ROZKŁAD MATERIAŁU Z CHEMII W KLASIE III 1 godzina/ tydzień Anna Trela- Skupińska

Transkrypt

1 ROZKŁAD MATERIAŁU Z CHEMII W KLASIE III 1 godzina/ tydzień Anna Trela- Skupińska Temat i numer kolejny lekcji Zagadnienia programowe Wymagania: podstawowe (P) ponadpodstawowe (PP) Uczeń: Uczeń: Przykłady metod i form pracy 1. Organizacja pracy. Przypomnienie regulaminu pracowni i zasad BHP. Co już wiemy o węglu? Przypomnienie zasad współpracy Integracja grupy Omówienie wymagań i przedmiotowego systemu oceniania Gry i zabawy integrujące grupę Pokaz ciekawych eksperymentów chemicznych Omówienie podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

2 Dział 9: WĘGLOWODORY Temat lekcji 1. (2) Różnorodność związków organicznych? Zagadnienia programowe podstawowe (P) Uczeń: Wymagania: ponadpodstawowe (PP) Uczeń: Przykłady metod i form pracy Łączenie się atomów węgla w długie łańcuchy Węglowodory nasycone alkany Zasady nazewnictwa związków organicznych Szereg homologiczny Podstawy izomerii F wyjaśnia, które związki chemiczne nazywa się związkami organicznymi; pisze wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne oraz zna nazwy dziesięciu pierwszych węglowodorów nasyconych; wyjaśnia pojęcie: szereg homologiczny; pisze wzór ogólny alkanów. podaje przykład doświadczenia wykazującego obecność węgla w związkach organicznych; tłumaczy, dlaczego węgiel tworzy dużo związków chemicznych. Wyjaśnienie pojęć: chemia organiczna, węglowodory, alkany węglowodory nasycone, szereg homologiczny, F izomeria Wykrywanie węgla w produktach pochodzenia organicznego Pisanie wzorów sumarycznych, półstrukturalnych i strukturalnych dziesięciu pierwszych alkanów Modelowanie cząsteczek alkanów Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

3 2.(3) właściwości węglowodorów nasyconych? 3.(4)Czy istnieją węglowodory nienasycone? 4.(5) Właściwości alkenów Właściwości fizyczne węglowodorów nasyconych Właściwości chemiczne węglowodorów nasyconych Alkeny, czyli węglowodory nienasycone Szereg homologiczny etenu Właściwości węglowodorów nienasyconych na przykładzie etenu Polimeryzacja etenu wie, jakie niebezpieczeństwo stwarza brak wystarczającej ilości powietrza podczas spalania węglowodorów nasyconych. wskazuje źródło występowania etenu w przyrodzie; pisze wzór ogólny alkenów i zna zasady ich nazewnictwa; pisze wzór sumaryczny etenu; opisuje właściwości fizyczne i bada właściwości chemiczne etenu. wyjaśnia, w jaki sposób właściwości fizyczne alkanów zależą od liczby atomów węgla w ich cząsteczkach; pisze równania reakcji spalania węglowodorów nasyconych przy pełnym i ograniczonym dostępie tlenu; bada właściwości chemiczne alkanów; uzasadnia nazwę węglowodory nasycone. buduje model cząsteczki i pisze wzór sumaryczny i strukturalny etenu; podaje przykład doświadczenia, w którym można w warunkach laboratoryjnych otrzymać eten; wykazuje różnice we właściwościach węglowodorów nasyconych i nienasyconych; pisze równania reakcji spalania alkenów oraz reakcji przyłączania wodoru i bromu; wyjaśnia, na czym polega reakcja polimeryzacji i potrafi zapisać jej przebieg na przykładzie tworzenia się polietylenu. Wyjaśnienie, w jaki sposób właściwości fizyczne alkanów zależą od liczby atomów węgla w ich cząsteczkach Badanie właściwości chemicznych alkanów Pisanie równań reakcji całkowitego i niecałkowitego spalania węglowodorów nasyconych Pogadanka na temat, jakie niebezpieczeństwo stwarza brak wystarczającej ilości powietrza podczas spalania węglowodorów nasyconych Poznanie szeregu homologicznego alkenów Opisywanie właściwości fizycznych i badanie właściwości chemicznych etenu Budowanie modelu cząsteczki etenu Wskazywanie różnic we właściwościach węglowodorów nasyconych i nienasyconych Pisanie równań reakcji spalania alkenów oraz reakcji przyłączania wodoru i bromu Wyjaśnienie, na czym polega reakcja polimeryzacji i zapisanie jej przebiegu na przykładzie tworzenia się polietylenu Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

