Diagnoza problemów osób niepełnosprawnych w Gliwicach

Transkrypt

1 Diagnoza problemów osób niepełnosprawnych w Gliwicach Wrocław Gliwice, 2010

2 1 Spis treści 1. Wprowadzenie Opis realizowanych badań Interpretacja wyników badania Sytuacja społeczno-demograficzna Sytuacja zdrowotna Sytuacja społeczno-kulturalna Sytuacja finansowa Podsumowanie Spis Ilustracji Załącznik...43 KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 2

3 1. Wprowadzenie Niepełnosprawność jest to niewątpliwie jeden z ważniejszych problemów współczesnego świata. Znaczenie tego zjawiska wynika z rozmiaru w jakim występuje. Według szacunków GUS-u, wynikających z narodowego spisu powszechnego przeprowadzonego w 2002 roku, liczba osób niepełnosprawnych w Polsce to 5.456,7 tys., co stanowi 14,3 procent ludności kraju. Oznacza to, że co siódmy mieszkaniec naszego kraju jest osobą niepełnosprawną lub za taką się uważa. Zgodnie z definicją sformułowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO): Osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki zewnętrzne. Skala zjawiska niepełnosprawności w Gliwicach można określić analizując dane uzyskane z rejestracji przyjętych wniosków w sprawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Należy zauważyć, że wnioski są przyznawane na różne okresy czasu, i niekiedy obejmują rok, dwa lub więcej lat. Złożone wnioski dotyczyły takich celów jak: odpowiednie zatrudnienie, szkolenie, uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej, konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji (korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych), zasiłek stały, zasiłek pielęgnacyjny, korzystanie z karty parkingowej, inne cele, KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 3

4 W ubiegłym, 2009 roku, wydano łącznie 2068 orzeczeń o niepełnosprawności w Gliwicach. W stosunku do lat poprzednich liczba ta zmieniła się nieznacznie. Dotyczyły one upośledzeń narządów ruchu (05-R) -543 orzeczeń, chorób układu oddechowego i krążenia (07-S) 452 orzeczeń, chorób neurologicznych (10-N) orzeczeń, innych, w tym schorzeń endokrynologicznych, metabolicznych zaburzeń enzymatycznych, chorób zakaźnych i odzwierzęcych, zeszpecenia, chorób układu krwiotwórczego (11-I) orzeczeń, chorób psychicznych (02-P) orzeczeń, zaburzeń głosu i choroby słuchu (03-L) 97 orzeczeń, choroby narządu wzroku (04-O) 95 orzeczeń, choroby układu pokarmowego (08-T) 84 orzeczenia, choroby układu moczowo-płciowego (09-M) 64 orzeczenia, upośledzenie umysłowe (01-U) 32 orzeczenia oraz epilepsja (06-E) - 32 orzeczenia. Wśród wszystkich rodzajów niepełnosprawności najwięcej jest w stopniu umiarkowanym i liczba ta wynosi 832 orzeczeń. W stopniu znacznym jest o 117 mniej, natomiast lekki stopnień orzeczono u 521 osób. Najwięcej osób w 2009 roku, posiadająca takie orzeczenia było w wieku pomiędzy lat (978 osób). Najmniej w wieku pomiędzy szesnastym a dwudziestym piątym rokiem życia (157 osób). Ze względu na płeć to kobiety przeważają. Różnica wynosi 124 osoby. W przypadku wykształcenia, najwięcej osób posiada średnie (743), zasadnicze zawodowe (525) oraz podstawowe(537). Osób niepełnosprawnych z wyższym wykształceniem odnotowano 212. Zdecydowania większość niepełnosprawnych nie pracuje. W 2006 roku przyjęto 2182 wniosków od osób powyżej 16-tego roku życia. Najwięcej zostało złożonych w celu zaopatrzenia się w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze (461), zasiłek pielęgnacyjny (431), zasiłek stały (424),znalezienie odpowiedniego zatrudnienia (416), inne, nie określone cele (163), korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji (139), korzystanie z karty parkingowej (91), uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej (55), szkolenia(2). W kolejnym roku przyjęto mniej o 236 wniosków. Cele, o jakie się ubiegano były bardzo podobne. Widoczna różnica jest przy zasiłku stałym, bowiem złożono o 144 wniosków mniej. W roku 2008 najwięcej przyjęto na cel jakim jest zasiłek pielęgnacyjny (659 wniosków), znalezienie odpowiedniego zatrudnienia KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 4

