędu Gminy Żukowice długość czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 24,8km oraz 37% gospodarstw w gminie jest podłączonych do kanalizacji. Na terenie gminy znajdują się dwie oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnia ścieków w Nielubi oraz w Szczepowie. Są to oczyszczalnie typu mechaniczno biologicznego. Oczyszczalnia w Nielubi odprowadza ścieki z następujących miejscowości: Nielubia, Bukwica, Dankowice, Zabłocie, Glinica, Kamiona oraz Słone. Natomiast oczyszczalnia w Szczepowie odprowadza ścieki z części miejscowości Szczepów. W roku 2014 została całkowicie zmodernizowana sieć kanalizacyjna i oczyszczalnia w Szczepowie poprawiając tym samym jakoś obsługi oraz stan środowiska. W tabeli 5 przedstawiono szczegółowe informacje dotyczące sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Żukowice, a na wykresie drugim przedstawiono zmiany w sieci kanalizacyjnej w latach

24 Tabela 5. Sieć kanalizacyjna na terenie Gminy Żukowice Wyszczególnienie Jedn. Rok Długość czynnej sieci kanalizacyjnej Stopień skanalizowania gospodarstw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Żukowicach km 24,3 24,3 24,8 24,8 % ,9 24,8 24,7 24,6 24,5 24,4 długość w km 24,3 24,2 24, Wykres 2. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w latach Ścieki systemem kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej dopływają do dwóch oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie Gminy Żukowice. Tabela 6. Informacje o oczyszczanych ściekach w latach Wyszczególnienie Komunalne oczyszczalnie: Jedn. szt. Rok (drugą oczyszczalnię Gmina przejęła r.) Ścieki odprowadzone ogółem m Ścieki oczyszczane razem, w tym: dam 3 36,3 36,5 41,5 Osady wytworzone ogółem w ciągu roku Mg Ludność korzystająca z oczyszczalni osoba Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urząd Gminy w Żukowicach. 1 dam3 = m3 24

25 Tabela 7. Parametry ścieków surowych i oczyszczonych w oczyszczalni ścieków w Żukowicach Wskaźnik Jednostka Stężenie w ściekach surowych Stężenie w ściekach oczyszczonych BZT5 mgo 2 /dm 3 220,86 4,53 ChZT mgo 2 /dm 3 678,20 34,26 Zawiesina ogólna mg/dm 3 235,59 12,12 Źródło: Urząd Gminy Żukowice (stan na dzień r.) 25

26 Tabela 8. Charakterystyka funkcjonujących w 2013 roku oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Żukowice Nazwa oczyszczalni Rodzaj oczyszczalni Przepustowość Miejscowości obsługiwane Średni dobowy napływ ścieków [m 3 /d] Oczyszczalnia ścieków Nielubia Oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna, Wydajność 1200 RLM 240 m 3 /d Nielubia, Bukwica, Dankowice, Zabłocie, Glinica, Kamiona, Słone 114 Oczyszczalnia ścieków Szczepów Oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna, Wydajność RLM Źródło: Dane z Urzędu Gminy w Żukowicach (stan na dzień r.) przepustowość projektowa m 3 /d) Szczepów 9 26

27 Zaopatrzenie mieszkańców w gaz ziemny Według danych zawartych w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy ogólna długość sieci gazowej na terenie Gminy Żukowice wynosi m. Tabela 9. Sieć gazowa na terenie Gminy Żukowice w latach Wyszczególnienie Długość czynnej sieci ogółem Jedn. m Rok Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych szt Odbiorcy gazu Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem Gosp. domowe Gosp. domowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PGNIG SA (stan na r.) Zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną Brak aktualnych danych o zaopatrzeniu mieszkańców w energię elektryczną Infrastruktura komunikacyjna Sieć drogowa Tabela 10. Szkielet układu drogowego Gminy Żukowice Lp. rodzaj drogi długość ogółem w km w tym utwardzone w km 1. drogi krajowe 6,1 6,1 2. drogi wojewódzkie 14,5 14,5 3. drogi powiatowe 32,97 32,97 4. drogi gminne 41,44 35,57 Źródło: dane z UG Żukowice (stan na r.) Układ drogowy Gminy Żukowice tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Krajowe droga krajowa nr 12, relacji granica państwa Żagań Głogów - Leszno, w granicach gminy: 6,1km; Wojewódzkie droga wojewódzka nr 292 relacji Głogów Bytom Odrzański, w granicach gminy 13,8km oraz droga nr 298 w granicach gminy 0,7km; Powiatowe długość w granicach gminy 32,97km; Gminne długość w granicach gminy 41,44km. Poza klasa dróg publicznych znajdują się inne drogi ogólnodostępne nie zaliczane do żadnej z kategorii dróg publicznych, a w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, które są drogami wewnętrznymi. Większość dróg gminnych posiada nawierzchnię twardą asfaltową, z kostki kamiennej i betonowej, cześć dróg nawierzchnię gruntową Gospodarka Warunki naturalne gminy zalicza się do obszarów korzystnych dla rozwoju produkcji i przetwórstwa rolnego. Poniżej przedstawiono wykaz przedsiębiorstw prowadzących swoją działalność na terenie Gminy Żukowice: 27

