UCHWAŁA Nr XI/104/2011 Rady Powiatu w Łukowie z dnia 28 grudnia 2011 r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA Nr XI/104/2011 Rady Powiatu w Łukowie z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia stanowiska wyrażającego protest przeciw działaniom Ministra Sprawiedliwości zmierzającym do zniesienia Sądu Rejonowego w Łukowie i przekształcenia go w Wydział Zamiejscowy Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim. Na podstawie 39 ust. 4 i 45 pkt. 3 Statutu Powiatu Łukowskiego stanowiącego załącznik do uchwały Nr VIII/84/2011 Rady Powiatu w Łukowie z dnia 6 września 2011 r. (Dz. Urz. Woj. Lubelskiego z 2011 r. Nr 163, poz. 2602) Rada Powiatu uchwala co następuje: 1 W związku z działaniami Ministra Sprawiedliwości dotyczącymi reorganizacji sądów, w tym Sądu Rejonowego w Łukowie, poprzez jego likwidację Rada Powiatu w Łukowie: 1) kieruje do Pana Ministra Sprawiedliwości protest w związku z podjętymi działaniami mającymi na celu zniesienie Sądu Rejonowego w Łukowie i przekształcenia go w Wydział Zamiejscowy Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim, 2) składa wniosek o odstąpienie od zamierzonej reorganizacji Sądu Rejonowego w Łukowie. Uzasadnienie w załączeniu. 2 Zobowiązuje się Zarząd Powiatu w Łukowie do doręczenia przedmiotowej uchwały Marszałkowi Sejmu RP, Marszałkowi Senatu RP, Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Sprawiedliwości, Parlamentarzystom Lubelszczyzny, Prezesowi Sądu Okręgowego w Lublinie i Prezesowi Sądu Rejonowego w Łukowie. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 3 Przewodniczący Rady /-/ Władysław Karaś

2 UZASADNIENIE do uchwały Nr XI/104/2011 Rady Powiatu w Łukowie z dnia 28 grudnia 2011 r. Rada Powiatu w Łukowie kieruje do Pana Ministra Sprawiedliwości protest w związku z podjętymi działaniami mającymi na celu zniesienie Sądu Rejonowego w Łukowie i przekształcenia go w Wydział Zamiejscowy Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim. Negatywnie oceniamy planowaną reorganizację sądów powszechnych, w szczególności zaś zamierzone zniesienie Sądu Rejonowego w Łukowie. Jako przedstawiciele lokalnego samorządu mamy pełną świadomość, że planowana likwidacja Sądu Rejonowego w Łukowie spowoduje niepowetowaną stratę dla naszego regionu zarówno w wymiarze społecznym, jak też prawnym i ekonomicznym. Likwidacja sprawnie działającego sądu podważy zaufanie lokalnej społeczności do organów państwa, które winny być dostępne i przyjazne obywatelowi. Istotne jest, aby wymiar sprawiedliwości był jak najbliżej obywatela. Projekt reorganizacji sądów powszechnych błędnie zakłada, że pracę sądów usprawni przekształcenie ich struktury przez jej centralizację polegającą na tym, że zamiast większej ilości sądów rejonowych o mniejszej obsadzie personalnej i prostej strukturze organizacyjnej (z wydziałami: cywilnym, karnym, rodziny i nieletnich, ewentualnie ksiąg wieczystych), pozostanie mniejsza ilość sądów, o bardziej skomplikowanej strukturze organizacyjnej, które poza tym, że w miejscowości stanowiącej siedzibę sądu będą posiadać przynajmniej te same wydziały obarczone będą obowiązkiem administrowania szeregiem wydziałów zamiejscowych. Planowana reorganizacja struktury sądów ograniczy prawo do sądu stanowiące jedną z podstawowych wolności gwarantowanych w Konstytucji Rzeczpospolitej Polski, która stanowi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Ze względu na czynniki natury organizacyjno funkcjonalnej, ta zasada prawa do sądu zostanie naruszona. Powszechnie znane są zaległości w dużych sądach, gdzie czas oczekiwania na wyznaczenie rozprawy trwa niejednokrotnie wiele miesięcy. Dodatkowo projektowane rozwiązanie burzy dotychczasowy porządek prawny i prowadzi do całkowitej dezorganizacji wśród społeczności lokalnej. Zgodnie z projektem siedziba nowo powstałych wydziałów zamiejscowych mieścić się będzie na ogół o kilkadziesiąt kilometrów od siedziby