INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ

Transkrypt

1 INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi Wersja 1.2 zatwierdzona decyzją Prezesa URE nr DPK (5)/2006 z dnia 10 lutego 2006 r. Projekt Karty Aktualizacji nr B/7/2008 IRiESP z dnia 17 września 2008 roku

2 Spis treści 1. POSTANOWIENIA WSTĘPNE OPERATOR SYSTEMU PRZESYŁOWEGO ELEKTROENERGETYCZNEGO PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA INSTRUKCJI RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ I DOKUMENTY ZWIĄZANE ZAKRES PRZEDMIOTOWY I PODMIOTOWY IRIESP BILANSOWANIE SYSTEMU I ZARZĄDZANIE OGRANICZENIAMI SYSTEMOWYMI WEJŚCIE W ŻYCIE IRIESP BILANSOWANIE SYSTEMU I ZARZĄDZANIE OGRANICZENIAMI SYSTEMOWYMI ORAZ TRYB DOKONYWANIA I WPROWADZANIA W NIEJ ZMIAN WARUNKI BILANSOWANIA SYSTEMU I ZARZĄDZANIA OGRANICZENIAMI SYSTEMOWYMI UWARUNKOWANIA PRAWNE I ORGANIZACYJNE Podmioty Rynku Bilansującego Obszar Rynku Bilansującego Obiekty Rynku Bilansującego Powiązania pomiędzy podmiotami i obiektami Rynku Bilansującego Bilansowanie handlowe na Rynku Bilansującym Podstawowe funkcje podmiotów na Rynku Bilansującym Podmioty wymiany międzysystemowej i ich funkcje Umowy Sprzedaży Energii realizowane przez poszczególne rodzaje Jednostek Grafikowych Katalog regulacyjnych usług systemowych JG Wytwórczych aktywnych Charakterystyka regulacyjnych usług systemowych JG Wytwórczych aktywnych Regulacyjne usługi systemowe w zakresie rezerwy interwencyjnej w ramach usługi praca interwencyjna Generacja wymuszona njwcd w procesie bilansowania zasobów KSE WARUNKI UCZESTNICTWA W BILANSOWANIU SYSTEMU I ZARZĄDZANIU OGRANICZENIAMI SYSTEMOWYMI Warunki uczestnictwa w Rynku Bilansującym Warunki uczestnictwa w świadczeniu regulacyjnych usług systemowych Warunki uczestnictwa w świadczeniu usługi GWS Warunki uczestnictwa w wymianie międzysystemowej PROCEDURY ZGŁASZANIA I PRZYJMOWANIA DO REALIZACJI PRZEZ OPERATORA SYSTEMU PRZESYŁOWEGO UMÓW SPRZEDAŻY ORAZ PROGRAMÓW DOSTARCZANIA I ODBIORU ENERGII ELEKTRYCZNEJ PROCEDURA ZGŁASZANIA DANYCH HANDLOWYCH I TECHNICZNYCH NA RYNKU BILANSUJĄCYM Ogólne zasady zgłaszania danych handlowych i technicznych Tryb i harmonogram zgłaszania danych handlowych i technicznych Zgłaszanie Umów Sprzedaży Energii Weryfikacja Zgłoszeń Umów Sprzedaży Energii Zgłaszanie Ofert Bilansujących części handlowej Oferty Zastępcze dla Jednostek Grafikowych Wytwórczych aktywnych Weryfikacja Zgłoszeń Ofert Bilansujących części handlowej Zgłaszanie Ofert Bilansujących części technicznej Weryfikacja Ofert Bilansujących części technicznej Procedura zgłaszania programów pracy dla źródeł energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru PROCEDURA ZGŁASZANIA DANYCH WYMIANY MIĘDZYSYSTEMOWEJ Ogólne zasady Tryb i harmonogram dokonywania Zgłoszeń Danych Wymiany Międzysystemowej Dokument Zgłoszenia Grafików Wymiany Międzysystemowej Weryfikacja Zgłoszonych Grafików Wymiany Międzysystemowej Strona 2 z 228

3 Uzgadnianie Zweryfikowanych Grafików Wymiany Międzysystemowej z operatorami sąsiednich systemów przesyłowych PROCEDURY BILANSOWANIA SYSTEMU I ZARZĄDZANIA OGRANICZENIAMI SYSTEMOWYMI PROCEDURA PLANOWANIA DOBOWEGO Zasady ogólne planowania koordynacyjnego Procedura przygotowywania Bilansu Techniczno-Handlowego Dobowego (BTHD) Procedura przygotowywania Wstępnego Planu Koordynacyjnego Dobowego (WPKD) Procedura tworzenia Planu Koordynacyjnego Dobowego (PKD) PROCEDURA PLANOWANIA OPERATYWNEGO I PROWADZENIA RUCHU Zasady ogólne Harmonogram przygotowywania planu BPKD Wersja podstawowa planu BPKD Procedura aktualizacji planu BPKD Dane wejściowe oraz dane wyjściowe planu BPKD PROCEDURA ZGŁASZANIA REMONTÓW, UBYTKÓW I WYMUSZEŃ JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH Zakres zgłoszeń Harmonogram przekazywania zgłoszeń Uwarunkowania dotyczące zgłoszeń PROCEDURA PLANOWANIA I DYSPONOWANIA REGULACYJNYMI USŁUGAMI SYSTEMOWYMI Zasady ogólne Planowanie wykorzystania regulacyjnych usług systemowych Zasady dysponowania regulacyjnymi usługami systemowymi PROCEDURA ZARZĄDZANIA POŁĄCZENIAMI SYSTEMÓW ELEKTROENERGETYCZNYCH Zasady zarządzania połączeniami systemów elektroenergetycznych Zasady udostępniania zdolności przesyłowych na połączeniach systemów elektroenergetycznych PROCEDURA ROZLICZANIA KOSZTÓW BILANSOWANIA SYSTEMU I KOSZTÓW OGRANICZEŃ SYSTEMOWYCH ZASADY WYZNACZANIA POZYCJI KONTRAKTOWYCH ORAZ CEN ZA WYTWARZANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ Wyznaczanie Pozycji Kontraktowych Deklarowanych Wyznaczanie Pozycji Kontraktowych Zweryfikowanych Wyznaczanie Pozycji Kontraktowych Skorygowanych Wyznaczanie cen za wytwarzanie energii elektrycznej ZASADY PRZETWARZANIA DANYCH POMIAROWYCH I WYZNACZANIA RZECZYWISTEJ ILOŚCI DOSTAW ENERGII Wymagania techniczne Zasady ogólne Procedura konfigurowania danych pomiarowych i pomiarowo-rozliczeniowych Procedura pozyskiwania danych pomiarowych i pomiarowo-rozliczeniowych Procedura wyznaczania rzeczywistych ilości dostaw energii (ER) Procedura udostępniania danych pomiarowych i pomiarowo-rozliczeniowych PROCEDURY ROZLICZEŃ ILOŚCIOWYCH I WARTOŚCIOWYCH Rozliczenia na Rynku Bilansującym Rozliczenia Regulacyjnych Usług Systemowych JG Wa Rozliczenia nieuzgodnionej wymiany międzysystemowej PROCEDURY FAKTUROWANIA I ROZLICZEŃ FINANSOWYCH Zasady ogólne Procedury dotyczące rynku bilansującego Procedury dotyczące świadczenia RUS Procedury dotyczące rozliczania dodatkowych kosztów wytwarzania wymuszonego energii elektrycznej Procedury dotyczące rozliczania kosztów uruchomień JG Wa Strona 3 z 228

