SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I OBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Nr B0.03

Transkrypt

1 OPRACOWANIE SPECYFIKACJI TEMAT INWESTOR "BHL"BIURO USŁUG BUDOWLANYCH INś. HALINA LUTY GDAŃSK UL.KOCURKI 2 LOK.9 Przebudowa pawilonu nr 9 Oddziału psychiatrycznego ogólnego w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Starogardzie Gdańskim SZPITL dla NERWOWO i PSYCHICZNIE CHORYCH im. Stanisława Kryzana ul.skarszewska 7 Starogard Gdański SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I OBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Nr B0.03 Kod Roboty murowe Oznaczenie kodu według Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) ROBOTY MUROWE GDAŃSK

2 1. Wstęp 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót murarskich z materiałów ceramicznych w remontowanym budynku -pawilonu nr 9 -Oddziału psychiatrycznego ogólnego w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Starogardzie Gdańskim ul. Skarszewska Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych SST Roboty, których dotyczy specyfikacja, obejmują wszystkie czynności umoŝliwiające i mające na celu wykonanie murów zewnętrznych i wewnętrznych obiektów tzn.: - murowanie ścianek działowych -fundamenty pod ścianki z bloczków betonowych - dobudowa klatki schodowej - zamurowanie otworów - przemurowanie kominów - przemurowania i uzupełnienia oraz naprawy ścian - obsadzenie nadproŝy - zamurowania otworów w kominach - odgrzybianie ścian istniejacych - oczyszczenie muru elewacji wraz z naprawą - inne roboty murowe wymienione w przedmiarze Zabytkowy charakter elewacji budynku oraz wytyczne Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku nie pozwalają na docieplenie ścian zewnętrznych. Roboty budowlane sprowadzają się jedynie do wymiany uszkodzonych cegieł, uzupełnienia wypłukanych spoin. Ponadto dokładnego oczyszczenia muru z tłuszczu, powłok malarskich, nacieków preparatem chemicznym np. StoPrim Fungal, który posiada właściwości dezynfekujące, o wysokim stopniu oddziaływania na mikroorganizmy algi i grzyby na zewnątrz i wewnątrz. Zabezpieczenie elewacji z cegły przed niszczącym działaniem czynników zewnętrznych wykonać preparatami chemicznymi np. Ispo Fassadenschutz BS 290 firmy STO. Ispo to gotowy, rozpuszczalnikowy preparat hydrofobizujący na bazie mieszaniny silanów i siloksanów do wszelkich mineralnych podłoŝy o większej i mniejszej nasiąkliwości ( mury ceglane i kamienne z piaskowca, granitu, tynki wapienno cementowe itp. ). Zachowuje wysoką odporność na alkalia, posiada bardzo dobre własności penetracji i nie blokuje dyfuzji pary wodnej. klatka schodowa W miejscu parterowej przybudówki od strony elewacji południowo wschodniej, w celu poprawy warunków ewakuacji w przedmiotowym budynku zaprojektowano dwukondygnacyjną klatkę schodową. Ściany projektowanej przybudówki naleŝy oddylatować od istn. budynku. Ściany zewnętrzne wykonać 3-wartwowe składające się z cegły ceramicznej pełnej gr. 25cm, izolacji termicznej z wełny mineralnej gr.10cm, szczeliny powietrznej szer. 3,5cm oraz zewnętrznej okładziny z cegły licówki połówkowej gr. 6,5cm Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej SST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót podano w OST Wymagania ogólne Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami InŜyniera. 2

