ZAŁOśENIA DLA PROJEKTANTÓW STADIONÓW LA

Transkrypt

1 Polski Związek Lekkiej Atletyki Komisja Obiektów i Urządzeń ZAŁOśENIA DLA PROJEKTANTÓW STADIONÓW LA Opracował: Tadeusz Majsterkiewicz przy współpracy: Marek Michałowski Bemm Architekci Warszawa, 20 maja 2010

2 SPIS TREŚCI: Strona Wstęp 3 1. Stadion lekkoatletyczny 4 2. Kategorie stadionów 5 3. Zasady projektowania stadionów lekkoatletycznych Uwarunkowania geograficzne usytuowania stadionu Wielkość powierzchni niezbędnej dla zaprojektowania stadionu lekkoatletycznego Koszty budowy stadionu BIEśNIA Projektowanie bieŝni Rów do biegu z przeszkodami BieŜnia do biegu z przeszkodami (zasady obliczania długości) PołoŜenie miejsc startu PołoŜenie przeszkód w biegu z przeszkodami SKOCZNIE Skocznia do skoku wzwyŝ Skocznia do skoku o tyczce Skocznia do skoku w dal i trójskoku Budowa skoczni do skoku w dal i trójskoku Usytuowanie skoczni na stadionie RZUTNIE Rzutnia do pchnięcia kulą Rzutnia do rzutu dyskiem i młotem Rzutnia do rzutu dyskiem Rzutnia do rzutu oszczepem Usytuowanie rzutni na stadionie Zasady opiniowania projektów i wydawania świadectw PZLA Nawierzchnie syntetyczne A. Nawierzchnie syntetyczne wymagania techniczne PZLA Systemy odwodnień stadionów lekkoatletycznych Junior LA (Orlik Lekkoatletyczny) Usytuowanie urządzeń lekkoatletycznych na stadionie Spis rysunków 93 2

3 WSTĘP Wpływające do Komisji Obiektów i Urządzeń Polskiego Związku Lekkiej Atletyki wnioski o zaopiniowanie załoŝeń, koncepcji lub projektów architektoniczno budowlanych albo projektów techniczno budowlanych nowo budowanych lub modernizowanych stadionów lekkoatletycznych i rozmowy z przygotowującymi je architektami, skłoniły członków Komisji do przygotowania wytycznych, przedstawiających podstawowe parametry urządzeń, wymagane przepisami IAAF i PZLA. Niniejsze opracowanie ma charakter instrukcji przedstawiającej wymagania i rozwiązania stosowane, przy budowie typowych stadionów lekkoatletycznych, jak i stadionów piłkarsko lekkoatletycznych czy stadionów wielofunkcyjnych, pod kątem zapewnienia zgodnych z przepisami, jednolitych warunków startu dla zawodników oraz warunków bezpieczeństwa dla zawodników, sędziów, organizatorów i publiczności. Autorzy opracowania przedstawiają podstawowe wymagania i zalecenia IAAF, zawarte w podręczniku Track and Field Facilities Manual 2008, modyfikując je do ustaleń Prezydium i Zarządu Polskiego Związku Lekkiej Atletyki oraz specjalistycznych komisji PZLA dotyczących wymagań stawianych przed stadionami, na których mają być przeprowadzane zawody rangi mistrzostw Polski. Zamiarem autorów jest doskonalenie tego opracowania, w związku z czym podjęto decyzję o zamieszczeniu pierwszej, w pewnym sensie jeszcze roboczej wersji tego opracowania na stronie internetowej Komisji, co ułatwi wprowadzanie do jego treści zmian i uzupełnień. Będziemy wdzięczni, szczególnie architektom praktykom, za wszelkie uwagi i uzupełnienia, które będziemy starali się na bieŝąco analizować i wprowadzać do opracowania, po ich akceptacji przez odpowiednie struktury Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. Opracowanie nie zawiera wymagań dotyczących budowy hal lekkoatletycznych, Komisja rozwaŝa podjęcie prac w tym zakresie w bieŝącym roku. 3

4 1. STADION LEKKOATLETYCZNY Ogromny rozwój lekkoatletyki w ostatnich latach XX wieku, szczególnie wprowadzenie, obok odbywanych co 4 lata Igrzysk Olimpijskich (w ostatnim okresie Ateny i 2008 Pekin) i co 2 lata Mistrzostw Świata (w ostatnim okresie 2007 Osaka, 2009 Berlin), rozgrywanych corocznie kilkudziesięciu międzynarodowych mityngów, w których startuje cała czołówka światowa, pociągnął za sobą konieczność wybudowania nowoczesnych stadionów, na których rozgrywane są te zawody. Coraz częściej buduje się stadiony przeznaczone wyłącznie do rozgrywania zawodów lekkoatletycznych, umoŝliwiających przeprowadzenie pełnego programu zawodów i pozwalających na lepsze usytuowanie urządzeń na płycie boiska, co w istotny sposób wpływa na poprawę warunków przygotowania i przeprowadzania zawodów. Właściwe, optymalne usytuowanie urządzeń na boisku, szczególnie skoczni i rzutni, umoŝliwiające bezkolizyjne rozgrywanie konkurencji skoków i rzutów, równocześnie z odbywającymi się konkurencjami biegowymi, wpływa nie tylko na długość trwania zawodów, ale równieŝ na bezpieczeństwo startujących zawodników. Obecnie stadion lekkoatletyczny wymaga wyposaŝenia w nowoczesną elektronikę, szczególnie zapewnienia całkowicie automatycznego pomiaru czasu w konkurencjach biegowych, a przy organizacji zawodów najwyŝszej rangi równieŝ zapewnienia elektronicznego pomiaru odległości i wysokości, zapewnienia dla prasy i telewizji odpowiednich warunków do pracy (w tym dostępu do Internetu, telefonów i innych mediów). Przeprowadzenie duŝych zawodów, w trakcie których realizowany jest program obejmujący wszystkie konkurencje, z wielobojami i chodem włącznie, oraz z kilkoma stopniami eliminacji w biegach i rozgrywaniem eliminacji w konkurencjach technicznych, uzaleŝnione jest ponadto od zapewnienia odpowiedniego zaplecza treningowego i odpowiedniej liczby pomieszczeń dla zawodników i osób przeprowadzających i obsługujących zawody (szatnie, przebieralnie, pomieszczenia dla odnowy biologicznej, dla personelu medycznego, dla kontroli antydopingowej, dla sędziów, oddzielne wydzielone pomieszczenie dla aparatury do elektronicznego pomiaru czasu, pomieszczenia dla sekretariatu zawodów, dla przedstawicieli mediów, inne pomieszczenia techniczne). Bardzo waŝnym elementem organizacji zawodów jest równieŝ praca spikerów, do których dyspozycji powinno być przygotowane oddzielne pomieszczenie z dobrą widocznością całej bieŝni i płyty boiska, umoŝliwiające obserwację przebiegu wszystkich konkurencji, ze szczególnym uwzględnieniem obserwacji z bliskiej odległości finiszu konkurencji biegowych. Ocena poziomu organizacji zawodów jest równieŝ uzaleŝniona od dobrej pracy obsługi technicznej. Bardzo waŝnym dla przeprowadzenia zawodów jest równieŝ odpowiednie wyposaŝenie stadionu w sprzęt zawodniczy, informacyjny, sędziowski i pomocniczy oraz ich prawidłowe funkcjonowanie (aparatura do automatycznego pomiaru czasu, aparatura do wykrywania falstartów, bloki startowe, płotki, stojaki do skoku wzwyŝ i skoku o tyczce, zeskoki, tablice informacyjne, taśmy do pomiaru odległości, przymiary do pomiaru wysokości, elektroniczne urządzenia pomiaru odległości i wysokości, zegary do pomiaru czasu itp.). Wszystkie te elementy powinny być uwzględniane juŝ na etapie przygotowywania koncepcji (załoŝeń) budowy stadionu lekkoatletycznego, a następnie przy opracowywaniu projektu zagospodarowania terenu i projektu technicznego stadionu. 4