5 (492) oraz korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji(422). Na podnoszenie kwalifikacji przez osoby niepełnosprawne przyjęto jeden wniosek. Zmniejszyła się również liczba wniosków o pomoc w zaopatrzeniu w środki ortopedyczne, oraz uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej. W 2008 roku przyjęto 2214 wniosków. Najwięcej, bo aż 2449 wniosków przyjęto w ubiegłym 2009 roku. O zasiłek pielęgnacyjny ubiegało się 733 osoby. Znaczna część, bo 588 wniosków dotyczyło odpowiedniego zatrudnienia, następnie 388 wniosków w celu korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji. W stosunku do lat poprzednich zmalała ilość dotycząca konieczności zaopatrzenia się w przedmioty ortopedyczne (różnica względem 2007 roku wynosi 135 wniosków). Wzrosła ilość osób korzystająca z kart parkingowych (przyjęto 172 wnioski, to jest o 93 więcej niż dwa lata wcześniej). Na koniec III kwartału 2010 roku, dane są bardzo zbliżone do roku poprzedniego. Znaczącą różnicę można dostrzec w dwóch przypadkach. Pierwszy dotyczy szkoleń, tym roku nie przyjęto jeszcze żadnego wniosku. Drugi natomiast to konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedycznie i środki pomocnicze. W stosunku do ubiegłego roku różnica ta wynosi 163 wniosków. W Gliwicach powstał Miejski program działań na rzecz osób niepełnosprawnych na lata W swoich założeniach ma na celu tworzenie społecznych, zawodowych i materialnych warunków poprawy i podniesienia jakości życia mieszkańców Gliwic oraz ograniczenie zjawiska ich wykluczenia społecznego. Osiągnięcie go jest możliwe poprzez konkretne działania jakimi są 1 : 1. Wspieranie działań na rzecz zapobiegania niepełnosprawności; 2. Usprawnienie systemu opieki medycznej i rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych; 3. Wyrównywanie szans w zakresie edukacji osób niepełnosprawnych; 4. Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do rynku pracy; 5. Wspieranie osób niepełnosprawnych i ich rodzin poprzez system pomocy społecznej; 6. Tworzenie warunków aktywności społecznej osób niepełnosprawnych jako podstawy integracji społecznej; 1 Źródło: Miejski program działań na rzecz osób niepełnosprawnych na lata , 2008, Gliwice KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 5

6 7. Współpraca z organizacjami pozarządowymi i tworzenie partnerstwa lokalnego na rzecz niepełnosprawnych; 8. Usprawnienie systemu informacji z zakresu niepełnosprawności oraz zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do informacji; 9. Przeciwdziałanie dyskryminacji i realizacja praw osób niepełnosprawnych; Adresatami tego programu są osoby niepełnosprawne oraz instytucje i organizacje pozarządowe zajmujące się problematyką niepełnosprawności w Gliwicach. Został on przygotowany w oparciu o konsultacje z głównymi instytucjami zajmującymi się tematem niepełnosprawności do realizacji długofalowej, podzielonej na etapowe, roczne projekty. Pierwszy etap zakończono w 2009 roku. Cele jakie osiągnięto zostały podsumowane w Sprawozdaniu z realizacji Miejskiego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w 2009r. Konkretnie działania jakie podjęto w ramach pierwszego celu operacyjnego dotyczyły profilaktyki. Były to zrealizowanie projekty: Zapobieganie chorobom układu krążenia; Pierwsza pomoc przedmedyczna; Audycje o tematyce zdrowotnej w lokalnych stacjach radiowych; Konsultacje logopedyczne; Profilaktyka HIV-AIDS; Program profilaktyki cukrzycy; Zadbaj o zdrowie swojej skóry; Wykłady z zakresu geriatrii; Program edukacji onkologicznej połączony z praktyczną nauką samobadania piersi dla młodych dziewcząt; W ramach drugiego celu operacyjnego udało się zrealizować następujące założenia: Miasto zakupiło świadczenia zdrowotne z zakresu rehabilitacji leczniczej dla kobiet z obrzękiem limfatycznym po mastektomii; KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 6

7 Gliwicki Ośrodek Adaptacyjno Rehabilitacyjny dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej prowadził terapię w celu zaspokajania potrzeb niepełnosprawnego dziecka i jego rodziny; W Gliwickim Ośrodku Integracji Niepełnosprawnych dzięki udostępnieniu przez Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych SON sprzętu, przez cztery dni w tygodniu w gabinecie rehabilitacji można skorzystać z zabiegów polem magnetycznym, laserem, fotelem terapeutycznym oraz lampą biotron; W ramach działalności Warsztatów Terapii Zajęciowej Caritas prowadzono zajęcia z fizjoterapii indywidualnej i grupowej, mające na celu usprawnienie i budowanie kondycji fizycznej uczestników WTZ; Warsztaty Terapii Zajęciowej Tęcza również rehabilitację ruchową, która odgrywała ważną rolę w przebiegu całego procesu terapeutycznego; W sferze edukacji, czyli 3 celu, udało się między innymi: Zapewnić młodzieży przewlekle chorej opiekę wspomagającą (nauczyciela) w szkołach i przedszkolach. Prowadzić nauczanie indywidualne i specjalistyczne. Poszerzyć zakres likwidacji barier architektonicznych w placówkach szkolnych oraz organizację transportu dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oświatowych. do placówek Przeprowadzono szereg szkoleń dla nauczycieli oraz wychowawców, odbywały się szkolenia dla rodziców Zróbcie mi miejsce między wami rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym, kontynuowano konferencje tematyczne dla lokalnego środowiska lekarskiego na temat zaburzeń neurologicznych u dzieci, zapewniono dodatkowe zajęcia rehabilitacyjne w postaci hipoterapii i dogoterapii. Również Poradnia Pedagogiczno- Psychologiczno kontynuowała szereg działań prowadzonych sukcesywnie od wielu lat. Z zakresu celu 4 udało się zrealizować przede wszystkim przy pomocy Powiatowego Urząd Pracy w Gliwicach, zadania skierowane na aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych w zakresie usług i instrumentów rynku pracy w oparciu o ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W ramach szkoleń organizowanych przez KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 7