4 5.5. PROCEDURY UDOSTĘPNIANIA DANYCH ROZLICZENIOWYCH Procedury udostępniania danych rozliczeniowych dotyczących rynku bilansującego Procedury udostępniania danych rozliczeniowych dotyczących świadczenia RUS Procedura udostępniania danych rozliczeniowych dotyczących kosztów uruchomień JG Wa PROCEDURY I ZAKRES WYMIANY INFORMACJI NIEZBĘDNEJ DO BILANSOWANIA SYSTEMU I ZARZĄDZANIA OGRANICZENIAMI SYSTEMOWYMI INFORMACJE OGÓLNE SYSTEM WIRE Wymagania funkcjonalne i techniczne Zakres wymiany informacji na rynku bilansującym Zakres przesyłanych dokumentów Zasady rejestracji dokumentów SYSTEM OPERATYWNEJ WSPÓŁPRACY Z ELEKTROWNIAMI (SOWE) Wymagania funkcjonalne i techniczne Zakres danych wymienianych pomiędzy OSP i służbami ruchowymi Zakres dokumentów przesyłanych poprzez system SOWE ZAKRES INFORMACJI O RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PRACY KSE PUBLIKOWANYCH PRZEZ OSP SPOSÓB POSTĘPOWANIA W STANACH ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ ZASADY OGÓLNE PROCEDURY AWARYJNE POSTĘPOWANIE REKLAMACYJNE WYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ ORAZ DEFINICJE STOSOWANYCH POJĘĆ WYKAZ SKRÓTÓW DEFINICJE STOSOWANYCH POJĘĆ ZAŁĄCZNIKI Strona 4 z 228

5 1. POSTANOWIENIA WSTĘPNE 1.1. Operator Systemu Przesyłowego elektroenergetycznego Operator Systemu Przesyłowego elektroenergetycznego, zwany dalej Operatorem Systemu Przesyłowego (OSP), zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz wraz z późniejszymi zmianami, zwaną dalej ustawą Prawo energetyczne, jest przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się przesyłaniem energii elektrycznej, odpowiedzialnym za ruch sieciowy w systemie przesyłowym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi Operator Systemu Przesyłowego, zgodnie z postanowieniami ustawy Prawo energetyczne, jest odpowiedzialny w szczególności za: (1) Bezpieczeństwo dostarczania energii elektrycznej poprzez zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i odpowiedniej zdolności przesyłowej w sieci przesyłowej. (2) Prowadzenie ruchu sieciowego w sieci przesyłowej w sposób efektywny, przy zachowaniu wymaganej niezawodności dostarczania energii elektrycznej i jakości jej dostarczania oraz, we współpracy z Operatorami Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych, zwanych dalej Operatorami Systemów Dystrybucyjnych (OSD), koordynowanie prowadzenia ruchu sieciowego w koordynowanej sieci 110 kv. (3) Eksploatację, konserwację i remonty sieci, instalacji i urządzeń, wraz z połączeniami z innymi systemami elektroenergetycznymi, w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. (4) Zapewnienie długoterminowej zdolności systemu elektroenergetycznego w celu zaspokajania uzasadnionych potrzeb w zakresie przesyłania energii elektrycznej w obrocie krajowym i transgranicznym, w tym w zakresie rozbudowy sieci przesyłowej, a tam gdzie ma to zastosowanie, rozbudowy połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi. (5) Współpracę z innymi operatorami systemów elektroenergetycznych lub przedsiębiorstwami energetycznymi w celu niezawodnego i efektywnego funkcjonowania systemów elektroenergetycznych oraz skoordynowania ich rozwoju. (6) Dysponowanie mocą jednostek wytwórczych przyłączonych do sieci przesyłowej oraz jednostek wytwórczych o mocy osiągalnej równej 50 MW Strona 5 z 228

6 lub wyższej, przyłączonych do koordynowanej sieci 110 kv, uwzględniając umowy z użytkownikami systemu przesyłowego oraz techniczne ograniczenia w tym systemie. (7) Zarządzanie zdolnościami przesyłowymi połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi. (8) Zakup usług systemowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, niezawodności pracy tego systemu i utrzymania parametrów jakościowych energii elektrycznej. (9) Bilansowanie systemu elektroenergetycznego, w tym równoważenie bieżącego zapotrzebowania na energię elektryczną z dostawami tej energii w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE), zarządzanie ograniczeniami systemowymi oraz prowadzenie z użytkownikami tego systemu rozliczeń wynikających z niezbilansowania energii elektrycznej dostarczonej i pobranej z KSE oraz zarządzania ograniczeniami systemowymi. (10) Zarządzanie przepływami energii elektrycznej w systemie przesyłowym, w sposób skoordynowany z innymi połączonymi systemami elektroenergetycznymi oraz, we współpracy z OSD, w koordynowanej sieci 110 kv, z uwzględnieniem technicznych ograniczeń w tym systemie. (11) Zakup energii elektrycznej w celu pokrywania strat powstałych w sieci przesyłowej podczas przesyłania energii elektrycznej tą siecią oraz stosowanie przejrzystych i niedyskryminacyjnych procedur rynkowych przy zakupie tej energii. (12) Dostarczanie użytkownikom systemu i operatorom innych systemów elektroenergetycznych, z którymi system przesyłowy jest połączony, informacji o warunkach świadczenia usług przesyłania energii elektrycznej, w tym dotyczących realizacji obrotu transgranicznego oraz zarządzania siecią i bilansowania energii elektrycznej, niezbędnych do uzyskania dostępu do sieci przesyłowej i korzystania z tej sieci. (13) Opracowywanie planów działania na wypadek zagrożenia wystąpienia awarii o znacznych rozmiarach w systemie elektroenergetycznym oraz odbudowy tego systemu po wystąpieniu awarii. (14) Realizację ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej. (15) Opracowywanie normalnego układu pracy sieci przesyłowej oraz, we współpracy z OSD, normalnego układu pracy koordynowanej sieci 110 kv Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej funkcję OSP pełni PSE-Operator S.A. PSE-Operator S.A. posiada koncesję na przesyłanie energii elektrycznej nr PEE/272/4988/W/2/2004/MS wydaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w dniu 15 kwietnia 2004 r Operator Systemu Przesyłowego realizuje obowiązki, o których mowa w pkt , również za pośrednictwem następujących podmiotów działających w imieniu i na rzecz OSP: Strona 6 z 228