28 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna im. " Barbórka " w Czernej Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Żukowicach Auto - Stacja Zakład Handlowo - Usługowy, Motel Jan Mastej, Dorota Mastej Zakład Produkcjo - Handlowy " BARTTEAM " w Nielubi Centro-gum SC Emilia Szczepaniak i Wojciech Kowalczyk w Żukowicach Młyn Leszek Sień w Brzegu Głogowski Firma Handlowo Usługowa Gommix Emil Leszczak w Brzegu Głogowskim Agroturystyka Apartamenty pod Jagnięciem Krystyna Iwanicka w Czernej PPH Recykler Jan Czajka w Domaniowicach Uprawa Boczniaków Czesław Łukasik w Kłodzie 3.5. Geologia Gmina Żukowice jest położona w obrębie jednostki geologiczno-strukturalnej zwanej monokliną przedsudecką. Układ warstw jest zaburzony przez uskoki. W miejscu gdzie występuje kontakt monokliny z blokiem przedsudeckim przeważają uskoki o kierunku NW-SE. Głębsze podłoże monokliny budują skały prekambru i starszego paleozoiku wykształcone w postaci łupków metamorficznych oraz granitów i granitognejsów. Na tych utworach zalegają m.in. piaskowce, wapienie, dolomity z iłołupkami miedziononośnymi, iłowce i anhydryty). Sedymentację kończą utwory lądowe piaskowce drobnoziarniste z wkładkami łupków ilastych i mułowców. Miąższość powyższych utworów wynosi od 120 do 250 m. Podłoże podkenozoiczne pocięte jest uskokami. Na całym tym obszarze zalegają utwory trzeciorzędowe, które są reprezentowane przez oligoceńskie piaski i iły z przewarstwieniami węgli brunatnych oraz plioceńskie iły pstre. Tworzą kompleks o miąższości m. Na obszarze gminy występują utwory czwartorzędowe poza rejonami, gdzie odsłaniają się powierzchni utwory trzeciorzędowe w formie płatów. Takie elementy wskazują na istnienie różnic miąższości osadów oraz na urozmaiconą powierzchnię utworów podczwartorzędowych. W rzeźbie powierzchni stropu trzeciorzędu występują wzniesienia na obszarze Wzgórz Dalkowskich. Na obszarze gminy występują złoża między innymi rudy miedzi (Bytom Odrzański, Gaworzyce) oraz kruszyw naturalnych piaszczystych i piaszczysto - żwirowych (Słone, Żukowice) Rzeźba terenu, geomorfologia Grzbiet Dalkowski stanowi część Wału Trzebnickiego spiętrzonego czołem lądolodu podczas zlodowacenia środkowopolskiego, stadiału Warty. W jego strukturze występują glacitektonicznie spiętrzone osady trzeciorzędowe i starszego plejstocenu. Wał czołowo morenowy podlegał późniejszym procesom erozyjnym i denudacyjnym oraz akumulacyjnym. Dzięki tego typu przemianom ukształtowała się rzeźba terenu obszaru gminy w jej południowej części, gdzie wzgórza czołowomerenowe przekraczają 190 m.n.p.m. Występują tutaj największe nachylenia stoków i rozcięcia erozyjne. Im bardziej na północ rzeźba terenu łagodnieje i ma charakter pagórkowatej równiny lekko falistej. Pojawiają się jednak pojedyncze wzniesienia przekraczające 120 m.n.p.m, jak np. Góra Lasek 155 m.n.p.m., która jest położona na południe od wsi Słone Klimat Klimat gminy kształtuje dość silny wpływ klimatu atlantyckiego przy zanikającym wpływie górskiego. Średnia roczna wieloletnia temperatura wynosi ok. 8,0 o C. Najcieplejszy miesiąc to lipiec 18,0 o C, najchłodniejszy styczeń 1,5 o C. Jednak obserwuje się znaczną zmienność w średnich temperaturach rocznych, gdzie największe wahania występują w styczniu od -12,0 o C do + 4,0 o C. Okres wegetacyjny trwa 220 dni. W Gminie Żukowice występują dobre warunki radiacyjne. Średnie roczne wieloletnie usłonecznienie przekracza 1550h. W okresie letnim jest równe 1150h, natomiast w okresie zimowym powyżej 425h. Najbardziej słonecznym miesiącem jest czerwiec, gdzie suma usłonecznienia przekracza 225h. Roczna suma odpadów w rejonie Wzgórz Dalkowskich przekracza 600mm, natomiast w rejonie pozostałym nie przekracza powyższej wartości. W sezonie zimowym pokrywa śnieżna utrzymuje się około 50 dni o miąższości 10cm (średnia maksymalna). Gmina Żukowice jest położona w najsuchszym rejonie województwa, gdzie klimatyczny bilans wodny w ciągu roku jest ujemny 28