8 PUP Gliwice 80 osób niepełnosprawnych podniosło swoje kwalifikacje. W ramach środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych udzielono wsparcia 22 osobom niepełnosprawnym. We współpracy z Urzędem Miejskim w Gliwicach oraz innymi partnerami rynku pracy realizowano między innymi projekty: Asystent osoby niepełnosprawnej; Wyrównywanie szans Niepełnosprawni mamy potencjał ; Mini Giełda Pracy dla osób niepełnosprawnych; (NIE)PEŁNOSPRAWNI Edukacja Praca Perspektywy ; Rehabilitacja zawodowa była również realizowana w warsztatach terapii zajęciowej poprzez Warsztaty Terapii Zajęciowej Tęcza oraz Warsztaty Terapii Zajęciowej CARITAS. W ramach celu 5, od czerwca 2009 roku były świadczone usługi rehabilitacyjne przez Ośrodek Pomocy Społecznej, który oprócz działań wynikających z przepisów o pomocy społecznej prowadzi również działania na rzecz osób niepełnosprawnych finansowane przez Europejski Fundusz Społeczny. Zostały także zrealizowane dwa Programy Aktywności Lokalnej skierowane wyłącznie do osób niepełnosprawnych: Kolory wyobraźni, W grupie siła. Cel operacyjny 6 to Tworzenie warunków aktywności społecznej osób niepełnosprawnych jako podstawy integracji społecznej Między innymi w ramach tego celu został przeprowadzony pilotażowy projekt realizacji stażu na stanowisku asystenta osoby niepełnosprawnej w gliwickich organizacjach pozarządowych. Od maja 2009 r. w GOIN rozpoczęła działalność grupa wsparcia dla rodzin osób dotkniętych chorobą Alzheimera. Zorganizowano liczne imprezy mające na celu integrację z niepełnosprawnymi. Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych zorganizował konkursy ofert, dzięki którym zawarto umowy z organizacjami pozarządowymi, aby zrealizować zadania w ramach celu operacyjnego 7. Usprawnienie systemu informacji z zakresu niepełnosprawności oraz zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do informacji to ósme zadanie. Realizacją jego zajęły się: Konsultant ds. Osób Niepełnosprawnych w Urzędzie Miejskim w Gliwicach, KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 8

9 Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, Gliwicki Ośrodek Integracji Niepełnosprawnych, Powiatowy Urząd Pracy, Przeciwdziałanie dyskryminacji i realizacja praw osób niepełnosprawnych to ostatnie założenie. Przykładem działań służących realizacji powyższego celu są działania Gliwickiego Ośrodka Integracji Niepełnosprawnych. Założeniem Ośrodka jest stworzenie miejsca, w którym osoby niepełnosprawne mają możliwość bezpiecznego i godnego spędzenia czasu. Kolejnym przykładem są działania Środowiskowego Domu Samopomocy w Gliwicach, który realizował projekt nakierowany na wspieranie działań integrujących osoby niepełnosprawne w sferze zdrowia psychicznego z mieszkańcami Gliwic. Warsztaty Terapii Zajęciowej Caritas promowały wiele działań zmierzających do zmiany społecznego wizerunku osoby niepełnosprawnej. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 9

10 2. Opis realizowanych badań Poniższe badanie zostało przeprowadzone w listopadzie 2010 roku w Gliwicach. Wzięło w nim udział 198 osób w różnym stopniu niepełnosprawności. Celem było zdiagnozowanie sytuacji i potrzeb osób niepełnosprawnych zamieszkałych na terenie miasta Gliwice. Metodę jaką zastosowaliśmy to badanie ilościowe. Polegają one na zbieraniu danych od respondentów za pomocą formularzy - kwestionariuszy ankiet. Zadaniem badań ilościowych jest opisanie zjawiska w wyznaczonym zakresie tematycznym, według przyjętych wcześniej kategorii (wskaźników, standardów). Określona liczba respondentów, odpowiada na zawarte w kwestionariuszach pytania. Na podstawie danych zebranych w taki sposób można odpowiedzieć na pytanie: Ile? (osób - w przybliżeniu). Umożliwiają zatem ustalenie, jak często rozmaite opinie i fakty występują w danej zbiorowości. Badania ilościowe stosuje się wtedy, gdy na podstawie wyników uzyskanych na danej próbie chcemy wnioskować o pewnej populacji, większej niż badana próba. Badania zostały przeprowadzone w relacji bezpośredniej, face-to-face, z osobą ankietowaną. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 10

11 3. Interpretacja wyników badania 3.1 Sytuacja społeczno-demograficzna W pierwszej części badania zapytaliśmy o sytuację społeczną demograficzną osób niepełnosprawnych. Wśród badanych było 54% mężczyzn i 46% kobiet. Należą oni do różnych przedziałów wiekowych. Szczegółowe dane zawiera rysunek 1. Rysunek 1 : Ile Pan/Pani ma lat? Największy odsetek, 31% badanych, stanowią niepełnosprawni powyżej 65 roku życia. Między pięćdziesiątym piątym a sześćdziesiątym czwartym rokiem życia jest 22% badanych, 18% to osoby między rokiem życia, po 10% z grupy wiekowej oraz lata. Najmniejszą liczbę bo 9% reprezentują osoby między 18 a 24 rokiem życia. Kolejne pytanie dotyczyło wykształcenia. Najwięcej osób posiada wykształcenie średnie tj. 41%, następnie zawodowe 27% i podstawowe 21%. Najmniej osób jest z wykształceniem wyższym 11% (rysunek 2). KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 11

