Obserwujmy plantacje ZBOŻA NR 6/2016 (120) 6 czerwca. Konferencja Zasoby przyrodnicze Doliny Noteci a zagrożenia Minikowo, 15 czerwca

Transkrypt

1 NR 6/2016 (120) Spis treści KPODR zaprasza 6 czerwca biuletyn Obserwujmy plantacje zbożowe Uwaga na szkodniki zbóż 1 4 Konferencja Zasoby przyrodnicze Doliny Noteci a zagrożenia Minikowo, 15 czerwca Wyniki pomiarów meteorologicznych Ceny mleka wciąż spadek XX Kujawsko-Pomorskie DNI POLA Grubno koło Chełmna, czerwca Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Minikowo tel sekretariat@kpodr.pl Nowe zasady obrotu ziemią Pomoc dla producentów mleka Nauka praktyce: Co w polu piszczy? KPODR zaprasza Międzynarodowe Targi Rolno-Przemysłowe AGRO-TECH Minikowo, 2-3 lipca Więcej informacji na produkcja roślinna ZBOŻA Obserwujmy plantacje Okres kłoszenia i kwitnienia zbóż ozimych to czas wzmożonego zagrożenia ze strony chorób grzybowych. Poniżej przypominamy, jak pogoda wpływa na rozwój niektórych chorób oraz progi szkodliwości. Jest to tym ważniejsze, że sygnalizowane jest już pojawienie się septoriozy liści i innych chorób. Na plantacjach zbóż jarych (szczególnie jęczmienia) mogą pojawić się placowe żółte przebarwienia roślin jako efekt okresowego nadmiaru wilgoci, zwłaszcza wtedy, gdy jest stosunkowo chłodno. Takie plantacje należy obserwować, gdyż rośliny są osłabione i natychmiast atakowane przez choroby zazwyczaj przez mączniaka, plamistość siatkową i rynchosporiozę. Aby ocenić, czy plantacja została zainfekowana i w jakim stopniu, należy: 1. Wejść w łan i rozgarniając rośliny sprawdzić, czy na pędach i liściach nie pojawił się biały mączysty nalot, świadczący o porażeniu mączniakiem prawdziwym. Jeśli tak, oznacza to większe zagrożenie ze strony innych chorób. W przypadku stwierdzenia mączniaka na górnych liściach należy rozważyć możliwość oprysku fungicydem zwłaszcza, gdy nasilenie objawów jest dość duże. Jeśli mączniak jest na młodym krzewiącym się jęczmieniu, zabieg trzeba wykonać jak najwcześniej. 2. W przypadku pszenicy i pszenżyta pobrać kilka górnych liści i obejrzeć pod światło, czy są one jednolicie wybarwione (ciemnozielone) i czy nie pojawiły się jasne punkty na blaszkach liściowych (punkty takie świadczą, że zarodniki chorób grzybowych wniknęły do wnętrza liści). 3. Ocenić stopień zagrożenia ze strony chorób w następujący sposób: A. Duża liczba punktów wniknięcia zarodników ( kropek ) na liściach oraz chłodna i wilgotna pogoda to bardzo duże zagrożenie szybkiego rozwoju grzyba. Na plantacjach rokujących wysokie plony (ponad 6 t/ha) wykonać oprysk fungicydem systemicznym. B. Mała liczba kropek i sucha, ciepła pogoda małe zagrożenie. Nie wykonywać żadnych zabiegów i prowadzić dalej obserwację. C. Duża liczba kropek i sucha, ciepła pogoda duże potencjalne zagrożenie. Na plantacjach rokujących plony ponad 6 t/ha wskazany zabieg fungicydem systemicznym D. Mała liczba kropek i chłodna, wilgotna pogoda niski poziom infekcji, ale rosnące zagrożenie. Należy dokładnie śledzić, czy i w jakim stopniu zwiększa się liczba punktów wniknięcia zarodników na liściach, a także rozwój samych