29 przyjmując wartości od -40 do -60mm. W okresie letnim bilans wynosi od -100 do -120mm, a w okresie zimowym jest dodatni ok. 60mm. Na terenie gminy występują głównie wiatry zachodnie z udziałem południowo zachodnich oraz południowych. Średnie prędkości wynoszą ok. 3,5m/s. W tym rejonie występuje duży udział wiatrów o tzw. prędkościach energetycznych (4-15m/s). 4. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH 4.1. Ochrona przyrody Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony i kształtowania środowiska na terytorium Polski są ustawy: z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627 z póżn. zm.) oraz z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.). W pierwszym z wymienionych aktów ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów, roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową, zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia, siedlisk przyrodniczych, siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt, krajobrazu, zieleni w miastach i wsiach, zadrzewień. Z kolei ochrona środowiska w myśl Prawa ochrony środowiska oznacza: podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. FLORA Naturalną roślinnością gminy stanowią Grądy środkowoeuropejskie (Galio sylvatici-carpinetum), które przez wysoką żyzność gleb zostały wyparte przez rolnictwo i większość obszaru zajmują teraz grunty orne. Na obszarze doliny Odry potencjalną roślinność stanowią łęgi jesionowo-wiązowe. Łęg olszowy i olszowo-jesionowy siedlisk wodno-gruntowych jest potencjalną roślinnością w dolinie Średniego Potoku i pozostałych większych cieków. Fragmenty lasów Grądowych zachowały się na terenach morenowych w rejonie Dankowic, Mierzowa i Góry Św. Anny. W dolinie Odry na niewielkim obszarze zachowały się lasy łęgowe. Szata roślinna gminy jest związana z poszczególnymi jednostkami morfologicznymi. W dolinie Odry występują m.in. rutewka wąskolistna, krwawnik, kichawiec, starzec gorycznikolistny, które tworzą zarośla wierzbowe. Na terenach zalewowych rosną m.in. okrężnica bagienna, przęstka pospolita, osoka aloesowata, kotewka-orzech wodny, trzcina pospolita, rdest ziemnowodny, szczaw nadmorski, jaskry, rukiew ziemnowodna. Na brzegach rzeki występują: tarnina, wiklina, głóg, trzmielina, kalina, krwawnik, wiesiołek, mydlnica lekarska oraz kozibród. Terasy wyższe doliny Odry porastają łąki na których występują m.in. szczaw jadalny, dziewięćsił, pasternak zwyczajny, wiechlina błotna, żywokost lekarski, rdest oraz stokrotki pospolite. Wzgórza Dalkowskie porośnięte są lasami w których występują: czerniec gronkowy, marzanna wonna, buławnik czerwony, narecznica górska, podrzeń żebrowiec, turzyca górska, dziewięćsił bezłodygowy, bez koralowy. Ze względy na duży udział gruntów ornych występują nieliczne drzewa, krzewy oraz ich zespoły. Zadrzewienie śródpolne występują w kępach lub rzędach, głównie wzdłuż dróg polnych i są to m.in. lipa drobnolistna, klon, jawor wyniosły, brzoza, dąb szypułkowy, jodła pospolita, wierzba płacząca, olsza czarna oraz buk zwyczajny. Huta Miedzi Głogów w północnej części gminy dokonała nasadzeń topolowych, które są związane z byłą strefą ochronną dla zakładu (SUiKZP Gminy Żukowice, POŚ dla 29

30 Gminy Żukowice ). FAUNA Gmina Żukowice, Powiat Głogowski jak również Nizina Śląska należą do tzw. strefy przejściowej, która charakteryzuje się małą ilością gatunków endemicznych. Gatunki typowe dla środowiska: Borealnego: gacek wielkouch, kaczka krzyżówka, Europejsko-syberyjskiego: lis, kuna domowa, kret, gawron, Atlantyckiego: ciernik, Pontyjskiego: małż omułek. Gatunki typowe dla terenów rolniczych występujące na terenie gminy to m.in. nornica, chomik, kret, łasica, bocian biały, kuropatwa, przepiórka, skowronek. Na terenach doliny Odry ze względu na szlaki migracyjne ptaków występują: bocian czarny i biały, żuraw, czajka, dzikie gęsi. Z wyszczególnionych gatunków ptaków z załącznika do I Dyrektywy Ptasiej występują: muchołówka białoszyja, dzięcioł średni, bocian czarny, orzeł bielik, kania czarna i ruda, żuraw. Natomiast z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej na terenie Łęgów Odrzańskich występują: nocek duży, mopek, kumak nizinny, modraszek, kozioróg dębosz. Gatunki płazów występujące na terenie gminy: traszka zwyczajna, grzebiuszka zielona, ropucha szara, ropucha zielona, rzekotka drzewna, żaba jeziorowa, żaba wodna, żaba śmieszka, żaba trawna, żaba moczarowa. Gatunki gadów występujące na terenie gminy: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny. Gatunki ichtiofauny, które występują w Odrze, ujściowym odcinku Baryczy i nielicznych stawach to: leszcze, karasie, szczupaki, węgorze, brzany, jazgarze, liny, sumy, sandacze, płotki, młode minogi, miętusy. Gatunki chronione w odrze i starorzeczach Różanka i Piskorz. Pomniki przyrody Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Według danych uzyskanych od Urzędu Gminy w Żukowicach na tym terenie znajduje się 6 pomników przyrody. Pomniki przyrody na terenie Gminy Żukowice to dwa drzewa i cztery grupy drzew. Tabela 11. Pomniki przyrody występujące na terenie Gminy Żukowice Lp. Nazwa pomnika przyrody 1 Grupa drzew platan klonolistny 2 Grupa drzew buk pospolity Data utworzenia pomnika przyrody Opis pomnika przyrody cztery drzewa Obwód na wysokości 1,3 m [cm] cm cm cm cm trzy drzewa cm cm cm Nr działki ewidencyjnej Miejscowość 522/27 Szczepów 522/27 Szczepów 3 Aleja dębów szypułkowych ze stanowiskiem kozioroga - od 120 do 660cm 2 Czerna 30

