Autorzy: mgr inż. Mirosław Worobik mgr inż. Bożena Stępień mgr inż. Elżbieta Worobik

Transkrypt

1

2 Autorzy: mgr inż. Mirosław Worobik mgr inż. Bożena Stępień mgr inż. Elżbieta Worobik Recenzenci: mgr inż. Mieczysław Laszuk dr hab. Jerzy Demetraki - Paleolog Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Katarzyna Maćkowska Korekta merytoryczna i techniczna: mgr Anna Wojciechowska

3 Spis treści Wprowadzenie 3 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 5 1. Opis pracy w zawodzie 5 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego 6 II. Plany nauczania 13 III. Moduły kształcenia w zawodzie Podstawy zawodu 15 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 18 Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej 22 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 25 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 28 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych Produkcja rolnicza 35 Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych 38 Prowadzenie produkcji roślin uprawnych 42 Żywienie zwierząt gospodarskich 46 Wykonywanie zabiegów zoohigienicznych 49 Prowadzenie produkcji zwierzęcej Produkcja pszczelarska 55 Identyfikowanie stanów biologicznych rodziny pszczelej 59 Kierowanie rozwojem rodzin pszczelich wiosną 62 Rozpoznawanie chorób pszczół 66 Zakładanie pasieki 69 Prowadzenie pasieki wędrownej 72 Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej 76 Prowadzenie wychowu matek pszczelich 80 Przygotowanie pasieki do zimowania 83 Przetwarzanie produktów pasiecznych Gospodarstwo pasieczne w systemie agrobiznesu 89 Prowadzenie działalności rolniczo - pszczelarskiej 93 Zarządzanie jednostką gospodarczą 96 Prowadzenie marketingu w agrobiznesie Praktyka zawodowa 102 Prowadzenie gospodarstwa pasiecznego 104 Planowanie i prowadzenie wychowu matek pszczelich 107 2

4 Wprowadzenie Modułowy program nauczania dla zawodu pszczelarz jest przeznaczony do realizacji w zasadniczej szkole zawodowej oraz w szkole policealnej na podbudowie programowej szkoły dającej wykształcenie średnie. Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności oraz prezentowania właściwych postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny swoich możliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń. Kształcenie zawodowe na podstawie modułowego programu nauczania, poprzez powiązanie celów i materiału nauczania z procesem pracy i zadaniami zawodowymi umożliwia: przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań zawodowych na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone zakresy umiejętności, wiedzy i postaw zawodowych, integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że: preferowane są aktywizujące metody nauczania, które wyzwalają aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny ucznia, a także zmieniają rolę nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta, organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego, proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na osiąganie konkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanych umiejętności intelektualnych i praktycznych, które umożliwiają wykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie, wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej, program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące się w nim moduły i jednostki można aktualizować (modyfikować, uzupełniać lub wymieniać) nie burząc konstrukcji programu, po to by dostosowywać treści do zmieniających się potrzeb rynku pracy, rozwoju nauki i technologii oraz predyspozycji uczniów. Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających 3

5 zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. W strukturze programu wyróżnia się: założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych i literaturę. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu oraz propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu, zamieszczona w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie, przedstawia schemat powiązań (korelacji) między modułami, a jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół oraz nauczycielom planowanie i organizowanie procesu dydaktycznego. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych, który zawiera następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu zgodny z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy, oznaczający grupę modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. Przykładowy zapis kodowania modułu: 612[01].O1 612[01] symbol cyfrowy dla zawodu: pszczelarz, O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu. Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 612[01].O [01]. symbol cyfrowy dla zawodu: pszczelarz, O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu. 01 pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 4

6 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie pszczelarz może podejmować pracę w firmach specjalizujących się w produkcji i przetwarzaniu miodu oraz innych produktów pszczelich. Absolwent może prowadzić działalność gospodarczą - pasiekę lub indywidualne gospodarstwo rolne. Zadania zawodowe Do typowych zadań zawodowych należą: chów i hodowla pszczół, produkcja miodu i innych produktów pszczelich, marketing i sprzedaż produktów i usług. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: określać przyrodnicze i gospodarcze znaczenie chowu i hodowli pszczół, oceniać warunki przyrodnicze, ekonomiczne i społeczne produkcji rolniczej, ze szczególnym uwzględnieniem pszczelarstwa, dobierać kierunki produkcji pszczelarskiej oraz organizować i prowadzić pasiekę, stosując odpowiednie technologie w zależności od bazy pożytkowej, prowadzonej gospodarki pasiecznej, wielkości produkcji i potrzeb konsumentów, wyposażać pasiekę oraz obsługiwać podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w produkcji pszczelarskiej, pozyskiwać, konserwować i przechowywać produkty pszczele, przygotowywać produkty pszczele do sprzedaży zgodnie z obowiązującymi normami oraz prowadzić ich sprzedaż, planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się wychów matek pszczelich i tworzenie odkładów, rozpoznawać, zapobiegać i zwalczać stany anormalne w rodzinie pszczelej, choroby pszczół i szkodniki produktów pszczelich, planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologię produkcji roślinnej, planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologię produkcji zwierzęcej, stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej, prowadzić uproszczoną rachunkowość, 5