7 (1) PSE-Centrum S.A. (2) PSE-Południe S.A. (3) PSE-Północ S.A. (4) PSE-Wschód S.A. (5) PSE-Zachód S.A Podmioty zobowiązane do przestrzegania zapisów Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej mają obowiązek współpracować z podmiotami, o których mowa w pkt , w zakresie zadań wykonywanych przez te podmioty w imieniu i na rzecz OSP Podstawy prawne opracowania Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej i dokumenty związane Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP) opracowana została przez OSP na podstawie art. 9g ustawy Prawo energetyczne. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej obejmuje dwie części: (1) IRiESP Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci. (2) Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej uwzględnia wymagania: (1) Zawarte w krajowych aktach prawnych, w szczególności w ustawie Prawo energetyczne oraz wydanych na jej podstawie aktach wykonawczych. (2) Wynikające z koncesji OSP na przesyłanie energii elektrycznej. (3) Zawarte w aktach prawnych Wspólnoty Europejskiej, w szczególności w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1228/2003/WE z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w transgranicznej wymianie energii elektrycznej. (4) Wynikające z międzynarodowych standardów bezpieczeństwa i niezawodności pracy systemów elektroenergetycznych Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej jest regulaminem w rozumieniu art Kodeksu cywilnego Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej sporządzona jest w języku polskim Zakres przedmiotowy i podmiotowy IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi określa: (1) Warunki, jakie muszą być spełnione w zakresie bilansowania systemu Strona 7 z 228

8 i zarządzania ograniczeniami systemowymi. (2) Procedurę zgłaszania i przyjmowania przez OSP do realizacji umów sprzedaży energii elektrycznej oraz programów dostarczania i odbioru energii elektrycznej. (3) Procedurę bilansowania systemu, dalej również nazywanego bilansowaniem generacji z zapotrzebowaniem na energię elektryczną lub w skrócie bilansowaniem energii, w tym sposób rozliczania kosztów tego bilansowania. (4) Procedurę zarządzania ograniczeniami systemowymi, dalej również nazywanego działaniami dostosowawczymi, w tym sposób rozliczania kosztów tych ograniczeń. (5) Procedury awaryjne. (6) Sposób postępowania w stanach zagrożenia bezpieczeństwa zaopatrzenia w energię elektryczną. (7) Procedury i zakres wymiany informacji niezbędnej do bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi. (8) Kryteria dysponowania mocą jednostek wytwórczych oraz zarządzania połączeniami systemów elektroenergetycznych Postanowienia IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi obowiązują: (1) Operatora Systemu Przesyłowego. (2) Operatorów Systemu Dystrybucyjnego. (3) Operatorów Rynku. (4) Uczestników Rynku Bilansującego. (5) Uczestników Wymiany Międzysystemowej Każdy podmiot zawierający z OSP Umowę o świadczenie usług przesyłania otrzymuje bezpłatnie jeden egzemplarz IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi Wejście w życie IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi oraz tryb dokonywania i wprowadzania w niej zmian , jak również wszelkie zmiany tej części IRiESP podlegają zatwierdzeniu, w drodze decyzji, przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki oraz wszelkie zmiany tej części IRiESP wchodzą w życie z datą określoną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, w decyzji zatwierdzającej odpowiednio IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi lub zmiany tej części IRiESP. Strona 8 z 228

9 Data wejścia w życie IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi jest wpisywana na jej stronie tytułowej Operator Systemu Przesyłowego publikuje obowiązującą na swojej stronie internetowej oraz udostępnia ją do publicznego wglądu w swojej siedzibie Zmiana IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi przeprowadzana jest poprzez wydanie nowej albo poprzez wydanie Karty aktualizacji obowiązującej IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi Każda zmiana IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi jest poprzedzona procesem konsultacji z użytkownikami systemu Karta aktualizacji zawiera w szczególności: (1) Przyczynę aktualizacji IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. (2) Zakres aktualizacji IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. (3) Nowe brzmienie zmienianych zapisów IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi lub tekst uzupełniający dotychczasowe zapisy Proces wprowadzania zmian IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi jest przeprowadzany według następującego trybu: (1) Operator Systemu Przesyłowego opracowuje projekt nowej albo projekt Karty aktualizacji i publikuje go na swojej stronie internetowej. (2) Wraz z projektem nowej IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi albo projektem Karty aktualizacji OSP publikuje na swojej stronie internetowej komunikat, informujący o rozpoczęciu procesu konsultacji zmian IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi, miejscu i sposobie nadsyłania uwag oraz okresie przewidzianym na konsultacje Okres przewidziany na konsultacje nie może być krótszy niż 14 dni od daty opublikowania projektu nowej IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi albo projektu Karty aktualizacji W przypadku opracowania przez OSP projektu zmian IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi, mających szczególnie ważny wpływ na dotychczasowe warunki świadczenia usług przesyłania, OSP może dodatkowo zawiadomić w formie pisemnej użytkowników systemu, z Strona 9 z 228

10 którymi posiada zawarte Umowy przesyłania, o projektowanych zmianach Operator Systemu Przesyłowego, w trakcie procesu konsultacji, może organizować spotkania informacyjne, mające na celu przedstawienie projektowanych zmian IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi Po zakończeniu okresu przewidzianego na konsultacje OSP: (1) Dokonuje analizy otrzymanych uwag. (2) Opracowuje nową wersję IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi albo Karty aktualizacji, uwzględniającą w uzasadnionym zakresie zgłoszone uwagi. (3) Opracowuje Raport z procesu konsultacji, zawierający zestawienie otrzymanych uwag oraz informacje o sposobie ich uwzględnienia. (4) Przedkłada Prezesowi URE do zatwierdzenia IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi albo Kartę aktualizacji wraz z Raportem z procesu konsultacji. (5) Publikuje na swojej stronie internetowej przedłożoną Prezesowi URE do zatwierdzenia IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi albo Kartę aktualizacji wraz z Raportem z procesu konsultacji lub Kartę aktualizacji zatwierdzoną przez Prezesa URE Operator Systemu Przesyłowego publikuje na swojej stronie internetowej wraz z informacją o dacie wejścia w życie wprowadzanych zmian IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. Strona 10 z 228