31 dębosza 4 Dąb szypułkowy 5 Grupa drzew dąb szypułkowy 6 Platan klonolistny 12 maja 1991r. Źródło: UG w Żukowicach (stan na r.) pojedyncze drzewo dwa drzewa cm cm pojedyncze drzewo 640cm 518,1 Szczepów 518/1 Szczepów 780cm 533/20 Żukowice W północnej i północno zachodniej części gminy zostały ustanowione trzy obszary NATURA 2000: Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Dolina Środkowej Odry (OSO, PLB080004) ustanowiony w 2007r. do największych zagrożeń zaliczyć można wycinanie lasów łęgowych oraz zarzucanie gospodarki łąkowo-pastwiskowej. Obszar ten może być okresowo zalewany z powodu wysokich stanów wody w Odrze. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk NATURA 2000 Nowosolska Dolina Odry (SOO, PLH ), do największych zagrożeń należy wycinanie lasów i zarośli łęgowych oraz regulacja rzeki. Wszelkie prace związane z ochroną przeciwpowodziową powinny być wykonywane z uwzględnieniem wymogów ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, których celem jest ochrona na powyższym obszarze NATURA Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk NATURA 2000 Kozioróg w Czernej (SOO, PLH020100) powierzchnia 142,8ha w całości na terenie gminy. Obszar powołany w celu ochrony jednej z największej populacji kozioroga dobosza w dolinie Odry oraz cennych siedlisk leśnych, łąkowych i wodnych. Zieleń miejska Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627) definiuje tereny zieleni jako tereny wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a także zieleń towarzyszącą ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom kolejowym i przemysłowym. Definicja ta nie ma jednak charakteru operacyjnego i w związku z tym jest mało przydatna z punktu widzenia zarządzania tymi terenami. Zieleń urządzona odgrywa istotne znaczenie szczególnie dla terenów zurbanizowanych. Zieleń urządzona to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i przetworzonych. Parki Na terenie gminy zostały objętą konserwatorską tereny parków podworskich w miejscowościach: Brzeg Głogowski Ogród ozdobny, Czerna, Kromolin, Szczepów, Glinica, Kamiona, Dankowice, Dobrzejowice i Żukowice Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Grunty leśne w Gminie Żukowice zajmują 648 ha (w tym lasy prywatne), czyli około 9,3% jej powierzchni. W ich skład wchodzą lasy 585ha oraz zadrzewienia i zakrzewienia 63ha. Powierzchnia Lasów Państwowych na terenie Gminy Żukowice systematycznie wzrasta (wykres 3). W roku 2005 powierzchnia lasów była równa 325,21ha, natomiast 328,82ha w 2013 roku, co stanowi ok. 56% ogólnej powierzchni lasów na obszarze gminy. Dominują trzy typy siedliskowe (ok.81% udziału) las mieszany świeży (powierzchnia 121,71ha), las świeży wilgotny (powierzchnia 78,05ha) oraz bór mieszany świeży (powierzchnia 77,66) (wykres 4). 31

32 powierzchnia [ha] Wykres 3. Powierzchnia Lasów Państwowych w Gminie Żukowice w latach (źródło: Nadleśnictwo Głogów) LŁ OLJ OL LW LMŚW BMŚW LŚW Wykres 4. Procentowy udział typów siedliskowych w powierzchni Lasów Państwowych na terenie Gminy Żukowice (źródło: Nadleśnictwo Głogów) 32