2 zboża grzybów. W przypadku wzrostu zagrożenia jak w punkcie A na plantacjach rokujących plony powyżej 6 t/ha wykonać zabieg. Obserwację warto prowadzić w każdym gospodarstwie, lecz decyzja o oprysku profilaktycznym powinna zależeć od przewidywanego poziomu plonowania, gdyż opłacalność zabiegu jest tym wyższa, im wyższe są możliwości plonowania danej plantacji. W przypadku wyłącznie interwencyjnego zwalczania agrofagów wielkość zagrożenia należy ocenić na podstawie progów szkodliwości. Fuzarioza kłosów to jedna z najgroźniejszych chorób pszenicy ozimej, bowiem oprócz obniżenia plonu prowadzi do pojawienia się w przechowywanym ziarnie mykotoksyn, niebezpiecznych dla zdrowia zwierząt i ludzi. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka wilgotność powietrza, temperatury w zakresie C oraz dobre nasłonecznienie w fazach kłoszenia i kwitnienia, a takie warunki występują właśnie teraz. Objawy fuzariozy na kłosach Charakterystyczną cechą fuzariozy są pomarańczowe lub różowawe skupienia zarodników grzyba, nadające specyficzny odcień łanowi pszenicy, występujące przeważnie placowo. Zarodniki można znaleźć na plewkach i plewach, osadkach kłosowych, źdźbłach u nasady kłosów, a także na ziarniakach. Efektem wczesnego porażenia zboża (przed lub w trakcie kwitnienia) zazwyczaj jest pusty kłos, gdyż ziarniaki mogą się nie wykształcić. Przy późniejszym porażeniu tym grzybem, tj. w trakcie nalewania ziarniaków, ziarno będzie poślednie, a ponadto należy liczyć się z obecnością mykotoksyn w przechowywanym ziarnie. Zabiegi ochronne wykonuje się zapobiegawczo lub po stwierdzeniu pierwszych objawów porażenia kłosa w okresie od początku do końca kłoszenia. W warunkach sprzyjających rozwojowi grzyba wykonywanie zabiegów można przedłużyć do fazy dojrzałości wodnej ziarna, z uwzględnieniem karencji środka ochrony roślin. Septorioza to druga, obok fuzariozy, najgroźniejsza choroba grzybowa kłosów pszenicy. Zarodniki grzyba porażają również liście, i to bardzo wcześnie, bo może to nastąpić już jesienią. Najczęściej jednak wiosną porażane są dolne liście, a następnie zarodniki przenoszą się coraz wyżej. Choroba występuje w większym nasileniu po łagodnej zimie, w lata o zwiększonej ilości opadów, a warunkiem wystąpienie silnego zakażenia jest długie utrzymywanie się wilgoci na liściach (3-6 godzin) przy temperaturze C. Okres inkubacji choroby wynosi 7-14 dni. Zainfekowane liście wyglądają, jakby nierównomiernie usychały, a na martwej tkance pojawiają się czarne punkty skupiska zarodników grzyba. Objawem porażenia kłosów są fioletowoszare plamki na plewkach, które stopniowo usychają. Ziarno jest słabo wykształcone, poślednie. Zabiegi ochronne wykonuje się interwencyjnie, najczęściej na początku kłoszenia, jeżeli stwierdza się 5-10% liści z plamami i utrzymuje się duża wilgotność powietrza. Na plantacjach intensywnych, rokujących wysokie plony, programy ochrony obejmują 2-4 zabiegi grzybobójcze, wykonywane na podstawie obserwacji nalotu zarodników na liściach i po uzyskaniu potwierdzenia sygnalizacji, że pojawiło się zagrożenie. W zabiegach tych stosowane są fungicydy systemiczne, o szerokim spektrum zwalczanych grzybów. Warto obserwować także zboża jare pod kątem chorób. Jęczmień na tym etapie rozwoju porażany jest przez mączniaka i siatkową plamistość, a pszenica jara przez choroby opisane powyżej. 2 Objawy septoriozy na liściach i na kłosie. Charakterystyczna martwica tkanki na liściach i plewkach, nadająca szarobrązowe zabarwienie łanu

3 zboża brunatna plamistość liści Inne choroby zbóż Obok fuzariozy czy septoriozy oraz powszechnie znanego mączniaka na plantacjach może występować wiele innych chorób. Pszenica ozima często porażana jest przez brunatną plamistość liści. Jej objawem są żółte plamy z ciemnymi punktami. Postępująca infekcja powoduje rozlanie się plam aż do całkowitego zniszczenia blaszki liściowej. Objawy często przypominają septoriozę liści i obie choroby bywają mylone. Na plantacjach pszenicy ozimej występuje również rdza brunatna. Jej objawy dość łatwo rozpoznać, gdyż plamy z zarodnikami są wypukłe, pękają i wyglądają jak koraliki rozrzucone lub wstęgowato ułożone na liściach. Masowe porażenie rdzą, zwłaszcza w późniejszych okresach po wykłoszeniu, powoduje bardzo duże straty w plonie, ale występuje stosunkowo rzadko. W przypadku obu powyższych chorób przekroczenie progu ekonomicznej szkodliwości w fazie kłoszenia roślin oznacza, że zabieg wykonuje się wtedy, gdy pierwsze objawy występują już na liściach podflagowych lub flagowych. Rynchosporioza to kolejna choroba grzybowa, która może pojawiać się na różnych gatunkach zbóż. Na liściach jęczmienia obwódka wokół plamy powodowanej przez grzyby jest wyraźna i ma barwę brązową. Na życie i pszenżycie plamy nie mają wyraźnej brunatnej obwódki i mogą przypominać brunatną plamistość liści lub septoriozę. Marek Radzimierski fot. Marek Korbas, IOR Orientacyjne warunki sprzyjające rozwojowi wybranych patogenów pszenicy, wg IOR rdza brunatna pszenicy Choroba Temperatura ( C) dzień noc Deszcz Fuzarioza kłosów niekonieczny (długotrwała wysoka wilgotność) Mączniak prawdziwy zbóż i traw Rdza brunatna pszenicy Septorioza paskowana liści Septorioza plew pszenicy niekonieczny (zarodnikuje gdy sucho i ciepło, infekuje przy dużej wilgotności w łanie) Nasłonecznienie mniej niż 5 godzin niekonieczny (rosa, wysoka wilgotność) powyżej 5 godzin konieczny (wysoka wilgotność przez godzin, wilgotne liście) konieczny (rosa, wysoka wilgotność, wilgotne liście) rozproszone światło Orientacyjne progi ekonomicznej szkodliwości chorób pszenicy, wg IOR Choroba Termin obserwacji Próg ekonomicznej szkodliwości Brunatna plamistość liści zbóż 10 15% porażonych roślin z pierwszymi objawami porażenia 5% liści z pierwszymi objawami porażenia w fazie kłoszenia 5% liści z pierwszymi objawami porażenia Łamliwość źdźbła zbóż i traw od początku fazy strzelania w źdźbło do fazy pierwszego kolanka 20 30% źdźbeł z objawami porażenia rynchosporioza na jęczmieniu Mączniak prawdziwy zbóż i traw w fazie kłoszenia 50 70% roślin z pierwszymi objawami porażenia (pojedyncze białe skupienia struktur grzyba) 10% roślin z pierwszymi objawami porażenia pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym lub kłosie 10 15% liści z pierwszymi objawami porażenia Rdza brunatna pszenicy w fazie kłoszenia 10% źdźbeł z pierwszymi objawami porażenia pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym lub flagowym 30% roślin z pierwszymi objawami porażenia Rdza żółta zbóż i traw w fazie kłoszenia 10% porażonej powierzchni liścia podflagowego pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym lub flagowym 30 50% liści z pierwszymi objawami porażenia lub 1% liści z owocnikami Septorioza paskowana liści pszenicy 10 20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami w fazie kłoszenia 5 10% porażonej powierzchni liścia flagowego lub 1% liści z owocnikami 20% roślin z pierwszymi objawami porażenia Septorioza plew pszenicy w fazie początku kłoszenia 20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami 10% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami 3 w fazie pełni kłoszenia 1% porażonej powierzchni liścia flagowego