12 Rysunek 2: Jakie jest Pana/Pani wykształcenie? Wśród badanych, aż 77% nie jest aktywna zawodowo, natomiast 23% deklaruje, że pracuje. Rysunek 3: Czy pracuje Pan/Pani? Zapytaliśmy osób, które nie są nigdzie zatrudnione, czy chcieliby pracować. Wśród odpowiedzi pozytywnych było 30% natomiast 70% zaznaczyło odpowiedź, że nie chcieliby podjąć pracy (rysunek 4). KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 12

13 Rysunek 4: Czy chciałby/aby Pan/Pani pracować? Następne pytanie dotyczyło subiektywnego odczucia na temat atrakcyjności swojej osoby na rynku pracy. Wśród niepełnosprawnych, 77% nie czuje się interesującymi dla pracodawców. Pozostałe, 23% uważa się za atrakcyjne,(rysunek 5). Rysunek 5: Czy czuje się Pan/Pani atrakcyjną osobą pod względem zatrudnienia na obecnym rynku pracy w Gliwicach? Atrakcyjność, ich zdaniem w głównej mierze, zawiera się w doświadczeniu i wiedzy, które zdobyli. Umiejętności i predyspozycje poparte wysokimi ambicjami to kolejne cechy przemawiające za nimi, a także otwartość na nowe wyzwania, wiek, otrzymywanie satysfakcjonującego wynagrodzenia, wysokie wykształcenie oraz własny biznes. Powody, przez które uznają się za mało interesujący na obecnym rynku pracy w Gliwicach to przede wszystkim niepełnosprawność, która ich zdaniem dyskwalifikuje ich już na samym początku. Swoją chorobę uważają za główny powód. Kolejny to wiek. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 13

14 Większość z respondentów podała, że to wiek stoi za przeszkodą w odnalezieniu się na rynku pracy. Kolejny czynnik to brak odpowiedniego wykształcenia i kwalifikacji, a co za tym idzie brak doświadczenia. Część z badanych nadal się uczy i są przekonani, że ich atrakcyjność wzrośnie po ukończeniu edukacji. Badani zwracają uwagę na brak ofert pracy dla inwalidów i dyskryminację ich na rynku pracy. W dalszej części kwestionariusza zapytaliśmy się o przynależność do grupy zawodowej. Najwięcej, bo 60% to są emeryci lub renciści. Pracownicy fizyczni, robotnicy to 11% badanych, bezrobotni stanowią 10% grupy. Status studenta bądź ucznia deklaruje 6% osób. Po 3% stanowią urzędnicy, pracownicy administracji, menadżerowie, specjaliści, nauczyciele, kupcy, przedsiębiorcy, rzemieślnicy. Wolny zawód uprawia 2% respondentów. Pozostałe osoby wskazały na inne zawody: kucharz oraz sprzedawca. Graficzne przedstawienie przynależności zawodowej zawiera rysunek 6. Rysunek 6: Do jakie grupy zawodowej Pan/Pani należy? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 14

15 Zdecydowanie ponad połowa respondentów (79%) nie osiąga łącznie w gospodarstwie domowym dochodu powyżej 1400zł netto na jedną osobę. Wśród nich 33% ma dochód do 700 zł netto na osobę, natomiast 46% pomiędzy 700zł a 1400zł. Dochody w przedziale pomiędzy 1400zł 3000zł deklaruje 13% respondentów, zaś 4% dochody powyżej 3000zł, (rysunek 7). Rysunek 7: Jaki jest Pana/Pani łączny dochód w gospodarstwie domowym (netto) w ciągu miesiąca na jedna osobę? Wśród naszych respondentów przeważały osoby w związku małżeńskim 37% wskazań, owdowiałe 23%, stanu wolnego żyjące w konkubinacie 18%, będące singlami 14%, oraz 8% rozwiedzionych, (rysunek 8). KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 15

16 Rysunek 8: Jaki jest Pana/Pani obecny stan cywilny? Kolejnym pytaniem było o sytuację rodzinną. Praktycznie ponad połowa badanych osób (51%) wskazała, iż ma dzieci. Wśród nich 77% ma jedno lub dwoje dzieci, 19% troje lub czworo, natomiast powyżej pięciorga dzieci posiada 4% badanych. Analogicznie, 49% respondentów, zaznaczyła, że nie ma potomstwa. Graficzny rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 9. Rysunek 9: Ile ma Pan/Pani dzieci? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 16

17 3.2 Sytuacja zdrowotna Zapytaliśmy naszych respondentów o stopień niepełnosprawności, jaki został orzeknięty względem ich osoby. Znaczny stopień niepełnosprawności reprezentuje najwięcej badanych tj. 38%, umiarkowany 1/3 (30%). Lekki stopień niepełnosprawności jest bardzo zbliżony do umiarkowanego i wynosi 32%. Rysunek 10: Jaki jest stopień Pana/Pani niepełnosprawności? Orzeczony stopień niepełnosprawności na okres trwały, został orzeczony dla ponad połowy badanych i wynosi 54% ankietowanych. Pozostałe 46% na orzeczenie na czas okresowy. Rysunek 11: Czy orzeczenie o niepełnosprawności ma charakter trwały czy okresowy? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 17