7 komunikować się z uczestnikami procesu pracy, stosować przepisy kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy, stosować przepisy prawa w zakresie wykonywanych zadań zawodowych, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności, udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, korzystać z literatury zawodowej oraz z doradztwa rolniczego, prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T, współpracować z organizacjami zajmującymi się pszczelarstwem, uczestniczyć w prawidłowym wykorzystaniu środków pomocowych dla pszczelarstwa, prowadzić działalność gospodarczą. 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla zawodu pszczelarz może być realizowany w zasadniczej szkole zawodowej dla młodzieży i dla dorosłych w formie stacjonarnej lub zaocznej oraz w szkole policealnej. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe umożliwia uczniowi zdobycie umiejętności podstawowych w zawodzie pszczelarz. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe zawarte są w module ogólnozawodowym i w modułach zawodowych. Moduły są podzielone na jednostki modułowe. Każda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące pewną logiczną całość. Realizacja szczegółowych celów kształcenia jednostek modułowych powinna zapewnić opanowanie umiejętności pozwalających na wykonywanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym kształtowaniu umiejętności zawodowych powinno być wykonywanie ćwiczeń zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych. Moduł 612[01].O1 Podstawy zawodu składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe treści kształcenia dotyczące przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, podstaw produkcji roślinnej i zwierzęcej, posługiwania się dokumentacją techniczną, stosowania 6

8 przepisów ruchu drogowego oraz stosowania technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywania czynności kontrolno-obsługowych. Moduł 612[01].Z1 Produkcja rolnicza składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje zagadnienia dotyczące: wykonywania zabiegów agrotechnicznych, prowadzenia produkcji roślin uprawnych, żywienia zwierząt gospodarskich i wykonywania zabiegów zoohigienicznych oraz organizacji produkcji zwierzęcej. Moduł 612[01].Z2 Produkcja pszczelarska składa się z dziewięciu jednostek modułowych i obejmuje zagadnienia dotyczące rozróżniania stanów biologicznych rodziny pszczelej, kierowania rozwojem rodzin pszczelich wiosną, rozpoznawania chorób pszczół, zakładania pasieki, prowadzenia pasieki wędrownej, prowadzenia różnych kierunków produkcji pasiecznej, prowadzenia wychowu matek pszczelich, przygotowania pasieki do zimowania oraz przetwarzania produktów pasiecznych. Moduł 612[01].Z3 Gospodarstwo pasieczne w systemie agrobiznesu składa się z trzech jednostek modułowych, których programy obejmują zagadnienia dotyczące prowadzenia działalności rolniczo - pszczelarskiej, zarządzania jednostką gospodarczą oraz prowadzenia marketingu w agrobiznesie. Moduł 612[01].Z4 Praktyka zawodowa - realizowany wyłącznie w szkole policealnej, posiada dwie jednostki modułowe, których programy obejmują zagadnienia dotyczące prowadzenia gospodarstwa pasiecznego oraz planowania i prowadzenia wychowu matek pszczelich. Wykaz modułów i jednostek modułowych przedstawiono w tabeli. 7

9 Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Wykaz modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 612[01].O1 Podstawy zawodu [01].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska [01].O1.02 Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej [01].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [01].O1.04 Stosowanie przepisów ruchu drogowego [01].O1.05 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych 22 Moduł 612[01].Z1 Produkcja rolnicza [01].Z1.01 Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych [01].Z1.02 Prowadzenie produkcji roślin uprawnych [01].Z1.03 Żywienie zwierząt gospodarskich [01].Z1.04 Wykonywanie zabiegów zoohigienicznych [01].Z1.05 Prowadzenie produkcji zwierzęcej 93 Moduł 612[01].Z2 Produkcja pszczelarska [01].Z2.01 Identyfikowanie stanów biologicznych rodziny pszczelej [01].Z2.02 Kierowanie rozwojem rodzin pszczelich wiosną [01].Z2.03 Rozpoznawanie chorób pszczół [01].Z2.04 Zakładanie pasieki [01].Z2.05 Prowadzenie pasieki wędrownej [01].Z2.06 Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej [01].Z2.07 Prowadzenie wychowu matek pszczelich [01].Z2.08 Przygotowanie pasieki do zimowania [01].Z2.09 Przetwarzanie produktów pasiecznych 78 Moduł 612[01].Z3 Gospodarstwo pasieczne w systemie agrobiznesu [01].Z3.01 Prowadzenie działalności rolniczo - pszczelarskiej [01].Z3.02 Zarządzanie jednostką gospodarczą [01].Z3.03 Prowadzenie marketingu w agrobiznesie 46 Razem

10 Orientacyjna liczba godzin na realizację programu dotyczy procesu kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej dla młodzieży. Na podstawie wykazu modułów oraz schematów układu jednostek modułowych w poszczególnych modułach sporządzono dydaktyczną mapę programu. Dydaktyczna mapa programu 612[01].O1 612[01].O [01].O [01].O [01].O [01].O [01].Z1 612[01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z2 612[01].Z [01].Z [01]Z [01].Z2.04 9