33 I II III IV V VI VII VIII KO LŁ OLJ OL LW LMŚW BMŚW LŚW Wykres 5.Drzewostany w klasach wiekowych w Gminie Żukowice [ha] (źródło: Nadleśnictwo Głogów) W strukturze wiekowej drzewostanów w Gminie Żukowice dominuje III IV klasa (tj lat). Na podstawie danych z Nadleśnictwa Głogów widać, iż są to stosunkowo młode lasy. W klasie wiekowej I (1-20 lat) występuje ok. 30% drzew, natomiast ok. 11% stanowią drzewostany odnowione (wykres 5). Gospodarka łowiecka Na terenie Gminy Żukowice znajdują się 2 obwody łowieckie nadzorowanych przez Nadleśnictwo. Na terenie tych obwodów gospodarkę łowiecką w oparciu o ustawę Prawo łowieckie oraz założenia Wieloletniego Łowieckiego Planu Hodowlanego (na lata ) prowadzi Koło Łowieckie Cyranka. Tabela 12. Koła łowieckie na terenie Gminy Żukowice Lp. Nr obwodu łowieckiego Nr i nazwa koła łowieckiego 1. 5 Koło Łowieckie CYRANKA Adres koła łowieckiego Kromolin Żukowice Powierzchnia obwodu [ha] 3 452, Koło Łowieckie CYRANKA Kromolin Żukowice 5 156,46 Źródło: UG Żukowice (stan na r.) 4.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000r., jest dokumentem ustanawiającym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Transpozycja przepisów dyrektywy na grunt prawa polskiego została dokonana ustawą z dnia 18 lipca 2001 r Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145), ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r., Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858). Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma służyć przede wszystkim: zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu, ochronie wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym, poprawie jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka, zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych, zmniejszeniu skutków powodzi i suszy. 33

34 Według danych Urzędu Gminy w 2011 roku w Gminie Żukowice pobrano 208,5 dam 3 wody, a w 2012 roku 173,1 dam 3, w ,2 dam 3. Podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia 21 maja 1991r. (91/271/EWG) dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych jest Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych ogólnopolski dokument strategiczny określający potrzeby i planowane działania na rzecz wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacyjne. Program uwzględnia aglomeracje miejskie i wiejskie o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) powyżej Jest on narzędziem służącym koordynacji działań gmin jako władz lokalnych i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji infrastruktury sanitacji na ich terenach. W KPOŚK określono priorytety inwestycyjne wprowadzając podział aglomeracji na: Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Załącznik 1), Aglomeracje nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Załącznik 2), Aglomeracje pozostałe (Załącznik 3) nowo wyznaczone, które nie spełniły wymogów formalnych, by znaleźć się w załączniku 1 i 2. W Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych uwzględnionych jest obecnie 129 aglomeracji priorytetowych województwa dolnośląskiego. Aglomeracja Żukowice nie stanowi priorytetu dla wypełnienia Traktatu Akcesyjnego. Podstawowe dane dotyczące planowanego stanu systemu kanalizacyjnego i oczyszczalni ścieków na koniec 2015 roku na terenie Gminy Żukowice przedstawiają tabele poniżej. Tabela 13. Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień r., na terenie Gminy Żukowice zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych System kanalizacyjny (planowany stan na r.) Aglomeracja Żukowice Wskaźnik koncentracji przyrostu Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego w latach Liczba Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego % Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego Długość sieci planowana do budowy [km] Długość sieci planowana do modernizacji [km] 58,8 [Mk/km] ,69 % 34,3 0,0 Mk liczba mieszkańców Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Tabela 14. Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzień w aglomeracji Żukowice zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych Parametry Stan na r. Nazwa oczyszczalni ścieków Nielubia Przepustowość istniejącej oczyszczalni [m 3 /d]

35 Wydajność istniejącej oczyszczalni [RLM] Rodzaj istniejącej oczyszczalni B Planowane na r. Rodzaj planowanej oczyszczalni Rodzaj inwestycji Przepustowość oczyszczalni [m 3 /d] B RM 240 Wydajność oczyszczalni [RLM] B oczyszczalnia biologiczna spełniająca standardy odprowadzania ścieków dla aglomeracji < RLM; RM istniejąca oczyszczalnia, która wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość oraz modernizacji części obiektów. Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Urząd Gminy w Żukowicach złożył wniosek (RG. I ) do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego o likwidację utworzonej aglomeracji Żukowice PLDO 129N w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Wniosek został złożony, ponieważ aglomeracja Żukowice PLDO 129N nie spełnia kryteriów wyznaczania aglomeracji określonych w wytycznych KZGW: Osiągnięcie wymaganego wskaźnika skanalizowania aglomeracji w 2015 r., Osiągnięcie dla nowobudowanych sieci kanalizacyjnych wskaźnika koncentracji 120 mieszkańców na 1 km sieci kanalizacyjnej, Spełnienie warunku RLM na koniec 2015 r., Osiągnięcie wymaganych standardów oczyszczania ścieków, Przyjęcie 100% wytworzonych ścieków w aglomeracji. Gmina Żukowice wnioskuje o likwidację aglomeracji, również z powodu braku środków finansowych na realizację powyższych celów. Zgodnie z wydaniem przez Marszałka Województwa Dolnośląskiego pozwolenia wodno prawnego (tabela 16) na zrzut ścieków do rzeki Odry z oczyszczalni ścieków W-3 Głogów I i II do rzeki trafia dziennie ok m 3 ścieków w km. Zostało również wydane pozwolenie na odprowadzenie popłuczyn do rowu melioracyjnego "C, z płukania filtrów pospiesznych i ścieków sanitarnych ze SUW w Brzegu Głogowskim po ich uprzednim oczyszczeniu w osadniku popłuczyn i osadniku gnilnym, a następnie do Dalkowskiej Strugi. Łączna ilość popłuczyn wynosi 477m 3 /d. 35