18 (rysunek 12). Wśród respondentów najwięcej cierpi na upośledzenia narządów ruchu 38%, Rysunek 12: Na jaki rodzaj niepełnosprawności cierpi Pan/Pani? (respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi) Choroby układu krążenia to 11% badanych, zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 10%, choroby narządu wzroku oraz choroby układu pokarmowego po 9%, upośledzania umysłowe i choroby neurologiczne po 7%, choroby psychiczne 5%, tyle samo choroby układu moczowo-płciowego, 2% inne schorzenia, które zawierają między innymi schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego. Najmniej, 1% to epilepsja. Osoby niepełnosprawne mogą i powinny korzystać z różnych form poprawy swojego stanu zdrowia. Takim sposobem jest rehabilitacja. Z naszych badań wynika, że aż 64% nie korzysta z takich form. Pozostałe 36% deklaruje korzystanie z rehabilitacji, (rysunek13). KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 18

19 Rysunek 13: Czy korzysta Pan/Pani z rehabilitacji? Jedna czwarta ankietowanych (25%) wskazała, że niepełnosprawność, na którą cierpi jest od urodzenia. Pozostali, 75% nabyli ją w różnych okresach swojego życia, (rysunek 14). Rysunek 14: Czy ta niepełnosprawność, na którą Pan/Pani cierpi jest od urodzenia? Osoby, które nabyły niepełnosprawność zapytaliśmy o przyczyny tej sytuacji. Większość z nich uległa wypadkom. Wśród nich są wypadki komunikacyjne, drogowe, zdarzenia związane z niewłaściwymi warunkami w zakładzie pracy, podczas uprawiania sportu, upadki na schodach, pośliźnięcia na lodzie, czy urazy i kontuzje domowe. Wiele osób wskazywało przebyte choroby oraz wiek jako powód niepełnosprawności. Między innymi wymieniają choroby onkologiczne, choroby wzroku, zwyrodnienia kręgosłupa, genetycznie słabe kości, zmiany w mózgu, ukłucia zakażoną strzykawką. Pojawiły się też przyczyny takie jak brud w pracy, czy niewłaściwa dieta i zły tryb życia. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 19

20 3.3 Sytuacja społeczno-kulturalna Najczęstszą formą spędzania wolnego czasu przez osoby niepełnosprawne z Gliwic jest oglądanie telewizji lub filmów, 80% badanych wskazało na taki stan, (rysunek 15). Rysunek 15: Jak, najczęściej, spędza Pan/Pani czas wolny? (respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi) Czytanie książek lub słuchanie muzyki deklaruje 53% ankietowanych. Podobnie, bo 51% wolny czas poświęca na spotkania z rodziną. Na spotkania z przyjaciółmi i znajomymi wskazało 49% respondentów. Na spacery w wolnym czasie chodzi 35% badanych, 23% korzysta z Internetu, 15% spędza czas poza domem na działce, poza miastem, na wycieczkach, 10% uprawia sport, 4% udziela się społecznie, natomiast 6% podaje inne sposoby. Wśród nich są: imprezy, koncerty, mecze piłki nożnej, KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 20

21 rozwiązywanie krzyżówek, majsterkowanie, słuchanie radio, robótki, spanie, terapia i rehabilitacja, wyjścia z kolegami, zajmowanie się domem, Zapytaliśmy naszych respondentów jakie są ich zainteresowania i hobby. Najwięcej wskazań było na filmy (58%), muzykę (51%), książki (44%). Ponad jedna trzecia badanych jako swoje zainteresowanie podała sport (32%). Internet jest zainteresowaniem 17% osób, 15% interesuje się motoryzacją, grami komputerowymi 11%. Gastronomia oraz eksperymenty kulinarne interesuje 9% ankietowanych, natomiast 7% ogrodnictwo. Wśród innych zainteresowań, które wskazało 18% respondentów znajduję się: dom, działalność społeczna, fotografia, zainteresowania psami, majsterkowanie, medycyna, moda, podróże, polityka, robótki, spanie, spotkania, gra w karty i wiadomości. Graficzne przedstawienie odpowiedzi zawiera rysunek 16. Rysunek 16: Jakie są Pana/Pani hobby, zainteresowania? (respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi) KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 21

22 W opinii osób niepełnosprawnych nie jest łatwo wskazać osoby, które na terenie miasta Gliwic cieszą się uznaniem społecznym i można je uznać za liderów społecznych. Tylko 7% jest w stanie wskazać taką osobę, bądź osoby. Pozostałe 93% nie zna takich osób, (rysunek 17). Rysunek 17: Czy potrafi Pan/Pani wskazać osoby, które na terenie miasta Gliwic cieszą się poważaniem, uznaniem społecznym (są liderami społecznymi)? Ponad 2/3 niepełnosprawnych w ostatnim półroczu nie uczestniczyło w żadnych wydarzeniach kulturalno społecznych. Jest to 67% ogółu badanych. Przeciwstawna grupę stanowi 24%, (rysunek 18). Rysunek 18: Czy w ciągu ostatniego pół roku uczestniczył/a Pan/Pani w wydarzeniach kulturalno - społecznych organizowanych na terenie Gliwic? Spośród wydarzeń, w których uczestniczyły osoby niepełnosprawne, najczęściej wybierane były różnego rodzaju koncerty 65% wskazań, następnie festyny 46%, a także KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 22