4 5.(6)Inne węglowodory nienasycone. 6.(7) właściwości alkinów. 7.(8)Rodzaje paliw i ich charakterystyka. 8.(9) Powtórzenie wiadomości o węglowodorach. 9.(10) Praca klasowawęglowodory. Otrzymywanie i właściwości etynu (acetylenu) Szereg homologiczny etynu Reakcje chemiczne alkinów Gaz ziemny i ropa naftowa jako źródła węglowodorów Produkty przeróbki ropy naftowej i ich zastosowanie pisze wzór ogólny alkinów i zna zasady ich nazewnictwa; opisuje właściwości fizyczne acetylenu; pisze wzór sumaryczny etynu (acetylenu); zna zastosowanie acetylenu. wskazuje źródła występowania węglowodorów w przyrodzie; wymienia produkty przeróbki ropy naftowej, omawia ich właściwości i zastosowanie wyjaśnia zasady obchodzenia się z cieczami łatwo palnymi. buduje model cząsteczki i pisze wzór sumaryczny i strukturalny acetylenu; opisuje metodę otrzymywania acetylenu z karbidu; bada właściwości chemiczne acetylenu; pisze równania reakcji spalania alkinów oraz reakcji przyłączania wodoru i bromu wskazuje podobieństwa we właściwościach alkenów i alkinów. omawia proces destylacji ropy naftowej; omawia właściwości i rodzaje benzyny; F wyjaśnia pojęcia: liczba oktanowa, benzyna bezołowiowa. F Otrzymywanie i badanie właściwości etynu (acetylenu) Poznanie szeregu homologicznego etynu Opisywanie metody otrzymywania acetylenu z karbidu Badanie właściwości acetylenu Budowanie modelu cząsteczki acetylenu Pisanie równań reakcji przyłączania wodoru i bromu Wskazywanie podobieństwa we właściwościach alkenów i alkinów Wskazywanie źródeł występowania węglowodorów w przyrodzie Omówienie procesu destylacji ropy naftowej Wymienianie produktów przeróbki ropy naftowej, omówienie ich właściwości i zastosowania Wyjaśnianie zasad obchodzenia się z cieczami łatwo palnymi Praca z tekstem (materiałami źródłowymi) Praca w grupach Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

5 10.(11) Omówienie wyników sprawdzianu. Podanie poprawnych odpowiedzi Poprawne rozwiązanie zadań w zeszytach Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

6 Dział 10: POCHODNE WĘGLOWODORóW Temat lekcji Zagadnienia programowe podstawowe (P) Uczeń: Wymagania: ponadpodstawowe (PP) Uczeń: Przykłady metod i form pracy 1(12)Jaki związek tworzy się podczas fermentacji owoców? 2.(13)Charakterystyka alkoholi. Alkohole jako pochodne węglowodorów Budowa cząsteczki alkoholi (grupa funkcyjna) Fermentacja alkoholowa Właściwości alkoholu metylowego i alkoholu etylowego Szereg homologiczny alkoholi Alkohole wielowodorotlenowe (wielohydroksylowe) F definiuje alkohol i podaje wzór ogólny alkoholi jednowodorotlenowych; pisze wzory sumaryczne i strukturalne alkoholi o krótkich łańcuchach; wymienia właściwości alkoholu metylowego i alkoholu etylowego. wyjaśnia pojęcie: grupa funkcyjna; wyjaśnia proces fermentacji alkoholowej; omawia właściwości alkoholu metylowego i etylowego; pisze równania reakcji spalania alkoholi; omawia trujące działanie alkoholu metylowego i szkodliwe działanie alkoholu etylowego na organizm człowieka; podaje przykłady alkoholi wielowodorotlenowych glicerolu (gliceryny, propanotriolu) oraz glikolu etylenowego (etanodiolu) F; pisze wzory sumaryczne i strukturalne alkoholi wielowodorotlenowych; omawia właściwości fizyczne alkoholi wielowodorotlenowych i podaje przykłady ich zastosowania. Wprowadzenie pojęcia pochodne węglowodorów Przedstawienie i modelowanie cząsteczek alkoholi Sprawdzenie, na czym polega fermentacja alkoholowa Badanie właściwości alkoholu metylowego i alkoholu etylowego Pisanie równań reakcji spalania alkoholi Poznanie szeregu homologicznego alkoholi Zapoznanie się z budową i właściwościami alkoholi wielowodorotlenowych F Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