3 2. Materiały ogólne Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich składowania i pozyskiwania podano w OST Wymagania 2.1. Woda zarobowa do betonu PN-EN 1008:2004 Do przygotowania zapraw stosować moŝna kaŝdą wodę zdatną do picia, z rzeki lub jeziora. Niedozwolone jest uŝycie wód ściekowych, kanalizacyjnych bagiennych oraz wód zawierających tłuszcze organiczne, oleje i muł Wyroby ceramiczne Cegła budowlana pełna klasy 10 wg PN-B 12050:1996 Wymiary l = 250 mm, s = 120 mm, h = 65 mm Masa 3,3-4,0 kg Cegła budowlana pełna powinna odpowiadać aktualnej normie państwowej. Dopuszczalna liczba cegieł połówkowych, pękniętych całkowicie lub z jednym pęknięciem przechodzącym przez całą grubość cegły o długości powyŝej 6mm nie moŝe przekraczać dla cegły 10% cegieł badanych. Nasiąkliwość nie powinna być wyŝsza niŝ 24%. Wytrzymałość na ściskanie 10,0 MPa Gęstość pozorna 1,7-1,9 kg/dm 3 Współczynnik przewodności cieplnej 0,52-0,56 W/mK Odporność na działanie mrozu po 25 cyklach zamraŝania do 15 C i odmra Ŝania brak uszkodzeń po badaniu. Odporność na uderzenie powinna być taka, aby cegła puszczona z wysokości 1,5m na inne cegły nie rozpadła się Cegła budowlana pełna klasy 15 wg PN-B-12050:1996 Wymiary jak poz Masa 4,0-4,5 kg. Dopuszczalna ilość cegieł połówkowych, pękniętych do 10% ilości cegieł badanych Nasiąkliwość nie powinna być większa od 16%. Wytrzymałość na ściskanie 15 MPa. Odporność na działanie mrozu jak dla cegły klasy 10 MPa. Odporność na uderzenie powinna być taka, aby cegła upuszczona z wysokości 1,5 m na inne cegły nie rozpadła się na kawałki; moŝe natomiast wystąpić wyszczerbienie lub jej pęk-nięcie. Ilość cegieł nie spełniających powyŝszego wymagania nie powinna być większa niŝ: 2 na 15 sprawdzanych cegieł 3 na 25 sprawdzanych cegieł 5 na 40 sprawdzanych cegieł Cegła dziurawka klasy 50 Wymiary l = 250 mm, s = 120 mm, h = 65 mm Masa 2,15-2,8 kg Nasiąkliwość nie powinna być wyŝsza niŝ 22%. 3

4 Wytrzymałość na ściskanie 5,0 MPa Gęstość pozorna 1,3 kg/dm 3 Współczynnik przewodności cieplnej 0,55 W/mK Odporność na działanie mrozu po 25 cyklach zamraŝania do 15 C i odmra Ŝania brak uszkodzeń po badaniu Bloczki z betonu komórkowego. Wymiary: 59x24x24 cm, 59x24x12 cm. Odmiany: 05, w zaleŝności od cięŝaru objętościowego i wytrzymałości na ściskanie. Beton komórkowy do produkcji bloczków wg PN-80/B Zaprawy budowlane cementowo-wapienne Do wykonywania murów powinny byc stosowane zaprawy: - sciany nosne zewnetrzne na zaprawie ciepłochronnej marki M2, zaprawy ciepłe, zawierajace kruszywo lekkie (np. ŜuŜel pumeksowy), odpowiadajace wymaganiom okreslonym w Instrukcji ITB i przygotowane wg sprawdzonej doswiadczalnie receptury, - sciany wewnetrzne na zaprawie cementowo-wapiennej marki M12 wg PN-907B Kotwie do łaczenia murów powinny byc ze stali zbrojeniowej StOS wg PN-88/H Bednarka do zbrojenia murów - wg PN-76/ H Przekrój bednarki powinien wynosic co najmniej 2 x 20 mm. Gwozdzie budowlane okragłe do mocowania oscieenic 5,5x150 lub 6.0x175 wg BN- 87/ Marka i skład zaprawy powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w projekcie. Orientacyjny stosunek objętościowy składników zaprawy dla marki 30: cement: ciasto wapienne: piasek 1 : 1 : 6 1 : 1 : 7 1 : 1,7 : 5 cement: wapienne hydratyzowane: piasek 1 : 1 : 6 1 : 1 : 7 Orientacyjny stosunek objętościowy składników zaprawy dla marki 50: cement: ciasto wapienne: piasek 1 : 0,3 : 4 1 : 0,5 : 4,5 cement: wapienne hydratyzowane: piasek 1 : 0,3 : 4 1 : 0,5 : 4,5 Przygotowanie zapraw do robót murowych powinno być wykonywane mechanicznie. Zaprawę naleŝy przygotować w takiej ilości, aby mogła być wbudowana moŝliwie wcześnie po jej przygotowaniu tj. ok. 3 godzin. Do zapraw murarskich naleŝy stosować piasek rzeczny lub kopalniany. Do zapraw cementowo-wapiennych naleŝy stosować cement portlandzki z dodatkiem ŜuŜla lub popiołów lotnych 25 i 35 oraz cement hutniczy 25 pod warunkiem, Ŝe temperatura otoczenia w ciągu 7 dni od chwili zuŝycia zaprawy nie będzie niŝsza niŝ+5 C. Do zapraw cementowo-wapiennych naleŝy stosować wapno suchogaszone lub gaszone w postaci ciasta wapiennego otrzymanego z wapna niegaszonego, które powinno tworzyć jednolitą i jednobarwną masę, bez grudek niegaszonego wapna i zanieczyszczeń obcych. Skład objętościowy zapraw naleŝy dobierać doświadczalnie, w zaleŝności od wymaganej marki zaprawy 4