11 612[01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z3 612[01].Z4* 612[01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z4.02 *moduł jest realizowany w szkole policealnej Dydaktyczna mapa programu stanowi schemat powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymi i określa kolejność ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzystać przy planowaniu zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu oraz treści jednostek modułowych, przy zachowaniu korelacji treści kształcenia. Orientacyjna liczba godzin przeznaczonych na realizację, podana w tabeli wykazu jednostek modułowych, może ulegać zmianie w zależności od stosowanych przez nauczyciela metod nauczania i środków dydaktycznych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek modułowych w poszczególnych modułach należy realizować w różnych formach organizacyjnych, dostosowanych do treści i metod kształcenia. Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniów powinny zapewnić osiągnięcie założonych w programie nauczania, celów kształcenia. Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w którym proces uczenia się uczniów będzie dominować nad procesem 10

12 nauczania, dlatego też szczególną uwagę należy zwrócić na dobrze zorganizowaną, samodzielną, kierowaną przez nauczyciela pracę uczniów. W trakcie realizacji programu nauczania należy położyć duży nacisk na samokształcenie uczniów oraz na korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak: podręczniki, poradniki, normy, katalogi, instrukcje i pozatekstowe źródła informacji. Treści kształcenia powinny być aktualne i uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych i specjalistycznych programów komputerowych, organizowanie wycieczek dydaktycznych na targi i wystawy pszczelarskie. Niektóre treści trudne do realizacji w warunkach szkolnych mogą być zrealizowane w ramach wycieczki dydaktycznej do gospodarstwa pasiecznego. Realizacja modułowego programu nauczania wymaga odpowiedniego wyposażenia szkolnych pracowni w sprzęt i urządzenia techniczne, umożliwiające organizację pracy w grupach do 15 osób, w zespołach 2 3 osobowych. Nauczyciele wdrażający modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciele kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniów powinni im udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować tempem pracy, z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów. Ponadto powinni rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać możliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności i kwalifikacji zawodowych. A także kształtować postawy uczniów takie jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne wykorzystywanie materiałów. Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami takimi jak: pokaz z objaśnieniem, pokaz z instruktażem, metoda projektów, przewodniego tekstu, dominującą metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne. Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem procesu kształcenia, mają na celu sprawdzenie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki 11

13 w wybranym obszarze. Wyniki tych badań należy wykorzystać podczas planowania realizacji procesu kształcenia w danej jednostce modułowej. Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczanie informacji o efektywności procesu nauczaniauczenia się. Informacje uzyskane w wyniku tych badań pozwalają nauczycielowi na dokonywanie niezbędnych korekt w organizacji procesu kształcenia tak, aby uczniowie osiągnęli założone cele kształcenia. Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Pozwalają one stwierdzić, w jakim stopniu założone cele kształcenia zostały przez uczniów osiągnięte. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w sposób ciągły i systematyczny, przez cały czas realizacji programu. Wiedza może być sprawdzana za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów dydaktycznych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności uczniów podczas realizacji ćwiczeń, przez stosowanie sprawdzianów praktycznych oraz testów praktycznych z zadaniami typu próba pracy. Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów uczniów. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie pszczelarz powinna posiadać następujące pracownie: gospodarki pasiecznej, produkcji rolniczej, techniczną, ekonomiczną. Wskazana jest ścisła współpraca z gospodarstwami pasiecznymi oraz Centrami Kształcenia Praktycznego dysponującymi odpowiednią bazą techniczną i dydaktyczną. 12

14 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Zasadnicza szkoła zawodowa Zawód: pszczelarz 612[01] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I - VI Klasy I - II Forma stacjonarna 1. Podstawy zawodu Produkcja rolnicza Produkcja pszczelarska Gospodarstwo pasieczne w systemie agrobiznesu Forma zaoczna Razem Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym: 20 godzin dla 1 ucznia 13

15 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: pszczelarz 612[01] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Semestry I II Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w rocznym okresie nauczania Semestry I - II Forma stacjonarna 1. Podstawy zawodu Produkcja rolnicza Produkcja pszczelarska Gospodarstwo pasieczne Forma zaoczna w systemie agrobiznesu 5. Praktyka zawodowa 4 tygodnie Razem Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym: 20 godzin dla 1 ucznia 14

16 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 612[01].O1 Podstawy zawodu 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt, zapobiegać zagrożeniom w środowisku pracy, charakteryzować czynniki środowiska i określać ich wpływ na wegetację roślin, określać czynniki wpływające na rozwój produkcji zwierzęcej w Polsce, określać znaczenie gospodarcze chowu i hodowli zwierząt, odczytywać rysunki techniczne, posługiwać się dokumentacją techniczną, określać zastosowanie podstawowych surowców i materiałów w technice rolniczej, stosować zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych, pasiecznych i ogrodniczych, korzystać z katalogów maszyn i części zamiennych, określać zasady działania silników spalinowych i urządzeń elektrycznych, zapobiegać zagrożeniom wynikającym z niewłaściwej gospodarki wodno-ściekowej, stosować niekonwencjonalne źródła energii, obsługiwać ciągnik rolniczy, przestrzegać przepisów o ruchu drogowym. 15