7 3.(14)W jaki sposób powstaje kwas octowy? 4.(15)Charakterystyka kwasów karboksylowych. Fermentacja octowa Kwas karboksylowy i grupa karboksylowa Kwas octowy, budowa cząsteczki i właściwości Kwas mrówkowy, budowa cząsteczki i właściwości Szereg homologiczny kwasów karboksylowych zapisuje wzór grupy karboksylowej; wyjaśnia pojęcia: grupa karboksylowa i kwas karboksylowy; pisze wzory i omawia właściwości kwasu octowego i kwasu mrówkowego; pisze wzory wybranych kwasów karboksylowych. omawia właściwości kwasu octowego i kwasu mrówkowego; bada właściwości rozcieńczonego roztworu kwasu octowego; pisze równania reakcji spalania i dysocjacji jonowej kwasów: mrówkowego i octowego; pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji kwasów karboksylowych (mrówkowego i octowego) z metalami i z zasadami; wyprowadza wzór ogólny kwasów karboksylowych. Przeprowadzenie fermentacji octowej Omówienie właściwości kwasu octowego i kwasu mrówkowego Badanie właściwości rozcieńczonego kwasu octowego Pisanie równań reakcji spalania i dysocjacji jonowej kwasów: mrówkowego i octowego Pisanie w formie cząsteczkowej równania reakcji kwasów karboksylowych (mrówkowego i octowego) z metalami i z zasadami Wyprowadzenie wzoru ogólnego kwasów karboksylowych Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

8 5.(16)poznajemy kwasy tłuszczowe. Znane nasycone kwasy tłuszczowe Budowa i właściwości nasyconych kwasów tłuszczowych Przykład nienasyconego kwasu tłuszczowego Właściwości nienasyconego kwasu tłuszczowego podaje przykłady nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych i pisze ich wzory; wymienia właściwości kwasów tłuszczowych. bada właściwości kwasów tłuszczowych; pisze równania reakcji spalania kwasów tłuszczowych; omawia warunki reakcji kwasów tłuszczowych z wodorotlenkami i pisze równania tych reakcji; wyjaśnia, czym różnią się tłuszczowe kwasy nasycone od nienasyconych; pisze równania reakcji kwasu oleinowego z wodorem i z bromem. Badanie właściwości kwasów tłuszczowych Pisanie równań reakcji spalania kwasów tłuszczowych Omówienie warunków reakcji kwasów tłuszczowych z wodorotlenkami i pisanie równań tych reakcji Wyjaśnienie, czym różnią się nasycone kwasy tłuszczowe od nienasyconych kwasów tłuszczowych Pisanie równań reakcji kwasu oleinowego z wodorem i z bromem 6.(17) Zastosowanie kwasów karboksylowych. Mydła sole wyższych kwasów karboksylowych Mydła sodowe i potasowe Mydła magnezowe i wapniowe a twardość wody F Budowa mydła a mechanizm usuwania brudu Detergenty i ich wpływ na środowisko definiuje mydła jako sole kwasów tłuszczowych; stosuje nazwy chemiczne mydeł; dzieli mydła na rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie; zna budowę mydła; wie, co to są detergenty. otrzymuje mydło sodowe i potasowe; pisze równanie reakcji otrzymywania stearynianu sodu, porównuje zachowanie się mydła w twardej i miękkiej wodzie; wie, na czym polega mechanizm usuwania brudu, opisuje mechanizm usuwania brudu, wie, jaki jest wpływ detergentów na środowisko. Otrzymywanie mydeł: sodowego i potasowego Pisanie równań reakcji otrzymywania mydeł Porównanie zachowania się mydła w twardej i miękkiej wodzie Omówienie budowy cząsteczki mydła i mechanizmu usuwania brudu Pogadanka na temat popularnych detergentów i ich wpływu na środowisko Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