11 2. WARUNKI BILANSOWANIA SYSTEMU I ZARZĄDZANIA OGRANICZENIAMI SYSTEMOWYMI 2.1. Uwarunkowania prawne i organizacyjne Podmioty Rynku Bilansującego W Rynku Bilansującym uczestniczą następujące podmioty: (1) Uczestnicy Rynku Bilansującego (URB). (2) Operatorzy Rynku (OR). (3) Operatorzy Systemu Uczestnikiem Rynku Bilansującego jest podmiot, który ma zawartą Umowę o świadczenie usług przesyłania z OSP (dalej nazywaną Umową przesyłania), na mocy której, w celu zapewnienia sobie zbilansowania handlowego, realizuje dostawy energii poprzez obszar Rynku Bilansującego oraz podlega rozliczeniom z tytułu działań obejmujących bilansowanie energii i zarządzanie ograniczeniami systemowymi, zgodnie z zasadami określonymi w niniejszej części IRiESP Uczestnikiem Rynku Bilansującego może być: (1) Podmiot, którego urządzenia i instalacje są fizycznie przyłączone do sieci przesyłowej lub fragmentów sieci dystrybucyjnych objętych obszarem Rynku Bilansującego, lub (2) Podmiot, który nie posiada urządzeń i instalacji fizycznie przyłączonych do sieci przesyłowej lub sieci dystrybucyjnej, objętej obszarem Rynku Bilansującego, a jedynie jest stroną transakcji sprzedaży lub kupna energii elektrycznej, których realizacja następuje w obszarze Rynku Bilansującego Wyróżnia się następujące typy Uczestników Rynku Bilansującego: (1) Wytwórcy energii elektrycznej (URB W ) podmioty posiadające koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej, których jednostki wytwórcze są przyłączone do sieci objętej obszarem Rynku Bilansującego (nazywane również Wytwórcami ). (2) Odbiorcy energii elektrycznej (URB O ), w tym: (2.1) Odbiorcy końcowi energii elektrycznej (URB OK ) podmioty pobierające energię elektryczną na własny użytek, których instalacje są przyłączone do sieci objętej obszarem Rynku Bilansującego (nazywane również Odbiorcami końcowymi ). (2.2) Odbiorcy sieciowi (URB SD ) podmioty pełniące na obszarach sieci Strona 11 z 228

12 poszczególnych Operatorów Systemów Dystrybucyjnych funkcje sprzedawcy energii elektrycznej odbiorcom w gospodarstwach domowych, niekorzystającym z prawa wyboru sprzedawcy. (3) Przedsiębiorstwa Obrotu (URB PO ) podmioty posiadające koncesję na obrót energią elektryczną, będące stroną transakcji sprzedaży lub zakupu energii elektrycznej, których realizacja następuje w obszarze Rynku Bilansującego. (4) Giełdy Energii (URB GE ) podmioty prowadzące giełdę towarową, w rozumieniu ustawy o giełdach towarowych, na której są zawierane transakcje sprzedaży i zakupu energii elektrycznej, których realizacja następuje w obszarze Rynku Bilansującego. (5) Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych, jako Przedsiębiorstwa Bilansujące (URB OSD ), które dokonują zakupu energii elektrycznej w celu pokrywania strat powstałych w sieci dystrybucyjnej podczas dystrybucji energii elektrycznej tą siecią. (6) Operator Systemu Przesyłowego, jako Przedsiębiorstwo Bilansujące (URB BIL ), które dokonuje zakupu energii elektrycznej w celu pokrywania strat powstałych w sieci przesyłowej podczas przesyłania energii elektrycznej tą siecią Operatorem Rynku jest podmiot, który świadczy usługi operatorskie na rynku energii na podstawie Umowy przesyłania zawartej z OSP określającej zakres i sposób realizacji działalności operatorskiej na Rynku Bilansującym, a w przypadku gdy jego działalność operatorska dotyczy sieci dystrybucyjnej również z właściwym OSD Operatorami Rynku są: (1) Operatorzy Handlowo-Techniczni (OHT). (2) Operatorzy Handlowi (OH). (3) Operatorzy Pomiarów (OP) Operatorami Systemu są: (1) Operator Systemu Przesyłowego. (2) Operatorzy Systemu Dystrybucyjnego Operatorem Systemu Przesyłowego jest przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie przesyłowym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi Operatorem Systemu Dystrybucyjnego jest przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, Strona 12 z 228

13 konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi Obszar Rynku Bilansującego Obszar Rynku Bilansującego jest to część systemu elektroenergetycznego, w której jest prowadzony hurtowy obrót energią elektryczną oraz w ramach której OSP równoważy bieżące zapotrzebowanie na energię elektryczną z dostawami tej energii w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym, oraz zarządza ograniczeniami systemowymi i prowadzi wynikające z tego rozliczenia, z podmiotami uczestniczącymi w Rynku Bilansującym Podstawowym obszarem Rynku Bilansującego są: (1) Sieć przesyłowa. (2) Miejsca w sieci dystrybucyjnej o napięciu 110 kv, do których są przyłączone jednostki wytwórcze będące JWCD. (3) Punkty ponad siecią, poprzez które w Rynku Bilansującym uczestniczą podmioty nieprzyłączone do sieci przesyłowej oraz nieposiadające miejsc, o których mowa w ppkt (2) Obszar Rynku Bilansującego może być rozszerzany o nowe fragmenty sieci dystrybucyjnej o napięciu 110 kv. Rozszerzenie obszaru Rynku Bilansującego następuje poprzez wprowadzanie zmian do Umów przesyłania zawartych pomiędzy OSP i odpowiednimi OSD oraz podmiotami, których urządzenia lub instalacje są przyłączone do fragmentu sieci dystrybucyjnej, o który ma być rozszerzony obszar Rynku Bilansującego. Odpowiednie zmiany są również wymagane w Umowach przesyłania z OSD lub Uczestnikami Rynku Bilansującego, dla których rozszerzenie obszaru Rynku Bilansującego zmienia warunki uczestniczenia w tym rynku Rozszerzenie obszaru Rynku Bilansującego może nastąpić tylko wtedy jeżeli we fragmencie sieci dystrybucyjnej, który ma być przyłączony do obszaru Rynku Bilansującego, zostaną spełnione wszystkie warunki techniczne wymagane dla podstawowego obszaru Rynku Bilansującego Obszar działania Rynku Bilansującego jest określony przez zbiory obiektów Rynku Bilansującego: zbiór Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego (MB) oraz zbiór Jednostek Grafikowych (JG), które spełniają następujące warunki: (1) Miejsca Dostarczania Energii Rynku Bilansującego muszą obejmować wszystkie połączenia obsługiwane przez Uczestników Rynku Bilansującego w ramach prowadzonego przez nich bilansowania handlowego. (2) Jednostki Grafikowe muszą pokrywać wszystkie Miejsca Dostarczania Energii Rynku Bilansującego. Strona 13 z 228

