Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne.

Transkrypt

1 Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne. Terminy i definicje 1. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym 1) Ochrona podstawowa ochrona przed porażeniem elektrycznym w przypadku braku uszkodzenia. Zgodnie z Część 4-41 dla instalacji, sieci i urządzeń niskiego napięcia ochrona podstawowa odpowiada głównie ochronie przed dotykiem bezpośrednim. 2) Ochrona przy uszkodzeniu ochrona przed porażeniem elektrycznym przy pojedynczym uszkodzeniu. 3) Porażenie prądem elektrycznym skutki patofizjologiczne spowodowane przepływem prądu elektrycznego przez ciało ludzkie lub ciało zwierzęcia. 4) Przeszkoda ochronna (elektryczna), bariera ochronna (elektryczna) część zabezpieczenia przed niezamierzonym dotykiem bezpośrednim, ale nie zabezpieczająca przed dotykiem bezpośrednim w wyniku działania zamierzonego. 5) Przegroda ochronna (elektryczna) część zabezpieczenia przed dotykiem bezpośrednim ze wszystkich normalnych kierunków dostępu. 6) Obudowa ochronna (elektryczna) obudowa otaczająca części wewnętrzne urządzenia dla zapobieżenia dostępowi do niebezpiecznych części czynnych ze wszystkich stron. 7) Zasięg ręki przestrzeń dostępna dla dotyku zawarta pomiędzy dowolnym punktem powierzchni, gdzie człowiek zwykle stoi lub porusza się, a granicą, którą może człowiek dosięgnąć ręką w dowolnym kierunku bez użycia innych przedmiotów. 8) Osoba wykwalifikowana (w zakresie elektryki) osoba mająca stosowne wykształcenie i doświadczenie zapewniające jej unikanie niebezpieczeństw i zapobieganie ryzyku, jakie może stwarzać elektryczność. 9) Osoba poinstruowana (w zakresie elektryki) osoba odpowiednio poinformowana lub nadzorowana przez osobę wykwalifikowaną w sposób zapewniający jej unikanie niebezpieczeństw i zapobieganie ryzyku, jakie może stwarzać elektryczność. 10) Osoba postronna osoba, która nie jest ani osobą wykwalifikowaną, ani osobą poinstruowaną. 2. Środki ochrony dodatkowej 1) Środek ochrony oznacza środek ochrony składający się ze środka ochrony podstawowej i środka ochrony przy uszkodzeniu lub z obu środków równocześnie. 91

2 2) Samoczynne wyłączenie zasilania spowodowanie przerwy w jednym lub większej liczbie przewodów linii, w wyniku samoczynnego zadziałania urządzenia ochronnego w przypadku uszkodzenia. 3) Ekran (przewodzący) część przewodząca, która otacza lub oddziela obwody elektryczne i/lub przewody. 4) Ekran ochronny (elektryczny) ekran przewodzący, stosowany do oddzielenia obwodu elektrycznego i/lub przewodów od niebezpiecznych części czynnych. 5) Ekranowanie ochronne (elektryczne) oddzielenie obwodów elektrycznych i/lub przewodów od niebezpiecznych części czynnych ekranem ochronnym, elektrycznie przyłączonym do połączenia wyrównawczego ochronnego i przeznaczonym do ochrony przed porażeniem elektrycznym. 6) Separacja podstawowa separacja pomiędzy obwodami lub pomiędzy obwodem a ziemią uzyskana za pomocą izolacji podstawowej. 7) Separacja ochronna (elektryczna) rozdzielenie jednego obwodu elektrycznego od innych w wyniku zastosowania: izolacji podwójnej, lub izolacji podstawowej i ekranowania ochronnego, lub izolacji wzmocnionej. 8) Separacja elektryczna środek ochrony, który izoluje niebezpieczny obwód czynny od wszystkich innych obwodów i części, od ziemi i uniemożliwia dotknięcie tego obwodu. 9) Napięcie bardzo niskie ELV każde napięcie nieprzekraczające odpowiedniej granicy określonej w IEC (ELV jest akronimem terminu extra-low-voltage ). 10) Układ SELV układ elektryczny, w którym napięcie nie może przekroczyć wartości ELV. 11) Układ PELV układ elektryczny, w którym napięcie nie może przekroczyć wartości ELV. 3. Sprawdzanie środków ochrony 1) Część czynna przewód lub część przeznaczona do pracy pod napięciem w warunkach normalnych, łącznie z przewodem neutralnym, lecz z wyjątkiem przewodu PEN oraz przewodów PEM lub PEL. 2) Część przewodząca dostępna część przewodząca urządzenia, której można dotknąć, nie będąca normalnie pod napięciem, i która może znaleść się pod napięciem, jeżeli zawiedzie izolacja podstawowa. 3) Część przewodząca obca część przewodząca nie będąca częścią instalacji elektrycznej i mogąca przyjmować potencjał elektryczny, zwykle potencjał elektryczny lokalnej ziemi. 4) Napięcie dotykowe rażeniowe napięcie pomiędzy częściami przewodzącymi, które są dotykane jednocześnie przez człowieka lub zwierzę. 92

