Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Żukowo na lata

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 do uchwały nr XV/136/2011 Rady Miejskiej w Żukowie z dnia r Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Żukowo na lata Listopad 2011

2 2 I.Wstęp. Narkomania od lat stanowi problem o zasięgu globalnym. Niesie za sobą poważne ryzyko dla zdrowia publicznego, szczególnie w kontekście chorób zakaźnych, tj. HIV, zakażenia wirusem żółtaczki, infekcji przenoszonych drogą płciową, gruźlicy. Konsumenci narkotyków charakteryzują się wysokim ryzykiem zgonu, nieadekwatnie do ich wieku. Narkomania wiąże się między innymi z problemami społecznymi, takim jak : ubóstwo, bezrobocie, prostytucja, przestępczość, bezdomność oraz inne uzależnienia (hazard, alkoholizm) i zachowania dysfunkcyjne (m.in. przemoc). Problem uzależnienia od narkotyków staje się w naszym kraju coraz bardziej dostrzegalnym zjawiskiem. Jest on znaczący zarówno w skali ogólnokrajowej, jak i lokalnej. Dlatego obowiązek przeciwdziałania narkomanii został nałożony m.in. na gminę ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz z późn. zm.). Zgodnie z jej zapisami, do podstawowych zadań gminy należą: 1/ zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych i osób zagrożonym uzależnieniem, 2/ udzielenie rodzinom, w których występują problemy narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej, 3/ prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie zajęć sportowo-rekreacyjnych dla uczniów, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach wychowawczych i socjoterapeutycznych, 4/ wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów narkomanii, 5/ pomoc społeczną osobom uzależnionym i rodzinom osób uzależnionych, dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu socjalnego. Do realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania narkomanii, obejmujących m.in. promocję zdrowego stylu życia, promocję zdrowia psychicznego, informowanie o szkodliwości środków odurzających i substancji psychotropowych oraz działalność interwencyjną zobowiązane są odpowiednie organy administracji rządowej, instytucje przez nie nadzorowane oraz samorządy lokalne ( m.in. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Centrum Informacji o

3 3 Narkotykach i Narkomanii, Rada ds. Przeciwdziałania Narkomanii przy Prezesie Rady Ministrów, ośrodki leczenia narkomanii, poradnie profilaktyki i terapii uzależnień).organami uprawnionymi do w/w działań są również organizacje pozarządowe ( fundacje i stowarzyszenia), organizacje kościelne, związki samopomocy, rodziny osób uzależnionych. Szkoły i inne placówki w ramach systemu oświaty, mają określone kompetencje w zakresie profilaktyki uniwersalnej oraz udzielania pomocy uczniom zagrożonym uzależnieniom. W szkołach wdrażane są programy dla rodziców, a także programy wczesnej interwencji adresowane do uczniów używających substancji psychoaktywnych. Przy prowadzeniu działań profilaktycznych oraz interwencyjnych, szkoły współpracują z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Na poziomie lokalnym, pomoc dla osób zagrożonych i eksperymentujących z narkotykami, prowadzona jest ponadto w specjalistycznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych ( świetlice socjoterapeutyczne) oraz w punktach konsultacyjnych, poradniach profilaktyki i leczenia uzależnień, w formie programów edukacyjnych i psychokorekcyjnych. Źródłem finansowania zadań Programu są środki finansowe z budżetu Gminy, pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Wyłącznym dysponentem środków finansowych rozdziału Zwalczanie narkomanii, jest Burmistrz Gminy Żukowo. II. Diagnoza w obszarach: narkomania i uzależnienia od innych substancji psychoaktywnych. Sytuacja narkotykowa w Polsce. Monitoring zjawiska używania nielegalnych substancji psychoaktywnych oraz związanych z tym problemów, prowadzony jest w Polce od lat 70-tych. Przy tego typu badaniach występują ograniczenia metodologiczne oraz jest utrudniony dostęp do rzetelnych danych. Według Raportu Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii z 2009 r., wynika że kontakt z narkotykami miało 15 % spośród 1400 badanych uczniów oraz 10 % populacji generalnej, spośród badanych osób w wieku ( wyniki badań dot. używania narkotyków przez uczniów - 5 % w 1992 r., w 2003 r %). Na podstawie danych statystycznych stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego, obserwuje się stopniowy wzrost liczby osób leczonych z powodu uzależnienia od narkotyków. W 2007 r. do leczenia stacjonarnego przyjęto osoby, w tym 76 % mężczyzn. W 2008 r. odnotowano 809 przypadków zakażeń HIV, w tym 45 wśród użytkowników narkotyków metodą iniekcji oraz 161 przypadków AIDS, w tym 66 wśród użytkowników narkotyków metodą iniekcji.