23 pikniki 37%. W dalszej kolejności pojawiły się odpusty 29% wskazanych odpowiedzi, organizowane przez miasto Dni Miasta i Dzielnicy 10%. Inne wydarzenia wskazało 8% badanych. Są to wyjścia do dyskoteki, na zabawy karaoke oraz wyjścia na spektakle teatralne. Szczegółowe dane zawiera rysunek 19. Rysunek 19: Jaki to był rodzaj wydarzeń? (respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi) Zdaniem 54% niepełnosprawnych w Gliwicach nie ma wystarczającego dostępu do specjalistów z różnych dziedzin medycznych, przede wszystkim neurologa, ortopedy, psychologa, psychiatry, laryngologa, logopedy i okulisty. Według 46% ten dostęp jest wystarczający, (rysunek 20). Rysunek 20: Czy uważa Pan/Pani, że dostęp do specjalistów: neurologa, ortopedy, psychologa, psychiatry, laryngologa, logopedy, okulisty i innych - jest wystarczający w Gliwicach? 3.4 Sytuacja finansowa KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 23

24 Kolejną kwestią poruszaną w naszych badaniach była sytuacja finansowa niepełnosprawnych. Prawie połowa z nich (46%) ocenia ją jako przeciętną. Jedna piąta badanych uważa, że ich sytuacja materialna jest poniżej przeciętnej (19%), Tyle samo badanych tj. po 16% sądzi iż poniżej przeciętnej oraz raczej ponad przeciętną. Tylko 3% ocenia swoją sytuację materialną zdecydowanie lepszą niż średnia. (rysunek 21). Rysunek 21: Jak ocenia Pan/Pani swoją sytuację materialna? W zdecydowanej większości (94%) poza legalnymi dochodami deklarują, że nie posiadają innych, nie dorabiają. Tylko 6% przyznaje się do posiadania innych dochodów, (rysunek 22). Rysunek 22: Czy ma Pan/Pani inne dochody poza legalnymi (dorabia Pan/Pani)? Badani zaznaczają, że nie zawsze starcza im na zakup wystarczających ilości produktów żywnościowych. W przypadku pieczywa 4% uważa, że nie stać ich na to, 10% deklaruje brak funduszy na zakup mąki, kaszy, płatków i innych przetworów zbożowych, 13% nie stać na zakup wystarczającej ilości mleka, 20% na zakup wystarczający masła oraz KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 24

25 warzyw i przetworów warzywnych. Wystarczającą ilość zakupu cukru odczuwa 79% badanych, przetworów mlecznych 77%, przetworów owocowych i owoców 75%, a także 72% osób wyrobów cukierniczych takich jak czekolada i słodycze. Na mięso i drób oraz przetwory mięsne drobiowe stać 66% ankietowanych o jeden procent mniej stać ich na ryby i przetwory rybne. 40% odpowiadających sądzi, że nie są w stanie zakupić odpowiedniej ilości używek takich jak papierosy i alkohol. Szczegóły przedstawia rysunek 23. Rysunek 23: Czy stać Pana/Panią na zakupy wystarczających ilości następujących artykułów żywnościowych? (respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi) Zdaniem 50% badanych sytuacja osób niepełnosprawnych na przestrzeni ostatnich kilku lat pozostaje bez zmian. Jedna trzecia sądzi, że się pogarsza natomiast w przekonaniu 17% zmienia się na lepsze, (rysunek 24). KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 25

26 Rysunek 24: Jak ocenia Pan/Pani swoją sytuację jako osoby niepełnosprawnej na przestrzeni ostatnich kilku lat, czy sytuacja ta pogarsza się, polepsza czy jest bez zmian? Zapytani ankietowani o przyszłość czy się jej obawiają, równo 50% obawia się jej, tyle samo żyje bez lęków o dalszą przyszłość. Przyczyny obaw leżą przede wszystkim w niepełnosprawności. Wiele osób lęka się o swoje zdrowie. Nierzadko chodzi tu o poruszanie się, a co za tym idzie obsługa podstawowych czynności życiowych. Z niepełnosprawności wynikają również ograniczenia w dostępie do pracy, a to z kolei budzi lęk o finanse niezbędne do zakupu leków, czy na środki do życia. Niektórzy nie mają perspektyw na lepsze życie. Najniższa kwota niezbędna do przeżycia oraz rehabilitacji dla większości badanych (40,51%) to 2000 zł netto na miesiąc. Zdaniem 34,87% badanych, ich niezbędne potrzeby zaspokoiłyby miesięczne dochody poniżej 2000 zł. Dochody od 2200zł do 3000zł zaspokoiłyby minimalne potrzeby 20,51% badanych. Powyżej 3200 zł miesięcznie niezbędne jest dla 4,1% ankietowanych. Szczegółowe odpowiedzi przedstawia rysunek 25. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 26

27 Rysunek 25: Jaka jest najniższa kwota netto, która pozwoliłaby Państwu związać koniec z końcem w ciągu miesiąca (razem z wydatkami na rehabilitację, leki, sprzęt itp.)? W przypadku satysfakcjonującej kwoty pozwalającej żyć na dobrym poziomie, najczęściej wymieniana była 3000 zł netto 29,9% wskazań, następnie 2500 zł netto - 20,1%wskazań, 2000 zł netto 12,89% wskazań, oraz 4000 zł netto 11,86% wskazań. Badani podając satysfakcjonującą ich kwotę podawali również 6, 7 oraz 10 tysięcy złotych netto. Dokładny rozkład zawiera rysunek 26. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 27