36 Zakład KGHM Polska Miedź S.A. Tabela 16 przedstawia zakres pozwoleń wodno - prawnych uzyskanych przez KGHM. Wydano decyzje m.in. na zrzut ścieków do rzeki Odry, pobór wód podziemnych oraz pobór wód powierzchniowych z rzeki Odra. Tabela 15. Pozwolenia wodno - prawne dla zakładu gospodarki wodno - ściekowej KGHM Polska Miedź S.A. (źródło: "Energetyka Sp. z o.o. w Lubinie) Lp. Nr Decyzji Zakres pozwolenia Organ wydający 1. Oś.Ie.I.6811/9/25/2000 odprowadzanie mieszaniny popłuczyn z płukania filtrów pospiesznych i ścieków sanitarnych ze SUW w Brzegu Głogowskim do rowu "C", a następnie do Dalkowskiej Strugi Wojewoda Dolnośląski Data wydania Okres ważności Decyzje zmieniające r r. SR.I-6811/151/03 z dnia r. (zmiana nazwy zakładu i treści w pkt. I.2.); DM-S-VI HB (patrz pkt. 7) z dnia (uchylona treść dotycząca poboru wody powierzchniowej) 2. SR.III.6210-/01/1/98 pobór wody podziemnej w Brzegu Gł. i ustanowienie strefy ochronnej bezpośredniej wokół ujęć wody głębinowej w Brzegu Gł. 3. SR.III /1/98 pobór wody podziemnej we Wróblinie Gł. 4. SR.III.6210-/00/1/98 ustanowienie strefy ochrony pośredniej ujęcia wody podziemnej w Brzegu Gł. Źródło: KGHM Polska Miedź S.A. (stan na r.) Urząd Wojewódzki Urząd Wojewódzki Urząd Wojewódzki 5. DM-S-VI AC zrzut ścieków z kolektora H I Marszałek Województwa Dolnośląskiego 6. DM-S-VI HB zrzut ścieków z kolektora H II Marszałek Województwa Dolnośląskiego 7. DM-S-VI HB pobór wody powierzchniowej z rzeki Odra: Ujęcie nr 2 i Ujęcie nr 3 Marszałek Województwa Dolnośląskiego r r r r r r r r. bezterminowo r r r. 36

37 Wody powierzchniowe Gmina Żukowice jest położona w zlewni rzeki Odry, która stanowi jednocześnie północną granicę Gminy. Do Odry wpływają niewielkie trzy dopływy: Średni Potok, Dalkówka i Dobrzejówka oraz liczne rowy melioracyjne. Na terenie gminy poza stawami i oczkami, które powstały na skutek działalności człowieka oraz starorzeczy Odry, nie występują żadne jeziora. Tabela 16. Powierzchnia wód otwartych i rzek w Gminie Żukowice Wyszczególnienie Powierzchnia ogółem [ha] Grunty pod wodami (udział w powierzchni gminy) Razem Wody stojące Wody płynące Rowy [ha] [%] [ha] [%] [ha] [%] [ha] [%] Żukowice ,1 7,5 0,1 91 1,3 41 0,6 Powiat Głogowski , , , ,6 Źródło: POŚ dla Gminy Żukowice Odra Teren gminy znajduje się w regionie wodnym Środkowej Odry o powierzchni km 2 tj. 98,8% powierzchni województwa dolnośląskiego. Do największych dopływów prawobrzeżnych Ody na terenie województwa należą: Widawa, Barycz i Krzycki Rów. Natomiast do lewobrzeżnych dopływów Odry z terenu województwa dolnośląskiego należą: Nysa Kłodzka, Oława, Ślęza, Bystrzyca, Kaczawa, Bóbr, Nysa Łużycka. Na terenie Gminy Żukowice nie jest prowadzony monitoring wód powierzchniowych, najbliższy punkt pomiarowy znajduje się pomiędzy ujściem Baryczy, a ujściem rzeki Rudna. Tabela 17. Wyniki badań dla Odry poniżej ujścia Baryczy 382,5 km Odra poniżej ujścia Baryczy Średnia Maksymalna Minimalna Elementy biologiczne Fitoplankton 0,78 Chlorofil a (µg/l) 12,89 30,00 1,90 Stan fizyczny Temperatura ( o C) 11,92 21,20 2,50 Barwa (mg/l Pt) 21,67 40,00 10,00 Zawiesina ogólna (mg/l) 18,70 51,00 6,90 Odczyn ph 7,89 8,10 7,60 Warunki tlenowe i zanieczyszczenia organiczne Tlen rozpuszczony (mg O2/l) 9,61 12,10 6,50 BZT5 (mg O2/l) 2,53 3,80 1,10 ChZT-Mn (mg O2/l) 4,37 5,50 2,60 OWO (mg C/l) 7,77 9,20 7,00 Zasolenie Nasycenie wód tlenem (%) Przewodność w 20 o C (us/cm) 85,10 97,70 73,60 908, ,00 578,00 37