9 7. (18)Co tak ładnie pachnie? Otrzymywanie estrów Budowa cząsteczek estrów i ich nazwy Właściwości estrów Przykłady estrów i ich zastosowanie definiuje ester. opisuje doświadczenie otrzymywania estrów w warunkach szkolnej pracowni chemicznej; wskazuje występowanie estrów; omawia właściwości fizyczne estrów; pisze wzory, równania reakcji otrzymywania i stosuje prawidłowe nazewnictwo estrów; pisze równania reakcji hydrolizy estrów; wymienia przykłady zastosowania wybranych estrów. Otrzymywanie estru Badanie właściwości estru Omówienie właściwości estrów Pisanie równań reakcji otrzymywania oraz hydrolizy estrów Wymienianie przykładów zastosowania wybranych estrów 8.(19) Poznajemy inne pochodne węglowodorów. 9.(20)Powtórzenie wiadomości o pochodnych węglowodorów. Budowa i właściwości amin Budowa i właściwości aminokwasów zna wzór grupy aminowej; wie, co to są aminy; wie, co to są aminokwasy; opisuje budowę cząsteczek aminokwasów. opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metyloaminy; opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glicyny; wyjaśnia, w jaki sposób obecność grup funkcyjnych wpływa na właściwości związku. Wyjaśnienie budowy cząsteczek amin Omówienie właściwości amin Omówienie budowy cząsteczek aminokwasów Badanie właściwości glicyny Omówienie zależności miedzy budową cząsteczki (obecnością grup funkcyjnych) a właściwościami związku. Praca z tekstem (materiałami źródłowymi) Praca w grupach 10.(21) Praca klasowapochodne węglowodorów. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

10 11.(22) omówienie wyników sprawdzianu. Podanie poprawnych odpowiedzi Poprawne rozwiązanie zadań w zeszytach Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa

11 Dział 11: SUBSTANCJE O ZNACZENIU BIOLOGICZNYM Temat lekcji 1.(23) Dlaczego zimą jemy więcej tłuszczów? Zagadnienia programowe podstawowe (P) Uczeń: Wymagania: ponadpodstawowe (PP) Uczeń: Przykłady metod i form pracy Pochodzenie i właściwości fizyczne tłuszczów Budowa cząsteczki i właściwości chemiczne tłuszczów Próba akroleinowa Rola tłuszczów w odżywianiu definiuje tłuszcze; podaje przykłady występowania tłuszczów w przyrodzie; omawia pochodzenie tłuszczów i ich właściwości fizyczne; odróżnia tłuszcze roślinne od zwierzęcych oraz tłuszcze stałe od ciekłych; wie, jak odróżnić tłuszcz od oleju mineralnego; pisze wzór cząsteczki tłuszczu i omawia jego budowę. wykazuje doświadczalnie nienasycony charakter oleju roślinnego; wyjaśnia, na czym polega próba akroleinowa; tłumaczy pojęcie: reakcja rozpoznawcza wyjaśnia rolę tłuszczów w żywieniu. Prezentacja różnych tłuszczów: roślinnych i zwierzęcych oraz stałych i ciekłych Badanie nienasyconego charakteru tłuszczu roślinnego Badanie właściwości tłuszczów Pokaz próba akroleinowa Wyjaśnienie roli tłuszczów w żywieniu 2.(24)W jaki sposób przerabia się tłuszcze? Zmydlanie tłuszczów produkcja mydła Utwardzanie tłuszczów i produkcja margaryny omawia procesy hydrolizy i zmydlania tłuszczu; omawia rolę tłuszczów w przemyśle; zna proces produkcji margaryny. pisze równanie reakcji zmydlania tłuszczu; tłumaczy proces utwardzania tłuszczów i pisze równanie reakcji tłuszczu ciekłego (trioleinianu glicerolu) z wodorem. Otrzymywanie mydła z masła Pisanie równania reakcji zmydlania tłuszczów Wytłumaczenie procesu utwardzania tłuszczów i pisanie równania reakcji tłuszczu ciekłego (trioleinianu glicerolu) z wodorem Zapoznanie się z procesem produkcji margaryny 50