14 Obiekty Rynku Bilansującego Na Rynku Bilansującym wyróżnia się następujące obiekty: (1) Fizyczny Punkt Pomiarowy (FPP). (2) Miejsce Dostarczania Energii Rynku Bilansującego (MB). (3) Jednostka Grafikowa (JG) Fizyczny Punkt Pomiarowy reprezentuje pomiar przepływającej energii elektrycznej Fizyczne Punkty Pomiarowe są definiowane w Umowie przesyłania zawartej między Uczestnikiem Rynku Bilansującego a OSP lub właściwym OSD Miejsce Dostarczania Energii Rynku Bilansującego jest to, określany przez OSP, punkt w sieci objętej obszarem Rynku Bilansującego, reprezentujący pojedynczy węzeł albo grupę węzłów w sieci, lub umowny punkt ponad siecią, w którym następuje przekazanie energii pomiędzy Uczestnikiem Rynku Bilansującego a Rynkiem Bilansującym Miejsce Dostarczania Energii Rynku Bilansującego jest określane jako fizyczne ( F MB), jeżeli jest w nim realizowana fizyczna dostawa energii. W danej lokalizacji sieci objętej obszarem Rynku Bilansującego może być zdefiniowanych wiele F MB, które mogą reprezentować dostawy energii realizowane bezpośrednio w tej lokalizacji sieci ( FZ MB), jako w obszarze Rynku Bilansującego, oraz dostawy energii realizowane we fragmentach sieci dystrybucyjnej, nie objętej obszarem Rynku Bilansującego, przyłączonych i reprezentowanych w tej lokalizacji sieci ( FD MB) Miejsce Dostarczania Energii Rynku Bilansującego jest określane jako wirtualne ( W MB), jeżeli jest w nim realizowana dostawa energii niepowiązana bezpośrednio z fizycznymi przepływami energii (punkt ponad siecią ). Ilość energii elektrycznej dostarczonej albo odebranej w W MB jest wyznaczana na podstawie wielkości energii wynikających z Umów Sprzedaży Energii oraz odpowiednich algorytmów obliczeniowych Dla fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( F MB) są zdefiniowane następujące atrybuty: (1) Atrybut lokalizacji w obszarze Rynku Bilansującego, określający fizyczne miejsce w sieci objętej obszarem Rynku Bilansującego (węzeł lub grupę węzłów tej sieci), do którego są przyłączeni użytkownicy systemu reprezentowani w danym F MB. (2) Atrybut typu użytkownika systemu, określający rodzaj użytkowników systemu reprezentowanych w danym F MB Dla F MB reprezentujących dostawy energii użytkowników systemu, których urządzenia lub instalacje są przyłączone do sieci dystrybucyjnej nie objętej obszarem Rynku Bilansującego, nazywanych dalej również Uczestnikami Strona 14 z 228

15 Rynku Detalicznego (URD), obowiązują następujące wartości atrybutów: (1) Atrybut lokalizacji w obszarze Rynku Bilansującego ma następujące wartości: (1.1) Obszar sieci pojedynczego OSD. (2) Atrybut typu użytkownika systemu ma następujące wartości: (2.1) O Punkty Dostarczania Energii (PDE) należące do URD typu odbiorca energii elektrycznej, reprezentujące odbiory energii elektrycznej. (2.2) W PDE należące do URD typu wytwórca energii elektrycznej, reprezentujące źródła wytwarzania energii elektrycznej Ze względu na wartości atrybutów MB, reprezentujących dostawy energii realizowane we fragmentach sieci dystrybucyjnej nie objętej obszarem Rynku Bilansującego, dla obszaru sieci pojedynczego OSD obwiązują następujące oznaczenia typów FD MB: (1) MB O zbiór PDE należących do URD typu odbiorca energii elektrycznej, reprezentujących odbiory energii elektrycznej. (2) MB W zbiór PDE należących do URD typu wytwórca energii elektrycznej, reprezentujących źródła wytwarzania energii elektrycznej Niezależnie od postanowień pkt i dla F MB reprezentujących dostawy energii przez źródła energii elektrycznej wykorzystujące energię wiatru obowiązują następujące wartości atrybutów: (1) Atrybut lokalizacji w obszarze Rynku Bilansującego: (1.1) Obszar OAZW, o którym mowa w pkt , w obszarze sieci pojedynczego OSD. (2) Atrybut typu użytkownika: (2.1) ZW PDE należące do wytwórcy energii elektrycznej, reprezentujące źródła energii elektrycznej wykorzystujące energię wiatru. Ze względu na wartości atrybutów MB, reprezentujących dostawy energii realizowane przez źródła energii elektrycznej wykorzystujące energię wiatru, dla danego obszaru OAZW i dla danego obszaru OSD obowiązują następujące oznaczenia typów F MB: MB ZW Jednostka Grafikowa jest to zbiór Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego. Jednostki Grafikowe są określane, na podstawie zasad zawartych w tej części IRiESP, przez poszczególnych Uczestników Rynku Bilansującego w uzgodnieniu z OSP oraz z odpowiednimi OSD, w przypadku gdy fizyczne Miejsce Dostarczania Energii Rynku Bilansującego znajduje się w sieci dystrybucyjnej lub reprezentuje dostawy energii w sieci dystrybucyjnej nie objętej obszarem Rynku Bilansującego Fizyczne Punkty Pomiarowe, Miejsca Dostarczania Energii Rynku Bilansującego i Jednostki Grafikowe oraz ich wzajemne powiązania definiuje Strona 15 z 228