17 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 612[01].O [01].O1.02 Nazwa jednostki modułowej Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej Orientacyjna liczba godzin na realizację [01].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [01].O1.04 Stosowanie przepisów ruchu drogowego [01].O1.05 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych 22 Razem Schemat układu jednostek modułowych 612[01].O1 Podstawy zawodu [01].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 612[01].O1.02 Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej 612[01].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 612[01].O1.04 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 612[01].O1.05 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych 16

18 4. Literatura Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996 Dąbrowski A.: Podstawy techniki w przemyśle spożywczym. WSiP, Warszawa 1999 Dzień A.(red.): Produkcja i pozyskiwanie surowców roślinnych. Format-AB, Warszawa 1998 Gawrońska A. (red.): Podstawy produkcji roślinnej. Cz. 1 i 2. Hortpress, Warszawa 1997 Jabłoński B.: Potrzeby zapylania i wartość pszczelarska owadopylnych roślin uprawnych. Oddział Pszczelnictwa ISiK, Puławy 1997 Lewandowski S. (red.): Podstawy produkcji zwierzęcej. Hortpress, Warszawa 1997 Majewski Z., Kuczewski J.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa 1995 Nałęcz T. (red.): Technologie produkcji zwierzęcej. Hortpress, Warszawa 1996 Papuga Z.: Prawo Jazdy dla każdego. Kategorie A, B i T. Agencja Wydawnicza Liwona, 2004 Skrobacki A.: Pojazdy rolnicze. Warszawa 1996 Suwara I.: Podstawy produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998 Waszkiewicz Cz., Kuczewski J.: Maszyny rolnicze. Cz. 1. Maszyny i urządzenia do produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998 Wróblewski R.: Barcie, kłody i ule polskie. Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998 Wróblewski R.: Wierzenia i obyczaje pszczelarzy polskich. Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998 Czasopisma: Plon Farmer Top Agrar Polska Agrotechnika Ochrona Roślin Szkółkarstwo Pszczelarstwo Pszczelarz Polski Pasieka Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 17

19 Jednostka modułowa 612[01].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zinterpretować podstawowe przepisy prawa dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, zastosować zasady postępowania w przypadku pożądlenia przez pszczoły, zastosować odpowiednie zabezpieczenia przed pożarem terenu gospodarstwa rolnego i pasieczyska, podjąć działania w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową, zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej, zastosować zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych, pasiecznych, zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi urządzeń elektrycznych i urządzeń pod ciśnieniem, zastosować zabezpieczenia urządzeń napędowych, dobrać i zastosować środki ochrony indywidualnej do określonych prac, przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia związanym z wykonywaną pracą, przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia osób postronnych, określić wymagania higieniczno-sanitarne w gospodarstwie, zastosować zasady ochrony środowiska, określić zasady właściwego obchodzenia się ze zwierzętami, zastosować zasady bezpiecznego postępowania z pszczołami, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, podczas produkcji, transportu oraz magazynowania środków i wyrobów żywnościowych. 18

20 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Procedury udzielania pierwszej pomocy. Zasady postępowania w przypadku pożądlenia przez pszczoły. Przepisy prawa dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Ochrona przeciwpożarowa, sprzęt i środki gaśnicze. Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń pracy. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Zabezpieczenie urządzeń napędowych. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń elektrycznych. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń pod ciśnieniem. Zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych, pasiecznych i ogrodniczych. Przepisy dotyczące ochrony środowiska. Warunki higieniczno-sanitarne w gospodarstwie. Zasady obchodzenia się ze zwierzętami. Postępowanie w przypadku pożądlenia przez pszczoły. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, podczas produkcji, transportu oraz magazynowania środków i wyrobów żywnościowych. 3. Ćwiczenia Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju pracy. Dobieranie sprzętów i środków gaśniczych do rodzaju gaszonego pożaru. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia zarzewia pożaru. Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie. Zakładanie opatrunków osłaniających oraz unieruchamiających. 4. Środki dydaktyczne Plansze i foliogramy dotyczące zagrożeń na stanowiskach pracy. Ilustracje i fotografie przedstawiające zagrożenia na stanowiskach pracy w gospodarstwie. Filmy dydaktyczne na temat procedury postępowania w razie wypadków przy pracy, udzielania pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, ochrony środowiska na stanowiskach pracy, zagrożenia 19