4 4 W Unii Europejskiej, Polska należy do krajów o najmniejszej dostępności do leczenia substytucyjnego (leczenia farmakologicznego, połączonego z opieką socjalną, medyczną i psychologiczną). W 2010 r. z tej formy leczenia skorzystało 2110 osób, tj. 7 % uzależnionych od narkotyków. Opis zjawiska na podstawie Diagnozy problemów uzależnień w Żukowie. W miesiącach maj - czerwiec 2011 r. na terenie gminy zostały przeprowadzane anonimowe badania ankietowe, w celu opracowania Diagnozy problemów uzależnień w Gminie Żukowie. Tego typu specjalistyczne badanie, zrealizowane przez pracownię badawczą, były przeprowadzone również w 2005r. Obecnie w badaniu przeprowadzonym na terenie Gminy Żukowo udział wzięło 171 uczniów (w tym 116 dziewcząt i 55 chłopców). - w szkołach gimnazjalnych 74 uczniów (42 dziewczęta i 32 chłopców), - w szkołach ponadgimnazjalnych badaniu zostało poddanych 97 uczniów (74 dziewczęta i 23 chłopców). Badanie odbywało się w czasie zajęć lekcyjnych, miało postać ankiety składającej się z 60 pytań. Niektóre z nich uczniowie uzupełniali własnymi odpowiedziami. W badaniu przeprowadzonym na terenie Gminy Żukowo wzięły również osoby dorosłe tj. 103 osoby, w tym 62 kobiety oraz 41 mężczyzn. Celem przeprowadzanych ankiet było zbadanie zagrożeń społecznych występujących w środowisku lokalnym. W badaniu analizowane były następujące zagadnienia: - spożywanie alkoholu, uzależnienie od alkoholu, - przemoc w rodzinie, zachowania agresywne w miejscach publicznych, - dostępność narkotyków w środowisku lokalnym. Na podstawie badań został opracowany raport, określający skalę problemów uzależnień od alkoholu i innych środków psychoaktywnych, dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Raport objął również problematykę przemocy domowej i rówieśniczej oraz uzależnienia od komputera.