28 Rysunek 26: Jaka kwota netto, która pozwoliłaby Państwu żyć na poziomie satysfakcjonującym Państwa(razem z wydatkami na rehabilitację, leki, sprzęt itp.)? Więcej niż połowa badanych uważa się za szczęśliwych, z czego 12% zdecydowanie, a 46% raczej tak. Zdaniem 34% ankietowanych raczej nie czują się szczęśliwymi, natomiast 8% jest zupełnie przekonanym o tym, (rysunek 27). KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 28

29 Rysunek 27: Czy jest Pan/Pani szczęśliwy/a? Zapytaliśmy naszych respondentów, czego im brakuje w życiu. Najczęściej zwracali uwagę na brak zdrowia oraz funduszy na leczenie. Często respondenci mówili o braku pieniędzy na codzienne życie i zaspakajanie potrzeb. Niektórzy zwracali uwagę na brak bliskiej osoby, z którą mogliby towarzyszyć im przez życie i być dla nich wsparciem w trudnych chwilach. Część z badanych mówiła o braku pracy, braku równouprawnienia na rynku zatrudnienia. Inni zwracali uwagę na brak wykształcenia, szczęścia, młodości, normalności, wyjazdów z rodziną, legalnych dochodów, mieszkania socjalnego, uśmiechu drugiego człowieka, opieki a także wnuków. Ponad połowa badanych (51%) mówi, że ma problem, z którym się boryka. Pozostali (49%) jest przeciwnego zdania. (rysunek 28) Rysunek 28: Czy maja Państwo jakiś problem, który Was dotyczy z którym się Państwo borykacie? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 29

30 Problem, ten związany jest często z brakami, o których mowa była w powyższym akapicie. Są to przede wszystkim braki związane ze zdrowiem, ograniczone możliwości leczenia ze względu na sytuację materialną jak i jednostkę chorobową. Wiele osób zgłasza problemy finansowe, i niedostateczną pomoc od miasta i instytucji wspierających osoby niepełnosprawne. Inne problemy, z którymi borykają się niepełnosprawni to: brak dostatecznej liczby opiekunów, brak pracy i perspektyw do życia, nieprzystosowanie budynki dla niepełnosprawnych, złe relacje z sąsiadami, problemy związane z warunkami materialnomieszkaniowymi oraz doskwierająca starość i samotność. Zadaliśmy pytanie naszym respondentom dotyczące korzystania z ogólnodostępnych dóbr społeczno - kulturalnych. Zdecydowanie ponad połowa z nich korzysta. Najwięcej z komunikacji miejskiej (85%) i kina (79)%. 72% badanych korzysta z wycieczek i urlopów, 65% z aktywnego spędzania czasu na basenie, 63% chodzi do restauracji, 61% korzysta z teatru a 44% spotyka się w klubach osiedlowych i świetlicach. Inne dobra społeczne, z których korzysta 10% niepełnosprawnych to dyskoteki. Rysunek 29: Czy korzystał/a Pan/Pani z dóbr społecznych? (respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi) KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 30

31 W ostatnim miesiącu najwięcej osób korzystało z komunikacji miejskiej (61%). Jedna czwarta korzystała z kina, 19% z basenu, po 15% z urlopów i wycieczek oraz spotkań w klubach i świetlicach, 14% z restauracji oraz 13% z teatru. Kino największy odsetek niepełnosprawnych odwiedziło w ostatnim miesiącu (25%), teatr ponad dwa lata temu (27%), komunikacją miejską poruszało się najwięcej osób w ostatnim miesiącu 61%, z urlopów i wycieczek najwięcej niepełnosprawnych korzystało ponad dwa lata temu (19%), ze spotkań w klubach i świetlicach podobna ilość osób w ciągu ostatniego miesiąca (15%) i ponad dwa lata temu (16%), restauracje (20%), oraz basen (29%) ponad dwa lata temu. kino teatr komunikac ja miejska urlopy, wycieczki spotkania w klubach i świetlicach restauracje basen ostatni miesiąc 25% 13% 61% 15% 15% 14% 19% pół roku 17% 8% 5% 13% 5% 9% 5% rok 11% 8% 5% 15% 6% 11% 4% 2 lata 7% 5% 3% 10% 2% 9% 8% powyżej 2 lat 19% 27% 11% 19% 16% 20% 29% nigdy 21% 39% 15% 28% 56% 37% 35% Rysunek 30: Jak często korzystał/a Pan/Pani z dóbr społecznych Największy odsetek osób nie korzystało nigdy ze spotkań w klubach i świetlicach środowiskowych (56%), następnie z teatru (39%), restauracji (37%), basenu (35%), urlopów i wycieczek (28%), kina (21%). Najmniej z komunikacji miejskiej (15%), (rysunek 30). Zapytaliśmy ankietowane osoby, jakie są ich relacje z sąsiadami. Ponad połowa badanych uważa je za dobre, z czego 31% bardzo dobrze ocenia te relacje a 29% jako raczej dobre. Trudności w ocenieniu relacji z sąsiadami ma 34% niepełnosprawnych, 5% uważa je za złe, natomiast 1% za bardzo złe, (rysunek 31). KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 31