21 pożarowego, zachowania pracowników w przypadku powstania pożaru i w sytuacjach awarii technologicznych. Kodeks pracy. Polskie normy. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz wymagania higieniczno-sanitarne w gospodarstwie. Fantom do nauki udzielania pierwszej pomocy oraz środki do wykonywania opatrunków. Typowy sprzęt gaśniczy, gaśnice. Odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi maszyn i urządzeń. Maszyny i urządzenia stosowane w gospodarstwie rolnym oraz ich modele. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac rolniczych i pasiecznych, kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz bezpieczeństwa na stanowisku pracy. Podczas realizacji programu należy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska oraz nieprawidłowości, które mogą wystąpić w procesie pracy. Istotne jest uzasadnienie konieczności przestrzegania bezpiecznych zasad obchodzenia się ze zwierzętami gospodarskimi. Należy zwrócić uwagę na zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej związane z produkcja roślinną i zwierzęcą. Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować następujące metody nauczania: metodę inscenizacji, przypadków, gry dydaktyczne, dyskusję dydaktyczną, metodę tekstu przewodniego oraz ćwiczenia praktyczne. Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 2 3-osobowe. Podczas wykonywania ćwiczeń, uczniowie powinni opanować umiejętności rozpoznawania i stosowania sprzętu oraz środków gaśniczych, stosowania procedur udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia. Konieczne jest uświadomienie uczniom, że ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. 20

22 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów oceniania. W procesie sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy stosować następujące metody oceniania: sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz testy osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne należy oceniać podczas obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń oraz poprzez stosowanie testów sprawdzających z zadaniami praktycznymi. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny pracy, należy zwrócić uwagę na: wykonywanie zadań zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych. W ocenie osiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, testu praktycznego oraz poziom wykonania ćwiczeń. 21

23 Jednostka modułowa 612[01].O1.02 Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: scharakteryzować czynniki środowiska i ocenić ich wpływ na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych, określić wpływ pogody na agrotechnikę i plony roślin uprawnych, dokonać analizy i interpretacji bieżących i długoterminowych prognoz pogody podawanych przez środki masowego przekazu oraz zamieszczanych w serwerach meteorologicznych, rozpoznać typy gleb i scharakteryzować ich właściwości, scharakteryzować procesy związane z powstawaniem gleb, ocenić wpływ właściwości gleby na rośliny, określić klasy bonitacyjne gleby i kompleksy rolniczej przydatności gleb, określić rolę człowieka w kształtowaniu siedliska, scharakteryzować proces degradacji i rekultywacji gleb, określić czynniki wpływające na rozwój produkcji zwierzęcej w Polsce, określić cechy charakterystyczne gatunków zwierząt gospodarskich, określić system identyfikacji zwierząt, scharakteryzować zasady eksploatacji podstawowych maszyn i urządzeń użytkowanych podczas produkcji roślinnej i zwierzęcej, zapobiec zagrożeniom wynikającym z niewłaściwej gospodarki wodno-ściekowej, określić rodzaje i sposoby wykorzystywania niekonwencjonalnych źródeł energii. 2. Materiał nauczania Klimat i mikroklimat Polski. Rejony agroklimatyczne. Typy i rodzaje gleb. Klasy bonitacyjne gleb. Kompleksy glebowo-rolnicze. Odkażanie i rekultywacja gleb. Czynniki wpływające na rozwój produkcji zwierzęcej. System identyfikacji zwierząt. Gospodarka wodno-ściekowa. Zasady obsługi i konserwacji podstawowych maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej. 22

24 Urządzenia energetyczne. 3. Ćwiczenia Rozpoznawanie typów i rodzajów gleb na podstawie profili glebowych. Badanie fizycznych i chemicznych właściwości gleby. Analizowanie długoterminowych prognoz pogody. Analizowanie zasad eksploatacji podstawowych maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji roślinnej i zwierzęcej. 4. Środki dydaktyczne Mapy dotyczące: rolniczo-klimatycznych dzielnic Polski, długości okresu wegetacyjnego na poszczególnych obszarach Polski, terminów występowania ostatnich przymrozków w Polsce, opadów rocznych. Albumy gleb Polski. Profile glebowe. Przyrządy kontrolno-pomiarowe do określania czynników meteorologicznych, właściwości gleb. Podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w produkcji rolniczej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na wpływ poszczególnych czynników klimatycznych na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych, interpretację wyników obserwacji wpływu pogody na agrotechnikę roślin uprawnych oraz przeciwdziałanie skutkom niekorzystnych zjawisk meteorologicznych. Szczególnie ważne jest rozróżnianie składników struktury gleby oraz określanie zależności między składnikami i fizycznochemicznymi właściwościami gleby. Każdy uczeń powinien umieć ocenić jakość gleby i jej przydatność rolniczą, a także odczytać i zinterpretować mapy glebowo-rolnicze, rozróżnić podstawowe typy gleb, przede wszystkim tych, które występują w najbliższym rejonie. Uczniowie powinni poznać budowę, zasady działania, doboru i przygotowywania do pracy narzędzi i maszyn stosowanych w pracach polowych oraz produkcji zwierzęcej, a także zasady ich obsługi, konserwacji i przechowywania. W trakcie realizacji programu jednostki modułowej należy wykorzystać wiedzę uczniów z zakresu biologii, geografii, chemii, fizyki oraz ochrony i kształtowania środowiska. Uczniowie powinni umieć określać zależności zachodzące między elementami środowiska. Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób, w zespołach 2-3 osobowych. Praca w zespole umożliwia kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, takich jak: komunikowanie się, rozwiązywanie 23

25 problemów, podejmowanie decyzji, organizowanie i ocenianie własnej pracy. Program jednostki należy realizować w pracowniach szkolnych, pomieszczeniach inwentarskich oraz w terenie. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie ustalonych kryteriów oceniania. Sprawdzanie osiągnięć powinno dostarczyć informacji nauczycielowi i uczniowi o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w celach kształcenia. W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy stosować: sprawdziany ustne, sprawdziany pisemne, testy osiągnięć szkolnych, obserwację pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na: określanie wartości użytkowej i przydatności rolniczej gleby, odczytywanie i interpretowanie map glebowo-rolniczych, rozróżnianie typów gleb, posługiwanie się terminologią zawodową. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, należy uwzględnić wyniki wszystkich sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 24

26 Jednostka modułowa 612[01].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń /słuchacz powinien umieć: sporządzić schematy i proste rysunki techniczne, odczytać schematy oraz skorzystać z instrukcji i dokumentacji technicznej, zidentyfikować symbole literowe znajdujące się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym, rozróżnić podstawowe materiały stosowane w technice rolniczej, określić właściwości stali, żeliwa, aluminium, miedzi, ołowiu, drewna, gumy, skóry, i tworzyw sztucznych oraz ich przydatność w budowie narzędzi, maszyn, urządzeń rolniczych i pasiecznych, pozyskać informacje na temat sposobu i warunków zakupu sprzętu rolniczego i pasiecznego. 2. Materiał nauczania Podstawowe zasady wykonywania rysunku technicznego. Dokumentacja techniczna. Odczytywanie symboli literowych znajdujących się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym. Materiały stosowane w technice rolniczej. Zakup sprzętu rolniczego i pasiecznego. 3. Ćwiczenia Identyfikowanie materiałów stosowanych w budowie narzędzi, maszyn rolniczych i pasiecznych. Wykonywanie prostych rysunków z wykorzystaniem programu komputerowego. Wykonywanie rysunków w różnym stopniu uproszczenia. Odczytywanie rysunków oraz schematów. Odczytywanie symboli literowych znajdujących się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym. 4. Środki dydaktyczne Przybory oraz programy komputerowe do wykonywania rysunków technicznych. Części maszyn. Dokumentacja techniczna. Zestaw próbek materiałów konstrukcyjnych. 25

27 Modele, części maszyn oraz sprzętu rolniczego i pasiecznego. Katalogi sprzętu rolniczego i pasiecznego oraz części zamiennych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podczas realizacji programu nauczania jednostki modułowej należy zwrócić uwagę na sporządzanie i odczytywanie rysunków technicznych, wykorzystywanie programów komputerowych do wykonywania rysunków technicznych, odczytywanie symboli literowych znajdujących się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym, odczytywanie i sporządzanie rysunków oraz szkiców prostych części maszyn i budynków. Wskazane jest również zwrócenie uwagi na gospodarcze znaczenie wykorzystania nowoczesnych rozwiązań techniki w produkcji rolniczej. Realizując treści dotyczące materiałoznawstwa szczególną uwagę należy zwrócić na materiały, z których wykonane są elementy konstrukcyjne maszyn i urządzeń rolniczych i pasiecznych. Uczniowie powinni poznać podstawowe właściwości tych materiałów, umieć je rozpoznać oraz określić ich zastosowanie. W procesie nauczania uczenia się powinny być stosowane następujące metody nauczania: wykład informacyjny, dyskusja dydaktyczna, pokaz z objaśnieniem, metoda tekstu przewodniego oraz ćwiczenia praktyczne. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 3 4 osobowe. Wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych, których celem będzie poznanie budowy, zasady działania oraz zastosowanie maszyn w produkcji rolniczej i pasiecznej. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie ustalonych kryteriów. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie podczas realizacji programu nauczania, na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając umiejętności uczniów szczególną uwagę należy zwrócić na: wykonywanie prostych rysunków z wykorzystaniem programu komputerowego, 26

28 identyfikowanie materiałów stosowanych w budowie narzędzi, maszyn rolniczych i pasiecznych, odczytywanie rysunków wykonawczych oraz schematów, odczytywanie symboli literowych znajdujących się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym. W ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki wszystkich sprawdzianów, testów dydaktycznych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 27