38 Substancje rozpuszczone (mg/l) 625,67 917,00 432,00 Chlorki (mg Cl/l) 177,83 330,00 85,00 Źródło: WIOŚ Wrocław (stan na 2011r.) Twardość ogólna (mg CaCO3/l) 271,25 339,0 191,00 Na rzece Odrze wg danych z RZGW we Wrocławiu zlokalizowane są budowlane hydrotechniczne, których wykaz znajduje się w tabeli 19. Tabela 18. Zestawienie budowli hydrotechnicznych będących w administracji RZGW we Wrocławiu Rodzaj budowli Km rzeki Odry Ilość obiektów [szt.] Ostrogi kamienno faszynowe brzeg lewy Ostrogi kamienno faszynowe brzeg lewy Źródło: RZGW we Wrocławiu (stan na r.) Na terenie gminy znajdują się Stawy będące własnością Gminy Żukowice spełniające rolę zbiorników małej retencji: Żukowice Kromolin Glinica Zabłocie miedzy Domaniowicami, a Zamecznem Wody podziemne Gmina Żukowice leży na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 302, który występuje w dolinie Odry, Pradolina Barycz-Głogów o powierzchni 435 km 2. Na terenie gminy występują dwa główne piętra wodonośne czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Występowanie tych wód podziemnych związane jest z wapieniami, dolomitami oraz piaskowcami. Z występowaniem osadów piaszczysto-żwirowych występujących na głębokości 80m związane są nadwęglowy i międzywęglowy użytkowy poziom wodonośny. Trzeciorzędowy użytkowy poziom wodonośny charakteryzuje się miąższością do kilkunastu metrów. Współczynnik filtracji mieści się w przedziale od 1 do 35,8 m/d, przewodność od 12,1 do 286 m 2 /d, wydajności potencjalne studni od 1,2 do 168 m 3 /h. Zasilanie piętra odbywa się na drodze infiltracji poprzez nakład gliniasto-ilasty. Z występowania piasków i żwirów z doliny Odry z okresu plejstoceńskich i holoceńskich wynika obecność czwartorzędowych pięter wodonośnych. Na drodze infiltracji wód opadowych i powierzchniowych odbywa się zasilanie piętra wodonośnego. Występowanie poziomu wodonośnego wynosi od 1,4 do 4,2 m głębokości (miejscami do 38m). Współczynnik filtracji 19 m/d, natomiast przewodność jest równa 691 m 2 /d. Po za GZWP 302 występuje 13 komunalnych ujęć wody podziemnej. 38