12 3.(25) związki budulcowe naszego organizmu Występowanie i rola biologiczna białek Skład pierwiastkowy i budowa cząsteczek białek Normy spożycia białek wie, że aminokwasy są podstawowymi jednostkami budulcowymi białek; omawia rolę białek w budowaniu organizmów; podaje skład pierwiastkowy białek; zna normy spożycia białka. doświadczalnie sprawdza skład pierwiastkowy białek; wyjaśnia rolę aminokwasów w budowaniu białka; wyjaśnia, na czym polega wiązanie peptydowe; wyjaśnia przemiany, jakim ulega spożyte białko w organizmach. Wprowadzenie i wyjaśnienie pojęcia aminokwas Zapoznanie z budową białek Badanie składu pierwiastkowego białek Wyjaśnienie, na czym polega wiązanie peptydowe Wyjaśnienie przemian, jakim ulega spożyte białko w organizmach 4.(26) Poznajemy właściwości białka. Badanie właściwości fizycznych i chemicznych białek Denaturacja białka Reakcje charakterystyczne białek Wykrywanie białek w różnych pokarmach omawia właściwości fizyczne białek; wymienia i omawia reakcje charakterystyczne (rozpoznawcze) dla białek. bada działanie temperatury i różnych substancji chemicznych na białka; wyjaśnia pojęcia: koagulacja i denaturacja białka; wykrywa białko w produktach spożywczych za pomocą reakcji charakterystycznych. Badanie właściwości białek Wyjaśnienie pojęć: koagulacja i denaturacja białka Wykrywanie białek w produktach spożywczych za pomocą reakcji charakterystycznych Zebranie informacji o białkach 5.(27)Dlaczego owoce są słodkie? Glukoza jako produkt fotosyntezy Właściwości glukozy Reakcje charakterystyczne glukozy Wykrywanie glukozy w produktach spożywczych zna i pisze wzór ogólny cukrów; pisze równanie reakcji otrzymywania glukozy w procesie fotosyntezy; wyjaśnia pojęcia: cukier i węglowodany; podaje przykłady cukrów prostych i pisze ich wzory sumaryczne. bada właściwości glukozy; pisze równanie reakcji spalania glukozy i omawia znaczenie tego procesu w życiu organizmów; wykrywa glukozę w owocach i warzywach za pomocą reakcji charakterystycznej (rozpoznawczej) próby Trommera. Omówienie procesu fotosyntezy Badanie właściwości glukozy i omówienie jej znaczenia dla organizmów Wyjaśnienie podstawowych pojęć związanych z cukrami Wykrywanie glukozy w owocach i warzywach za pomocą reakcji charakterystycznej (rozpoznawczej) próby Trommera 51

13 6.(28)Jakim cukrem słodzimy herbatę? Dwucukier sacharoza Występowanie i otrzymywanie sacharozy Właściwości i znaczenie sacharozy wyjaśnia, z jakich surowców roślinnych otrzymuje się sacharozę; pisze wzór sumaryczny sacharozy. bada właściwości sacharozy; pisze równanie hydrolizy sacharozy i omawia znaczenie tej reakcji dla organizmów. Badanie właściwości sacharozy Omówienie znaczenia reakcji hydrolizy dla organizmów 52