4 zboża Uwaga na szkodniki! Ciepło, dość duże nasłonecznienie i lokalne niewielkie opady sprzyjają rozwojowi niektórych chorób grzybowych w zbożach, a także szkodników. Są już sygnały o pojawie mszyc i skrzypionek na plantacjach. Mszyce Na pszenicy i jęczmieniu mogą występować 3 gatunki mszyc: mszyca zbożowa żeruje na kłosach i liściach flagowych; mszyca czeremchowo-zbożowa żeruje najpierw na dolnych partiach źdźbeł i dolnych liściach, potem stopniowo przenosi się do góry, dochodząc do kłosów; mszyca różano-trawowa żeruje na najstarszych liściach, ma niewielkie znaczenie. Rozwojowi mszyc sprzyja wysokie nawożenie oraz sucha, ale umiarkowanie ciepła pogoda, ponieważ przy wysokich temperaturach szkodniki te giną. Szkodliwość mszyc polega głównie na tym, że wysysając soki osłabiają rośliny, co ułatwia rozwój chorób na liściach, a także same zakażają zboża chorobotwórczymi wirusami. Najbardziej znane i najgroźniejsze są wirusy żółtej karłowatości jęczmienia, żółtej mozaiki jęczmienia oraz doglebowej mozaiki zbóż. Wirusy żółtej karłowatości jęczmienia przenoszone są wyłącznie przez mszyce i mogą występować na wszystkich gatunkach zbóż, pozostałe są przenoszone przez pierwotniaka glebowego Polymyxa graminis, powszechnie występującego w Polsce. Wirusy te są najgroźniejsze przy wczesnym porażeniu zbóż ozimych zwłaszcza wtedy, gdy występuje długa i ciepła jesień, a takie warunki występowały w tym sezonie. Objawy żółtej karłowatości jęczmienia są bardzo charakterystyczne: zahamowanie wzrostu roślin, na jęczmieniu często skarłowacenia; przebarwienia liści na kolor zróżnicowany w zależności od gatunku zboża: jęczmień intensywnie żółte, pszenica pomarańczowoczerwone, pszenżyto żółtopomarańczowe, żyto rdzawobrązowe, owies amarantowofioletowe. Przebarwienia najpierw pojawiają się na wierzchołkach liści, a następnie rozszerzają się na całą blaszkę liściową. Liście stają się suche, sztywne, zwężają się i zamierają. Ustawa o ochronie roślin wymaga uwzględnienia stosowania w pierwszej kolejności metod biologicznych, agrotechnicznych, hodowlanych lub integrowanych. Decyzję o wykonaniu zabiegu ochronnego przeciw mszycom należy podejmować na podstawie lustracji plantacji, po stwierdzeniu, jakie gatunki występują i po ocenie stopnia zagrożenia. Zabieg chemiczny wykonuje się tylko wtedy, gdy w próbce 100 losowo wybranych źdźbeł znajduje się: średnio 5 osobników mszycy czeremchowo-zbożowej na 1 źdźbło (w okresie od strzelania w źdźbło do kłoszenia); średnio 5 osobników mszycy zbożowej na 1 kłos (w okresie od pełni kłoszenia do początku fazy dojrzałości mlecznej). Zabieg chemiczny przeciwko mszycom często nie jest konieczny. Najbardziej wskazany jest w przypadku porażenia ozimin jesienią lub przy intensywnym zasiedleniu mszyc. Skrzypionki Zarówno chrząszcze, jak i larwy skrzypionek wyjadają tkankę miękiszową liści, co przy masowym wystąpieniu może doprowadzić do prawie całkowitego ich zniszczenia. Przeważnie występują dwa gatunki skrzypionek: zbożowa i błękitek. Chrząszcze zimują w ściółce, darni lub w gruncie między korzeniami roślin. Wiosną, gdy temperatura osiąga 10 C, przelatują na rośliny żywicielskie i tam od połowy maja do połowy czerwca składają jaja, z których po 2 tygodniach wylęgają się larwy. Ich rozwojowi sprzyja ciepła pogoda wiosną tak jak w tym roku. Progi ekonomicznej szkodliwości dla skrzypionek: 1 larwa na 2 3 źdźbłach; masowy wylęg larw. Przypominamy, że do chemicznego zwalczania agrofagów można używać wyłącznie środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu i stosowania, zgodnie z etykietą instrukcją stosowania. Sprzęt do opryskiwania musi być sprawny technicznie, operator musi być przeszkolony, a zabieg zaewidencjonowany. Marek Radzimierski 4 Mszyca zbożowa Larwy skrzypionki zbożowej