3 5) Napięcie dotykowe spodziewane napięcie pomiędzy jednocześnie dostępnymi częściami przewodzącymi, kiedy części te nie są dotykane przez człowieka lub zwierzę. 6) Prąd dotykowy, prąd rażeniowy prąd elektryczny, który przepływa przez ciało człowieka lub zwierzęcia, w przypadku dotyku jednej części dostępnej lub większej ich liczby elektrycznej instalacji lub urządzenia (izolowane stanowisko) zespół czynników, dzięki którym człowiek lub zwierzę dotykając części przewodzącej dostępnej, która może stać się częścią czynną niebezpieczną, są chronieni dzięki dużej impedancji środowiska (na przykład izolowanych ścian i izolowanych podłóg), oraz w wyniku nieistnienia uziemionych części przewodzących. 4. Przewody ochronne 1) Przewód ochronny przewód przeznaczony do celów bezpieczeństwa. 2) Przewód ochronny wyrównawczy przewód ochronny przeznaczony do połączenia wyrównawczego ochronnego. 3) Przewód ochronny wyrównawczy, uziemiony przewód ochronny wyrównawczy z połączeniem przewodzącym do ziemi. 4) Przewód ochronny wyrównawczy, nieuziemiony przewód ochronny wyrównawczy bez połączenia przewodzącego do ziemi. 5) Przewód wyrównawczy funkcjonalny przewód przeznaczony do połączenia funkcjonalnego. 6) Przewód uziemiający funkcjonalny przewód uziemiający przeznaczony do uziemienia funkcjonalnego. 7) Przewód liniowy przewód będący w czasie normalnej pracy sieci pod napięciem i przeznaczony do przesyłu energii elektrycznej, ale nie będący ani przewodem neutralnym, ani przewodem środkowym. 8) Połączenia wyrównawcze połączenia elektryczne pomiędzy częściami przewodzącymi w celu wyrównania potencjałów (ekwipotencjalizacji). 9) Połączenia wyrównawcze ochronne nie wyrównawcze dla celów bezpieczeństwa np. ochrona przed porażeniem elektrycznym. 10) Główny zacisk uziemiający (główna szyna uziemiająca) zacisk lub szyna, które są częścią układu uziemiającego instalacji i umożliwiają połączenie elektryczne pewnej liczby przewodów w celach uziemieniowych. 11) Część przewodząca dostępna część przewodząca urządzenia, której można dotknąć, nie będąca normalnie pod napięciem, i która może się znaleźć pod napięciem, gdy zawiedzie izolacja podstawowa. 12) Część przewodząca obca część przewodząca niestanowiąca części instalacji elektrycznej i zdolna do wprowadzenia potencjału elektrycznego, zwykle po- 93

4 94 tencjału ziemi lokalnej przewód połączenia ochronnego z połączeniem przewodzącym do ziemi. 5. Uziemienia 1) Część przewodząca niestanowiąca części instalacji elektrycznej i zdolna do wprowadzenia potencjału elektrycznego, zwykle potencjału ziemi lokalnej. 2) Główny zacisk uziemiający (główna szyna uziemiająca) zacisk lub szyna, które są częścią układu uziemiającego instalacji i umożliwiają połączenie elektryczne pewnej liczby przewodów w celach uziemieniowych. 3) Uziom część przewodząca, która może być umieszczona w specyficznym ośrodku przewodzącym, np. betonie, w elektrycznym styku z ziemią. 4) Przewód uziemiający przewód, który zapewnia drogę lub część przewodzącej drogi, pomiędzy danym punktem sieci, instalacji lub urządzenia a uziomem. 5) Uziemienie to celowo wykonane elektryczne połączenie części urządzeń lub instalacji elektrycznej z przedmiotem metalowym znajdującym się w ziemi, zwanym uziomem. 6) Uziemienie ochronne to uziemienie jednego lub wielu punktów sieci, instalacji lub urządzenia dla celów bezpieczeństwa. 7) Uziemienia robocze (funkcjonalne) to uziemienie jednego lub wielu punktów sieci, instalacji lub urządzenia dla celów innych niż bezpieczeństwo elektryczne. 8) Instalacja uziemiająca wszystkie elektryczne połączenia i urządzenia występujące w uziemieniu sieci instalacji i urządzeń. 9) Uziom fundamentowy część przewodząca umieszczona w ziemi pod fundamentem budynku lub, co jest lepszym rozwiązaniem, osadzona w betonie fundamentu budynku, zwykle w postaci zamkniętej pętli. 6. Sieci elektroenergetyczne 1) System elektroenergetyczny zespół urządzeń i instalacji przeznaczonych do wytwarzania, przesyłania i rozdzielania energii elektrycznej. 2) Sieci instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji paliw. 3) Sieć elektroenergetyczna zespół połączonych wzajemnie linii i stacji elektroenergetycznych przeznaczonych do przesyłania i rozdzielania energii elektrycznej. 4) Sieć przesyłowa siec elektroenergetyczna najwyższych lub wysokich napięć, za której ruch sieciowy odpowiedzialny jest operator systemu przesyłowego. 5) Sieć dystrybucyjna sieć elektroenergetyczna wysokich, średnich i niskich napięć, za której ruch sieciowy odpowiedzialny jest operator systemu dystrybucyjnego.