39 Tabela 19. Ujęcia wód podziemnych Lp. Użytkownik Ilość studni Zasoby eksploatacyjne m 3 /h Depresja m Statygrafia warstwy wodonośnej 1 2 Gmina (ujęcie w m. Nielubia na działce nr 11) Gmina (ujęcie w m. Kromolin na 533/3 i 533/11) 2 szt. 50,0 13,5 Q 3 szt. 90, Q 3 KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakład Gospodarki Wodą Ujęcie Brzeg Głogowski Rejon A 8 szt. 196,0 10,8 14,4 Q Źródło: POŚ Żukowice Q zbiornik czwartorzędowy 4.4. Ochrona powierzchni ziemi Na terenie Gminy Żukowice występują gleby, które uległy różnorakim przekształceniom w wyniku działalności człowieka. Zmiany te mogą zachodzić pod wpływem czynników geochemicznych, hydrologicznych, chemicznych i mechanicznych. Postępująca urbanizacja powoduje izolację warstwy glebowej od atmosfery poprzez przykrycie jej warstwą nieprzepuszczalną taką jak: masy bitumiczne, zabudowania, beton itp. Tego typu izolacje uniemożliwiają wymianę gazową pomiędzy glebą, a atmosferą oraz przyjmowanie wody opadowej. Wszystkie te czynniki przyczyniają się do zmiany struktury, składu chemicznego, mechanicznego, właściwości fizycznych, zawartości próchnicy, odczynu, zasobności w składniki mineralne i stopień nawilgotnienia gleby. Szkodliwy wpływ na gleby mają też sole używane do odśnieżania, oleje i smary oraz kwaśne deszcze". Biorąc pod uwagę cechy morfologiczne, stopień i rodzaje przekształceń antropogenicznych, na terenach gmin wyróżnia się: 1) Gleby naturalne, które zachowały cechy morfologiczne: gleby brunatne właściwe, gleby brunatne wyługowane i gleby płowe z klasy gleb brunatnoziemnych, gleby bielicowe z klasy gleb bielicoziemnych, gleby opadowo-glejowe i gleby gruntowe glejowe z klasy gleb zabagnionych, gleby organiczne mineralno-murszowe, torfowo-murszowe, czarne ziemie właściwe i czarne ziemie zdegradowane z klasy gleb pobagiennych, mady właściwe, mady brunatnoziemne i mady próchniczne z klasy gleb napływowych. 2) Gleby antropogeniczne - urbanoziemy, które różnicują się w zależności od charakteru i stopnia przekształceń na: gleby przekształcone mechanicznie, gleby nasypowe, gleby przekształcone chemicznie. Gleby antropogeniczne Gleby przekształcone mechanicznie formowały się w wyniku prac ziemnych związanych z budownictwem, infrastrukturą (drogową, kanalizacyjno-wodociągową, gazowniczą oraz do innych potrzeb). Gleby te powstają na skutek różnych przemieszczeń mas ziemi. Zmieszaniu temu ulegają zarówno górne warstwy jak i warstwy głębsze. Źródłami przekształceń chemicznych gleb, oprócz domieszki odpadów antropogenicznych są substancje chemiczne emitowane przez zakłady przemysłowe oraz środki transportu, a także chemiczna technologia odśnieżania dróg. Oddziaływania zabudowy przemysłowej i komunalnej powodują zasadnicze zmiany naturalnych właściwości morfologicznych, fizycznych i chemicznych gleb (zasolenie, zakwaszenie, alkalizacja, nagromadzenie metali ciężkich), prowadzące do zaburzenia w nich układów biologicznych, a w konsekwencji do ich zniekształceń i dewastacji. 39

40 Gleby użytkowane rolniczo Użytki rolne w gminie zajmują powierzchnię 5 556ha. W skład użytków rolnych wchodzą: grunty orne o powierzchni 5 220ha, sady o powierzchni 34ha, łąki i pastwiska o powierzchni 311ha Gmina Powiat Gunty orne Sady Łąki Pastwiska Razem Wykres 6. Procentowy udział użytków rolnych Gminy Żukowice na tle Powiatu Głogowskiego (dane: UG Żukowice, stan na ) Użytki rolne grunty zurbanizowane nieużytki Użytki leśne i zadrzewienia grunty pod wodami tereny różne Wykres 7. Struktura użytkowania gruntów na terenie Gminy Żukowice (Źródło: Gleby i Rośliny Powiatu Głogowskiego stan na 2011 r.) 40

41 Gleby na terenie Gminy Żukowice charakteryzują się dużym zróżnicowaniem typologicznym. Związane to jest z uwarunkowaniem morfologicznym, ekspozycją stoków, ale największy wpływ ma rodzaj skały macierzystej z której powstały. Gleby brunatne mają odczyn lekko kwaśny lub obojętny i wykształciły się na podłożu gliniastym oraz nie posiadają wyróżnionych poziomów profilu glebowego. W dolinie Odry wykształciły się mady, których żyzność jest uwarunkowana właściwą agrotechniką oraz zachowaniem odpowiedniego bilansu powietrzno-wodnego. Dzięki temu charakteryzują się bardzo dobrze wykształconym systemem próchniczym. Gleby torfowe wykształciły się w środowisku dużego uwilgocenia i obecności dużej ilości materiału organicznego. Na Wzgórzach Dalkowskich wykształciły się najżyźniejsze czarnoziemy z utworów lessowych przy dużej akumulacji związków próchniczych. Mułowo-torfowe i torfowo-mułowe Torfowe Murszowe Glejowe Mady glejowe Mady Czerne ziemie Brunatne Bielicowe i pseudobielicowe Powiat Gmina Wykres 8. Procentowy udział typów gleb w Gminie Żukowice i w Powiecie Głogowskim (Źródło: Gleby i Rośliny Powiatu Głogowskiego stan na 2011r.) Gleby gruntów ornych w Gminie Żukowice należą do II i III klasy bonitacyjnej gleb (wykres 10). Gmina Żukowice jest gminą typowo rolniczą i aż 82,6% gleb przeznaczonych jest pod uprawę. Dominują gleby III (a, b) oraz II klasy bonitacyjnej. W przeważającej części grunty na terenie gminy należą do pszennych dobrych oraz bardzo dobrych kompleksów rolniczej przydatności. I II IIIa+IIIb Iva+Ivb V VI Wykres 9. Klasy bonitacyjne gleb grunty orne (w ha) (Źródło: Gleby i Rośliny Powiatu Głogowskiego stan na 2011r.) 41