5 2. KATEGORIE STADIONÓW Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych (IAAF), mając na celu zapewnienie jak najlepszych warunków startu na najwaŝniejszych imprezach lekkoatletycznych (Igrzyska Olimpijskie, Mistrzostwa Świata, mistrzostwa kontynentów, regionów lub grupy krajów, mityngi międzynarodowe zaliczane do światowej serii mitingów IAAF tzw. IAAF Permit Meeting i mecze międzypaństwowe) ustaliło wymagania, jakie powinny być spełnione przy budowie stadionów, na których będą przeprowadzane zawody najwyŝszej rangi. Wymagania te, warunkujące uzyskanie odpowiedniej kategorii, dotyczą wyposaŝenia obiektów lekkoatletycznych w urządzenia lekkoatletyczne (bieŝnia, skocznie, rzutnie), usytuowania tych urządzeń, wyposaŝenia w sprzęt zawodniczy i sędziowski, jak i odpowiedniego zaplecza do rozgrzewki i obiektów pomocniczych (szatnie, pomieszczenia: do odnowy biologicznej, dla słuŝb medycznych, dla kontroli antydopingowej, dla sędziów, dla prasy itp.) oraz liczby miejsc na widowni. W poniŝszej tabeli nr 1 przedstawiamy wymagania dla poszczególnych kategorii stadionów, oparte na ustalonych przez Komitet Techniczny IAAF kryteriach (zawartych w podręczniku Track and Field Facilities Manual 2008, tabela str. 20). W tabeli tej nie uwzględniamy ustaleń Prezydium i Zarządu Polskiego Związku Lekkiej Atletyki dotyczących warunków stawianych przed stadionami, na których mają być przeprowadzane zawody rangi mistrzostw Polski. Te ustalenia zostaną przedstawione przy omawianiu wymagań dla poszczególnych kategorii stadionów. Wymagania dla kategorii stadionów Tabela nr 1 L.p. Rodzaj urządzenia 1 BieŜnia 400 m z minimalną liczbą 8 torów na okręŝnej i 8 torów na prostej (100 m i 110 m ppł.) Kategoria I II III IV V BieŜnia 400 m z minimalną liczbą 6 torów na okręŝnej i 6 torów na prostej BieŜnia 400 m z minimalną liczbą 4 torów na okręŝnej i 6 torów na prostej Rów z wodą do biegu z przeszkodami Skocznia do skoku w dal i trójskoku z oddzielnymi rozbiegami i zeskocznią na 2* 2* 1(2) 2 - kaŝdym końcu rozbiegu dwukierunkowa 6 Skocznia do skoku w dal i trójskoku z zeskocznią na końcu rozbiegu Skocznia do skoku wzwyŝ 2 2 1(2) 2 1 Skocznia do skoku o tyczce 8 ze skrzynką i z zeskokiem na kaŝdym końcu 2* 2* 1(2) 2 - rozbiegu dwukierunkowa 9 Skocznia do skoku o tyczce ze skrzynką i z zeskokiem na końcu rozbiegu Rzutnia do rzutu dyskiem i młotem (z koncentrycznym kołem) 1** 1** 1** 1*** 1 11 Rzutnia do rzutu oszczepem 2**** 2**** 2**** Rzutnia do pchnięcia kulą

6 13 14 Pomieszczenia pomocnicze: pokoje dla zawodników, trenerów, sędziów, VIP-ów, organizatorów, opieki medycznej, komisji antydopingowej, szatnie, przebieralnie, łazienki z toaletami, magazyny na sprzęt zawodniczy, sędziowski i pomiarowy, zgodnie ze szczegółowymi wymaganiami określonymi w rozdz. IV Track and Field Facilities Manual 2008 wyma gane wyma gane wyma gane wyma gane wyma gane wyma gane wyma gane wyma gane Trybuny dla widzów Teren rozgrzewkowy bieŝnia okręŝna 400 m z min. liczbą 4 torów na okręŝnej i 6 torów na prostej, rzutnia do rzutu wyma 15 dyskiem i młotem, rzutnia do rzutu oszczepem, 2 gany rzutnie do pchnięcia kulą, skocznia do skoku wzwyŝ, skocznia do skoku w dal i trójskoku, skocznia do skoku o tyczce Teren rozgrzewkowy bieŝnia min. 200 m (prosta + wiraŝ), preferowana bieŝnia 400 m z min. liczbą 4 torów na okręŝnej i 4 torów na prostej, rzutnia do rzutu wyma 16 - dyskiem i młotem, rzutnia do rzutu oszczepem, gany rzutnia do pchnięcia kulą, skocznia do skoku wzwyŝ, skocznia do skoku w dal i trójskoku, skocznia do skoku o tyczce Teren rozgrzewkowy bieŝnia min. 100 m, preferowana bieŝnia 200 m (prosta + wiraŝ), rzutnia do rzutu dyskiem i wyma 17 młotem, rzutnia do rzutu oszczepem, rzutnia do - - gany pchnięcia kulą, skocznia do skoku wzwyŝ, skocznia do skoku w dal, skocznia do skoku o tyczce, Teren rozgrzewkowy miejsce do rozgrzewki na wyma przylegającym terenie gany Pomieszczenia dodatkowe: pokoje dostosowane 200 do fizykoterapii, odnowy biologicznej i (150) 150 odpoczynku między konkurencjami o minimalnej powierzchni (m²) * - dwie skocznie muszą być wykonane w tym samym kierunku, aŝeby jednocześnie mogły startować dwie grupy ** - moŝe być wykonana dodatkowa rzutnia do rzutu dyskiem *** - rzutnia do rzutu dyskiem moŝe być wykonana na oddzielnym terenie **** - oddzielne rzutnie powinny być wykonane w kaŝdym zakolu wyma gane wyma gane wyma gane Komitet Techniczny IAAF, nadając odpowiednią kategorię dla danego obiektu, określa jednocześnie klasę nawierzchni klasę I uzyskują obiekty, których nawierzchnia syntetyczna, posiadająca certyfikat IAAF, spełnia wymagania dotyczące jej właściwości (grubość, spręŝystość, odporność na ścieranie). Klasa ta jest nadawana na podstawie badań połoŝonej na obiekcie 6

7 nawierzchni, przeprowadzonych przez odpowiednie laboratoria, na zlecenie Komitetu Technicznego IAAF. Pozostałym obiektom, na których połoŝona jest nawierzchnia syntetyczna, posiadająca aktualny certyfikat IAAF, a gospodarze (właściciele) nie występują o przeprowadzenie badań właściwości połoŝonej nawierzchni, IAAF nadaje II klasę. Przedstawione w powyŝszej tabeli, uwzględniające w duŝej części dane zawarte w tabeli zamieszczonej w podręczniku IAAF Track and Field Facilities Manual 2008, tabela str. 20), ogólne wymagania dotyczące urządzeń lekkoatletycznych, zaplecza treningowego i pomieszczeń pomocniczych dla poszczególnych klas, omawiane w określonych rozdziałach tego podręcznika, zostaną szczegółowiej przedstawione w tabelach nr 2 i nr 3. W tabeli nr 2 zostaną przedstawione i uszczegółowione, ustalone przez IAAF wymagania stawiane przed stadionami I i II kategorii, w tabeli nr 3 ustalone przez Polski Związek Lekkiej Atletyki wymagania stawiane przed stadionami niŝszych kategorii, dla których gospodarze (właściciele) nie występują o certyfikat IAAF. Wymagania dla stadionów kategorii I i II Tabela nr 2 Rodzaj urządzenia Jednostka Kategoria I Kategoria II KONKURENCJE BIEGOWE + CHÓD SPORTOWY BieŜnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym minimalna liczba torów na prostej szt. 8 8 (100 m i 110 m ppł.) (zalecane 9) minimalna liczba torów na okręŝnej szt. 8 8 Rodzaj nawierzchni Rów z wodą do biegów z przeszkodami + płot (stały, z regulowaną wysokością) syntetyczna wymagana posiadająca certyfikat IAAF zalecany na zewnątrz bieŝni KONKURENCJE TECHNICZNE SKOKI Skocznia do skoku wzwyŝ szt. 2 rozbieg 20 m (rozbieg 25 m) Skocznia do skoku o tyczce ze skrzynką i z zeskokiem na kaŝdym końcu rozbiegu dwukierunkowa Skocznia do skoku w dal i trójskoku z zeskocznią na kaŝdym końcu rozbiegu dwukierunkowa szt. 2 rozbieg 40 m (rozbieg 45 m) szt. 2 podwójne rozbiegi na zewnątrz bieŝni KONKURENCJE TECHNICZNE RZUTY Rzutnia do pchnięcia kulą szt. 2 z sektorem na trawiastą płytę boiska syntetyczna wymagana posiadająca certyfikat IAAF wewnątrz lub na zewnątrz bieŝni 2 rozbieg 20 m (rozbieg 25 m) 2 rozbieg 40 m (rozbieg 45 m) 2 pojedyncze rozbiegi wewnątrz lub na zewnątrz bieŝni 2 jedna z sektorem na trawiastą płytę boiska Rzutnia do rzutu dyskiem i młotem szt. 1 1 Rzutnia do rzutu oszczepem szt