5 6) Stacja elektroenergetyczna zespół urządzeń elektroenergetycznych wraz z niezbędnymi budowlami, umieszczony w jednym miejscu i przeznaczony do przetwarzania, transformacji i/lub rozdzielania energii elektrycznej. 7) Rozdzielnia zespół urządzeń rozdzielczych (łączniki, szyny zbiorcze itp.) określonego napięcia umożliwiających dokonywanie czynności łączeniowych pomiędzy liniami, transformatorami i/lub innymi urządzeniami elektrycznymi, będący częścią stacji elektroenergetycznej lub tworzący stację rozdzielczą. 8) Rozdzielnica urządzenia elektroenergetyczne przeznaczone do rozdziału energii elektrycznej oraz do zasilania i sterowania odbiorników tej energii wykonane całkowicie u wytwórcy lub zestawione w miejscu zainstalowania z części o znacznym stopniu scalenia wykonanych u wytwórcy. 9) Przyłącze odcinek lub element sieci służący do połączenia urządzeń, instalacji lub sieci odbiorcy o wymaganej przez niego mocy przyłączeniowej z siecią przedsiębiorstwa elektroenergetycznego świadczącego na rzecz tego odbiorcy usługę przesyłania lub dystrybucji. 10) Bezpieczeństwo energetyczne stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię elektryczną w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. 11) Linia elektroenergetyczna zespół przewodów, materiałów izolacyjnych i odpowiednich akcesoriów przeznaczony do przesyłania energii elektrycznej pomiędzy dwoma punktami sieci elektroenergetycznej. 12) Moc przyłączeniowa moc czynna planowana do pobierania lub wprowadzania do sieci, określona w umowie o świadczenie usługi przyłączenia jako wartość maksymalna ze średnich wartości tej mocy w okresie 15 minut, służąca do zaprojektowania przyłącza. 13) Moc zwarciowa iloczyn prądu zwarciowego w określonym punkcie sieci i umownej wartości napięcia, najczęściej napięcia roboczego. 14) Punkt neutralny sieci wielofazowej wspólny punkt połączonych w gwiazdę uzwojeń urządzenia n-fazowego, np. transformatora elektroenergetycznego lub transformatora uziemiającego. 15) Urządzenia urządzenia techniczne stosowane w procesach energetycznych. 16) Wartość nominalna odpowiednia przybliżona wartość liczbowa stosowana do oznaczenia lub wyróżnienia elementu, przyrządu lub urządzenia. 17) Wartość znamionowa wartość przypisana, zasadniczo przez wytwórcę, dla określenia warunków pracy elementowi, przyrządowi lub urządzeniu. 95