5 oraz rodzaju cementu i wapna. 2.7.dwuteowniki powinny odpowiadać wymaganiom norm: PN-91/H-93407, PN-H :1997, PN-H-93452:1997 oraz PN-EN 10024:1998, Śruby, nakrętki, nity i inne akcesoria do łączenia konstrukcji stalowych powinny odpowiadać wymaganiom norm: PN-ISO 1891:1999, PN-ISO 8992:1996 oraz PN-82/M , a ponadto: - śruby powinny odpowiadać wymaganiom norm: PN-EN ISO 4014:2002, PN-61/M PN-91/M-82341, PN-91/M oraz PN-83/M-82343, - nakrętki powinny odpowiadać wymaganiom normy: PN-83/M-82171, - podkładki powinny odpowiadać wymaganiom norm: PN-EN ISO 887:2002, PN-ISO 10673:2002, PN-77/M-82008, PN-79/M PN-79/M oraz PN-83/M , 2.8.Głęboko gruntujący wodny koncentrat mikroemulsji silikonowej.funkcja Wysokie wzmocnienie podłoŝa Bardzo dobre właściwości wnikania,ujednolicenie chłonności,poprawa spoistości Własności hydrofobowe 3. Sprzęt Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST Wymagania ogólne Narzędzia i sprzęt uŝywane w robotach murowych dzielimy na narzędzia bezpośredniego uŝytku, słuŝące do wykonywania zasadniczych czynności murarskich oraz na narzędzia i sprzęt pomocniczy słuŝące przygotowaniu i zaopatrzeniu stanowiska pracy murarza. Do podstawowych narzędzi bezpośredniego uŝytku naleŝą: kielnia, czerpaki do zapraw, młotek murarski, pion, poziomica, łata murarska, warstwomierz, kątownik murarski. Narzędzia i sprzęt pomocniczy stanowią : kastra murarska, taczki,rusztowania wewnętrzne i na kobyłkach. 4. Transport Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST Wymagania ogólne Ze względu na występujące przy robotach murarskich duŝe zuŝycie materiałów i ograniczone moŝliwości ich składowania na stanowisku roboczym, organizacja transportu materiałów na budowie musi spełniać dwa podstawowe warunki: 1. zapewniać ciągłość dostaw materiałów 2. ograniczyć do minimum drogi drogi transportu poziomego Materiały i elementy mogą być przewoŝone dowolnymi środkami transportu. Podczas transportu materiały i elementy konstrukcji powinny być zabezpieczone przed uszko-dzeniami lub utratą stateczności. 5. Wykonanie robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST Wymagania ogólne Sprawdzić jakość elementów murowych i zapraw, wymagajac od producentów wyrobów certyfikatów zgodnosci lub deklaracji zgodnosci lub teŝ prowadząc badania we własnym zakresie i oceniając je zgodnie z PN-B Wymagania ogólne: a) Mury naleŝy wykonywać warstwami, z zachowaniem prawidłowego wiązania i grubości spoin, do pionu i sznura, z zachowaniem zgodności z rysunkiem co do odsadzek, wyskoków i otworów. 5

6 b) W pierwszej kolejności naleŝy wykonywać mury nośne. Ścianki działowe grubości poniŝej 1 cegły naleŝy murować nie wcześniej niŝ po zakończeniu ścian głównych. c) Mury naleŝy wznosić moŝliwie równomiernie na całej ich długości. W miejscu połączenia murów wykonanych niejednocześnie naleŝy stosować strzępia zazębione końcowe. d) Cegły układane na zaprawie powinny być czyste i wolne od kurzu. Przy murowaniu cegłą suchą, zwłaszcza w okresie letnim, naleŝy cegły przed ułoŝeniem w mu-rze polewać lub moczyć w wodzie. e) Wnęki i bruzdy instalacyjne naleŝy wykonywać jednocześnie ze wznoszeniem murów. f) Mury grubości mniejszej niŝ 1 cegła mogą być wykonywane przy temperaturze powyŝej 0 C. g) W przypadku przerwania robót na okres zimowy lub z innych przyczyn, wierzchnie warstwy murów powinny być zabezpieczone przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych (np. przez przykrycie folią lub papą). Przy wznawianiu robót po dłuŝszej przerwie naleŝy sprawdzić stan techniczny murów, łącznie ze zdjęciem wierzchnich warstw cegieł i uszkodzonej zaprawy. Remont i rozbiórka ścian murowanych. Naprawy ścian z cegły dokonuje się w razie drobnych uszkodzeń miejscowych przez usunięcie pojedynczych uszkodzonych cegieł i resztek starej zaprawy, a następnie zamurowanie powstałych otworów cegłą na zaprawie cementowej M Mury z cegły pełnej Spoiny w murach ceglanych. 12 mm w spoinach poziomych, przy czym maksymalna grubość nie powinna przekraczać 17 mm, a minimalna 10 mm, 10 mm w spoinach pionowych podłuŝnych i poprzecznych, przy czym grubość maksy-malna nie powinna przekraczać 15 mm, a minimalna 5 mm. Spoiny powinny być dokładnie wypełnione zaprawą. W ścianach przewidzianych do tynkowania nie naleŝy wypełniać zaprawą spoin przy zewnętrznych licach na głębokości 5-10 mm Stosowanie połówek i cegieł ułamkowych. Liczba cegieł uŝytych w połówkach do murów nośnych nie powinna być większa niŝ 15% całkowitej liczby cegieł. a) JeŜeli na budowie jest kilka gatunków cegły (np. cegła nowa i rozbiórkowa), naleŝy przestrzegać zasady, Ŝe kaŝda ściana powinna być wykonana z cegły jednego wymiaru. b) Połączenie murów stykających się pod kątem prostym i wykonanych z cegieł o grubości róŝniącej się więcej niŝ o 5mm naleŝy wykonywać na strzępia zazębione boczne Mury z bloczków: Ściany z bloczków naleŝy murować na zaprawach lekkich, mogą być teŝ stosowane zaprawy cementowo-wapienne.bloczki naleŝy układać z zachowaniem zasad normalnego wiązania na pełne spoiny o grubości 15mm dla spoin poziomych i 10mm dla spoin pionowych.odchyłki grubości spoin nie powinny być większe niŝ +/- 3mm. Wilgotność bloczków w chwili wbudowania nie powinna być większa niŝ 20%. Mury naleŝy wykonywać warstwami, z zachowaniem prawidłwego wiązania i grubości spoin, do pionu i sznura, z zachowaniem zgodnosci z rysunkiem co do odsadzek,wyskoków i otworów. NadproŜa drzwiowe. Projekt przewiduje zmianęlokalizacji lub poszerzenie istniejących otworów drzwiowych w ścianach 6