14 7.(29) charakterystyka wielocukrów. Cukier zapasowy roślin skrobia Występowanie i właściwości skrobi Znaczenie skrobi dla organizmów Reakcja charakterystyczna skrobi Wykrywanie skrobi w produktach spożywczych Celuloza to też cukier Występowanie celulozy Właściwości celulozy Zastosowanie celulozy produkcja papieru omawia występowanie i rolę skrobi w organizmach roślinnych; pisze wzór sumaryczny skrobi omawia rolę celulozy w organizmach roślinnych; wyjaśnia budowę cząsteczki celulozy; omawia właściwości celulozy; omawia zastosowania celulozy (w tym produkcję papieru. bada właściwości skrobi; przeprowadza reakcję charakterystyczną (rozpoznawczą) dla skrobi i wykrywa skrobię w produktach spożywczych. proponuje doświadczenie pozwalające zbadać właściwości celulozy; wyjaśnia potrzebę oszczędnego gospodarowania papierem. Badanie właściwości skrobi Przeprowadzanie reakcji charakterystycznej (rozpoznawczej) dla skrobi Wykrywanie skrobi w produktach spożywczych Wyjaśnienie budowy cząsteczki celulozy Obserwacja włókiem celulozowych Badanie właściwości celulozy Wyjaśnienie roli celulozy w produkcji papieru Dyskusja na temat oszczędnego gospodarowania papierem 8.(30)Włókna białkowe a celulozowe. Identyfikacja włókien celulozowych Pozyskiwanie, wady i zalety włókien pochodzenia zwierzęcego Identyfikacja włókien białkowych Występowanie, wady i zalety włókien pochodzenia roślinnego wymienia rośliny będące źródłem włókien celulozowych; wskazuje zastosowania włókien lnianych i bawełnianych; omawia pochodzenie i rodzaje włókien wełnianych; omawia wady i zalety włókien wełnianych; omawia pochodzenie i pozyskiwanie jedwabiu naturalnego; omawia wady i zalety jedwabiu naturalnego omawia wady i zalety włókien celulozowych na podstawie ich składu chemicznego; identyfikuje włókna celulozowe; identyfikuje włókna białkowe Prezentacja roślin (lub ich fotografii) będących źródłem włókien celulozowych Identyfikacja włókna celulozowego Wskazywanie zastosowań włókien lnianych i bawełnianych Omówienie pochodzenia włókien wełnianych i jedwabnych Identyfikacja włókna wełnianego Wskazywanie wad i zalet włókien wełnianych i jedwabnych (włókien białkowych) 53

15 9.(31)Powtórzenie wiadomości z działu 11 Praca z tekstem (materiałami źródłowymi) Praca w grupach 10.(32)Praca klasowa dział (33) Omówienie wyników sprawdzianu z działu (34)Substancje dodatkowe w żywności. Barwniki spożywcze Substancje zapachowe Przeciwutleniacze Środki zagęszczające Konserwowanie żywności podaje przykładowe barwniki stosowane w przemyśle spożywczym; podaje przykłady substancji zapachowych stosowanych w produkcji żywności; podaje przykłady środków zagęszczających i ich oznaczenia, wymienia produkty spożywcze; w których są stosowane; wymienia sposoby konserwowania żywności; podaje przykłady środków konserwujących żywność analizuje etykiety artykułów spożywczych i wskazuje zawarte w nich barwniki, przeciwutleniacze, środki zapachowe, zagęszczające konserwujące. wie, jaka jest pierwsza litera oznaczeń barwników, przeciwutleniaczy, środków zagęszczających i konserwantów. Podanie poprawnych odpowiedzi Poprawne rozwiązanie zadań w zeszytach Wskazanie przykładów barwników stosowanych w przemyśle spożywczym Analiza etykiet artykułów spożywczych i wskazywanie zawartych w nich barwników, przeciwutleniaczy, środków zapachowych, zagęszczających i konserwujących Wymienianie sposobów konserwowania żywności 54

16 13.(35) wpływ substancji szkodliwych na organizm człowieka. 14.(36) Dopalacze-zjawisko i zagrożenia. Substancje uzależniające Działanie substancji uzależniających na organizm człowieka wymienia co najmniej trzy przykłady substancji uzależniających; wskazuje miejsce występowania substancji uzależniających; wymienia podstawowe skutki użycia substancji uzależniających; zna przyczyny, dla których ludzie sięgają po substancje uzależniające. wymienia co najmniej sześć przykładów substancji uzależniających, wskazując ich miejsce występowania i skutki po zażyciu; zna społeczne, kulturowe i psychologiczne źródła sięgania po środki uzależniające; tłumaczy w jaki sposób niektóre substancje wpływają na organizm człowieka i co powoduje, że człowiek sięga po nie kolejny raz. Analiza tabeli dotyczącej środków uzależniających Wskazywanie przyczyn sięgania po substancje uzależniające Wyjaśnienie biochemicznego mechanizmu sięgania po substancje uzależniające Dyskusja na temat, w jaki sposób uniknąć sięgania po substancje uzależniające 55

17 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa