specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, Dz. U. nr 82, poz. 537.

Transkrypt

1 MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE WROCŁAWSKIM W 2011 ROKU ANALIZA ABSOLWENTÓW SZKÓŁW POWIECIE WROCŁAWSKIM W 2011 R. Wstęp Analizę absolwentów szkół na terenie powiatu wrocławskiego przeprowadzono w dwu układach: 1. dla absolwentów szkół wyższych, 2. dla absolwentów szkół ponadpodstawowych. Taki podział jest uzasadniony brakiem danych dotyczących absolwentów szkół wyższych według zawodów zgodnie z Klasyfikacją zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy 1. Dane o tych absolwentach, pochodzące z obligatoryjnych sprawozdań szkół wyższych, są dostępne jedynie według kierunków studiów, a w pojedynczych przypadkach według specjalizacji w ramach kierunku. Dlatego analiza absolwentów szkół wyższych została ograniczona do kierunku studiów. Natomiast w analizie absolwentów szkół ponadgimnazjalnych uwzględniono układ zawodowy (według grup zawodowych). W badaniu absolwentów szkół wyższych powiatu wrocławskiego zabrakło także porównania struktur bezrobotnych absolwentów tych szkół z podobnymi strukturami ogółu absolwentów szkół wyższych, ponieważ na terenie powiatu nie istnieje żadna uczelnia. 1. Analiza bezrobotnych absolwentów szkół wyższych W końcu 2011 r. na terenie powiatu wrocławskiego było 48 bezrobotnych absolwentów szkół wyższych. W porównaniu do 2010 r. oznacza to spadek o 20% (o 12 osób), zapoczątkowany w roku poprzednim (o 6%). Bezrobotni absolwenci szkół wyższych w powiecie wrocławskim reprezentowali 25 kierunków studiów, czyli o 10 mniej niż w 2010 r. (tab.1). W 2010 r. było ich o 6 więcej niw roku poprzednim. Najliczniej reprezentowane były dwa kierunki: inżynieria środowiska oraz zarządzanie i inżynieria produkcji (po 5 osób, czyli po 10,4% ogółu bezrobotnych absolwentów). W roku poprzednim był to kierunek finanse i rachunkowość (7 osób i 11,7%), a rok wcześniej kierunek zarządzanie (7 osób). Trzy kolejne pod względem liczebności kierunki to administracja, zarządzanie oraz finanse i rachunkowość (po 4 osoby i 8,3%), a w poprzednim roku zarządzanie (5 osób i 8,3%). Ostatnie miejsce w grupie kierunków o liczbie bezrobotnych absolwentów powyżej 2 osób zajmowało prawo (3 1 Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, Dz. U. nr 82, poz. 537.

2 bezrobotnych absolwentów), zaś w 2010 r. administracja i pedagogika (po 4 osoby) oraz fizjoterapia (3 osoby). Najliczniejsze kierunki studiów (w liczbie 6) z ilością bezrobotnych co najmniej 3 osoby składały się łącznie na 52% wszystkich bezrobotnych absolwentów w powiecie wrocławskim (5 kierunków z łącznym udziałem 38,3% w 2010 r.) Kolejną grupę tworzyły 4 kierunki z liczbą bezrobotnych po 2 osoby: biotechnologia, filologia polska, fizyka techniczna oraz informatyka. W 2010 r. w takiej grupie było 7 kierunków: etnologia, gospodarka przestrzenna, historia, prawo, rolnictwo, socjologia oraz turystka i rekreacja. Pozostałe kierunki w liczbie 15 reprezentowały pojedyncze osoby ( w 2010 r. było ich 8). W strukturze bezrobotnych absolwentów szkół wyższych występowały różnorodne kierunki o charakterze nie tylko ekonomicznym, ale także administracyjnym, historyczno-społecznym, biologiczno-chemicznym, filologicznym, rolniczym, medycznym, technicznym i teologicznym. Tab. 1. Bezrobotni absolwenci szkół wyższych w powiecie wrocławskim według kierunków studiów. Stan na r. Kierunek studiów Liczba osób Udział w % Inżynieria środowiska 5 10,4 Zarządzanie i inżynieria produkcji 5 10,4 Administracja 4 8,3 Zarządzanie 4 8,3 Finanse i rachunkowość 4 8,3 Prawo 3 6,3 Biotechnologia 2 4,2 Filologia polska 2 4,2 Fizyka techniczna 2 4,2 Informatyka 2 4,2 Architektura i urbanistyka 1 2,1 Architektura wnętrz 1 2,1 Automatyka i robotyka 1 2,1 Biologia 1 2,1 Budownictwo 1 2,1 Chemia 1 2,1 Ekonomia 1 2,1 Elektronika i telekomunikacja 1 2,1 Geodezja i kartografia 1 2,1 Pedagogika 1 2,1 Psychologia 1 2,1 Technologia chemiczna 1 2,1 Teologia 1 2,1 Turystyka i rekreacja 1 2,1 Weterynaria 1 2,1 Razem ,0 W porównaniu do struktury bezrobotnych absolwentów szkół wyższych w 2010 r. w badanym roku ponad trzykrotnie zmniejszył się odsetek bezrobotnych absolwentów 2

3 pedagogiki (z 6,7% do 2,1%) a nieznacznie finansów i rachunkowości. Natomiast 2,5-krotnie wzrósł udział kierunku informatyka i biotechnologia (z 1,7% do 4,2%) a prawie dwukrotnie kierunku prawo (z 3,3% do 6,3%). Wśród bezrobotnych absolwentów pojawiły się nowe w porównaniu do 2010 r. kierunki: inżynieria środowiska z udziałem w wysokości 10,4%, filologia polska i fizyka techniczna z udziałem po 4,2%, oraz minimalnym udziałem po 2,1% (pojedyncze osoby): architektura i urbanistyka, architektura wnętrz, budownictwo, chemia, elektronika i telekomunikacja, geodezja i kartografia, technologia chemiczna, teologia i weterynaria W 2010 r. nie było już bezrobotnych absolwentów 24 kierunków studiów. Zdecydowana większość z nich reprezentowana była przez pojedynczych bezrobotnych a tylko fizjoterapie 3 osoby oraz etnologię, gospodarkę przestrzenną, rolnictwo i socjologię po 2 osoby. Oznacza to dużą zmienność struktury zawodowej bezrobotnych absolwentów w czasie. 2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Na terenie powiatu wrocławskiego w roku szkolnym 2010/2011 szkoły ponadgimnazjalne ukończyło 175 osób, czyli mniej o 14,2% (o 29 osób) w porównaniu do roku poprzedniego (tab. 2). Nastąpiło zatem w tym roku odwrócenie wzrostowej tendencji liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z roku poprzedniego (o 8 osób, czyli o 4,1%). Tab. 2. Typy szkół ponadgimnazjalnych i ich absolwenci w powiecie wrocławskim w latach Bezrobotni Indeks Przewidywan Udział Absolwenci absolwenci ze dynamiki i absolwenci bezrobotnych w roku szkół powiatu absolwentów Typ szkoły w roku absolwentów szkolnym wrocławskiego w latach szkolnym w 2011 r. 2010/2011 Stan na /2012 (3):(2) w % (4):(2) w % Szkoły policealne i ,3 technika Licea ogólnokształcące ,8 167,3 i profilowane Zasadnicze szkoły ,6 zawodowe Razem ,1 112,0 Natomiast w dwu wcześniejszych latach szkolnych: 2006/2007 i 2007/2008 liczba absolwentów szkół pondagimnzjalych zmniejszała się sukcesywnie. 3

4 Absolwenci reprezentowali pięć typów szkół: licea ogólnokształcące, licea profilowane, zasadnicze szkoły zawodowe, średnie szkoły zawodowe oraz szkoły policealne. Najwięcej absolwentów ukończyło szkoły przygotowujące do zawodu na poziomie średnim, czyli szkoły policealne i średnie zawodowe: 92 osoby (52,6% ogółu absolwentów). Liczba tych absolwentów zwiększyła się względem roku poprzedniego blisko o połowę. Licea profilowane i ogólnokształcące ukończyły 52 osoby, czyli 29,7% ogółu absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Oznacza to wyraźny (2,5-krotny ) spadek liczby