8 TEREN (STREFA) DO ROZGRZEWKI BieŜnia długość 400 m 200 m Minimalna ilość torów na prostej szt. 6 4 Minimalna ilość torów na obwodzie szt. 4 - Rodzaj nawierzchni syntetyczna syntetyczna Skocznia do skoku wzwyŝ szt. 1 1 Skocznia do skoku w dal szt. 1 1 Rzutnia do pchnięcia kulą szt. 2 1 Rzutnia do rzutu dyskiem i młotem szt. 1 1 Rzutnia do rzutu oszczepem szt. 1 1 OBIEKTY, SPRZĘT POMOCNICZY Trybuny dla widzów przynajmniej jedna trybuna z miejscami siedzącymi dla minimalnej liczby widzów podanej obok w tabeli Pomieszczenia pomocnicze: pokoje dla zawodników, trenerów, VIP ów, organizatorów, komisji antydopingowej, szatnie, przebieralnie, łazienki z toaletami, pomieszczenie dla sędziów i dla komisji odwoławczej, sala do konferencji prasowej, pomieszczenia techniczne magazyny na sprzęt zawodniczy, sędziowski i pomiarowy, zgodnie ze szczegółowymi wymaganiami określonymi w rozdz. IV Track and Field Facilities Manual Pokoje dostosowane do fizykoterapii, odnowy biologicznej i odpoczynku między konkurencjami, gabinety lekarskie, gabinet do kontroli antydopingowej Imprezy lekkoatletyczne jakie mogą być rozgrywane na stadionach spełniających określone dla poszczególnych klas wymagania w tym sekcja VIP oraz zadaszenie minimum 500 obowiązkowe wg wymagań IAAF obowiązkowe minimum 250 m² Igrzyska Olimpijskie Mistrzostwa Świata Puchar Świata (5 000) obowiązkowe wg wymagań IAAF obowiązkowe minimum 200 m² Mityngi IAAF i EAA Mistrzostwa kontynentów Mistrzostwa Polski Sprzęt informacyjny dla widzów obowiązkowy obowiązkowy Uwaga: w nawiasach podano zalecane długości rozbiegów (jeŝeli pozwalają na to warunki) Stadiony I kategorii muszą spełniać następujące wymagania: - bieŝnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym i liczbą 8 torów na prostej i na okręŝnej (na prostej zalecane jest wykonanie 9 torów), wykonanych z nawierzchni syntetycznej, posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF), - rów z wodą do biegów z przeszkodami (z przeszkodą z regulowaną wysokością), zalecany na zewnątrz bieŝni; - 2 skocznie do skoku wzwyŝ z minimalną długością rozbiegu 20 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 25 m); - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku o tyczce z rozbiegiem o długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 45 m), 8

9 - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku w dal i trójskoku, z podwójnymi rozbiegami, lub dwukierunkowa, czterościeŝkowa skocznia do skoku w dal i trójskoku (zalecane usytuowanie na zewnątrz bieŝni, poza płytą boiska); - 2 rzutnie do pchnięcia kulą, z sektorem skierowanym na trawiastą płytę boiska; - rzutnia do rzutu dyskiem i młotem (moŝe być wykonana dodatkowa rzutnia do rzutu dyskiem); - 2 rzutnie do rzutu oszczepem z rozbiegami usytuowanymi w zakolach stadionu. Dla przeprowadzania zawodów lekkoatletycznych w ramach Igrzysk Olimpijskich; zawodów włączonych do serii zawodów światowych; zawodów mistrzowskich w lekkiej atletyce kontynentu, regionu lub grupy krajów, w których IAAF nie ma wyłącznej kontroli; mistrzostw regionów lub grupy krajów, w których udział uczestników nie jest ograniczony do pojedynczego regionu; mityngów międzynarodowych zaliczanych do światowej serii mitingów IAAF (tzw. Permit Meeting) oraz mistrzostw kontynentalnych i innych zawodów międzykontynentalnych organizowanych przez stowarzyszenia kontynentalne urządzenia te muszą spełniać następujące wymagania określone w przepisach zawodów IAAF: - skocznie do skoku wzwyŝ - minimalna długość rozbiegu 20 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość nie mniejsza niŝ 25 m), zeskok o minimalnych wymiarach 6 m długości x 4 m szerokości i 0,7 m wysokości; - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku o tyczce rozbieg o długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość nie mniejsza niŝ 45 m) z zeskokiem na kaŝdym końcu rozbiegu, o minimalnych wymiarach 6 m długości i 6 m szerokości (nie licząc przednich części zeskoku o długości 2 m) oraz 0,8 m wysokości, - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku w dal i trójskoku, z oddzielnymi, bezpośrednio stykającymi się rozbiegami lub dwukierunkowa, czterościeŝkowa skocznia do skoku w dal i trójskoku (szczegółowe rozwiązania, wymiary i konstrukcje przedstawiono w rozdziale skocznie skocznie do skoku w dal i trójskoku ). - 2 rzutnie do pchnięcia kulą, sektor o długości nie mniejszej niŝ 25 m, skierowany na trawiastą płytę boiska; - rzutnia do rzutu dyskiem i rzutu młotem, sektor o długości nie mniejszej niŝ 80 m w rzucie dyskiem i 90 m w rzucie młotem; - 2 rzutnie do rzutu oszczepem, rozbieg o długości nie mniejszej niŝ 33,5 m i sektor rzutów o długości nie mniejszej niŝ 100 m. Stadion I kategorii musi mieć dodatkowy obiekt do rozgrzewki (stadion) z bieŝnią z nawierzchni syntetycznej o długości 400 m, z minimalną liczbą 6 torów na prostej i 4 torów na okręŝnej, skocznię do skoku wzwyŝ (z minimalnym rozbiegiem długości 15 m i zeskokiem o minimalnych wymiarach 5 m x 3 m), skocznię do skoku w dal (z minimalnym rozbiegiem długości 40 m i z zeskocznią o wymiarach 2,75 m x 8 m na końcu rozbiegu (przy zamontowaniu belki do odbicia 2 m od zeskoczni). Na obiekcie rozgrzewkowym niezbędne są równieŝ rzutnie, w tym rzutnia do pchnięcia kulą, z zamontowanym kołem o średnicy 2,135 m i progiem do pchnięcia kulą oraz z co najmniej 20 m sektorem rzutów; rzutnia do rzutu dyskiem z zamontowanym kołem o średnicy 2,50 m (z moŝliwością zamontowania wkładki redukcyjnej do rzutu młotem) oraz z co najmniej 70 m sektorem rzutów, wraz z klatką ochronną (najlepiej konstrukcji klatki przewidzianej przepisami dla rzutu młotem, pozwalającą na wykonywanie rzutów próbnych, niezaleŝnie od innych rozgrzewających się zawodników) oraz rzutnię do rzutu oszczepem z minimalnym rozbiegiem długości 30 m i z co najmniej 80 m sektorem rzutów. Na stadionach I kategorii wymagane jest wykonanie nawierzchni bieŝni i rozbiegów na stadionie głównym i na stadionie rozgrzewkowym z nawierzchni syntetycznej posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF). Wymagane jest równieŝ zastosowanie 9

10 odwodnienia otwartego lub szczelinowego z pokrywą (na prostych) oraz szczelinowego z pokrywą (na wiraŝach). Stadion I kategorii musi obowiązkowo posiadać przynajmniej jedną trybunę z miejscami siedzącymi dla minimum widzów, w tym sekcja VIP z zadaszeniem dla minimum 500 miejsc. Stadion I kategorii musi ponadto obowiązkowo posiadać pomieszczenia pomocnicze: pokoje dla zawodników, trenerów, VIP ów, organizatorów, szatnie, przebieralnie z ciepłą wodą, łazienki z toaletami, pomieszczenia dla sędziów i dla komisji odwoławczej, sale do konferencji prasowej, pomieszczenia techniczne magazyny na sprzęt zawodniczy, sędziowski i pomiarowy, zgodnie ze szczegółowymi wymaganiami określonymi w rozdziale IV Track and Field Facilities Manual Wymagane są takŝe pomieszczenia do fizykoterapii i odnowy biologicznej, pomieszczenia dla odpoczynku zawodników między konkurencjami, gabinety lekarskie, gabinet do kontroli antydopingowej, o łącznej minimalnej powierzchni 250 m². Niezbędne jest równieŝ wyposaŝenie stadionu w sprzęt informacyjny dla widzów, umoŝliwiający bezpośrednią wizualną informację publiczności o wynikach. Stadiony II kategorii muszą spełniać następujące wymagania: - bieŝnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym i liczbą 8 torów na prostej i na okręŝnej, wykonanych z nawierzchni syntetycznej, posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF), - rów z wodą do biegów z przeszkodami (z przeszkodą z regulowaną wysokością), wewnątrz lub na zewnątrz bieŝni; - 2 skocznie do skoku wzwyŝ z minimalną długością rozbiegu 20 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 25 m); - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku o tyczce z rozbiegiem o długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 45 m); - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku w dal i trójskoku, z pojedynczymi rozbiegami, lub dwukierunkowa, czterościeŝkowa skocznia do skoku w dal i trójskoku, mogą być usytuowane na zewnątrz lub wewnątrz bieŝni na płycie boiska; - 2 rzutnie do pchnięcia kulą, w tym jedna z sektorem rzutów skierowanym na płytę trawiastą boiska; - rzutnię do rzutu dyskiem i młotem, z klatką do rzutu młotem; - 2 rzutnie do rzutu oszczepem z rozbiegami usytuowanymi w zakolach stadionu i sektorem rzutów o długości nie mniejszej niŝ 100 m.. Na stadionach II kategorii przeprowadzane mogą być wszelkie zawody włączone do serii zawodów światowych: mistrzostwa kontynentów, regionów lub grupy krajów, mityngi międzynarodowe zaliczane do światowej serii mitingów IAAF (tzw. Permit Meeting) oraz inne zawody międzykontynentalne, organizowane przez stowarzyszenia kontynentalne. Dla przeprowadzenia tych zawodów wymagane jest aby zamontowane na tych stadionach urządzenia spełniały następujące wymagania, określone w przepisach zawodów IAAF: - skocznie do skoku wzwyŝ, minimalna długość rozbiegu 20 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 25 m) i zeskok o minimalnych wymiarach 6 m długości x 4 m szerokości i 0,7 m wysokości; - dwukierunkowe skocznie do skoku o tyczce rozbieg o minimalnej długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 45 m), z zeskokiem na kaŝdym końcu rozbiegu o minimalnych wymiarach 6 m długości i 6 m szerokości, nie licząc przednich części zeskoku o długości 2 m oraz 0,8 m wysokości, - dwukierunkowe skocznie do skoku w dal i trójskoku, z oddzielnymi, bezpośrednio stykającymi się rozbiegami lub dwukierunkowa, czterościeŝkowa skocznia do skoku w dal i 10

11 trójskoku, szczegółowe rozwiązania, wymiary i konstrukcje przedstawiono w rozdziale skocznie skocznie do skoku w dal i trójskoku ). - rzutnie do pchnięcia kulą, sektor o długości nie mniejszej niŝ 25 m, skierowany na trawiastą płytę boiska; - rzutnia do rzutu dyskiem i rzutu młotem, sektor o długości nie mniejszej niŝ 80 m w rzucie dyskiem i 90 m w rzucie młotem; - rzutnie do rzutu oszczepem, rozbieg o długości nie mniejszej niŝ 33,5 m i sektor rzutów o długości nie mniejszej niŝ 100 m. Stadion II kategorii musi mieć dodatkowy obiekt do rozgrzewki z bieŝnią z nawierzchni syntetycznej o długości 200 m (prosta + wiraŝ), preferowana bieŝnia o długości 400 m, z minimalną liczbą 4 torów na prostej, skocznię do skoku wzwyŝ (z minimalnym rozbiegiem długości 15 m i zeskokiem o minimalnych wymiarach 5 m x 3 m), skocznię do skoku w dal (z minimalnym rozbiegiem długości 40 m i z zeskocznią o wymiarach 2,75 m x 8,00 m na końcu rozbiegu (przy zamontowaniu belki do odbicia 2 m od zeskoczni), skocznię do skoku o tyczce (z minimalnym rozbiegiem długości 40 m i zeskokiem o minimalnych wymiarach 5 m długości, nie licząc przednich części zeskoku i 5 m szerokości oraz 0,8 m wysokości). Na obiekcie rozgrzewkowym niezbędna jest równieŝ rzutnia do pchnięcia kulą, z zamontowanym kołem o średnicy 2,135 m i progiem do pchnięcia kulą oraz z co najmniej 20 m sektorem rzutów, rzutnia do rzutu dyskiem i młotem, z zamontowanym kołem o średnicy 2,50 m i klatką do rzutu młotem oraz z co najmniej 70 m sektorem rzutów, rzutnia do rzutu oszczepem z minimalnym rozbiegiem długości 30 m i z co najmniej 80 m sektorem rzutów. Na stadionach II kategorii wymagane jest wykonanie nawierzchni bieŝni i rozbiegów na stadionie głównym i na obiekcie rozgrzewkowym z tej samej nawierzchni syntetycznej posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF). Wymagane jest równieŝ zastosowanie odwodnienia otwartego lub szczelinowego z pokrywą (na prostych) oraz szczelinowego z pokrywą (na wiraŝach). Stadion II kategorii musi obowiązkowo posiadać przynajmniej jedną trybunę z miejscami siedzącymi dla minimum (5 000) widzów. Stadion II kategorii musi ponadto obowiązkowo posiadać pomieszczenia pomocnicze: pokoje dla zawodników, trenerów, VIP-ów, organizatorów, szatnie, przebieralnie z ciepłą wodą, łazienki z toaletami, pomieszczenia dla sędziów i dla komisji odwoławczej, sale do konferencji prasowej, pomieszczenia techniczne - magazyny na sprzęt zawodniczy, sędziowski i pomiarowy, zgodnie ze szczegółowymi wymaganiami określonymi w rozdz. IV Track and Field Facilities Manual Wymagane są takŝe pomieszczenia do fizykoterapii i odnowy biologicznej, pomieszczenia do odpoczynku zawodników między konkurencjami, gabinety lekarskie, gabinet do kontroli antydopingowej, o łącznej minimalnej powierzchni 200 m². Niezbędne jest równieŝ wyposaŝenie stadionu w sprzęt informacyjny dla widzów, umoŝliwiający bezpośrednią, wizualną informację publiczności o wynikach. Polski Związek Lekkiej Atletyki zalicza stadiony lekkoatletyczne z nawierzchnią syntetyczną (posiadającą aktualny certyfikat IAAF), których właściciele nie występują o certyfikat IAAF, do odpowiednich kategorii (III V), biorąc pod uwagę ich wyposaŝenie w urządzenia lekkoatletyczne (liczba torów bieŝni okręŝnej i liczba torów na prostej, liczba skoczni i rzutni), usytuowanie tych urządzeń, wyposaŝenie w sprzęt zawodniczy i sędziowski oraz zaprojektowane zaplecze do rozgrzewki i obiekty pomocnicze, Kategorie te, poza ich symbolem liczbowym (III V), określa się dodatkowo nazwą oznaczającą moŝliwość przeprowadzenia zawodów odpowiedniej rangi, kategoria III (kategoria krajowa zawody krajowe do rangi mistrzostw Polski włącznie i mityngi międzynarodowe), kategoria IV (kategoria wojewódzka - mistrzostwa Polski o ograniczonym 11

12 programie i zawody szczebla centralnego w skali wojewódzkiej) i kategoria V (kategoria okręgowa - zawody okręgowe, lokalne, szkolne, mityngi ogólnopolskie w wybranych konkurencjach). Wymagania te przedstawiono w poniŝszej tabeli nr 3. W przypadku III kategorii zaproponowano podział na dwie grupy: A stadiony z bieŝnią 8- torową na prostej i na okręŝnej, których właściciele (gospodarze), z uwagi na pozostałą infrastrukturę nie występują do IAAF z wnioskiem o nadanie II kategorii, B stadiony z 8-torową bieŝnią na prostej i 6-torową bieŝnią na okręŝnej, wraz z wymaganą liczbą skoczni i rzutni oraz wymaganą minimalną długością rozbiegów, przy przewidywanym ubieganiu się o organizację zawodów rangi Mistrzostw Polski. Wymagania dla stadionów kategorii III V Tabela nr 3 Rodzaj urządzenia Jednos tka Kategoria III (krajowa) A B 12 Kategoria IV (wojewódzka) Kategoria V (okręgowa) KONKURENCJE BIEGOWE + CHÓD SPORTOWY BieŜnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym minimalna liczba torów na szt prostej minimalna liczba torów na szt okręŝnej Rodzaj nawierzchni syntetyczna - wymagana posiadająca certyfikat IAAF Syntetyczna wymagana posiadająca certyfikat IAAF Rów z wodą do biegów z przeszkodami + płot (stały, z regulowaną wysokością) wewnątrz bieŝni KONKURENCJE TECHNICZNE SKOKI Skocznia do skoku wzwyŝ szt. 1 (2) 1 rozbieg 20 m Skocznia do skoku o tyczce szt. 1 (2) 1 dwukierunkowa ze skrzynką i z zeskokiem na kaŝdym końcu rozbiegu z rozbiegiem w jednym kierunku jednokierunkowa wewnątrz bieŝni 1 rozbieg 15 m rozbieg 40 m (rozbieg 45 m) Skocznia do skoku w dal i trójskoku z zeskocznią na szt. 1 (2) 1 kaŝdym końcu rozbiegu dwukierunkowa (dwu- lub rozbieg podwójny czterościeŝkowa ) z rozbiegiem w jednym kierunku jednokierunkowa KONKURENCJE TECHNICZNE RZUTY Syntetyczna wymagana posiadająca certyfikat IAAF - 1 rozbieg 15 m - - rozbieg 40 m 1 rozbieg podwójny szt Rzutnia do pchnięcia kulą szt. 1 (2) Rzutnia do rzutu dyskiem i szt rzutu młotem Rzutnia do rzutu oszczepem szt. 1 (2)

13 TEREN (STREFA) DO ROZGRZEWKI BieŜnia długość 100 m 60 m 60 m - Minimalna liczba torów na szt prostej Rodzaj nawierzchni syntetyczna syntetyczna - Skocznia do skoku wzwyŝ szt Skocznia do skoku w dal szt Rzutnia do pchnięcia kulą szt Rzutnia do rzutu dyskiem i szt młotem Rzutnia do rzutu oszczepem szt OBIEKTY, SPRZĘT POMOCNICZY Trybuny dla widzów przynajmniej jedna trybuna z miejscami siedzącymi dla minimalnej liczby widzów podanej obok w tabeli Pomieszczenia pomocnicze: pokoje dla zawodników, trenerów, szatnie, przebieralnie, łazienki z toaletami, pomieszczenie dla sędziów i dla komisji odwoławczej, sala do konferencji prasowej, pomieszczenia techniczne obowiązkowe zgodnie z opisem po lewej stronie jak dla kategorii IV obowiązkowe szatnie, łazienki, toalety pomieszczenie techniczne, pomieszczenie dla sędziów minimum wydzielone miejsce (widownia) dla widzów obowiązkowe szatnie, łazienki, toalety pomieszczenie techniczne, pomieszczenie dla sędziów Pomieszczenia do fizykoterapii i odnowy biologicznej, pomieszczenia do odpoczynku zawodników między konkurencjami, gabinety lekarskie, gabinet do kontroli antydopingowej obowiązkowe minimum 200 m² 150 m² obowiązkowe: gabinet lekarski obowiązkowe: gabinet lekarski Sprzęt informacyjny dla widzów obowiązkowy obowiązkowy - Imprezy lekkoatletyczne jakie mogą być rozgrywane na obiektach spełniających określone dla poszczególnych klas wymagania Zawody wojewódzkie i szczebla centralnego Mistrzo stwa Polski Mityngi między narodo we Mistrzo stwa Polski o ograniczonym progra mie Mityngi krajowe Zawody okręgowe, lokalne, szkolne, mityngi ogólnopolskie w wybranych konkurencjach Stadiony kategorii III A muszą spełniać następujące wymagania: - bieŝnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym i liczbą 8 torów na prostej i 8 torów na okręŝnej, wykonanych z nawierzchni syntetycznej, posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF), - rów z wodą do biegów z przeszkodami (z przeszkodą z regulowaną wysokością), wewnątrz bieŝni; - 2 skocznie do skoku wzwyŝ z minimalną długością rozbiegu 20 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 25 m); - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku o tyczce z rozbiegiem o minimalnej długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 45 m); 13

14 - 2 dwukierunkowe skocznie do skoku w dal i trójskoku, lub dwukierunkowa, czterościeŝkowa skocznia do skoku w dal i trójskoku, najlepiej z pojedynczymi, oddzielnymi rozbiegami dla skoku w dal i trójskoku, która moŝe być usytuowana na płycie boiska na zewnątrz lub wewnątrz bieŝni; - 2 rzutnie do pchnięcia kulą, w tym jedna z sektorem rzutów skierowanym na trawiastą płytę boiska; - rzutnia do rzutu dyskiem i rzutu młotem; - 2 rzutnie do rzutu oszczepem, z rozbiegami usytuowanymi w zakolach stadionu i sektorem rzutów o długości nie mniejszej niŝ 100 m. W przypadku ubiegania się o organizację Mistrzostw Polski z pełnym programem konkurencji wymagane jest posiadanie 2 skoczni do skoku wzwyŝ, z rozbiegiem o minimalnej długości 20 m (jeŝeli warunki na to pozwalają z rozbiegiem o długości nie mniejszej niŝ 25 m), 2 dwukierunkowych skoczni do skoku w dal i trójskoku, z pojedynczymi, oddzielnymi rozbiegami dla skoku w dal i trójskoku i 2 dwukierunkowych skoczni do skoku o tyczce z rozbiegiem o minimalnej długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają z rozbiegiem o długości nie mniejszej niŝ 45 m), 2 rzutni do pchnięcia kulą, z sektorem rzutów o długości co najmniej 25 m ( w tym jeden skierowany na trawiastą płytę boiska), 2 rzutni do rzutu oszczepem, z rozbiegiem o długości nie mniejszej niŝ 33,5 m i sektorem rzutów o długości nie mniejszej niŝ 100 m. Stadiony kategorii III B muszą spełniać następujące wymagania: - bieŝnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym i liczbą 8 torów na prostej i 6 torów na okręŝnej, wykonanych z nawierzchni syntetycznej, posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF), - rów z wodą do biegów z przeszkodami (z przeszkodą z regulowaną wysokością), wewnątrz bieŝni; - skocznia do skoku wzwyŝ z minimalną długością rozbiegu 20 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 25 m); - dwukierunkowa skocznia do skoku o tyczce z rozbiegiem o minimalnej długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 45 m); - dwukierunkowa skocznia do skoku w dal i trójskoku, najlepiej z pojedynczymi, oddzielnymi rozbiegami dla skoku w dal i trójskoku, która moŝe być usytuowana na zewnątrz lub wewnątrz bieŝni na płycie boiska; - rzutnia do pchnięcia kulą, z sektorem rzutów o nawierzchni mineralnej lub skierowanym na trawiastą płytę boiska; - rzutnia do rzutu dyskiem i rzutu młotem; - rzutnia do rzutu oszczepem, z rozbiegiem usytuowanym w zakolu stadionu i sektorem rzutów o długości nie mniejszej niŝ 90 m.. Na stadionach III kategorii wymagane jest wykonanie nawierzchni bieŝni i rozbiegów na stadionie głównym i na obiekcie rozgrzewkowym z tej samej nawierzchni syntetycznej posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF). Zalecane jest zastosowanie odwodnienia otwartego lub szczelinowego z pokrywą (na prostych) oraz szczelinowego z pokrywą (na wiraŝach) lub krawęŝnika z rekomendowanym odwodnieniem sportowym (z pokrywami). Stadion kategorii III A musi mieć dodatkowy obiekt do rozgrzewki, z bieŝnią z nawierzchni syntetycznej o długości ok. 100 m, preferowana bieŝnia 200 m (prosta + wiraŝ), z minimalną liczbą 4 torów na prostej, skocznię do skoku wzwyŝ (z minimalnym rozbiegiem długości 15 m i zeskokiem o minimalnych wymiarach 5 m x 3 m), skocznię do skoku w dal (z minimalnym rozbiegiem długości 40 m i z zeskocznią o wymiarach 2,75 m x 8,00 m na końcu rozbiegu (przy zamontowaniu belki do odbicia 2 m od zeskoczni). Na obiekcie rozgrzewkowym stadionu kategorii III A niezbędna jest 14

15 równieŝ rzutnia do pchnięcia kulą, z zamontowanym kołem o średnicy 2,135 m i progiem do pchnięcia kulą oraz z co najmniej 20 m sektorem rzutów, rzutnia do rzutu dyskiem i młotem, z zamontowanym kołem o średnicy 2,50 m i klatką do rzutu młotem oraz z co najmniej 70 m sektorem rzutów, rzutnia do rzutu oszczepem z minimalnym rozbiegiem długości 30 m i z co najmniej 80 m sektorem rzutów. W przypadku stadionu kategorii III B wymagany jest obiekt rozgrzewkowy z bieŝnią z nawierzchni syntetycznej o długości ok. 60 m, z minimalną liczbą 2 torów na prostej, skocznią do skoku wzwyŝ (z minimalnym rozbiegiem długości 15 m i zeskokiem o minimalnych wymiarach 5 m x 3 m), skocznią do skoku w dal (z minimalnym rozbiegiem długości 40 m i z zeskocznią o wymiarach 2,75 m x 8 m na końcu rozbiegu i belką do odbicia usytuowaną 2 m od zeskoczni). Na obiekcie rozgrzewkowym stadionu kategorii III B niezbędna jest równieŝ rzutnia do pchnięcia kulą, z zamontowanym kołem o średnicy 2,135 m i progiem do pchnięcia kulą oraz co najmniej 20 m sektorem rzutów. Stadion III kategorii musi obowiązkowo posiadać przynajmniej jedną trybunę z miejscami siedzącymi dla minimum widzów (kategoria III A) lub przynajmniej widzów (kategoria III B). Stadion III kategorii musi ponadto obowiązkowo posiadać pomieszczenia pomocnicze: pokoje dla zawodników, trenerów, organizatorów, szatnie, przebieralnie z ciepłą wodą, łazienki z toaletami, pomieszczenia dla sędziów i dla komisji odwoławczej, sale do konferencji prasowej, pomieszczenia techniczne magazyny na sprzęt zawodniczy, sędziowski i pomiarowy. Wymagane są takŝe pomieszczenia do fizykoterapii i odnowy biologicznej, pomieszczenia do odpoczynku zawodników między konkurencjami, gabinety lekarskie, gabinet do kontroli antydopingowej, o łącznej minimalnej powierzchni ok. 200 m² (kategoria III A) i około 150 m² (kategoria III B). Stadiony IV kategorii muszą spełniać następujące wymagania: - bieŝnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym i minimalną liczbą 6 torów na prostej i 6 torów na okręŝnej, wykonanych z nawierzchni syntetycznej (zaleca się, aby nawierzchnia ta posiadała certyfikat IAAF, zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF), - rów z wodą do biegów z przeszkodami (z przeszkodą z regulowaną wysokością), wewnątrz bieŝni; - skocznia do skoku wzwyŝ z minimalną długością rozbiegu 15 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 25 m); - dwukierunkowa skocznia do skoku o tyczce z rozbiegiem o minimalnej długości 40 m (jeŝeli warunki na to pozwalają długość rozbiegu nie powinna być mniejsza niŝ 45 m), - dwukierunkowa skocznia do skoku w dal i trójskoku, z rozbiegiem o minimalnej długości 40 m, która moŝe być usytuowana wewnątrz bieŝni na płycie boiska; - rzutnia do pchnięcia kulą, usytuowana w zakolu stadionu, - rzutnia do rzutu dyskiem i rzutu młotem; - rzutnia do rzutu oszczepem, z rozbiegiem usytuowanym w zakolu stadionu i sektorem rzutów o długości nie mniejszej niŝ 90 m.. Na stadionach IV kategorii wymagane jest wykonanie nawierzchni bieŝni i rozbiegów na stadionie głównym i na obiekcie rozgrzewkowym z tej samej nawierzchni syntetycznej posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF). Zalecane jest zastosowanie odwodnienia otwartego lub szczelinowego z pokrywą (na prostych) oraz szczelinowego z pokrywą (na wiraŝach) lub krawęŝnika z rekomendowanym odwodnieniem sportowym (z pokrywami). Stadion IV kategorii powinien mieć dodatkowy obiekt umoŝliwiający rozgrzewkę, w tym co najmniej 2.torową bieŝnię z nawierzchni syntetycznej o długości ok. 60 m. Wymagane (wskazane) jest posiadanie skoczni do skoku wzwyŝ (z minimalnym rozbiegiem długości 15 m i zeskokiem o 15

16 minimalnych wymiarach 5 m x 3 m), skoczni do skoku w dal (z minimalnym rozbiegiem długości 40 m i z zeskocznią o wymiarach 2,75 m x 8 m na końcu rozbiegu i belką do odbicia usytuowaną 2 m od zeskoczni) oraz rzutni do pchnięcia kulą, z zamontowanym kołem o średnicy 2,135 m i progiem do pchnięcia kulą oraz co najmniej 20 m sektorem rzutów. Stadion IV kategorii musi obowiązkowo posiadać przynajmniej jedną trybunę z miejscami siedzącymi dla minimum 500 widzów. Stadion IV kategorii musi obowiązkowo posiadać pomieszczenia pomocnicze: szatnie (przebieralnie) z ciepłą wodą, łazienki, toalety oraz pomieszczenie dla sędziów i pomieszczenie dla sekretariatu zawodów. Wymagane są takŝe pomieszczenia do fizykoterapii i odnowy biologicznej, odpoczynku zawodników między konkurencjami, gabinet lekarski, o łącznej minimalnej powierzchni tych pomieszczeń ok. 150 m². Niezbędne jest równieŝ wyposaŝenie stadionu w sprzęt informacyjny dla widzów. Stadiony V kategorii muszą spełniać następujące wymagania: - bieŝnia okręŝna 400 m z krawęŝnikiem wewnętrznym i minimalną liczbą 4 torów na prostej i 4 torów na okręŝnej, wykonanych z nawierzchni syntetycznej (zaleca się aby nawierzchnia ta posiadała certyfikat IAAF, zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF), - skocznia do skoku wzwyŝ z minimalną długością rozbiegu 15 m; - skocznia do skoku w dal i trójskoku, z rozbiegiem o minimalnej długości 40 m, która moŝe być usytuowana wewnątrz bieŝni na płycie boiska; - rzutnia do pchnięcia kulą, usytuowana w zakolu stadionu, - rzutnia do rzutu dyskiem; - rzutnia do rzutu oszczepem, z rozbiegiem usytuowanym w zakolu stadionu i sektorem rzutów o długości nie mniejszej niŝ 90 m.. Na stadionach V kategorii wymagane jest wykonanie nawierzchni bieŝni i rozbiegów z nawierzchni syntetycznej posiadającej certyfikat IAAF (zgodnie z bieŝącą listą na stronie IAAF). Zalecane jest zastosowanie odwodnienia otwartego lub szczelinowego lub przynajmniej krawęŝnika z rekomendowanym odwodnieniem sportowym (z pokrywami). Stadion V kategorii musi obowiązkowo mieć wydzielone miejsce (widownię) dla minimum widzów. W przypadku stadionów V kategorii nie stawiane są Ŝadne wymagania dotyczące obiektu do rozgrzewki, niezbędne jest tylko aby w sąsiedztwie stadionu znajdował się wydzielony teren (lub inny stadion np. piłkarski), dostępny dla zawodników, na którym zawodnicy mogliby przeprowadzić rozgrzewkę. Mając na uwadze fakt, Ŝe na stadionach tych rozgrywane są przewaŝnie zawody dla dzieci muszą być bezwzględnie zabezpieczone szatnie (przebieralnie) z ciepłą wodą, łazienki, toalety oraz pomieszczenie dla sędziów i pomieszczenie dla sekretariatu zawodów oraz lekarza (obsługi medycznej) zawodów. Wymagane jest równieŝ wyposaŝenie tych stadionów w sprzęt informacyjny dla widzów. 16

17 3. ZASADY PROJEKTOWANIA STADIONÓW LEKKOATLETYCZNYCH Przeprowadzone w ostatnim okresie najwaŝniejsze imprezy lekkoatletyczne (Igrzyska Olimpijskie, Mistrzostwa Świata) odbywają się na zbudowanych specjalnie w tym celu stadionach. Począwszy od Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie IAAF zaleca budowanie bieŝni z co najmniej 9 torami na prostej, z usytuowaniem rowu do biegu z przeszkodami na zewnątrz bieŝni, wybudowanie co najmniej 2 podwójnych (z dwoma równoległymi obok siebie rozbiegami) dwustronnych skoczni do skoku w dal i trójskoku, dwóch skoczni do skoku wzwyŝ, 2 dwustronnych skoczni do skoku o tyczce, 2 rzutni do pchnięcia kulą (w tym jedna z sektorem na płytę boiska); rzutni do rzutu dyskiem (w tym do rzutu młotem) oraz 2 rzutni do rzutu oszczepem. Budowanie zalecanych przez IAAF podwójnych (z dwoma równoległymi obok siebie rozbiegami) dwustronnych skoczni do skoku w dal i trójskoku, dwóch skoczni do skoku wzwyŝ czy dwóch dwustronnych skoczni do skoku o tyczce, umoŝliwia jednoczesne rozgrywanie w dwóch grupach eliminacji w tych konkurencjach lub konkursów w ramach wielobojów. Takie rozwiązanie jest najłatwiejsze przy usytuowaniu rowu z wodą na zewnątrz bieŝni, ale jest moŝliwe równieŝ przy usytuowaniu rowu z wodą wewnątrz bieŝni, przy zaprojektowaniu płyty boiska nie przekraczającej 104 m długości. Stosowane na wielu stadionach usytuowanie skoczni do skoku w dal i trójskoku na zewnątrz bieŝni (o ile pozwala na to szerokość stadionu) pozwala nie tylko przybliŝyć startujących zgromadzonej na trybunach publiczności, ale zwiększa równieŝ warunki bezpieczeństwa dla startujących zawodników, przy jednoczesnym rozgrywaniu tych skoków i rzutów. Niekiedy, szczególnie na stadionach piłkarskich i wielofunkcyjnych, praktykowane jest umieszczanie skoczni do skoku w dal i trójskoku w zakolu rozbieg do trójskoku lokuje się wtedy bliŝej boiska dla zapewnienia co najmniej wynikającej z przepisów zawodów w lekkiej atletyce IAAF długości 61 m (40 m rozbieg plus 21 m od linii odbicia do końca zeskoczni), ale traci na tym widowiskowość tych konkurencji zbyt duŝa odległość od publiczności, zgromadzonej głównie wzdłuŝ prostej, przed metą biegów. Rzutnię do pchnięcia kulą powinno się lokować w zakolu obok linii mety, najlepiej po prawej stronie dla umoŝliwienia publiczności obserwującej biegi lepszej widoczności rozgrywanego konkursu. Ulokowanie po lewej stronie tego zakola skoczni do skoku wzwyŝ pozwala właściwie w sposób bezkolizyjny prowadzić konkurs skoku wzwyŝ z konkursem pchnięcia kulą i daje równieŝ moŝliwość, przy odpowiedniej koordynacji prób zawodników, rozgrywanie konkursu skoku wzwyŝ z konkursem rzutu oszczepem z rzutni znajdującej się w tym zakolu. Newralgicznym dla realizacji programu zawodów jest usytuowanie rzutni do rzutu dyskiem i młotem. Aktualnie obowiązujący model klatki do rzutu młotem i dyskiem zapewnia bezpieczeństwo dla wszystkich startujących zawodników przy jednoczesnym rozgrywaniu konkursu rzutu dyskiem czy rzutu młotem z innymi konkurencjami, w tym z rozgrywanymi biegami. Usytuowanie tej rzutni tuŝ przy zakolu (w pobliŝu startu na m lub w pobliŝu startu na 200 m) stwarza pewne niebezpieczeństwo dla zawodników startujących w konkursie skoku w dal czy trójskoku, w przypadku usytuowania skoczni do tych skoków wzdłuŝ prostej po wewnętrznej stronie boiska. ZagroŜenie to zaleŝy od tego czy rzut wykonuje zawodnik wykonujący obroty zgodnie z ruchem wskazówek zegara (leworęczny), czy rzut wykonuje zawodnik wykonujący obroty odwrotnie do ruchu wskazówek zegara (praworęczny). 17