7 konstrukcyjnych po uprzednim wykonaniu nadproŝy z belek stalowych. W istniejących ścianach konstrukcyjnych wykonać nadproza okienne oraz drzwiowe z dwuteowników 120 i 140 skręconych śrubami M20 co 50 cm. Wmurowanie belek stalowych rozpocząć od wykucia w ścianie, najpierw z jednej strony, bruzdy o wysokości o okol 4-5 cm większej od wysokości dźwigara i o glębokości równej szerokości jego póli. Po oczyszczeniu z pyłu ceglanego naleŝy powierzchnie cegl zwilŝyć mlekiem wapiennym. Nastę pnie osadza sięgo na zaprawia cementowej 1: 3 w taki sposób aby póli dźwigara nie wystawal poza lico muru. Dźwigar osiatkowaći wypelić ceglą na zaprawie cementowej wolnąprzestrzeń między pólami dźwigara. Dodatkowo zalaćpuste miejsca rzadkązaprawącementową. NaleŜy zwrócić szczególną uwagęna to aby cała powierzchnia dźwigara omurowana lub otoczona była zaprawą w celu zabezpieczenia stali przed korozją. Po związaniu i stwardnieniu zaprawy wmurowuje siębelkę z drugiej strony pomieszczenia. Po wykonaniu całości wzmocnień belkami stalowymi naleŝy poczekać na dobre stwardnienie zaprawy ok dni i dopiero rozebraćściankę pod podciągiem. kominy murowane Przemurować kominy w przestrzeni strychowej i ponad dachem Wymiary komina są zawsze wielokrotnością szerokości cegły, która wynosi 12 cm plus 1 cm spoiny. Pozwala to na utworzenie kanałów o przekroju 14x14 cm, 14x27 cm lub 27x27 cm, najmniejsza szerokość zewnętrzna komina wynosi 38 cm. Kanały mogą być stawiane jednorzędowo lub dwurzędowo przy czym ten drugi wariant wymaga bardzo dokładnego rozplanowania wlotów do kanałów, aby nie nastąpiło ich krzyŝowanie się.przy murowaniu komina z cegieł trzeba przestrzegać zasady przewiązywania poszczególnych warstw spoiny pionowe muszą być przesunięte o pół długości cegły. Nie naleŝy układać cegieł połówkowych, a cegły muszą być murowane na tzw. pełną spoinę zlicowaną z płaszczyzną ścianki kanału. Prawidłowe murowanie znacznie ułatwia uŝycie prostego przyrządu szablonu. Jest to ok. 0,5 m odcinek kwadratowej rury zbitej z desek lub wykonanej z blachy. W dolnej części umieszcza się spręŝyste zaczepy zapobiegające wpadaniu szablonu do kanału. Szablon unosi się po wymurowaniu kilku warstw i układa następne. UŜycie przyrządu zapobiega wpadaniu zaprawy do kanału i pozwala na uzyskanie pełnych 7