absolwentów tego typu szkół w porównaniu do roku poprzedniego (ze 131 do 52 osób a odsetka z 64,2% do 29,7%). Można przypuszczać, że wiąże się to z planowym ograniczaniem kształcenia w liceach profilowanych, zapoczątkowanym w roku szkolnym 2009/2010 (gdy liczba tych absolwentów nie zmieniła się w porównaniu do roku poprzedniego). Najmniejszą grupę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w powiecie wrocławskim tworzyli uczniowie zasadniczych szkół zawodowych (31 osób z udziałem w wysokości 17,7%). W porównaniu do roku poprzedniego ich liczba wzrosła trzykrotnie (z 11 do 31 osób, a odsetek z 5,4% do 17,7%). Ogólna liczba absolwentów z zawodem w porównaniu do roku poprzedniego (2009/2010) zwiększyła się o 2/3 (z 73 osób do 123 osób) a liczba absolwentów bez zawodu zmniejszyła się o 60% (ze 131 do 52 osób). Analizowany rok szkolny przyniósł zatem zasadniczą zmianę w strukturze szkolnictwa ponadgimnazjalnego z przewagi kształcenia bez przygotowania do zawodu w kierunku wyposażenia w kwalifikacje zawodowe (70,3% z zawodem a 29,7% bez zawodu). Dotychczas bowiem prawie 2/3 absolwentów szkół ponadgimnazjalnych pochodziło z edukacji ogólnej. Taka struktura kształcenia nie odpowiadała strukturze popytu na pracę, zgłaszanego do Powiatowego Urzędu Pracy we Wrocławiu z obszaru powiatu wrocławskiego. Popyt ten bowiem jest zdominowany przez stanowiska robotnicze, zwłaszcza robotników wykwalifikowanych. Pewne potwierdzenie słuszności zmiany dokonanej w roku szkolnym 2010/2011 znajdujemy także w strukturze bezrobotnych absolwentów, w której na koniec 2011 r. były tylko 2 osoby i to z wykształceniem średnim ogólnokształcącym i profilowanym, podczas gdy w poprzednim roku szkolnym 10 osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym lub profilowanym oraz 2 osoby z policealnym lub średnim zawodowym wykształceniem i 1 z zasadniczym zawodowym. Odsetek bezrobotnych w grupie absolwentów z wykształceniem ogólnym wyniósł w obydwu latach 3,8%. W krótkiej, rocznej perspektywie (dla roku szkolnego 2011/2012) zauważa się nieznaczny (o 12%) wzrost ogólnej liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalych oraz 4

5 niekorzystny kierunek zmian struktury kształcenia na rzecz ogólnego a ograniczenia kształcenia zawodowego (tab. 2). Liczba absolwentów liceów ogólnokształcących i profilowanych wzrośnie o 67,3%, a zmniejszy się w dwu pozostałych typach szkół: szkołach policealnych i technikach o 8,7%, a w zasadniczych zawodowych aż o 19,4%. Uszczegółowienie badania absolwentów szkół umożliwia ich analiza w układzie grup zawodowych. Uwzględniono tutaj tzw. grupy wielkie (oznaczone kodem jednocyfrowym) i elementarne (z kodem czterocyfrowym). Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w powiecie wrocławskim z roku szkolnego 2010/2011, z wyłączeniem osób bez zawodu (52), należą do czterech wielkich grup zawodowych (tab. 3): 1. techników i innego personelu średniego (71 osób), 2. pracowników biurowych (21 osób), 3. rolników, ogrodników, leśników i rybaków (23 osoby), 4. robotników przemysłowych i rzemieślników (8 osób). Kod i nazwa grupy zawodowej 3 Technicy i inny średni personel 4 Pracownicy biurowi 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 7 Robotnicy przemysł. i rzemieślnicy Tab. 3. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w powiecie wrocławskim według wielkich grup zawodowych w latach Bezrobotni absolwenci Przewidywan Udział Absolwenci ze szkół i absolwenci bezrobotnych w roku powiatu w roku absolwentów szkolnym wrocł. szkolnym w 2011 r. 2010/2011 Stan na 2011/2012 (3):(2) w % Indeks dynamiki absolwentów w latach (4):(2) w % ,0 88, ,0 100, ,0 69, ,0 112,5 Razem ,0 88,6 Osoby bez zawodu ,8 167,3 Ogółem ,1 112,0 Ponad połowa (57,7%) absolwentów z kwalifikacjami zawodowymi należała do grupy wielkiej techników i innego personelu średniego. Znacznie mniejsze były dwie kolejne grupy: 5