16 Umowa przesyłania zawarta między Uczestnikiem Rynku Bilansującego i OSP lub właściwym OSD Procesy planowania, prowadzenia ruchu i rozliczeń realizowane na Rynku Bilansującym, a w ramach tego wyznaczane dane handlowe i techniczne, dotyczą poszczególnych Jednostek Grafikowych Dla Jednostek Grafikowych w ramach procesów realizowanych na Rynku Bilansującym są wyznaczane następujące wielkości: (1) Planowane ilości dostaw energii, w tym deklarowana, zweryfikowana i skorygowana ilość dostaw energii. (2) Rzeczywiste ilości dostaw energii. (3) Odchylenia pomiędzy planowanymi oraz rzeczywistymi ilościami dostaw energii. (4) Wielkości należności i zobowiązań wynikających z odchyleń pomiędzy planowanymi i rzeczywistymi ilościami dostaw energii Jednostki Grafikowe mogą uczestniczyć w Rynku Bilansującym w sposób aktywny lub pasywny. (1) Jednostka Grafikowa uczestniczy w Rynku Bilansującym w sposób aktywny, jeżeli bierze udział w bilansowaniu systemu i zarządzaniu ograniczeniami systemowymi, zwanymi dalej bilansowaniem zasobów KSE. Dla takiej JG muszą być realizowane następujące działania: (1.1) Zgłaszanie do OSP zawartych Umów Sprzedaży Energii. (1.2) Zgłaszanie do OSP ofert bilansujących. (1.3) Uczestniczenie w bilansowaniu generacji z zapotrzebowaniem na energię elektryczną w obszarze Rynku Bilansującego. (1.4) Uczestniczenie w działaniach dostosowawczych mających na celu uwzględnienie ograniczeń systemowych. (1.5) Uczestniczenie w optymalizacji obciążenia zgodnie z Algorytmem Rozdziału Obciążeń podczas tworzenia Planów Koordynacyjnych Dobowych (PKD) i Bieżących Planów Koordynacyjnych Dobowych (BPKD). (1.6) Uczestniczenie w rozliczaniu Rynku Bilansującego w zakresie wykorzystania ofert bilansujących i odchyleń od planowanych ilości dostaw energii. (2) Jednostka Grafikowa uczestniczy w Rynku Bilansującym w sposób pasywny, jeżeli nie bierze udziału w bilansowaniu zasobów KSE. Dla takiej JG muszą być realizowane następujące działania: (2.1) Zgłaszanie do OSP zawartych Umów Sprzedaży Energii. (2.2) Zgłaszanie do OSP ofert bilansujących, o ograniczonym zakresie przekazywanych informacji. Strona 16 z 228

17 (2.3) Uczestniczenie w rozliczaniu Rynku Bilansującego w zakresie odchyleń od planowanych ilości dostaw energii Każda Jednostka Wytwórcza Centralnie Dysponowana uczestniczy w Rynku Bilansującym w sposób aktywny. Jednostka Wytwórcza Centralnie Koordynowana może uczestniczyć w Rynku Bilansującym w sposób aktywny albo pasywny Na Rynku Bilansującym wyróżnia się następujące rodzaje Jednostek Grafikowych: (1) Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JG W ). (1.1) Jednostka Grafikowa Wytwórcza aktywna (JG Wa ). (1.2) Jednostka Grafikowa Wytwórcza pasywna (JG Wp ). (1.3) Jednostka Grafikowa Wytwórcza rozliczeniowa (JG Wr ). (2) Jednostka Grafikowa Odbiorcza (JG O ). (3) Jednostka Grafikowa Źródeł Wiatrowych (JG ZW ). (4) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej (JG WM ). (4.1) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Operatora Systemu Przesyłowego (JG WMO ). (4.2) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego (JG WMU ). (5) Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JG OSP ). (5.1) Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego aktywna (JG OSPa ). (5.2) Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego pasywna (JG OSPp ). (6) Jednostka Grafikowa Giełdy Energii (JG GE ). (6.1) Jednostka Grafikowa Giełdy Energii podstawowa Zakupu (JG GEpZ ). (6.2) Jednostka Grafikowa Giełdy Energii podstawowa Sprzedaży (JG GEpS ). (7) Jednostka Grafikowa Bilansująca (JG BI ). (8) Jednostka Grafikowa Generacji Zewnętrznej (JG GZ ) Poszczególne rodzaje Jednostek Grafikowych charakteryzują się następującymi cechami: (1) Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JG W ) jest zbiorem fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( F MB), w których do obszaru Rynku Bilansującego przyłączone są urządzenia lub instalacje jednostek wytwórczych. (2) Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JG W ) uczestnicząca w bilansowaniu Strona 17 z 228

18 zasobów KSE jest Jednostką Grafikową Wytwórczą aktywną (JG Wa ). (2.1) W skład Jednostki Grafikowej Wytwórczej aktywnej (JG Wa ) wchodzi dokładnie jedna jednostka wytwórcza będąca Jednostką Wytwórczą Centralnie Dysponowaną (JWCD). (2.2) Operator Systemu Przesyłowego w pełni dysponuje mocą JWCD wchodzącą w skład JG Wa. (3) Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JG W ) nie uczestnicząca w bilansowaniu zasobów KSE jest Jednostką Grafikową Wytwórczą pasywną (JG Wp ). (3.1) W skład Jednostki Grafikowej Wytwórczej pasywnej (JG Wp ) wchodzi jedna lub więcej jednostek wytwórczych nie będących Jednostkami Wytwórczymi Centralnie Dysponowanymi (njwcd). (3.2) Operator Systemu Przesyłowego w ograniczonym zakresie dysponuje mocą jednostek wytwórczych nie będących Jednostkami Wytwórczymi Centralnie Dysponowanymi (njwcd), które są jednocześnie Jednostkami Wytwórczymi Centralnie Koordynowanymi (JWCK) wchodzącymi w skład JG Wp. (3.3) Operator Systemu Przesyłowego nie dysponuje mocą jednostek wytwórczych nie będących JWCK wchodzących w skład JG Wp. (3.4) Konfigurację JG Wp oraz zasady i zakres dysponowania mocą JWCK wchodzących w skład tej jednostki ustala OSP w uzgodnieniu z właściwym Uczestnikiem Rynku Bilansującego. (4) Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JG W ) służąca do rozliczenia ilościowego i wartościowego energii bilansującej planowanej oraz energii awarii ( EA) i energii wytwarzanej z powodu ograniczeń elektrownianych ( EOE) wszystkich Jednostek Grafikowych Wytwórczych aktywnych danego URB W jest Jednostką Grafikową Wytwórczą rozliczeniową (JG Wr ). Na Jednostkę Grafikową Wytwórczą rozliczeniową (JG Wr ) składają się: (4.1) Wszystkie Jednostki Grafikowe Wytwórcze aktywne danego URB W, lub (4.2) Wszystkie Jednostki Grafikowe Operatora Systemu Przesyłowego aktywne (JG OSPa ) danego URB W, w skład których wchodzi jednostka wytwórcza. (5) Jednostka Grafikowa Odbiorcza (JG O ) jest zbiorem fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego, w których do obszaru Rynku Bilansującego przyłączone są urządzenia lub instalacje odbiorcy energii ( FZ MB reprezentujące odbiorców) lub zbiorem fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego, poprzez które jest realizowana dostawa energii dla URD ( FD MB). (5.1) Jednostka Grafikowa Odbiorcza (JG O ) jest jednostką pasywną, przyłączoną do sieci. Strona 18 z 228