29 Jednostka modułowa 612[01].O1.04 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić cele i zadania przepisów ruchu drogowego, określić akty prawne regulujące ruch drogowy, zinterpretować przepisy ogólne zawarte w ustawie Prawo o Ruchu Drogowym, porównać zasady ogólne obowiązujące w ruchu pieszych i ruchu pojazdów, określić uprawnienia do kierowania ciągnikiem rolniczym, w tym ciągnikiem rolniczym z przyczepą, określić warunki dopuszczenia ciągnika rolniczego do ruchu oraz warunki używania pojazdów w ruchu drogowym, określić obowiązki właściciela ciągnika rolniczego związane z rejestracją i badaniami technicznymi, rozpoznać znaki i sygnały drogowe oraz określić ich znaczenie, wyjaśnić zasady stosowania sygnałów świetlnych i dźwiękowych, określić kolejność stosowania się uczestnika ruchu drogowego do znaków, sygnałów i poleceń, określić dopuszczalne prędkości dla ciągnika rolniczego bez przyczepy i z przyczepą, określić uprawnienia Policji w zakresie kontroli ruchu drogowego. 2. Materiał nauczania Akty prawne z zakresu ruchu drogowego. Ustawa Prawo o ruchu drogowym przepisy ogólne. Zasady ogólne ruchu pieszych i ruchu pojazdów. Uprawnienia do kierowania ciągnikiem rolniczym. Warunki dopuszczenia ciągnika rolniczego do ruchu. Warunki używania pojazdów w ruchu drogowym. Badania techniczne ciągników rolniczych. Znaki i sygnały drogowe. Dopuszczalna prędkość ciągników rolniczych. Kontrola ruchu drogowego i uprawnienia osób kontrolujących. 3. Ćwiczenia Rozróżnianie podstawowych pojęć zawartych w przepisach ogólnych ustawy Prawo o ruchu drogowym. Interpretowanie zasad regulujących ruch pieszych po drogach publicznych. 28

30 Rozpoznawanie oznaczeń: pojazdu uprzywilejowanego, do nauki jazdy, wykonującego prace na drodze, przewożącego materiały niebezpieczne, przewożącego dzieci i osoby niepełnosprawne. Rozpoznawanie znaków drogowych i określanie ich znaczenia. Interpretowanie sygnałów drogowych. Określanie kolejności stosowania się do znaków, sygnałów i poleceń. Wyjaśnianie sytuacji drogowych skutkujących zatrzymaniem prawa jazdy lub dowodu rejestracyjnego. Analizowanie systemu punktów karnych w odniesieniu do różnych wykroczeń drogowych. Rozwiązywanie testów egzaminacyjnych na prawo jazdy. 4. Środki dydaktyczne Zbiór aktów prawnych z zakresu ruchu drogowego i warunków używania pojazdów. Tablice poglądowe, folie, diapozytywy, programy komputerowe, filmy dydaktyczne prezentujące znaki drogowe pionowe i poziome oraz sygnały drogowe. Plansze, foliogramy przedstawiające oznaczenia pojazdów: do nauki jazdy, przewozu materiałów niebezpiecznych, przewożących dzieci lub młodzież, przewożących osoby niepełnosprawne. Testy egzaminacyjne na prawo jazdy. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programu jednostki modułowej wynikają z ustawy Prawo o ruchu drogowym. Podczas jego realizacji szczególną uwagę należy zwrócić na zagadnienia bezpośrednio związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego, jak: kolejność stosowania się uczestnika ruchu do znaków, sygnałów i poleceń, dopuszczalne prędkości jazdy, zachowanie się kierującego pojazdem wobec pieszych. Program należy realizować z zastosowaniem metod podających i aktywizujących. Podczas wykonywania ćwiczeń wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych, ilustracji, plansz, przezroczy a także multimedialnych materiałów dydaktycznych w postaci programów komputerowych dotyczących znaków i sygnałów drogowych. Zajęcia powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2 3 osobowe podczas wykonywania ćwiczeń. Pracownia powinna być wyposażona zgodnie ze standardem wyposażenia ośrodka szkolenia kierowców. W przypadku korzystania z multimedialnych materiałów dydaktycznych program powinien być realizowany w pracowni komputerowej. 29

31 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie kryteriów przedstawionych uczniom na początku zajęć. Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie: ustnych sprawdzianów, pisemnych sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Sprawdziany ustne dotyczą bieżącej oceny pracy ucznia. Stanowią informację dla nauczyciela o tym, jakie zagadnienia należy powtórzyć i utrwalić. Istnieje duża ilość gotowych i powszechnie dostępnych testów z Przepisów ruchu drogowego, co pozwala na częste sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów z zastosowaniem testów oraz przyzwyczajanie ich do tej formy oceny. Po zakończeniu realizacji programu jednostki wskazane jest przeprowadzenie testu pisemnego opracowanego z wykorzystaniem testów egzaminacyjnych na prawo jazdy. Warunki przeprowadzenia testu oraz kryteria oceniania powinny być takie same jak na egzaminie. 30