6 pracowników biurowych (17,1%) oraz rolników, ogrodników, leśników i rybaków (18,7%), a najmniejsza robotników przemysłowych i rzemieślników (6,5%). W roku poprzednim struktura kwalifikacyjna absolwentów była uboższa i składała się tylko z dwu grup wielkich: techników i innego personelu średniego oraz robotników przemysłowych i rzemieślników. Dwaj bezrobotni absolwenci nie mieli kwalifikacji zawodowych i stanowili 3,8% ogółu absolwentów w tej grupie. Większa była skala i zróżnicowanie rozkładu bezrobocia absolwentów w roku poprzednim. Najwięcej bezrobotnych absolwentów ze szkół zlokalizowanych na terenie powiatu wrocławskiego, pozostających w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy we Wrocławiu wg stanu na koniec 2010 r., nie miało zawodu (5 osób, czyli 3,8% ogółu absolwentów w tej grupie). Dwie osoby pochodziły z grupy wielkiej techników i innego personelu średniego (3,2%), a 1 osoba z grupy robotników przemysłowych i rzemieślników (9,1%). Przewidywane w rocznej perspektywie (roku 2011/2012) zmiany liczby absolwentów w układzie wielkich grup zawodowych odpowiadają zmianom w strukturze kształcenia wg typów szkół w kierunku szkolnictwa ogólnego kosztem zawodowego ogólnego. Liczba absolwentów bez zawodu wzrośnie o 35 osób (o 67,3%), a spadnie z zawodem o 14 osób (11,4%). Spadek będzie jednak dotyczył tylko grupy rolników, ogrodników, leśników i rybaków (o 8 osób, czyli o 30,4%) oraz techników i innego personelu średniego (o 7 osób, czyli o 11,3%). Nie zmieni się w grupie pracowników biurowych, a o 12,5% wzrośnie w grupie robotników przemysłowych i rzemieślników. W układzie elementarnych grup zawodowych struktura kształcenia ponadgimnazjalnego jest uboga (tab. 4), co jest uzasadnione lokalizacją powiatu wrocławskiego w okolicach m. Wrocławia z bogatszą ofertą edukacyjną szkolnictwa zawodowego. Ponad 1/3 ogółu absolwentów w roku szkolnym 2010/2011 stanowili technicy rolnictwa i pokrewni (46 osób, czyli 37,4% ogółu absolwentów z zawodem). Znacznie mniejsza była reprezentacja dwu kolejnych grup elementarnych, nieobecnych w strukturze z roku poprzedniego: ogrodników oraz recepcjonistów hotelowych (odpowiednio 23 i 21 osób oraz 18,7% i 17,1%). W strukturze zawodowej absolwentów wystąpiły w badanym okresie jeszcze 3 grupy elementarne: technicy weterynarii (15 osób i 12,2%), średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych (10 osób i 8,1%) oraz malarze i pokrewni (8 osób, czyli 6,5%), obecni także w poprzednim roku szkolnym. Zabrakło natomiast krawców, kapeluszników i pokrewnych, którzy w roku poprzednim stanowili grupę 8 osób. Na podstawie powyższej analizy można stwierdzić, że struktura kształcenia zawodowego w ostatnim okresie zyskała na różnorodności. 6

