Obce gatunki inwazyjne roztoczy i owadów w polskich szklarniach

Transkrypt

1 Obce gatunki inwazyjne roztoczy i owadów w polskich szklarniach Gabriel Łabanowski Gabriel.Labanowski@inhort.pl Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Gołuchów, 10 września 2016

2 Szkodniki upraw szklarniowych Należą do różnych grup systematycznych i różnią się wyglądem. Nicienie: guzaki (Meloidogyne spp.), węgorki (Aphelenchus spp.) Roztocze: szpeciele (Eriophyidae), różnopazurkowce (Tarsonemidae), przędziorki (Tetranychidae), pseudoprzędziorki (Tenuipalpidae) Czerwce: tarczniki (Diaspididae), miseczniki (Coccidae), wełnowce (Pseudococcidae), gwiazdosze (Asterolecaniidae) Wciornastki (Thripidae) Mszyce (Aphididae) Mączliki (Aleyrodidae) Motyle: molowce (Tineidae), namiotniki (Yponomeutidae), skośniki (Gelechiidae)

3 Podział szkodników na grupy W zależności od zagrożenia i częstotliwości występowania dzielimy na: Szkodniki kluczowe o dużej szkodliwości, które występują powszechnie, corocznie i w dużych liczebnościach na wielu gatunkach roślin Szkodniki występujące okresowo i lokalnie, ale o dużej szkodliwości na niewielu gatunkach roślin W zależności od stopnia zagrożenia Szkodniki podlegające przepisom kwarantannowym znajdujące się na listach EPPO A1, A2 i alertowych Szkodniki obce inwazyjne, które są obcego pochodzenia (A) lub nieustalonego pochodzenia tzw. kryptogeniczne (C) występują poza Polską, ale są zawlekane do kraju z materiałem rozmnożeniowym Szkodniki rodzime, znane w Europie, w tym w Polsce (E)

4 Miejsca, z których są zawlekane szkodniki Azja: Sri Lanka - figowce (Ficus retusa, F. macrocarpa), kroton (Codiaeum variegatum) Chiny storczyki (Phalaenopsis) Korea kaktusy (Gymnocalycium mihanowichii)

5 Miejsca, z których są zawlekane szkodniki Ameryka Środkowa i Południowa: Kostaryka draceny, juki Gwatemala nolina wygięta (Beaucarnea recurvata)

6 Miejsca, z których są zawlekane szkodniki Europa Zachodnia: Belgia azalia Holandia anturium, azalia, paproć Niemcy poinsecja Włochy - poinsecja

7 Nicienie Radopholus similis - kryptogeniczny (C) Rośliny żywicielskie: anturium, areka, pomidor Zawlekany na sadzonkach anturium z Holandii

8 Roztocze szpeciele (Eriophyidae) Pordzewiacz pomidorowy (Aculops lycopersici) Rośliny żywicielskie: psiankowate pomidor, papryka, petunia ziemniak oraz z rodz. powojowatych - powój polny (Convolvulus arvensis) W Polsce wykrywany kilkakrotnie na pomidorach, odm. mało podatne o liściach z licznymi włoskami Ciało wrzecionowate, dł. 0,16-0,18 mm, żółtawe. Do zwalczania akarycydy oparte na abamektynie (karencja 3 dni) lub zawierające tebufenpirad Pyranica 20 WP (karencja 7 dni)

9 Roztocze - szpeciele Przebarwiacz różany (Phyllocoptes adalius) Róże dziko rosnące i uprawne W Polsce po raz pierwszy wykryty w 2008 r. w Nowym Dworze Mazowieckim, a następnie w Pszczynie.

10 Roztocze różnopazurkowce (Tarsonemidae) Roztocz szklarniowy (Polyphagotarsonemus latus) (C) W Polsce po raz pierwszy wykryty w 1985 r. na sadzonkach gerbery Rośliny żywicielskie w Polsce występuje na 16 gatunkach roślin ozdobnych należacych do 14 rodzin botanicznych oraz na papryce. Najlepsze efekty zwalczania na roślinach ozdobnych dają preparaty oparte na abamektynie zastosowane dwukrotnie co dni lub zawierające pyridaben (Sanmite 20 SP).

11 Pseudoprzędziorki - Tenuipalpidae Przędzioreczek szklarniowiec Brevipalpus obovatus (C) Zawlekany na azalii doniczkowej z Holandii Przędzioreczek storczykowiec Tenuipalpus pacificus Zawlekany z Chin na storczykach Phalaenopsis

12 Przędziorki (Tetranychidae) Przędziorek cytrusowiec Panonychus citri (A) Rośliny żywicielskie: głównie cytrusy Do Polski zawlekany regularnie na figowcach (Ficus microcarpa, F. cyathistipulla) z Chin, a także z Holandii na Anthurium scherzerianum i Skimmia japonica

13 Przędziorki (Tetranychidae) Przędziorek Lewisa Eotetranychus lewisi (A) Występuje tylko na poinsecji Do Polski zawlekany z Włoch na sadzonkach poinsecji

14 Przędziorek krotonowiec Eutetranychus orientalis (A) Umieszczony na liście EPPO A2 Występuje na krotonach Zawlekany do Polski ze Sri lanki

15 Wciornastek amerykański - Echinothrips americanus (A) Pochodzi z Ameryki Północnej W Polsce po raz pierwszy wykryty w 2000 r. na azalii doniczkowej importowanej z Holandii, a następnie na Philodendron selloum, Schefflera arboricola, Syngonium podophyllum, Thunbergia alata Zawlekany głównie na sadzonkach niecierpka nowogwinejskiego Dobrą rośliną żywicielską jest także chryzantema

16 Wciornastki Thripidae z podrodziny Panchaetothripidae Wciornastek szklarniowiec - Heliothrips haemorrhoidalis (A) Wciornastek czerniec - Hercinothrips femoralis (A) Wciornastek cieplarek - Parthenothrips dracaenae (A) Wciornastek krotonowiec Selenothrips rubriocinctus

17 Wciornastek zachodni - Frankliniella occidentalis (A) Umieszczony na liście EPPO A2 W Polsce po raz pierwszy wykryty w 1987 r. na sadzonkach chryzantemy Szkodnik warzyw i roślin ozdobnych pod osłonami Wektor wirusa brązowej plamistości pomiodora (TSLV) Zawlekany z Holandii na sadzonkach roślin ozdobnych

18 Wciornastki Thripidae z podrodziny Thripinae Wciornastek anturiowiec Chaetanaphothrips orchidii (A) Wciornastek orientalny - Thrips palmi (A) Wciornastek nolinowiec Taeniothrips euchari (A)

19 Mączliki - Aleyrodidae Mączlik szklarniowy - Trialeurodes vaporariorum (A) Mączlik poinsecjowy - Bemisia tabaci (A) Zawlekany regularnie na sadzonkach poinsecji z Włoch i Niemiec, a także od polskich producentów sadzonek Mączlik krotonowiec Orchamoplatus mammaeferus W 2010 r. zawleczony ze Sri Lanki na krotonie.

20 Mszyce - Aphididae Mszyca ogórkowa - Aphis gossypii (A) Mszyca złocieniówka - Macrosiphoniella sanborni (A) Mszyca smugowa - Macrosiphum euphorbiae (A) Mszyca wielożerna - Myzus asacalonicus (A)

21 Mszyce (Aphididae) Mszyca brzoskwiniowa - Myzus persicae (C) zawlekana na araliach, juce, storczykach Mszyca araliowa Aphis spiraecola Mszyca paprociowa - Idiopterus nephrolepidis (A) Zawlekana na paprociach z Holandii

22 Rodz. mszycowate (Aphididae) Mszyca szklarniowa plamista Neomyzus circumflexus (A) Mszyca oleandrowa Toxoptera aurantii (A)