32 Rysunek 31: Jakie są Pana/Pani relacje z sąsiadami - ogólnie? Ponad 1/3 przyznaje, że zna się bardzo dobrze ze swoimi sąsiadami, dużo o sobie nawzajem wiedzą. 31% nie czuje potrzeby bliższego kontaktu z nimi, są dla siebie mili i uprzejmi, ale bez większych zażyłości. 23% zna sąsiadów, lecz nie interesuje się zbytnio ich sytuacją, natomiast 11% badanych twierdzi, że nie mają potrzeby znać sąsiadów, (rysunek 32). Rysunek 32: Czy zna Pan/Pani swoich sąsiadów (ich imiona, sytuacje rodzinną, materialną, historie życiowe)? Relacje z rodziną to kolejne zagadnienie, o które zapytaliśmy naszych respondentów. Swoje relacje jako bardzo dobre ocenia 55% ankietowanych, ¼ twierdzi, że są raczej dobre, 17% nie jest w stanie tego określić, natomiast 3% niepełnosprawnych ocenia je jako raczej złe. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 32

33 Rysunek 33: Jakie są Pana/Pani relacje z rodziną? Kolejne pytanie dotyczyło korzystania pomocy materialnej przez osoby niepełnosprawne. Od rodziny pożycza 20% ankietowanych, z Ośrodka Pomocy Społecznej korzysta 13%, 12% pożycza od znajomych, w organizacjach pozarządowych szuka wsparcia 5% niepełnosprawnych, natomiast 2% dostaje taką pomoc z kościoła. Nikt z nich nie deklaruje korzystania przez dzieci z darmowych lub dofinansowanych obiadów, (rysunek 34). Rysunek 34: Czy korzysta Pan/Pani z pomocy materialnej (wskaż wszystkie, które dotyczą Ciebie)? W przypadku pomocy pojmowanej w sposób ogólny, nie materialny, najczęściej osoby te mogą liczyć na rodzeństwo i ich rodziny. Za takim sposobem uzyskiwania pomocy opowiedziało się 58% respondentów. W mniejszym stopniu, bo 35% może liczyć na przyjaciół i znajomych. Rodzice wspierają 15% badanych. Niewielka ilość (6%) korzysta z porad KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 33

34 bezpłatnych specjalistów takich jak psycholodzy, pedagodzy czy wolontariusze, działający na terenie dzielnic, w świetlicach środowiskowych itp. Z usług świetlic środowiskowych i kół pomocy, korzysta 5% osób. Jedna piąta badanych deklaruje nie korzystanie z żadnej pomocy. Rozkład poszczególnych odpowiedzi zawiera rysunek 35. Rysunek 35: Czy ogólnie ktoś panu/pani pomaga, może Pan/Pani na kogoś liczyć (nie finansowo) (wskaż wszystkie, które Ciebie dotyczą)? Opieka zdrowotna w Gliwicach przez 40% ankietowanych jest oceniana jako raczej źle prosperująca, 14% ocenia ją źle. Bardzo dobrze postrzegana jest tylko przez 9% niepełnosprawnych. Pozostałe 37% ocenia ją raczej dobrze. Poniższy rysunek 36 przedstawia procentowy rozkład odpowiedzi w formie graficznej. Rysunek 36: Jak ocenia Pan/Pani opiekę zdrowotną w Gliwicach? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 34

35 Z naszych badań wynika, że 47% ankietowanych nie jest w stanie określić jaka jest sytuacja osób niepełnosprawnych w Gliwicach. Procent osób skłaniających się w stronę negatywnej oceny wynosi 34% z czego 10% ocenia jako bardzo złą. Pozytywną opinię ma 19% respondentów z czego tylko 3 % uważa ją za bardzo dobrą. Rysunek 37: Jaka według Pana/Pani jest sytuacja osób niepełnosprawnych w Gliwicach? W przypadku oceny infrastruktury pod względem przystosowania jej dla osób niepełnosprawnych, większość ocenia ją jako złą (36%), lub bardzo złą (24%). Dobrze postrzega ją 30% niepełnosprawnych, w tym 28% raczej dobrze, a 12% bardzo dobrze, (rysunek 38). Rysunek 38: Jak ocenia Pan/Pani przystosowanie dla osób niepełnosprawnych budynków, w których mieszczą się przychodnie, szpitale, urzędy, z których korzysta Pan/Pani w Gliwicach? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 35

36 Lepiej postrzegana jest komunikacja miejska, czyli transport publiczny pod kątem osób niepełnosprawnych. Pozytywnie ocenia go 56% ankietowanych, z czego 22% jest ocen bardzo dobrych. Raczej źle ocenia 27% osób, natomiast bardzo źle 17%, (rysunek 39). Rysunek 39: Jak ocenia Pan/Pani transport publiczny, z którego korzysta Pan/Pani w Gliwicach pod kontem osób niepełnosprawnych? Ostatnie pytanie dotyczyło świadczeń dla osób niepełnosprawnych. Zapytaliśmy się, jakiego rodzaju świadczeń brakuje ankietowanym, do których nie mają dostępu a chcieliby mieć. Wiele osób wskazało na brak dostępu do darmowej rehabilitacji, specjalistów, opieki dla osób starszych, darmowych sprzętów niezbędnych do rehabilitacji czy wózków inwalidzkich. Niektórzy chcieliby, aby te świadczenia były w większym stopniu dofinansowane. Zdaniem części badanych, mogłyby być wyższe świadczenia socjalne dla osób niepełnosprawnych. Wśród odpowiedzi znalazły się też takie jak brak wyjazdów organizowanych do sanatoriów na turnusy lecznicze, możliwość skorzystania z turnusów rehabilitacyjnych, a także wyższe świadczenia z OPS-u. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, Wrocław, Strona 36