7 Kod i nazwa grupy zawodowej 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 3240 Technicy weterynarii 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 4224 Recepcjoniści hotelowi Tab.4. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w powiecie wrocławskim według elementarnych grup zawodowych w latach Bezrobotni absolwenci Przewidywan Udział Absolwenci ze szkół i absolwenci bezrobotnych w roku powiatu w roku absolwentów szkolnym wrocł. szkolnym w 2011 r. 2010/2011 Stan na 2011/2012 (3):(2) w % Indeks dynamiki absolwentów w latach (4):(2) w % , , , , Ogrodnicy , Malarze i pokrewni ,5 Razem ,6 Uwzględniając brak bezrobotnych absolwentów z roku szkolnego 2010/2011 w grupach elementarnych należy stwierdzić wyrównane możliwości podjęcia pracy w tych grupach, w przeciwieństwie do zróżnicowanych możliwości w roku poprzednim. Na podstawie danych o przewidywanych absolwentach w roku szkolnym 2011/2012 można zauważyć kontynuację próby poszerzania oferty edukacyjnej szkolnictwa zawodowego w powiecie wrocławskim. Wprawdzie zmniejszy się prawie o połowę liczba techników rolnictwa i pokrewnych oraz o 30,1% ogrodników, ale wzrośnie o 66,7% liczba techników weterynarii i o 30% średniego personelu do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych. Nie zmieni się liczba absolwentów recepcjonistów hotelowych. Podsumowanie Bezrobotni absolwenci szkół wyższych w powiecie wrocławskim według stanu na r. tworzyli grupę 48 osób, zróżnicowaną pod względem kierunku studiów (25 kierunków). Ogólna liczba tych absolwentów zmniejszyła się o 20% w porównaniu do stanu z 7

8 2010 r., zaś liczba reprezentowanych przez nich kierunków studiów o 10. W strukturze bezrobotnych absolwentów szkół wyższych występowały różnorodne kierunki o charakterze nie tylko ekonomicznym, ale także administracyjnym, historyczno-społecznym, biologicznochemicznym, filologicznym, rolniczym, medycznym, technicznym i teologicznym. Najliczniejsze kierunki w liczbie sześciu (z liczbą bezrobotnych co najmniej 4 osoby) stanowiły łącznie 52% wszystkich bezrobotnych absolwentów szkół wyższych w powiecie wrocławskim. W tej grupie były aż 3 kierunki studiów o charakterze ekonomicznym z łącznym udziałem w ogólnej liczbie bezrobotnych absolwentów szkół wyższych w wysokości około 27% (zarządzanie i inżynieria produkcji 5 osób, zarządzanie 4 osoby oraz finanse i rachunkowość 4 osoby). Inżynierię środowiska reprezentowało 5 bezrobotnych absolwentów, administrację - 4 osoby, a prawo 3 osoby. Kolejne cztery kierunki reprezentowało po 2 bezrobotnych, a pozostałe piętnaście kierunków studiów miało 1 osobową reprezentację. Liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych zlokalizowanych na terenie powiatu wrocławskiego w latach systematycznie się zmniejszała, w roku szkolnym 2009/2010 nieznacznie zwiększyła się (o 4,1%), ale w roku 2010/2011 znowu spadła (o 14,2%). Odzwierciedla to zmiany demograficzne w Polsce przejawiające się w starzeniu się zasobów ludzkich i niżu demograficznym młodzieży szkolnej. Struktura kształcenia ponadgimnazjalnego w powiecie wrocławskim w minionym okresie była ukierunkowana na edukację ogólną (bez zawodu) na poziomie średnim, przygotowującą do zdobywania kwalifikacji zawodowych w szkołach policealnych lub wyższych. Około 2/3 absolwentów w roku szkolnym 2008/2009 i 2009/2010 nie miało zawodu, gdyż ukończyli oni licea ogólnokształcące lub profilowane. Nie odpowiada to aktualnej strukturze popytu na pracę zgłaszanego z obszaru powiatu wrocławskiego do Powiatowego Urzędu Pracy we Wrocławiu, w