sądu rejonowego. Sytuacja taka, która wskutek zamierzonej reorganizacji stanowić będzie normę (np.: Łuków oddalony jest od Radzynia Podlaskiego o 28 km, Włodawa od Lubartowa około 80 km - odległość drogowa) prowadzić będzie do degradacji Powiatu Łukowskiego oraz stworzy poważne utrudnienie w bieżącym kontakcie Prezesa Sądu i pracowników podległych mu jednostek, a także utrudni szybkie podejmowanie i przekazywanie decyzji, które zastrzeżone są dla Prezesa Sądu i innych administracyjnych jednostek organizacyjnych mających pozostać tylko na szczeblu Sądu Rejonowego, a których pozbawione będą nowo kreowane wydziały zamiejscowe. Sąd Rejonowy w Łukowie wpisał się w strukturę powiatu, podnosi rangę miasta, a działając od ponad 200 lat wpisał się na stałe w jego pejzaż. Przeniesienie uprawnienia

3 do podejmowania szeregu decyzji poza Łuków negatywnie wpłynie na sprawność funkcjonowania nowej jednostki. Tym samym nastąpi pogorszenie dostępu mieszkańców powiatu do sądu i wizerunku działania wymiaru sprawiedliwości w ich oczach. Nie jest bowiem prawdziwe twierdzenie, że proponowane zmiany nie wpłyną bezpośrednio na dostęp obywatela do sądu. W miejscowościach, z których znikną,,małe sądy rejonowe tworzone będą zazwyczaj tylko dwa wydziały zamiejscowe: karny i cywilny, w niektórych jednostkach także rodzinne i do spraw nieletnich. Nie będzie zatem np. w Łukowie Wydziału Ksiąg Wieczystych. Oznacza to dla mieszkańców Powiatu Łukowskiego konieczność udawania się po odpisy, z wnioskami o wpis do księgi wieczystej, w celu zapoznania się z treścią księgi wieczystej do Radzynia Podlaskiego (z Łukowa to blisko 30 km, ale mieszkańcy miasta i okolic Stoczka Łukowskiego będą mieli do pokonania odległość dwa razy większą). W Powiecie Łukowskim ma to istotne znaczenie z uwagi na fakt, iż jego mieszkańcy nie należą w większości do osób zamożnych. Każdy wydatek związany z wyjazdem na rozprawę będzie miał dla nich znaczące obciążenie oraz stanowił istotną pozycję w comiesięcznych kosztach utrzymania. Nie bez znaczenia jest tutaj rozpiętość i powierzchnia Powiatu Łukowskiego, która wynosi 1394,09 km², gdy w przypadku Powiatu Radzyńskiego wynosi ona tylko 956,06 km². Zamierzona reorganizacja jako kryterium decydujące o zniesieniu sądu rejonowego przyjęła jego obsadę personalną do 14 sędziów włącznie. Przyjęcie takiego kryterium przy reorganizacji sądów, w ocenie Rady Powiatu, należy uznać za błędne i biurokratyczne. O tym, czy w danej miejscowości (i na terenie objętym zakresem właściwości miejscowej) istnieć powinien sąd rejonowy, decydować powinna analiza okoliczności przemawiających za celowością istnienia tej jednostki. Takim kryterium powinien być przede wszystkim wpływ spraw, odnotowany w danym terenie na przestrzeni badanego odcinka czasowego. Niewątpliwie stały wysoki wpływ uzasadnia utrzymywanie na danym terenie możliwie dużej i samodzielnej jednostki wymiaru sprawiedliwości. Zbadaniu podlegać powinno też, czy i na ile wskutek zniesienia sądu rejonowego pogorszy się dostęp obywateli z danego powiatu do sądu. Nie można bowiem wykluczyć, że analiza wskazanych danych mogłaby prowadzić do stwierdzenia istnienia jednostek o większej obsadzie kadrowej, z mniejszym obciążeniem pracą których jednak wskazana reorganizacja nie obejmuje. Podstawowym kryterium reorganizacji powinna być zatem nie ilość etatów sędziowskich, o których nie decydują władze danego sądu, ale liczba wpływających do sądu spraw, skuteczność i szybkość w ich rozpoznawaniu oraz odległości, jakie strony będą zmuszone pokonać w celu uzyskania orzeczenia. Zrozumiałe jest nieutrzymywanie sądów, do których wpływa mało spraw. Nie należy jednak likwidować Sądu Rejonowego w Łukowie, jednostki, która dobrze pracuje mimo mniejszej, niż gdzie indziej, obsady sędziowskiej. Podkreślamy, że Łuków może się poszczycić historią blisko 800 letnią. Miasto stanowi ośrodek Ziemi Łukowskiej niewielkiego regionu o specyfice odmiennej od sąsiednich terytoriów: Podlasia i Mazowsza. Jest miastem mającym ponad 30 tysięcy mieszkańców. Radzyń Podlaski zamieszkuje tymczasem ponad 16 tysięcy mieszkańców. Również Powiat Łukowski zamieszkuje większa liczba ludności niż Powiat Radzyński. Powiat Łukowski zamieszkuje bowiem ok. 111 tysięcy mieszkańców podczas, gdy, Powiat