6 7. Linie kablowe 96 1) Kabel jest to przewód elektroenergetyczny o budowie przystosowanej do układania bezpośrednio w ziemi. 2) Linia kablowa kabel wielożyłowy lub wiązka kabli jednożyłowych w układzie wielofazowym albo jedno- lub wielożyłowych kabli połączonych równolegle, łącznie z osprzętem, we wspólnym rowie kablowym lub przestrzeni i łączących urządzenia jedno- lub wielofazowe albo jedno- lub wielobiegunowe. 3) Trasa kablowa pas terenu lub przestrzeni, w którym ułożone są jedna lub więcej linii kablowych. 4) Napięcie znamionowe linii napięcie międzyprzewodowe w przypadku prądu przemiennego lub międzybiegunowe w przypadku prądu stałego, na które linia jest zbudowana. 5) Pomieszczenie kablowe pomieszczenie w budynku przeznaczone do ułożenia kabli w celu ich rozprowadzenia do rozdzielnic, sterowni itp. 6) Kanał kablowy kanał w stropie, podłodze lub w ziemi przykryty płytami zdejmowalnymi, przeznaczony do układania kabli, nie przystosowany do poruszania się obsługi w jego wnętrzu. 7) Tunel kablowy tunel przeznaczony do układania kabli, w których może przebywać obsługa. 8) Estakada kablowa konstrukcja nadziemna przeznaczona do układania kabli oraz instalacji i urządzeń technologicznych. 9) Szyb kablowy wydzielony obudowany pionowy kanał łączący więcej niż dwie kondygnacje budynku, przeznaczony do ułożenia w nim kabli. 10) Osprzęt elektroenergetyczny linii kablowych zbiór elementów przeznaczonych do łączenia, rozgałęzienia lub zakończenia kabli np. mufy, głowice, złączki, końcówki. 11) Odległość pozioma odległość między rzutami prostopadłymi przedmiotów na płaszczyznę poziomą. 12) Odległość pionowa odległość między rzutami prostopadłymi przedmiotów na płaszczyznę pionową. 13) Skrzyżowanie miejsce na trasie linii kablowej, w którym jakakolwiek część rzutu poziomego linii kablowej przecina lub pokrywa jakąkolwiek część rzutu poziomego innej linii kablowej lub innego urządzenia podziemnego albo naziemnego i przeszkód naturalnych. 14) Zbliżenie miejsce na trasie linii kablowej, w którym odległość między linią kablową a inną linią kablową, urządzeniem podziemnym lub drogą komunikacyjną itp. jest mniejsza niż odległość dopuszczalna dla danych warunków układania bez stosowania przegród lub osłon zabezpieczających, w których nie występuje skrzyżowanie.

7 15) Osłona linii kablowej konstrukcja przeznaczona do ochrony kabla przed uszkodzeniem czynnikami zewnętrznymi. Rozróżnia się następujące rodzaje osłon: przykrycie osłona ułożona nad kablem w celu ochrony przed mechanicznym uszkodzeniem z góry, przegroda osłona ułożona wzdłuż kabla w celu oddzielenia go od sąsiedniego kabla lub innych urządzeń, osłona otaczająca osłona chroniąca kabel ze wszystkich stron, dzielona lub nie dzielona, np. rura, osłona otwarta osłona chroniąca kabel z jednej, dwóch lub trzech stron. 16) Ściana przeciwpożarowa przegroda z drzwiami przeciwpożarowymi, służąca do podziału tunelu lub pomieszczenia kablowego na strefy pożarowe, wykonana z materiałów niepalnych. 17) Gródź przeciwpożarowa przegroda przeciwpożarowa stosowana w kanałach lub szybach kablowych, wykonana w całym przekroju poprzecznym kanału lub szybu kablowego wykonana z materiałów niepalnych. 18) Osłona trudnopalna osłona nie podtrzymująca płomienia w temperaturze otoczenia. 8. Ochrona odgromowa i przepięciowa 1) Instalacja uziemiająca ogół połączonych między sobą uziomów, przewodów uziomowych oraz przewodów uziemiających i zastosowanych do tego celu elementów przewodzących, np. płaszcze kabli. 2) Instalacja wyrównywania potencjałów całość połączonych między sobą przewodów wyrównawczych oraz elementów spełniających podobne zadania (np. osłony, inne elementy przewodzące), instalacja wyrównywania potencjałów może być równocześnie instalacją uziemiającą lub częścią instalacji uziemiającej. 3) Ochrona przepięciowa podstawowa środki ochrony stosowane w obwodach sieci zasilającej oraz liniach przesyłu sygnałów najczęściej w miejscach dojścia do obiektów; zadaniem ochrony przepięciowej podstawowej jest ograniczenie energii udarów do poziomów dopuszczalnych dla większości urządzeń pracujących w obiekcie. 4) Ochrona przepięciowa dodatkowa elementy lub układy ochronne przeznaczone do ograniczania energii impulsów przepuszczanych przez układy ochrony podstawowej do gwarantowanego przez producenta poziomu dopuszczalnego dla danego urządzenia. 5) Połączenia wyrównawcze część wewnętrznego urządzenia piorunochronnego redukująca różnice potencjałów wywołanych przez prąd piorunowy. 97

8 6) Napięcie udarowe krótkotrwały przebieg napięcia jednokierunkowego, które bez żadnych oscylacji narasta od zera do wartości szczytowej, a następnie, znacznie wolniej, maleje do zera; napięcie to charakteryzują następujące parametry: biegunowość, wartość szczytowa, umowny czas czoła, umowny czas do półszczytu. 7) Prąd udarowy krótkotrwały przebieg prądu jednokierunkowego, który bez żadnych oscylacji narasta od zera do wartości szczytowej, a następnie, znacznie wolniej, maleje do zera; prąd ten charakteryzują następujące parametry: biegunowość, wartość szczytowa, umowny czas czoła, umowny czas do półszczytu. 8) Hybrydowy generator udarów generator udarów dostarczający napięcie udarowe określonego kształtu w warunkach bez obciążenia (R > 100 Ω), i prąd udarowy określonego kształtu w warunkach zwarcia (R = 0,1 Ω). 9. Elementy i urządzenia ograniczające przepięcia 1) Urządzenie do ograniczania przepięć SPD (ang. Surge Protective Device) urządzenie do ograniczania przepięć przejściowych i oprowadzania prądów piorunowych. Zawiera co najmniej jeden element nieliniowy. 2) Ograniczenie napięcia działanie SPD, które powoduje, że każde napięcie przekraczające określoną wartość jest przez SPD ograniczane. 3) Ograniczanie prądu działanie SPD, zawierającego co najmniej jeden nieliniowy element ograniczający prąd, które powoduje, że każdy prąd przekraczający określoną wartość jest przez SPD ograniczany. 4) SPD typu ograniczającego napięcie SPD charakteryzujące się dużą impedancją przy braku przepięcia, która zmienia się gwałtownie w odpowiedzi na wystąpienie udaru napięciowego. Zwykle elementami ograniczającymi napięcia są warystory i diody ograniczające. 5) SPD typu ucinającego napięcie SPD charakteryzujące się dużą impedancją, przy braku przepięcia, która zmienia się w sposób ciągły w miarę wzrostu napięcia i prądu udarowego. Zwykle elementami ucinającymi napięcia są iskierniki, iskierniki gazowane i tyrystory. Ten typ SPD jest czasem nazywany crowbar type. 6) Napięciowy poziom ochrony (U p ) wartość większa od najwyższej wartości zmierzonej napięć ograniczania. 7) Czas odpowiedzi na prąd czas niezbędny do tego, aby element ograniczający prąd zadziałał przy określonym prądzie i określonej temperaturze. 8) Odporność na prądy udarowe właściwość SPD, która pozwala na przepływ określoną ilość razy, przez SPD, prądu udarowego o określonym kształcie i określonej wartości szczytowej. 9) SPD wielostopniowe SPD, które zawiera więcej niż jeden element ograniczający napięcie. Elementy te mogą być oddzielone elektrycznie lub nie, za pomocą 98

9 elementu szeregowego. Powyższe elementy mogą być typu ucinającego lub obniżającego napięcie. 10) Największe napięcie trwałej pracy (U c ) najwyższa wartość skuteczna napięcia przemiennego lub największa wartość napięcia stałego, jakie może być w sposób trwały doprowadzone do gałęzi ochrony SPD. 11) Znamionowy prąd wyładowczy (I n ) wartość szczytowa udaru prądowego 8/20 przepływającego przez SPD. 12) Największy prąd wyładowczy (I max ) wartość szczytowa prądu udarowego 8/20 przepływającego przez SPD, I max > I n 13) Prąd udarowy (I imp ) prąd udarowy definiowany przez wartość szczytową i ładunek Q. 14) Wytrzymałość zwarciowa największa spodziewana wartość prądu zwarcia, który SPD może wytrzymać. 15) Dodatkowe zabezpieczenie nadprądowe urządzenie nadprądowe (np. bezpiecznik lub wyłącznik), które jest częścią instalacji i jest umieszczone na zewnątrz od strony zasilania przed SPD, aby zapobiec jego przegrzaniu i uszkodzeniu w przypadku, gdy nie jest ono w stanie przerwać prądu zwarciowego o częstotliwości sieciowej. 16) Udarowe napięcie zapłonu ogranicznika jest to największa wartość napięcia osiągnięta przed zapłonem w czasie trwania udaru napięciowego o danym kształcie i biegunowości, włączonego do zacisków ogranicznika. 17) Czas do zapłonu ogranicznika odstęp pomiędzy umownym początkiem udaru oraz chwilą zapłonu ogranicznika. Czas ten wyrażony jest w mikrosekundach (lub nanosekundach). 99