8 i gładkich spoin. Do murowania uŝywa się mocnej (np. M7) zaprawy cementowo-wapiennej lub w przypadku klinkieru specjalnych, gotowych zapraw. Jeśli komin murowany stanowi część ściany nośnej to powinien zostać z nią przewiązany. PoniewaŜ ściany wykonuje się najczęściej z materiałów o innych wysokościach niŝ mają cegły, przewiązania wykonuje się co kaŝdą warstwę muru, wypuszczając cegły komina na min. 1/2 ich długości. Nie moŝna natomiast wprowadzać w przekrój komina bloczków ściennych. Odcinek komina ponad dachem przemurować ze zwykłej cegły, a następnie otynkować. Na wierzchu osadzić tzw. czapy w postaci betonowej płyty lub blaszanego zadaszenia chroniącej komin murowany przed zaciekaniem wody. Wyloty z kanałów spalinowych lub dymowych wyprowadza się pionowo do góry, osłaniając je nasadkami zapobiegającymi przed wnikaniem wody opadowej i stabilizującymi ciąg kominowy. Natomiast wyloty kanałów wentylacyjnych umieszcza się w bocznych ściankach komina, przy czym musi być zapewniony obustronny wylot powietrza. 6. Kontrola jakości 6.1. Materiały ceramiczne Przy odbiorze cegły naleŝy przeprowadzić na budowie: sprawdzenie zgodności klasy oznaczonej na cegłach z zamówieniem i wymaganiami stawianymi w dokumentacji technicznej, próby doraźnej przez oględziny, opukiwanie i mierzenie: wymiarów i kształtu cegły, liczby szczerb i pęknięć, odporności na uderzenia, przełomu ze zwróceniem szczególnej uwagi na zawartość margla. W przypadku niemoŝności określenia jakości cegły przez próbę doraźną naleŝy ją poddać badaniom laboratoryjnym (szczególnie co do klasy i odporności na działanie mrozu) Zaprawy W przypadku gdy zaprawa wytwarzana jest na placu budowy, naleŝy kontrolować jej markę i konsystencję w sposób podany w obowiązującej normie. Wyniki odbiorów materiałów i wyrobów po-winny być kaŝdorazowo wpisywane do dziennika budowy Dopuszczalne odchyłki wymiarów dla murów przyjmować wg poniŝszej tabeli Rodzaj odchyłek Zwichrowania i skrzywienia: na 1 metrze długości na całej powierzchni Odchylenia od pionu na wysokości 1 m na wysokości kondygnacji na całej wysokości Odchylenia kaŝdej warstwy od poziomu na 1 m długości na całej długości Odchylenia górnej warstwy od poziomu na 1 m długości na całej długości Dopuszczalne odchyłki [mm] mury spoinowane mury niespoinowane

9 Odchylenia wymiarów otworów w świetle o wymiarach: do 100 cm szerokość wysokość ponad 100 cm szerokość wysokość +6, 3 +15, 1 +10, 5 +15, 10 +6, 3 +15, , 5 +15, Obmiar robót Jednostką obmiarową robót jest m 2 lub m 3 muru o odpowiedniej grubości. Ilość robót określa się na podstawie projektu z uwzględnieniem zmian zaaprobowanych przez InŜyniera i sprawdzonych w naturze. 8. Odbiór robót 8.1. Odbiór robót murowych powinien się odbyć przed wykonaniem tynków i innych robót wykończeniowych. Podstawę do odbioru robót murowych powinny stanowić następujące dokumenty: a) dokumentacja techniczna, b) dziennik budowy, c) zaświadczenia o jakości materiałów i wyrobów dostarczonych na budowę, d) protokóły odbioru poszczególnych etapów robót zanikających, e) protokóły odbioru materiałów i wyrobów, f) wyniki badań laboratoryjnych, jeśli takie były zlecane przez budowę, g) ekspertyzy techniczne w przypadku, gdy były wykonywane przed odbiorem budynku Wszystkie roboty podlegają zasadom odbioru robót zanikających. 9. Podstawa płatności Płaci się za roboty wykonane w jednostkach podanych w punkcie 7. Cena obejmuje: dostarczenie materiałów i sprzętu na stanowisko pracy wykonanie ścian, naroŝy, przewodów dymowych i wentylacyjnych ustawienie i rozebranie potrzebnych rusztowań uporządkowanie i oczyszczenie stanowiska pracy z resztek materiałów 10. Przepisy związane PN-68/B Roboty murowe z cegły. Wymagania i badania przy odbiorze. PN-B-12050:1996 Wyroby budowlane ceramiczne. PN-B-12011:1997 Wyroby budowlane ceramiczne. Cegły kratówki. PN-EN 197-1:2002 Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementu powszechnego uŝytku. PN-B-30000:1990 Cement portlandzki. PN-88/B Cement portlandzki z dodatkami. PN-EN 197-1:2002 Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego uŝytku. PN-97/B Cement murarski 15. PN-88/B Cement hutniczy 25. 9

10 PN-86/B PN-EN 13139:2003 PN-80/B Wapno. Kruszywa do zaprawy. Beton komórkowy. 10