4 Radzyński zamieszkuje niewiele ponad 54 tysiące. Powiat Łukowski ma większy potencjał ludnościowy niż razem Powiat Radzyński, Parczewski i miasto Międzyrzec Podlaski, znajdujące się we właściwości Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim łącznie. Łuków był zawsze stolicę Powiatu. Przez ostatnie 200 lat był siedzibą sądu. W czasach Królestwa Polskiego (lata ) funkcjonował tu sąd policji poprawczej dla pięciu powiatów w ramach obwodu siedleckiego, a potem sąd policji prostej. W okresie międzywojennym sąd pokoju, sąd grodzki. Po reformie w 1928r urzędowało tu też pięciu sędziów śledczych, sędziowie hipoteczni. Po II wojnie światowej bez przerwy mieściła się w nim siedziba sądu- najpierw grodzkiego, potem powiatowego, który po reformie administracji w roku 1975 otrzymał nazwę sądu rejonowego. W okresie tym został przeniesiony ponownie do okręgu Sądu Wojewódzkiego (od 1999 roku Okręgowego) w Siedlcach. W 2001 roku na podstawie rozporządzenia ówczesnego Ministra Sprawiedliwości Sąd Rejonowy w Łukowie przeniesiony został do okręgu Sądu Okręgowego w Lublinie. Wskazana decyzja podjęta została w całkowitym oderwaniu od potrzeb mieszkańców Powiatu Łukowskiego, jak i bez zbadania jej celowości z punktu widzenia pracy sądu. Jedyną racją bytu jej było swoiste zsynchronizowanie struktury sądów i administracji (Powiat Łukowski od 1999 roku należał do Województwa Lubelskiego) choć obie struktury, mające odmienne zadania i potrzeby, wcale nie muszą się ze sobą pokrywać. Sąd Rejonowy w Łukowie nie jest, naszym zdaniem, ani małym, ani tym bardziej nieefektywnym sądem, choć ma tylko 13 etatów sędziowskich. Według danych z 2010 r. do naszego Sądu Rejonowego w Łukowie wpłynęło spraw, w tym 5010 w Wydziale Cywilnym, 6620 w Wydziale Karnym, 2183 w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich. W tym samym czasie do Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim, w którym jest 17 etatów sędziowskich wpłynęło łącznie spraw w tym odpowiednio 5059 spraw w Wydziale Cywilnym, 5534 sprawy w Wydziale Karnym i 2041 spraw w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich. Podobne wielkości wpływu dotyczą też lat ubiegłych. Oznacza to, że do Sądu Rejonowego w Łukowie wpływa co roku porównywalna liczba spraw do liczby spraw wpływających do Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim, chociaż obsada sędziowska, w Sądzie Rejonowym w Łukowie jest mniejsza (różnica 4 etatów). Nie oznacza to zatem niczego innego, jak to, że zwiększony musi być wysiłek sędziów i ich zaangażowanie w opanowaniu wpływu spraw, aby był on porównywalny z sądem sąsiednim (za 2010 rok tzw załatwienie spraw było w Wydziale Karnym Sądu Rejonowego w Łukowie wyższe niż w Radzyniu Podlaskim, a w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich identyczne, w Wydziale Cywilnym mniejsze o 53 sprawy). Powyższe wielkości wskazują na to, że o reorganizacji sądów nie powinna decydować jedynie liczba etatów sędziowskich. O tym, jak takie kryterium jest nieobiektywne i nieprzydatne do oceny efektywności pracy sądu niech świadczy chociażby przykład Sądu Rejonowego w Łukowie. W 1995 r. i 1996 r. w tym sądzie było 14 etatów sędziowskich, od czerwca 1996 r. 15 etatów, w 1998 r. 16 etatów, w 2000 r. 15 etatów, a w 2001 r. przy okazji przejścia do okręgu Sądu Okręgowego w Lublinie obsadę tę z niewiadomych powodów zmniejszono do 13, choć wpływ spraw nie zmniejszył się, a wręcz przeciwnie stale wzrastał. Liczba tych etatów w żadnym razie nie odzwierciedla zaangażowania sędziów, nakładu ich pracy i faktycznego obciążenia.