18 4. UWARUNKOWANIA GEOGRAFICZNE USYTUOWANIA STADIONU LEKKOATLETYCZNEGO Wpływ obiektu na wyniki osiągane w lekkiej atletyce jest oczywisty. Składa się na to szereg czynników: budowa i właściwości urządzeń stadionowych (w ramach obowiązujących przepisów), wygoda obiektów rozgrzewkowych, szatni, call-roomów itp., jakość i niezawodność obsługi technicznej, duŝa widownia i obecność mediów. NajwaŜniejszym czynnikiem przy projektowaniu stadionu jest odpowiednie zaprojektowanie kierunku osi podłuŝnej płyty boiska i wynikającej z tego kierunku bieŝni, szczególnie prostej finiszowej, uwzględniającego czynnik kierunku wiatru. W zasadzie oś podłuŝna płyty boiska powinna być zaprojektowana na linii północ południe (start N meta S). Zaprojektowanie takiego kierunku bieŝni niekiedy nie jest moŝliwe z uwagi na kształt i kierunek działki, jaką dysponuje inwestor na wybudowanie stadionu. Dopuszczalne są równieŝ odchylenia od tego kierunku wynikające m. innymi z uwzględnienia przewaŝających w danym regionie wiatrów (szczegółowo są one omówione w podręczniku IAAF Track and Field Facilieties Manual 2008). W przypadku niemoŝliwości zaprojektowania stadionu, zgodnie z zalecanym przez IAAF kierunkiem bieŝni północ południe, niezwykle waŝnym, szczególnie dla konkurencji biegowych, jest uwzględnienie przy budowie bieŝni panujących w danym terenie w czasie sezonu lekkoatletycznego (maj wrzesień) przewaŝających kierunków wiatrów. Kierunek i prędkość (siła) wiatru w decydujący sposób wpływają na uzyskiwane wyniki w konkurencjach sprinterskich, szczególnie w biegach na 100 m oraz 100 m przez płotki kobiet i 110 m przez płotki męŝczyzn. Przed podjęciem decyzji o innym aniŝeli północ południe kierunku projektowanej bieŝni naleŝy dokonać w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej lub jego filiach terenowych szczegółowego rozeznania o panujących na danym terenie (w okresie maj wrzesień) przewaŝających kierunkach wiatru i o ile to moŝliwe tak zaplanować kierunek prostej finiszowej bieŝni aby zawodnicy w biegu na 100 m oraz kończący bieg na prostej mogli, w większości przypadków korzystać ze sprzyjającego wiatru w plecy, zamiast biegać pod wiatr. PrzewaŜający kierunek wiatru naleŝy równieŝ uwzględnić przy projektowaniu skoczni, szczególnie skoku w dal i trójskoku oraz skoku o tyczce. Budowanie zalecanych przez IAAF skoczni dwustronnych nieco pomniejsza wpływ wiatru na uzyskiwane wyniki, ale przewaŝającego kierunku wiatru na danym terenie nie naleŝy pomijać przy projektowaniu skoczni. MoŜna by przyjąć, Ŝe optymalna lokalizacja polegała by na tym, Ŝeby prosta została wyznaczona zgodnie z najczęstszym kierunkiem występowania wiatrów, jednak o sile nie przekraczającej 2 m/sek. W tym samym kierunku powinny być usytuowane (równolegle do prostej, skocznie w dal i do trójskoku). Zalecając uzyskanie danych z IMiGW dla danego miejsca i kierowanie się tymi danymi w sytuowaniu osi boiska, trzeba teŝ mieć świadomość, Ŝe rzadko kiedy projektant będzie miał taką swobodę w decydowaniu o połoŝeniu obiektu na działce, by kierować się tym czynnikiem. Generalnie, w Polsce (poza strefą ściśle nadmorską i dolinami górskimi) przewaŝają wiatry z sektora SW-NW. Przez przewaŝającą część roku są to wiatry, których prędkość nie przekracza 5 m/sek, zwłaszcza w okresie letnim. Obecnie istnieją szczegółowe badania dla całego kraju wykonane ze względu na upowszechnianie się energetyki wiatrowej. Z powyŝszych uwag wynika przede wszystkim, Ŝe uwarunkowania geograficzne w warunkach polskich nie mają decydującego wpływu na sposób lokalizacji obiektu lekkoatletycznego. Z doświadczenia wynika, Ŝe najlepszy klimat dla treningu i rozgrywania zawodów w Polsce tworzą obiekty usytuowane w lesie lub przynajmniej wśród zieleni wysokiej (Sopot, Olsztyn, Kozienice, Spała itd.). Jeśli chodzi o kierunek dłuŝszej osi stadionu to przewaŝa (i słusznie) kierunek N S, gdyŝ nie tylko zawiera składową kierunku wiatrów o największej frekwencji, lecz pozwala usytuować widownię tyłem do słońca (zakładając, Ŝe zawody rozgrywane 18

19 są najczęściej w godzinach popołudniowych. Pozwala teŝ na takie rozmieszczenie konkurencji technicznych, by zawodnicy nie startowali pod słońce nisko zawieszone nad horyzontem, co np. w skokach wysokich jest bradzo duŝym utrudnieniem (a niestety zdarza się nagminnie). Przed podjęciem prac projektowych niezbędne jest równieŝ sprawdzenie warunków gruntowo wodnych dla umoŝliwienia odpowiedniego zaprojektowania fundamentów trybun i podbudowy bieŝni i zabezpieczenia się przed ich pękaniem, spowodowanego osiadaniem gruntu, będącego wynikiem naruszenia w trakcie budowy poziomu wód gruntowych i układu geologiczno hydrologicznego. 19

20 5. WIELKOŚĆ POWIERZCHNI NIEZBĘDNEJ DLA ZAPROJEKTOWANIA STADIONU LEKKOATLETYCZNEGO Uzgodnione przez FIFA (Międzynarodowa Federacja Piłki NoŜnej) i IAAF (Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych) maksymalne wymiary boiska piłkarskiego na stadionach piłkarsko-lekkoatletycznych przewidują dla spotkań międzynarodowych wymiary boiska 105 m x 68 m. PowyŜsze uzgodnienia miały na celu ustalenie wymiarów uniwersalnego boiska, które ma jednocześnie słuŝyć róŝnym dyscyplinom sportowym, pozwalając na wybudowanie bieŝni o promieniu wewnętrznym 36,50 m, mieszczącym wewnątrz płytę boiska piłkarskiego o wymiarach 110 m x 73 m (szerokość 68 m plus 2,50 m pas bezpieczeństwa od bieŝni i długość 105 m plus 2,50 m pas dla rozgrzewki zawodników rezerwowych za bramkami) pozostawiając zakola umoŝliwiające właściwe usytuowanie urządzeń lekkoatletycznych. Przepisy Polskiego Związku Piłki NoŜnej przewidują, Ŝe dla przeprowadzenia meczy piłkarskich w ramach mistrzostw szczebla centralnego niezbędna jest płyta boiska o wymiarach 100 m x 64 m (mecze międzynarodowe wg przepisów PZPN mogą być rozgrywane na boiskach o szerokości 64 m 75 m i długości 100 m 110 m). Przy standardowym promieniu bieŝni stadionu (R = 36,50 m) moŝliwe jest zapewnienie tych wymiarów i pasa trawy szerokości 5 m za bramką (po 2,50 m z kaŝdej strony) dla rozgrzewki zawodników rezerwowych, bez lokowania tam urządzeń lekkoatletycznych. W przypadku budowy stadionu lekkoatletycznego z płytą boiska wykorzystywaną równieŝ dla rozgrywania meczy piłkarskich skocznie i rzutnie naleŝy lokować w zakolu stadionu lub na zewnątrz bieŝni. Takie usytuowanie skoczni i rzutni zapewni pełne bezpieczeństwo piłkarzom, gdyŝ w czasie meczu piłkarskiego nie ma na bieŝni ani w sektorze przewidzianym dla rozgrzewki w zakolach stadionu Ŝadnych stałych urządzeń, które utrudniałyby piłkarzom swobodne i bezpieczne poruszanie się. Przy budowie stadionu lekkoatletycznego, przeznaczonego do rozgrywania ogólnopolskich i międzynarodowych zawodów obejmujących pełny program konkurencji biegowych, powinno się zaprojektować wybudowanie co najmniej bieŝni 6-torowej na okręŝnej i 8-torowej na prostej. Przy przewidzianej przepisami szerokości torów wynoszącej 1,22 m i przy zalecanym standardowym promieniu wiraŝu wynoszącym 36,50 m, szerokość niezbędnego terenu do wybudowania takiego stadionu (wraz z obowiązkową 1-metrową strefa bezpieczeństwa na zewnątrz bieŝni i rowem do biegu z przeszkodami usytuowanym wewnątrz bieŝni) wynosi 92,08 m, a długość (mierzona po osi boiska) 174,03 m. W przypadku gdy inwestor dysponuje terenem o mniejszych parametrach moŝna zaprojektować wybudowanie co najmniej bieŝni 4-torowej na okręŝnej i 6-torowej na prostej. Dla ułatwienia podjęcia decyzji o rodzaju bieŝni w poniŝszej tabeli nr 4 podane są wymagane wymiary terenu niezbędnego do wybudowania stadionu ze standardową bieŝnią o długości 400 m, z obowiązkową 1-metrową strefą bezpieczeństwa na zewnątrz bieŝni (przy standardowym promieniu 36,50 m umoŝliwiającym zmieszczenie standardowego boiska do piłki noŝnej o wymiarach 105 m x 68 m niezbędnego do rozgrywania piłkarskich meczów na szczeblu międzynarodowym). 20