Aneta Prymaka, Centrum Nauki Kopernik

Transkrypt

1 Aneta Prymaka, Centrum Nauki Kopernik Centrum Nauki Kopernik tuż tuż... Rok 2008 był przełomowy dla Centrum Nauki Kopernik. W lipcu rozpoczęła się w Warszawie budowa jego siedziby. Ma być zakończona w 2010 roku. Niemal wszystkie wystawy stałe, które znajdą się w Centrum, weszły w fazę produkcji. Działania programowe, w sposób interaktywny popularyzujące naukę, przyciągnęły setki tysięcy osób. Zostało to docenione - po raz drugi wyróżniono nas nagrodą Popularyzator Nauki. Centra nauki z powodzeniem działają na całym świecie i wciąż powstają nowe. Przyciągają tłumy odwiedzających: grupy szkolne oraz indywidualnych gości, którzy na specjalnie zaprojektowanych stanowiskach samodzielnie przeprowadzają doświadczenia lub obserwacje. Nie ma tu, jak w tradycyjnych muzeach, gablot z napisem nie dotykać". Przeciwnie - w centrach nauki goście są zachęcani nie tylko do dotykania eksponatów, ale do samodzielnego przeprowadzania na nich eksperymentów. Jak mówi chińskie przysłowie ( Opowiedz mi, a wkrótce zapomnę. Pokaż mi, może zapamiętam. Pozwól mi dotknąć, a zrozumiem") i jak dowodzą badania naukowe, uczenie się poprzez samodzielne doświadczanie jest najbardziej skuteczne. Od czasu gdy wybitny fizyk prof. Frank Oppenheimer założył w 1969 roku pierwszą tego typu instytucję - Exploratorium w San Francisco - na całym świecie powstało ponad 500 centrów nauki. W Europie Środkowo- Wschodniej działają od niedawna. Wiele z nich jest jeszcze na etapie projektowania, wiele w trakcie tworzenia, niektóre już działają, m.in. w Czechach, na Węgrzech, w Słowenii oraz w Polsce, gdzie ruch nowych centrów nauki jest bardzo silny. OD POMYSŁU DO KOPERNIKA Idea stworzenia w Warszawie takiej instytucji pojawiła się w środowisku naukowców i popularyzatorów nauki w latach 90. W 1996 roku zorganizowali oni Festiwal Nauki oraz Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS, które przyciągnęły tłumy zainteresowanych, ujawniając ogromne społeczne zapotrzebowanie w tej dziedzinie. Grunt pod stworzenie centrum nauki został przygotowany. Inicjatywę, po raz pierwszy zaprezentowaną w 1997 roku przez twórców Festiwalu i Pikniku: prof. Łukasza Turskiego (obecnie przewodniczącego rady programowej Centrum) i prof. Magdalenę Fikus (członka rady), podjęły władze stolicy w porozumieniu z Rządem RP. W 2004 roku ówczesny prezydent Warszawy Lech Kaczyński powołał zespół ds. realizacji projektu Centrum Nauki, kierowany przez Roberta Firmhofera, obecnie dyrektora Centrum. Zespół, współpracując ściśle z radą programową, opracował koncepcję ekspozycji stałej oraz przygotował dokumenty dla przyszłej instytucji. W wyniku porozumienia (a następnie umowy) pomiędzy miastem stołecznym Warszawa, Ministerstwem Nauki i Informatyzacji oraz Ministerstwem Edukacji Narodowej 4 lipca 2006 roku powołano instytucję kultury Centrum Nauki Kopernik. Wszyscy trzej organizatorzy uczestniczą w finansowaniu działalności bieżącej; miasto finansuje także budowę siedziby Centrum, a Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - tworzenie wystawy stałej oraz wyposażenie planetarium. KOPARKI PRZED PRACĄ TAŃCZĄ 28 lipca 2008 tuż nad Wisłą (w sąsiedztwie Mostu Świętokrzyskiego i Biblioteki Uniwersyteckiej) przedstawiciele władz Warszawy, CNK oraz wyłonionego w przetargu wykonawcy budynku, firmy Warbud, uroczyście wbijali łopaty na placu budowy. - Z radości zatańczyły nawet koparki - żartowali, a niezwykły taniec pokazywały niemal wszystkie media w Polsce. Rozpoczęła się budowa siedziby Centrum Nauki Kopernik.

2 Budowa CNK Fot: CNK Plac budowy. Centrum Nauki Kopernik w Warszawie powstaje tuż nad Wisłą, w sąsiedztwie Mostu Świętokrzyskiego i Biblioteki Uniwersyteckiej Projekt budynku wyłoniono w międzynarodowym konkursie w 2005 roku. Jego zwycięzcy - architekci z pracowni RAr-2 Laboratorium Architektury z Rudy Śląskiej - przekonali jury doskonałym wpisaniem budynku w otoczenie oraz idealnym dopasowaniem do potrzeb funkcjonalnych instytucji. Niewysoki gmach (12 metrów) o dwóch kondygnacjach naziemnych pomieści na powierzchni 15 tys. m2 wystawy stałe i czasowe, laboratoria, pracownie, centrum konferencyjne, kawiarnie, restauracje oraz część biurową. W kondygnacji podziemnej znajdzie się parking i warsztat, w którym będą wytwarzane nowe wystawy oraz konserwowane bieżące.

3 Galeria dla młodzieży Fot: CNK Uczniowie i studenci, najtrudniejsza grupa odbiorców dla każdego centrum nauki, będą mogli np. przemawiać w parlamencie, przekonując się jak na określone zwroty i hasła reagują przedstawiciele poszczególnych opcji politycznych. Nad zaprojektowaniem i wykonaniem Galerii dla młodzieży pracuje niemiecka firma Archimedes Charakterystycznym elementem będzie planetarium, usytuowane w bryle przypominającej wyglądem głaz narzutowy. Na dachu znajdzie się niezwykły ogród, a wokół Park Odkrywców, z urządzeniami do naukowych zabaw i eksperymentów pod gołym niebem, zewnętrzną galerią sztuki, amfiteatrem. Harmonogram zakłada, że pierwszy moduł budynku (z większą częścią wystaw stałych) zostanie oddany dla publiczności w pierwszej połowie, a cała inwestycja - w drugiej połowie 2010 roku. UKŁADY DYNAMICZNE I ZAGADKA KRYMINALNA Budynek Centrum Nauki Kopernik wypełni oryginalna wystawa, składająca się z około 500 urządzeń i interaktywnych stanowisk do przeprowadzania eksperymentów z różnych dziedzin nauki. Została ona podzielona na sześć działów-galerii: Świat w ruchu, Człowiek i środowisko, Korzenie cywilizacji, Strefa światła, Galeria dla młodzieży oraz część dla najmłodszych (3-6 lat). Koncepcja wystawy jest autorskim projektem zespołu Centrum. Zaprojektowaniem i wykonaniem poszczególnych galerii zajmują się renomowani specjaliści z Europy oraz Dział Produkcji i Eksploatacji CNK. Najbardziej zaawansowane są prace nad dwiema największymi galeriami: Świat w ruchu i Człowiek i środowisko. W listopadzie 2006 roku przetarg na nie wygrało konsorcjum holenderskich firm Bruns i NorthernLight; obecnie niektóre urządzenia są już gotowe. W dziale Świat w ruchu będzie można poznawać układy dynamiczne - od mikroświata, ruchu elektronów skutkującego przepływem prądu, poprzez rozchodzenie się światła, dźwięku aż do kosmicznych wędrówek planet, gwiazd i galaktyk. Człowiek i środowisko pokaże wzajemne interakcje ludzi i środowiska, w którym żyją; zagadnienia związane z anatomią i fizjologią człowieka (i porównanie jej z innymi ssakami), medycyną, ekologią. Nietypowym działem będą Korzenie cywilizacji. Tu znajdzie się miejsce dla humanistyki, trudnej do przedstawienia w formie interaktywnych eksponatów, często więc pomijanej w centrach nauki. Zwiedzający będą się zastanawiać, co decyduje o rozwoju cywilizacji, co go napędza, a co hamuje. Poznają kamienie milowe w rozwoju nauki, techniki i sztuki, zastanowią się, jaki może być w przyszłości. Dział ten projektuje i wytwarza niemiecka firma Huettinger. Firma ta produkuje też część eksponatów do galerii Strefa światła (drugą część wytwarza Centrum Nauki Kopernik). Będzie to wystawa fabularyzowana, wciągnie zwiedzających w kryminalną historię: złoczyńca dopuszcza się wielu przestępstw, by przejąć władzę nad miastem, korzystając przy tym ze swojego genialnego umysłu i arcybogatej wiedzy. Na jego drodze staje inspektor policji - wybitny fizyk, stosujący naukowe metody śledcze... Zwiedzający tropi przestępcę przeprowadzając naukowe eksperymenty z optyki geometrycznej i falowej, wykorzystując zjawiska wywoływane przez promieniowanie o różnych długościach fali, nowoczesne technologie optyczne oraz zjawiska związane z postrzeganiem wzrokowym. Dwie kolejne galerie Centrum zostały skierowane do specyficznych grup: do młodzieży (17-25 lat) oraz dzieci w wieku 3-6 lat oraz ich rodziców i opiekunów. Najmłodsi, poprzez zabawę, będą uczyć się rozpoznawać kształty, dźwięki i kolory. Koncepcja i projekt wystawy został wyłoniony w konkursie, wygranym przez młodych polskich artystów, Karolinę Perrin i Łukasza Wesołowskiego. Nastolatki i tzw. młodzi dorośli" są bardzo wymagającą grupą odbiorców, często omijającą centra nauki.

4 Dlatego prace nad galerią poprzedzone zostały badaniami ich potrzeb oraz zainteresowań. Na wystawie poruszone zostaną zagadnienia związane z psychologią, różnymi rodzajami relacji międzyludzkich, a także relacjami człowiek-maszyna lub człowiek-program komputerowy, zjawiskami społecznymi, rozwojem nauki i techniki czy najnowszymi wynalazkami. Nad wykonaniem tej galerii pracuje niemiecka firma Archimedes. PIKNIK NAUKOWY I INNE DZIAŁANIA PROGRAMOWE Idea Centrum zaczęła się od Pikniku Naukowego, teraz Centrum ów Piknik współtworzy. Od 2008 roku Kopernik jest - wraz z Polskim Radiem - współorganizatorem tej największej w Europie imprezy plenerowej popularyzującej naukę. Naukowcy w zrozumiały sposób tłumaczą odwiedzającym tajniki swojej pracy, zapraszają do doświadczeń i eksperymentów. Ubiegłoroczny Piknik poświęcony był językowi nauki; odwiedziło go ponad sto tysięcy osób! W tym roku impreza odbędzie się 30 maja, jak zawsze na Rynku Nowego Miasta i Podzamczu w Warszawie, a jej tematem przewodnim będzie astronomia. Mimo braku siedziby Centrum Nauki Kopernik organizuje działania promujące naukę. Od ponad dwóch lat wystawa objazdowa Eksperymentuj! odwiedza szkoły w całej Polsce. Jest też atrakcją imprez popularyzujących naukę oraz akcji Lato i Zima w Mieście. Na wystawę składa się kilkanaście interaktywnych urządzeń, umożliwiających samodzielne przeprowadzanie doświadczeń z fizyki, chemii, biologii, matematyki. Jest to świetne uzupełnienie szkolnej edukacji, chętnie wykorzystywane przez nauczycieli do wyjaśniania omawianych na lekcjach zjawisk. Warsztaty familijne Fot: CNK Mimo braku siedziby Kopernik cały czas promuje naukę. Szczególnie popularne są warsztaty familijne, w których dzieci i ich rodzice lub dziadkowie wspólnie przeprowadzają doświadczenia Ogromną popularnością cieszą się warsztaty familijne, skierowane głównie do rodzin. Dzieci w wieku 5-8 lat oraz ich rodzice lub dziadkowie wspólnie przeprowadzają doświadczenia wyjaśniające codzienne zjawiska, np. skąd w kontakcie bierze się prąd czy jak działa płyta kompaktowa. Ważną częścią działalności Centrum jest integrowanie środowiska zajmującego się popularyzacją nauki oraz promowanie wykorzystania eksperymentów w szkolnych zajęciach. Organizuje cykliczną konferencję Pokazaćprzekazać" dla prowadzących pokazy naukowe, podczas której kilkadziesiąt osób (w tym wielu nauczycieli) wymienia się doświadczeniami i doskonali swój warsztat. Prowadzi też, wraz z Fundacją Partners Polska, konkurs Wystrzałowa lekcja na scenariusz lekcji z użyciem eksperymentu, skierowany do nauczycieli biologii, chemii oraz fizyki i astronomii szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Ma on zachęcać pedagogów do przygotowywania i realizowania własnych scenariuszy lekcji, wykorzystujących eksperymenty i pokazujących obecność nauki w codziennym życiu. CORAZ WIĘCEJ CENTRÓW NAUKI W POLSCE W ostatnich latach w Polsce powstało blisko 20 projektów mających na celu stworzenie centrum nauki lub interaktywnych wystaw; niektóre z nich już działają (np. w Krakowie, Gdyni, Szczecinie). Tworzą coraz prężniej działające środowisko. Co roku - poczynając od przedstawiciele projektów spotykają się na konferencji organizowanej przez Centrum Nauki Kopernik, by dyskutować o wspólnych problemach i szukać rozwiązań. Nawiązują także współpracę z centrami w naszym regionie Europy (podczas ostatniej konferencji gościem specjalnym był Vlastimil Volak, dyrektor niedawno otwartego Centrum Nauki Techmania w Pilznie).

5 Powered by TCPDF ( Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Siedziba nad Wisłą Fot: CNK Tak będzie wyglądać Centrum w 2010 roku. W bryle przypominającej głaz narzutowy usytuowane zostanie planetarium (1), na dachu znajdzie się ogród (2), a wokół Park Odkrywców (3) z urządzeniami do eksperymentów, galerią sztuki i amfiteatrem W 2011 roku Centrum Nauki Kopernik będzie gospodarzem międzynarodowej konferencji ECSITE (European Network of Science Centres and Museums). Co roku uczestniczy w niej blisko tysiąc osób z całego świata. Jako że Centrum planuje połączyć konferencję ECSITE z Piknikiem Naukowym, pojawi się także szansa zaprezentowania polskiej nauki na międzynarodowym forum.