19 (5.2) Nie jest wymagane by URB był właścicielem urządzeń lub instalacji przyłączonych w Miejscach Dostarczania Energii Rynku Bilansującego (MB) Jednostki Grafikowej Odbiorczej. (6) Jednostka Grafikowa Źródeł Wiatrowych (JG ZW ) jest zbiorem fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( F MB), w których do obszaru Rynku Bilansującego są przyłączone źródła energii elektrycznej wykorzystujące energię wiatru, lub poprzez które są reprezentowane w obszarze Rynku Bilansującego dostawy energii realizowane przez źródła energii elektrycznej wykorzystujące energię wiatru, które nie są przyłączone do obszaru Rynku Bilansującego. (6.1) Jednostka Grafikowa Źródeł Wiatrowych jest jednostką pasywną, przyłączoną do sieci. (6.2) W skład Jednostki Grafikowej Źródeł Wiatrowych wchodzi jedna lub więcej jednostek wytwórczych/zespołów jednostek wytwórczych, wykorzystujących energię wiatru do wytwarzania energii elektrycznej, zlokalizowanych w określonym obszarze KSE. (6.3) Nie jest wymagane by URB był właścicielem urządzeń lub instalacji przyłączonych lub reprezentowanych w Miejscach Dostarczania Energii Rynku Bilansującego (MB) Jednostki Grafikowej Źródeł Wiatrowych. (6.4) Operator Systemu Przesyłowego w ograniczonym zakresie dysponuje mocą jednostek wytwórczych nie będących Jednostkami Wytwórczymi Centralnie Dysponowanymi. Zasady i zakres dysponowania mocą jednostek wytwórczych ustala OSP w uzgodnieniu z właściwym Uczestnikiem Rynku Bilansującego. (6.5) Konfigurację JG ZW ustala OSP w uzgodnieniu z właściwym Uczestnikiem Rynku Bilansującego lub URB i OSD jeżeli konfiguracja JG ZW dotyczy instalacji wytwórczych przyłączonych do sieci poza obszarem RB. Obszary KSE, w ramach których jednostki wytwórcze mogą być agregowane w pojedynczą JG ZW określa OSP. (6.6) Dla Jednostek Grafikowych Źródeł Wiatrowych w procesach realizowanych na Rynku Bilansującym: Zgłaszania danych handlowych i technicznych oraz Rozliczania kosztów bilansowania systemu i kosztów ograniczeń systemowych, stosuje się odpowiednio zasady jak dla Jednostek Grafikowych Wytwórczych pasywnych, chyba że w zasadach szczegółowych tej części IRiESP określono inaczej. (7) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej (JG WM ) jest zbiorem fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( F MB) albo zbiorem wirtualnych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( W MB). (7.1) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Operatora Systemu Przesyłowego (JG WMO ) jest zbiorem fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego, w których występują połączenia Strona 19 z 228

20 międzysystemowe. (7.1.a.) Połączenia międzysystemowe łączą obszar Rynku Bilansującego z systemami elektroenergetycznymi, w których ruch sieciowy jest prowadzony przez zagranicznych Operatorów Systemów Przesyłowych lub zagranicznych Operatorów Systemów Dystrybucyjnych. (7.1.b.) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Operatora Systemu Przesyłowego (JG WMO ) jest jednostką pasywną, przyłączoną do sieci. (7.2) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego (JG WMU ) jest zbiorem wirtualnych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego, poprzez które są realizowane dostawy energii w ramach zawartych Umów Sprzedaży Energii w obrocie międzynarodowym (USE WM ). USE WM są realizowane w ramach wymiany międzysystemowej równoległej, zgodnie z zasadami określonymi w niniejszej części IRiESP. (7.2.a.) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego (JG WMU ) jest jednostką pasywną, nieprzyłączoną do sieci. (7.2.b.) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego (JG WMU ) należy do Uczestnika Rynku Bilansującego, który jest równocześnie Uczestnikiem Wymiany Międzysystemowej. (8) Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JG OSP ) jest zbiorem fizycznych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( F MB), w których do obszaru Rynku Bilansującego są przyłączone urządzenia lub instalacje jednostek wytwórczych lub odbiorców energii w pełni dysponowane i bezpośrednio sterowane przez OSP. (8.1) Nie jest wymagane by OSP był właścicielem urządzeń lub instalacji przyłączonych w Miejscach Dostarczania Energii Rynku Bilansującego (MB) Jednostek Grafikowych Operatora Systemu Przesyłowego (JG OSP ), przy czym w JG OSP mogą być reprezentowane: (8.1.a.) Jednostki wytwórcze w elektrowniach pompowo-szczytowych. (8.1.b.) Jednostki wytwórcze w elektrowniach gazowych. (8.1.c.) Sterowane odbiory energii u odbiorców. (8.2) Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JG OSP ) należy do OSP jako Uczestnika Rynku Bilansującego typu Przedsiębiorstwo Bilansujące (URB BIL ) lub do Uczestnika Rynku Bilansującego będącego właścicielem urządzeń lub instalacji. Decyzję w zakresie przynależności podejmuje OSP w uzgodnieniu z podmiotem, który jest właścicielem urządzeń lub instalacji. Strona 20 z 228

21 (8.3) Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JG OSP ) uczestnicząca w bilansowaniu zasobów KSE w ramach świadczenia usługi praca interwencyjna, na podstawie umowy zawartej z OSP, jest Jednostką Grafikową Operatora Systemu Przesyłowego aktywną (JG OSPa ). (8.3.a.) W skład Jednostki Grafikowej Operatora Systemu Przesyłowego aktywnej (JG OSPa ) wchodzi nie więcej niż jedna jednostka wytwórcza będąca Jednostką Wytwórczą Centralnie Dysponowaną (JWCD). (8.3.b.) Operator Systemu Przesyłowego w pełni dysponuje i bezpośrednio steruje Jednostką Wytwórczą Centralnie Dysponowaną (JWCD) wchodzącą w skład JG OSPa. (8.4) Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JG OSP ) nieuczestnicząca w bilansowaniu zasobów KSE jest Jednostką Grafikową Operatora Systemu Przesyłowego pasywną (JG OSPp ). (8.4.a.) W skład Jednostki Grafikowej Operatora Systemu Przesyłowego pasywnej (JG OSPp ) mogą wchodzić jednostki wytwórcze nie będące Jednostkami Wytwórczymi Centralnie Dysponowanymi (njwcd) lub sterowane odbiory energii u odbiorców. (8.4.b.) Operator Systemu Przesyłowego część lub całość swoich uprawnień do dysponowania i bezpośredniego sterowania urządzeniami (jednostkami wytwórczymi i odbiorami) wchodzącymi w skład JG OSPp ma prawo przekazać innym Uczestnikom Rynku Bilansującego. (8.4.c.) Konfigurację JG OSPp oraz zasady i zakres dysponowania i sterowania urządzeniami oraz instalacjami wchodzącymi w skład tej jednostki, ustala OSP w uzgodnieniu z podmiotem, który jest właścicielem urządzeń lub instalacji. (8.5) Dla Jednostek Grafikowych Operatora Systemu Przesyłowego, aktywnych oraz pasywnych, w skład których wchodzi jednostka wytwórcza, w procesach realizowanych na Rynku Bilansującym: Zgłaszania danych handlowych i technicznych oraz Rozliczania kosztów bilansowania systemu i kosztów ograniczeń systemowych, stosuje się odpowiednio zasady jak dla Jednostek Grafikowych Wytwórczych aktywnych oraz pasywnych, chyba że w zasadach szczegółowych tej części IRiESP określono inaczej. (8.6) Dla Jednostek Grafikowych Operatora Systemu Przesyłowego, pasywnych, w skład których wchodzi sterowany odbiór energii u odbiorcy, w procesach realizowanych na Rynku Bilansującym: Zgłaszania danych handlowych i technicznych oraz Rozliczania kosztów bilansowania systemu i kosztów ograniczeń systemowych, stosuje się zasady jak dla Jednostek Grafikowych Odbiorczych, chyba Strona 21 z 228