23 Czerwce - Coccoidea Gwiazdosze Asterolecaniidae: gwiazdosz szklarniowy - Asterolecanium epidendri (A) Zawleczony w 2004 r. na Euphorbia acrurensis Czerwcowate Margarodidae Czerwiec biały - Icerya purchasi (A) Zawleczony na cytrofortunelii z Hiszpanii

24 Tarczniki - Diaspididae Tarcznik oleandrowiec - Aspidiotus nerii (A) Zawlecznony na Kentia Tarcznik cykasowiec - Aulacaspis yasumatsui (A) Zawleczony w 2007 r. z Kostaryki na Cycas revoluta

25 Tarczniki z podrodziny Diaspidinae Tarcznik dracenowiec Pinnaspis strachani (A) Tarcznik przestrojnowiec - Pinnaspis aspidistae (A) Tarcznik czerniec - Chrysomphalus aonidum (A) Tarcznik morwowiec Pseudaulacaspis pentagona (A) W 2011 r. zawleczony ze Sri Lanki na krotonie (Codiaeum variegatum)

26 Tarczniki - Diaspididae Skorupik krotonowiec Lepidosaphes tokionis (A) W 2009 r. zawleczony ze Sri Lanki na krotonie (Codiaeum variegatum)

27 Miseczniki - Coccidae Misecznik cytrusowiec - Coccus hesperidum (A) Misecznik szklarniowiec - Saissetia coffeae (A) Misecznik oliwkowie - Saissetia oleae (A) Misecznik czarny - Parasaissetia nigra (A)

28 Miseczniki - Coccidae Czerwiec kalinowiec Lichtensia viburni (A) Ficus benjamina Przylepnica szklarniowa Pulvinaria floccifera (A) - Schefflera arboricola

29 Czerwce - Coccidae Woskownik japoński Ceroplastes ceriferus (A) W 2016 r. zawleczony na figowcu (Ficus retusa) z Chin Woskownik szklarniowy - Ceroplastes rusci (A) Zawleczony na palmie karłatce niskiej (Chamaerops humilis) Woskownik czerwony - Ceroplastes rubens (A) W 2010 r. zawleczony z Kostaryki na szeflerze (Schefflera arbicola) i aralii (Polyscias fruticosa)

30 Wełnowce - Pseudococcidae Wełnowiec cytrusowiec - Planococcus citri (A) Wełnowiec długoogoniasty - Pseudococcus longispinus (A)

31 Wełnowce - Pseudococcidae Wełnowiec pasiasty Ferrisia virgata (A) W 2010 r. zawleczony z Kostaryki na krotonie Wełnowiec kaktusowy - Spilococcus mamillariae (A) Wełnowiec nolinowiec - Dysmicoccus brevipes (A)

32 Skośnik pomidorowy Tuta absoluta rodz. skośnikowate (Gelechiidae) Lista A2 EPPO Pochodzi z Ameryki Południowej (Peru) Wykryty w Europie Hiszpanii w 2006 r. Pierwsze wykrycie skośnika w południowo-wschodniej Polsce sygnalizowano w 2013 r. (Wilczyńska A. HO 12/2013). W zeszłym i w bieżącym roku pojawił się w Polsce Centralnej Pierwsze obserwacje wskazują, że można go ograniczyć do minimum prowadząc obserwacje na pułapkach feromonowych i stosując zarejestrowane na pomodory insektycydy.

33 Motyle Mól szklarniaczek Opogona sacchari rodz. molowcowate (Tineidae) Lista A2 EPPO Zawlekana z Hiszpanii i Holandii na dracenach, palmach, guzmanii Omacnica begonianka - Duponchelia fovealis (Zeller) rodz. wachlarzykowate (Crambidae) Wykryta ba begonii królewskiej importowanej z Holandii

34 rodz. namiotnikowate (Yponomeutidae) Jesik cytrusowiec Prays citri Wykryty w 2016 r. na limonce (Citrus limon) importowanej z Holandii

35 Dziękuję za uwagę Rothschildia orizaba pawicowate (Saturniidae)