którym dominują zawody robotnicze, zwłaszcza robotnicy wykwalifikowani. W kilkuletniej retrospekcji zauważa się jednak stopniowe ograniczanie kształcenia ogólnego: ze 173 absolwentów w roku szkolnym 2007/2007 do 130 i 131 w roku szkolnym 2008/2009 i 2009/2010, a następnie do 52 w roku szkolnym 2010/2011 (z kolejnym zmniejszeniem udziału tych absolwentów: 71,2%; 66,3%; 64,2% do 29,7%). Zatrzymanie tego kierunku zmian strukturalnych zapowiada jednak krótkookresowa, roczna perspektywa kształcenia (dla roku szkolnego 2011/2012) w powiecie wrocławskim. Odsetek absolwentów liceów ogólnokształcących i profilowanych wzrośnie bowiem wówczas do 44,4%. 8

9 Cechą szkolnictwa ponadgimnazjalnego w powiecie wrocławskim jest także dość uboga struktura kształcenia zawodowego, ograniczona do czterech grup wielkich: techników i innego średniego personelu, pracowników biurowych, rolników, ogrodników, leśników i rybaków oraz robotników przemysłowych i rzemieślników, a także sześciu grup elementarnych: techników rolnictwa i pokrewnych, techników weterynarii, średniego personelu do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych, recepcjonistów hotelowych, ogrodników oraz malarzy budowlanych i pokrewnych. Uzasadnienie tego stanu znajdujemy w specyfice powiatu ziemskiego pod względem liczby i rozmieszczenia ludności, uniemożliwiającej zapewnienie mieszkańcom zróżnicowanego rodzaju kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym, a lukę tę może wypełnić sąsiedztwo Wrocławia z bogatszą ofertą edukacyjną. Wskazać jednak należy na podejmowanie próby poszerzenia oferty edukacyjnej szkolnictwa zawodowego, co przyniosło już efekty w roku szkolnym 2010/2011. W strukturze kształcenia zawodowego wg typów szkół dominują absolwenci ze średnim wykształceniem: ze szkół policealnych oraz techników i liceów zawodowych (74,8% ogółu absolwentów z zawodem) względem absolwentów z zasadniczym zawodowym wykształceniem (25,2%). Przekłada się to na odpowiednie proporcje liczebności absolwentów wg wielkich grup zawodowych. W kilkuletniej retrospekcji, począwszy od roku szkolnego 2006/2007 stopniowo umacniała się pozycja średniego wykształcenia (z 65,7% do 72,7%; następnie 84,9% i 74,8% w roku 2010/2011), głównie z powodu uruchomienia szkolnictwa policealnego. Utrzymanie tego kierunku rozwoju szkolnictwa zawodowego wystąpi w perspektywie roku szkolnego 2011/2012, gdyż odsetek absolwentów szkół policealnych oraz techników i liceów zawodowych wzrośnie do 77,1%. W układzie elementarnych grup zawodowych struktura kształcenia nie jest już zdominowana przez techników rolników, leśników i pokrewnych jak w roku poprzednim, gdy jej udział wynosił 72,7% ogólnej liczby absolwentów z zawodem. W roku szkolnym 2010/2011 pozostała wprawdzie grupą najliczniejszą (37,4%), ale uzupełniały ją trzy znaczące grupy elementarne (z odsetkami w przedziale od 12,2% do 18,7%) : technicy weterynarii, recepcjoniści hotelowi oraz ogrodnicy, a także dwie o mniejszym udziale (od 6,5% do 8,1%): malarze i pokrewni oraz średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych. W kilkuletnim okresie minionym (od roku szkolnego 2006/2007) występowały różnokierunkowe zmiany struktury kształcenia w układzie elementarnych grup zawodowych. Przewidywania dotyczące absolwentów w roku szkolnym 2011/2012 wskazują na kontynuację tych zmian, ale w ramach tych samych grup z roku 2010/