32 Jednostka modułowa 612[01].O1.05 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić zakres czynności wykonywanych przed przystąpieniem do jazdy ciągnikiem rolniczym, wyjaśnić zasady wykonywania obsługi codziennej ciągnika rolniczego, zinterpretować przepisy dotyczące włączania się pojazdu do ruchu po drogach publicznych, wyjaśnić zasady obowiązujące podczas zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu, scharakteryzować manewry: wymijania, omijania, cofania, wyprzedzania ciągnikiem rolniczym bez przyczepy i z przyczepą, określić pierwszeństwo przejazdu w różnych sytuacjach drogowych, określić zasady przewożenia osób i ładunków ciągnikiem rolniczym, wyjaśnić zasady łączenia ciągnika z przyczepą i maszynami rolniczymi, zinterpretować przepisy dotyczące porządku i bezpieczeństwa ruchu na drogach, wyjaśnić zasady zatrzymywania i postoju ciągnika rolniczego, określić zasady używania świateł zewnętrznych, przewidzieć zagrożenia na drodze, określić wpływ alkoholu i środków odurzających na sprawność kierującego pojazdem, dokonać analizy głównych przyczyn wypadków drogowych, określić zasady postępowania uczestnika ruchu drogowego w razie wypadku, scharakteryzować metody prowadzenia reanimacji oraz zakładania opatrunków unieruchamiających, tamujących krew. 2. Materiał nauczania Przygotowanie ciągnika rolniczego do jazdy. Obsługa codzienna ciągnika rolniczego. Włączanie się pojazdu do ruchu. Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu. Wymijanie, omijanie, cofanie, wyprzedzanie. Przecinanie się kierunków ruchu. Przewożenie osób i ładunków. 31

33 Łączenie ciągnika rolniczego z przyczepą i maszynami rolniczymi. Zasady jazdy z przyczepą. Przepisy porządkowe. Zatrzymanie i postój ciągnika rolniczego. Używanie świateł zewnętrznych pojazdu. Zagrożenia na drodze. Wpływ alkoholu i środków odurzających na sprawność kierującego pojazdem. Zasady stosowania reguły ograniczonego zaufania. Zasady zabezpieczania miejsca wypadku. Udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach drogowych. 3. Ćwiczenia Przygotowywanie ciągnika rolniczego do jazdy. Identyfikowanie przyrządów do sterowania mechanizmami pojazdu w ciągniku rolniczym. Określanie czynności kierowcy podczas wykonywania różnych manewrów. Wykonywanie symulacji manewrów: włączania się do ruchu, zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu, wymijania, omijania, cofania, wyprzedzania na tablicach poglądowych. Określanie pierwszeństwa przejazdu w przypadku przecinania się kierunków ruchu. Rozwiązywanie testów egzaminacyjnych na prawo jazdy. Stosowanie procedur udzielania pierwszej pomocy osobom nieprzytomnym. Wykonywanie reanimacji na fantomie. Wynoszenie osób rannych z pojazdu symulacja. Unieruchamianie złamanych kończyn. Unieruchomianie osób z uszkodzeniem kręgosłupa. 4. Środki dydaktyczne Plansze poglądowe przedstawiające wnętrze pojazdu samochodowego. Filmy dydaktyczne ilustrujące wykonywanie podstawowych manewrów. Programy komputerowe dotyczące symulacji zdarzeń i sytuacji na drogach. Tablice poglądowe dotyczące pierwszeństwa przejazdu. Testy egzaminacyjne na prawo jazdy. Filmy dydaktyczne i przezrocza dotyczące zasad udzielania pierwszej pomocy. Manekin treningowy z wyposażeniem do ćwiczeń z zakresu pierwszej pomocy ofiarom wypadków drogowych. 32

34 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programu jednostki modułowej dotyczą przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym w zakresie ruchu pojazdów - ciągników rolniczych. Podczas jego realizacji szczególną uwagę należy zwrócić na wykonywanie obsługi codziennej ciągnika rolniczego oraz na zagadnienia bezpośrednio związane z ruchem na drogach, jak: wykonywanie manewrów, pierwszeństwo przejazdu, bezpieczeństwo ruchu drogowego, pierwsza pomoc w wypadkach drogowych. W trakcie zajęć uczniowie powinni przewidywać zagrożenia mogące wystąpić podczas jazdy ciągnikiem rolniczym, analizować przyczyny wypadków oraz formułować wnioski dotyczące ograniczania ich liczby. Program jednostki modułowej powinien być realizowany metodą dyskusji dydaktycznej, ćwiczeń praktycznych oraz pokazu z objaśnieniem. Wskazane jest stosowanie programów komputerowych oraz filmów dydaktycznych dotyczących wykonywania podstawowych manewrów oraz zasad udzielania pierwszej pomocy. W procesie nauczania-uczenia się należy wykorzystać wiadomości i umiejętności opanowane przez uczniów podczas realizacji programu jednostki modułowej Stosowanie przepisów ruchu drogowego. Podczas realizacji treści dotyczących udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach drogowych szczególną uwagę należy zwrócić na kształtowanie umiejętności praktycznych. Zaproponowane w programie ćwiczenia należy przeprowadzić indywidualnie lub w 2-3 osobowych grupach. Nauczyciel powinien określić wpływ alkoholu i narkotyków na organizm człowieka oraz związane z tym zagrożenia dla ruchu drogowego, a także przedstawić uczniom wykaz leków, po zażyciu których jest zabronione kierowanie pojazdem. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzenie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Podczas realizacji programu nauczania osiągnięcia uczniów proponuje się oceniać na podstawie: sprawdzianów ustnych, sprawdzianów pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. 33