5 pogoda pomiary meteo Opady i temperatury maja Pomiary prowadzono w stacji meteorologicznej w Minikowie koło Nakła nad Notecią. opracowanie: Natalia Narewska KPODR zaprasza KONKURS EKOLOGICZNY Minikowo 2 lipca Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie zaprasza wszystkich zainteresowanych do udziału w konkursie wiedzy Z EKOLOGIĄ NA TY Konkurs odbędzie się 2 lipca 2016 roku podczas Targów Rolno-Przemysłowych AGRO-TECH w Minikowie, od godz. 10:00. W ramach konkursu przewidziano nagrody w postaci krzewów ufundowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu. Serdecznie zapraszamy do sprawdzenia swojej wiedzy. 5

6 ekonomika Rynek mleka Ceny mleka wciąż spadek... Od stycznia 2014 roku można zaobserwować spadek ceny mleka w województwie kujawskopomorskim. W kwietniu 2016 roku cena mleka wyniosła 0,95 zł/l i była o 5 groszy niższa niż w marcu, a jednocześnie niższa w stosunku do kwietnia poprzedniego roku o 14,4%, czyli o 16 gr/l (wykres 1). Dwa lata temu cena w kwietniu była o 33% wyższa niż w kwietniu bieżącego roku. Średnia cena mleka w Polsce była w kwietniu o 7 groszy wyższa niż w naszym województwie (wykres 2). Ceny podobne do obecnych można było spotkać w 2010 roku. w latach , wg GUS Wykres 2 Średnie ceny mleka w Polsce w latach , wg GUS Prognozę cen mleka w Polsce na nadchodzący okres sporządzono 23 marca 2016 roku. Według Biura Analiz i Programowania ARR cena mleka w najbliższych miesiącach może utrzymać się na poziomie z marca lub spadać. Przewidywana cena w czerwcu ma się mieścić w widełkach 1,02 1,07 zł/l, natomiast we wrześniu pomiędzy 1,02 a 1,09 zł/l (wykres 3). Wykres 3 Ceny skupu mleka 6 Dla lepszego obrazu sytuacji w gospodarstwach utrzymujących bydło mleczne można porównać jeden z podstawowych kosztów produkcji, jakim są ceny paszowych mieszanek uzupełniających dla krów mlecznych. Średnia cena tej paszy w Polsce w kwietniu 2016 roku kształtowała się na poziomie 1163 zł/t (wykres 4) i była niższa od ceny w roku ubiegłym o 9,1% (o 106 zł/t).

7 Rynek mleka Wykres 4 Średnie ceny sprzedaży paszowych mieszanek uzupełniających dla krów mlecznych w latach , wg MRiRW Sytuacja na polskim rynku mleka jest bardzo zła. Obecne ceny mleka w Polsce są na poziomie cen z 2010 roku, jednakże średnie ceny mieszanek pasz uzupełniających w tamtym czasie były niższe o około 36%. W większości krajów na świecie, podobnie jak w Polsce, od 2014 roku utrzymuje się tendencja spadkowa cen skupu mleka. Wykres 5 Średnie ceny skupu mleka przedsiębiorstw, wg FAMMU/FAPA Warto też spojrzeć na wykres pokazujący wzrost lub spadek światowych cen produktów mlecznych opracowany przez Global Dairy Trade (GDT) platformę aukcyjną zajmującą się międzynarodowym handlem produktami mlecznymi. Dwa razy w miesiącu odbywają się na niej aukcje, w których biorą udział firmy z ponad 90 krajów. Jak widać, ceny produktów mlecznych na świecie w okresie od stycznia do maja 2016 roku spadły do poziomu cen z 2004 roku. Od maja bieżącego roku notowania zaczynają minimalnie rosnąć. Stanisław Pater 7 Wykres 6 Indeks GDT cen produktów mlecznych na świecie średnie dla lat

8 Regulacje prawne Nowe zasady obrotu ziemią 30 kwietnia weszła w życie ustawa o obrocie ziemią, zgodnie z którą wstrzymana zostaje sprzedaż państwowych gruntów na 5 lat, z wyjątkiem nieruchomości rolnych do 2 ha, gruntów położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych oraz innych przeznaczonych na cele nierolne, np. pod budownictwo mieszkaniowe, centra biznesowo-logistyczne czy składy magazynowe ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z ustawą zasadniczo nabywcami nieruchomości rolnych mogą być tylko rolnicy indywidualni. Wyjątkiem jest m.in. nabywanie ziemi przez osoby bliskie sprzedającemu, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa oraz kościoły i związki wyznaniowe. W przypadku innych podmiotów na sprzedaż ziemi musi zostać uzyskana zgoda prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Nabycie nieruchomości będzie trwale połączone z wymogiem osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz zakazem zbywania i wydzierżawiania zakupionej ziemi przez 10 lat. Tylko w przypadkach losowych zgodę na sprzedaż ziemi przed upływem tego terminu będzie mógł wydać sąd. Jednak podstawową formą zagospodarowania państwowych gruntów rolnych będzie dzierżawa. Z danych ANR wynika, że najwyższe czynsze w ostatnim okresie uzyskano w województwach: kujawsko-pomorskim (27,4 dt/ha), wielkopolskim (26,3 dt/ha) i zachodniopomorskim (18,7 dt/ha). Ustawa o wstrzymaniu sprzedaży ziemi dała upoważnienie ministrowi rolnictwa do wyznaczania wysokości stawek czynszu. Takiego rozporządzenia na razie nie ma. Według ekspertów, średni czynsz powinien kształtować się na poziomie 6 dt/ha, tj. ok. 400 zł rocznie. Ustawa reguluje też prywatny obrót ziemią; zakłada, że nabywcą ziemi rolnej może być jedynie rolnik indywidualny, czyli osoba fizyczna, która osobiście gospodaruje na gruntach do 300 ha, ma kwalifikacje rolnicze oraz zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego. Nowe zasady obrotu nieruchomościami nie dotyczą nabywania ziemi w wyniku dziedziczenia, orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego. Ograniczeniom nie będzie podlegać też obrót prywatnymi działkami rolnymi do 0,3 ha. Podobnie jest w przypadku siedlisk gruntów rolnych zabudowanych o powierzchni do 0,5 ha, które w dniu wejścia w życie nowych przepisów będą zajęte pod budynki mieszkalne oraz budynki, budowle i urządzenia niewykorzystywane dotychczas do produkcji rolniczej, wraz z gruntami do nich przyległymi umożliwiającymi ich właściwe wykorzystanie, jeżeli grunty te tworzą zorganizowaną całość gospodarczą oraz nie zostały odrolnione. Nie jest też ograniczony obrót nieruchomościami rolnymi, które w dniu wejścia w życie ustawy w ostatecznych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu są przeznaczone na cele inne niż rolne. Piotr Sawa Kwoty mleczne Z najnowszych danych GUS wynika, że średnia cena skupu mleka w Polsce w kwietniu wynosiła 102,35 zł/hl. Jest to 3,3% mniej niż przed miesiącem, o 12,1% mniej niż przed rokiem i aż o 1/3 mniej niż na przełomie 2013 i 2014 roku. Na dodatek według danych Agencji Rynku Rolnego w roku 2014/2015 kwota krajowa przeznaczona dla dostawców hurtowych (producentów mleka) w Polsce została przekroczona o 580,3 mln kg, czyli o 5,85%, co skutkowało wniesieniem do budżetu unijnego karnych opłat w wysokości 659,8 mln zł. Z około 63,5 tys. producentów mleka, którzy przekroczyli limity, 1/3 będzie musiała zapłacić karę do 1 tys. zł, 1/3 od 1 do 5 tys. zł, a 2 tys. osób ponad 50 tys. zł. W sumie 12 tys. rolników przekroczyło limit o 1%, a połowa o 5%. Do 15 lutego rolnicy wpłacili do budżetu państwa 264,8 mln zł z tytułu opłat. Ze względu na duży spadek cen skupu mleka, od 1 sierpnia 2016 roku ma ruszyć program pomocy dla producentów, którzy przekroczyli limit przyznanej im kwoty mlecznej w roku 2014/2015. Program ten będzie polegał na umorzeniu w całości lub części opłat za przekroczenie kwot indywidualnych. Rolnik we wniosku o umorzenie opłaty, skierowanym do ministra rolnictwa, będzie musiał przedstawić swoją sytuację materialną, aby decyzja w sprawie udzielenia mu pomocy nie pozostawiała wątpliwości, że jest uzasadniona. Proponowana pomoc dla rolników wyniesie maksymalnie 395 mln zł. Pomoc będzie dotyczyła całkowitego lub częściowego umorzenia II i III raty opłaty tylko dla tych rolników, którzy uiścili I ratę opłaty należnej od producentów mleka za przekroczenie kwot indywidualnych za 2015 rok. Piotr Sawa 8

9 NAUKA PRAKTYCE Szkolenie polowe Chrząstowo 17 maja Co w polu piszczy? W każdym sezonie wegetacyjnym rolnicy muszą zmagać się z innymi warunkami atmosferycznymi. Niejednokrotnie pogoda nie sprzyja zasiewom i rosnącym już roślinom. Również sezon 2015/2016 jest specyficzny zarówno jesienią, jak na przełomie roku i obecnie wiosną. Oziminy od początku wzrostu zmagały się ze skrajnym brakiem wody. Wielotygodniowy brak opadów utrudnił roślinom wzrost, a rolnikom ich ochronę przed szkodnikami, chwastami i chorobami. Chociaż presja tych ostatnich była znikoma, niemniej jednak na niektórych plantacjach wykonanie zabiegów fungicydowych mogło okazać się konieczne. Kolejnym ciosem dla ozimin były silne mrozy, które z początkiem roku wystąpiły na terenie całego kraju. Przy braku okrywy śnieżnej i jednocześnie niedostatecznym zahartowaniu roślin, w wielu przypadkach nastąpiło ich wysmolenie i wyprzenie, co wpłynęło na ich dalszy wzrost wiosną po ruszeniu wegetacji. Najbardziej wrażliwe na skrajne warunki pogodowe są rzepak ozimy oraz jęczmiona ozime i właśnie w tych zasiewach obserwowano największe uszkodzenia. Często tak silne, że plantacje trzeba było po zimie zlikwidować. Corocznie Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie organizuje dla rolników spotkania, na których naukowcy i specjaliści zajmujący się problemami wzrostu i ochrony roślin uprawnych przekazują swoją wiedzę i doświadczenie. Spotkanie takie pod nazwą Co w polu piszczy zorganizowano 17 maja po raz ósmy, wspólnie ze Stacją Doświadczaną Oceny Odmian COBORU w Chrząstowie. Głównym tematem poruszanym w tym roku na polach doświadczalnych Stacji był brak wody w środowisku oraz jego wpływ na stan roślin na poszczególnych etapach wegetacji. Pierwszym prelegentem był prof. dr hab. inż. Dariusz Jaskulski, kierownik Katedry Podstaw Produkcji Roślinnej i Doświadczalnictwa Wydziału Rolnictwa Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Omówił warunki panujące jesienią 2015 roku oraz ich wpływ na rośliny uprawne. Następnie słuchacze pojechali na plantacje doświadczalne rzepaku ozimego, gdzie przedstawiciele firm nawozowych i nasiennych przedstawili zagadnienia dotyczące nawożenia, składników pokarmowych oraz czynników wpływających na plonowanie. Po powrocie na teren Stacji jej pracownicy oprowadzili rolników po kolekcji odmian i omówili różnice odmianowe, które są widoczne w tym roku. Tradycyjnie na zakończenie szkolenia odbył się poczęstunek. I chociaż pogoda nie sprzyjała, wielu rolników zostało do samego końca, nie bacząc na zimno i wiatr. Realizacja polowych spotkań w Chrząstowie byłaby trudna bez wspólnych działań różnych instytucji i firm okołorolniczych. W tym roku do organizacji włączyły się tradycyjnie SDOO Chrząstowo i UTP w Bydgoszczy oraz firmy Caldena, BAG Precision Farming, Rapool, ATR Agrohandel oraz Bayer CropScience, której przedstawiciel omówił wiosenne zabiegi herbicydowe. Natalia Narewska 9

10 KPODR zaprasza DNI POLA Grubno czerwca XX DNI POLA w Grubnie Trwają przygotowania do XX Kujawsko-Pomorskich DNI POLA na kolekcji odmian roślin uprawnych w Grubnie koło Chełmna. Obecny sezon wegetacji roślin ozimych stał się wielkim wyzwaniem. Przebieg pogody i długo utrzymujący się okres suszy glebowej bardzo niekorzystnie wpłynęły na rozwój roślin. Nie przetrwały okresu zimowego liczne odmiany w kilku gatunkach. Konsekwencją wypadnięć stały się wiosenne przesiewy i zmiany płodozmianowe. Zdecydowany deficyt opadów notowany w ubiegłym roku w okresie letnio-jesiennym spowodował nierównomierne, opóźnione wschody roślin oraz słabsze ich rozkrzewienie i ukorzenienie. W styczniu notowano w naszym regionie obniżenie temperatur do minus C przy braku okrywy śnieżnej, co doprowadziło do uszkodzeń plantacji. Wiele z nich ucierpiało w tak dużym stopniu, że musiano je zlikwidować, częściowo lub całkowicie. Niektóre pozostawione uprawy na skutek znacznych uszkodzeń rozwijały się tak słabo, że wymagały szybkiej regeneracji i starannej ochrony. To zadanie trudne dla rolników, wymagające wyczucia i znajomości potrzeb roślin w zależności od ich fazy rozwojowej i kondycji. W trudnych wegetacyjnie warunkach organizujemy jubileuszową, dwudziestą edycję naszej największej polowej imprezy Kujawsko-Pomorskich DNI POLA w Grubnie, które odbędą się czerwca. Zapraszamy na bogatą kolekcję odmian, którą już od jesieni przygotowujemy na polu demonstracyjnym gospodarstwa Janiny Madej. Pole to traktujemy jako poligon produkcji roślinnej. Współpracując z wszystkimi polskimi i kilkoma zagranicznymi ośrodkami hodowli roślin, firmami nasiennymi i chemicznymi, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Oddział w Przysieku chce zaprezentować nowości odmianowe w zbożach, kukurydzy, rzepaku, bobowatych, a także ziemniaku, roślinach poplonowych i energetycznych. Jesienią zakładając nową kolekcję odmianową wysiano około 130 odmian form ozimych. Były to przede wszystkim zboża (87 odmian) i rzepak (41). Wiosną kolekcja jest uzupełniana formami jarymi zbóż (ok. 65 odmian) oraz kukurydzy, soi, słonecznika i ziemniaków (łącznie ok. 80). Na poletkach w Grubnie realizowane są też różnorodne warianty programów ochrony i nawożenia roślin. Współpracując z hodowlami i firmami chemicznymi staramy się w obiektywny sposób zaprezentować całą kolekcję, tworząc porównywalne warunki rozwoju roślin poprzez wybór pola, termin siewu, uprawę roli, ochronę i nawożenie. Wszystko, co prezentujemy na polu demonstracyjnym, służy przede wszystkim celom upowszechnieniowym. Każdy zainteresowany w całym sezonie, począwszy od okresu przedsiewnych prac uprawowych aż do zbiorów, może monitorować przebieg kolejnych prac polowych i etapy rozwoju roślin. Szerokie i często znacznie zróżnicowane spektrum kreacji poszczególnych gatunków i wariantów ochronno-nawozowych jest doskonałym materiałem porównawczym dla każdego rolnika. Kolekcja służy przede wszystkim edukacji, porównaniom, zaś obserwacje dokonane na tak szerokim materiale roślinnym mogą być pomocne w podejmowaniu decyzji produkcyjnych. Dlatego w Grubnie organizowane są warsztaty, szkolenia i konferencje polowe nie tylko przez nasz Ośrodek, ale również przez szkołę rolniczą i poszczególne firmy chemiczne czy nawozowe. DNI POLA to nie tylko kolekcja odmian. Towarzyszą jej: konferencja Problemy agrotechniki ziemniaka związane z warunkami agrometeorologicznymi (sobota: referaty godz i warsztaty polowe godz , niedziela: konsultacje godz ); konsultacje z przedstawicielami firm uczestniczących w tworzeniu kolekcji roślinnej (ośrodki hodowli roślin, firmy chemiczne i nawozowe); wystawa rolnicza (ciągniki i maszyny rolnicze, budownictwo inwentarskie, hodowla roślin i nasiennictwo, nawozy, środki ochrony roślin, pasze, usługi dla rolnictwa prezentowane przez ok. 200 firm); pokazy pracy maszyn (godz ); kiermasze (materiał szkółkarski, rękodzieło, artykuły spożywcze i inne); konsultacje z przedstawicielami instytucji działających w otoczeniu rolnictwa. Serdecznie zapraszamy na XX Kujawsko-Pomorskie DNI POLA czerwca w Grubnie koło Chełmna, w godz Wstęp, parking, informator bezpłatne. Stanisław Szwejka fot. M. Rząsa 10