5 Do dnia 30 listopada 2011 r do Sądu Rejonowego w Łukowie wpłynęło już ponad spraw w Wydziale Karnym, Cywilnym, Rodzinnym i Nieletnich w tym 5536 do Wydziału Karnego, 3981 do Wydziału Cywilnego, 1871 do Wydziału Rodzinnego i Nieletnich. Argumentem przemawiającym za likwidacją tzw. małych sądów, podnoszonym przez Pana Ministra, ma być to, że w razie absencji sędziów spowodowanej chorobą czy urlopem sąd taki ma ograniczoną zdolność orzeczniczą, a proponowane zmiany mają tę zdolność zwiększyć. Przykład Sądu Rejonowego w Łukowie pokazuje, że zwiększony nakład pracy, zrozumienie trudnej sytuacji kadrowej przez sędziów, dobry i zgrany zespół pozwala na sprawne funkcjonowanie sądu nawet w tego typu sytuacjach i przy łącznej liczbie etatów nie przekraczającej ustalonego przez Ministerstwo limitu. Podobnie ocenić należy zakładane ewentualnie oszczędności w budżecie państwa sprowadzające się w istocie do kwot poniżej 600 zł brutto tj. oszczędności na tzw. dodatkach funkcyjnych, oraz oszczędności wynikających z ewentualnej likwidacji 3 czy 4 etatów w administracji i obsłudze księgowej, co nie oznacza bynajmniej konieczności zwiększenia tego rodzaju etatów pozaorzeczniczych w Sądzie Rejonowym w Radzyniu Podlaskim. Zaistnienie takiej sytuacji powiększy bezrobocie w Powiecie Łukowskim, co nie jest bez znaczenia dla Łukowa i Powiatu. Podkreślić należy, że Sąd Rejonowy w Łukowie z pewnością nie jest,,małym sądem, przy czym zwrócić należy uwagę na to, że sąd to nie tylko sędziowie i wyznaczony limit etatów, to też pracownicy 45 urzędników sądowych i administracyjnych a także 11 kuratorów sądowych, o których w projekcie nie mówi się nic. To też dwa rewiry komornicze, nadzór prezesa sądu nad działaniem komorników i konieczność udania się z ewentualną skargą na ich działanie do sądu odległego o kilkanaście czy kilkadziesiąt kilometrów. Z zestawień dotyczących wpływu spraw wynika przy tym, że ze wszystkich sądów, które zgodnie z projektowanym rozporządzeniem miałyby utracić status sądu rejonowego w okręgu Sądu Okręgowego w Lublinie Sąd Rejonowy w Łukowie ma największy wpływ spraw, większy niż Sąd Rejonowy w Lubartowie, który jednak nie jest przeznaczony do zniesienia. Ponadto o ile w przypadku porównania wpływu sądu znoszonego i sądu, który ma pozostać sądem rejonowym w przypadku pozostałych jednostek zachodzą znaczne różnice, o tyle w przypadku Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim i Sądu Rejonowego w Łukowie różnicy takiej praktycznie nie ma. Przedstawione argumenty przemawiają bezsprzecznie za tym, że Sąd Rejonowy w Łukowie nie może zostać zlikwidowany i nie może stać się jedynie zamiejscowymi wydziałami Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim. Z powyższych przyczyn Rada Powiatu Łukowskiego wnosi o uwzględnienie złożonego wniosku i udzielenie nam w co głęboko wierzymy pozytywnej odpowiedzi.