22 że w zasadach szczegółowych tej części IRiESP określono inaczej. (9) Jednostka Grafikowa Bilansująca (JG BI ) jest zbiorem Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego, poprzez które jest domykany bilans energii elektrycznej w obszarze Rynku Bilansującego lub w obszarze sieci dystrybucyjnej danego OSD. (9.1) Jednostka Grafikowa Bilansująca (JG BI ) jest jednostką pasywną, nieprzyłączoną do sieci. (9.2) Operator Systemu Przesyłowego, jako Uczestnik Rynku Bilansującego typu Przedsiębiorstwo Bilansujące (URB BIL ), poprzez Jednostkę Grafikową Bilansującą (JG BI ) dokonuje zakupu energii elektrycznej w celu pokrywania strat powstałych w sieci przesyłowej podczas przesyłania energii elektrycznej tą siecią. (9.3) Operator Systemu Dystrybucyjnego, jako Uczestnik Rynku Bilansującego typu Przedsiębiorstwo Bilansujące (URB OSD ), poprzez Jednostkę Grafikową Bilansującą (JG BI ) dokonuje zakupu energii elektrycznej w celu pokrywania strat powstałych w sieci dystrybucyjnej podczas dystrybucji energii elektrycznej tą siecią. (10) Jednostka Grafikowa Giełdy Energii (JG GE ) jest zbiorem wirtualnych Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( W MB), poprzez które URB prowadzący giełdę towarową (URB GE ) realizuje w obszarze RB obrót energią elektryczną ponad siecią. (10.1) Jednostka Grafikowa Giełdy Energii (JG GE ) jest jednostką pasywną, nieprzyłączoną do sieci. (10.2) Jednostka Grafikowa Giełdy Energii podstawowa (JG GEp ) jest zawsze definiowana jako podwójna, składająca się z Jednostki Grafikowej Giełdy Energii podstawowej Zakupu (JG GEpZ ) i sprzężonej z nią Jednostki Grafikowej Giełdy Energii podstawowej Sprzedaży (JG GEpS ). Poprzez te jednostki jest realizowany obrót energią elektryczną ponad siecią (transakcje giełdowe). (11) Jednostka Grafikowa Generacji Zewnętrznej (JG GZ ) jest definiowana przez zbiór Miejsc Dostarczania Energii Rynku Bilansującego (MB) reprezentujących generację energii przez wytwórców lub pobór energii przez odbiorców poza obszarem Rynku Bilansującego. Operatorami Rynku dla JG GZ są OSP lub OSD, pełniący w tym przypadku funkcje Operatora Handlowego. JG GZ jest jednostką rezerwową, niewykorzystywaną w podstawowym modelu Rynku Bilansującego, która może być wykorzystana do obsługi sytuacji wyjątkowych lub awaryjnych. Strona 22 z 228

23 Powiązania pomiędzy podmiotami i obiektami Rynku Bilansującego Zbiór Jednostek Grafikowych danego Uczestnika Rynku Bilansującego musi obejmować jego wszystkie Miejsca Dostarczania Energii Rynku Bilansującego w obszarze Rynku Bilansującego Uczestnik Rynku Bilansującego typu Wytwórca (URB W ) musi posiadać co najmniej jedną: (1) Jednostkę Grafikową Wytwórczą aktywną (JG Wa ), lub (2) Jednostkę Grafikową Wytwórczą pasywną (JG Wp ), lub (3) Jednostkę Grafikową Operatora Systemu Przesyłowego aktywną (JG OSPa ), lub (4) Jednostkę Grafikową Operatora Systemu Przesyłowego pasywną (JG OSPp ), lub (5) Jednostkę Grafikową Źródeł Wiatrowych (JG ZW ) Uczestnik Rynku Bilansującego, który ma co najmniej jedną Jednostkę Grafikową Wytwórczą aktywną (JG Wa ) jest Wytwórcą (URB W ) Uczestnik Rynku Bilansującego, który posiada co najmniej jedną Jednostkę Grafikową Wytwórczą aktywną (JG Wa ) lub jedną Jednostkę Grafikową Operatora Systemu Przesyłowego aktywną (JG OSPa ) musi posiadać także Jednostkę Grafikową Wytwórczą rozliczeniową (JG Wr ) Uczestnik Rynku Bilansującego typu Wytwórca (URB W ) może również posiadać: (1) Jednostki Grafikowe Wytwórcze pasywne (JG Wp ). (2) Jednostki Grafikowe Źródeł Wiatrowych (JG ZW ). (3) Jednostki Grafikowe Odbiorcze (JG O ), jeżeli posiada fizyczne Miejsca Dostarczania Energii Rynku Bilansującego ( F MB), do których przyłączone są urządzenia lub instalacje odbiorcy energii. (4) Jedną Jednostkę Grafikową Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego (JG WMU ), jeżeli jest Uczestnikiem Wymiany Międzysystemowej Uczestnik Rynku Bilansującego typu Wytwórca (URB W ) nie może posiadać żadnej: (1) Jednostki Grafikowej Giełdy Energii (JG GE ). (2) Jednostki Grafikowej Bilansującej (JG BI ). (3) Jednostki Grafikowej Wymiany Międzysystemowej Operatora Systemu Przesyłowego (JG WMO ) Uczestnik Rynku Bilansującego typu Odbiorca sieciowy (URB SD ) musi posiadać co najmniej jedną Jednostkę Grafikową Odbiorczą (JG O ). Strona 23 z 228