5 5 Wyniki badań w zakresie problemów uzależnień od substancji psychoaktywnych osób dorosłych. NARKOTYKI. Większość badanych nie miała kontaktu z narkotykami. 9,7 % badanych przyznało się do eksperymentowania z narkotykami, pod presją towarzystwa i znajomych. Trzeba wyraźnie podkreślić, że przyznanie się do używania narkotyków (nawet podjęcie jednorazowej próby) jest w istocie przyznaniem się do czynu karalnego w Polsce. Zapytano również o dostępność narkotyków w środowisku lokalnym. Większość ankietowanych (51%) nie posiada wiedzy dotyczącej dostępności narkotyków w ich środowisku. Z pozostałych osób 26% badanych wskazało, że zakup narkotyków jest zadaniem łatwym lub raczej łatwym, a 18% uznało go za zadanie trudne, ale możliwe do wykonania przy znajomości odpowiednich osób. Zaledwie 7% badanych określiło dostęp do narkotyków w gminie jako trudny lub bardzo trudny. Ankietowani są bardziej przeciwni paleniu papierosów niż spożywaniu alkoholu. Największy sprzeciw badani wyrazili wobec zażywania narkotyków i stosowania dopalaczy. Wyniki badań w zakresie problemów uzależnień od substancji psychoaktywnych dzieci i młodzieży szkolnej. PAPIEROSY. Najliczniejszą grupą, deklarującą kontakt z papierosami są uczniowie szkół ponadgimnazjalnych ponad 50%. W szkołach gimnazjalnych palenie papierosów dotyczy 50 % badanych uczniów. Najczęściej uczniowie sięgają po pierwszego papierosa w wieku lat, czyli na przełomie szkoły podstawowej i gimnazjum oraz w czasie nauki w gimnazjum. Pierwszy kontakt z papierosami miał najczęściej miejsce na podwórku, podczas spotkań ze znajomymi. 34 % badanych gimnazjalistów wskazało, że palą najczęściej w czasie wakacji i 39% w czasie wolnym od zajęć. 23 % badanych uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych wskazało, że palą najczęściej w czasie dyskotek i 39% w czasie wolnym od zajęć. Według ankietowanych regularne palenie deklaruje 22% młodych ludzi, natomiast do okazjonalnego palenia przyznaje się 15-18%. Większość uczniów ze szkół w Żukowie (około 70%) wskazało na łatwy lub raczej łatwy dostęp osób niepełnoletnich do papierosów. Biorąc pod uwagę wysoki wskaźnik palących, ich

6 6 opinie mogą wynikać z własnych doświadczeń, jednak jest to oczywiście tylko hipoteza. Uzyskane wyniki powinny uświadamiać dorosłym, że młodzi ludzie mają zbyt mało ograniczony dostęp do nikotyny, mimo iż prawo zabrania sprzedaży papierosów osobom poniżej 18 roku życia. NARKOTYKI. Wśród ogółu badanych, 16% uczniów wskazało, że zażywali narkotyki. W grupie osób, zażywających narkotyki: 15%-uczniowie gimnazjów, oraz 15 % - uczniowie szkół ponadgimnazjalnych. Problem zażywania narkotyków przez młodych ludzi widoczny jest przy pytaniu, ile zna się osób zażywających narkotyki. Najwięcej osób stwierdziło, że nie zna żadnej osoby używającej substancji narkotycznych. W szkołach gimnazjalnych odpowiedziało tak 55% uczniów, w szkołach ponadgimnazjalnych odsetek ten wyniósł 45%. Jednak 1/3 badanych uczniów zna do 5 osób zażywających narkotyki, co stanowi znaczną grupę. Deklarowano również znajomość do 10 osób, a nawet powyżej 20 osób zażywających narkotyki. Wśród młodzieży ponadgimnazjalnej 14% więcej niż 10 osób zażywających narkotyki, w szkołach ponadgimnazjalnych takich uczniów było 18%. Zakładając, że odpowiedzi były szczere i nie wynikały z niepoważnego podejścia do wypełniania ankiet, jest to informacja ważna. Większość młodych ludzi pierwszy kontakt z narkotykami miała w czasie wakacji oraz w czasie wolnym. Jeżeli chodzi o inicjatywę pierwszego kontaktu z narkotykami, w przypadku uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wynikał on głównie z własnej inicjatywy. W szkołach gimnazjalnych nieco mocniej zaznaczył się wpływ grupy rówieśniczej. W przypadku narkotyków presja rówieśnicza miała jednak mniejsze znaczenie na decyzję o zażyciu narkotyku, niż miało to miejsce w odniesieniu do alkoholu i papierosów. DOPALACZE. Połowa uczniów w obydwu grupach wiekowych deklarowała brak wiedzy na temat dostępności dopalaczy w ich środowisku lokalnym. Jako łatwy lub raczej łatwy oceniło zakup dopalaczy niewielu uczniów, nie zaobserwowano wyraźnych różnic między badanymi grupami. Wśród osób mających kontakt z dopalaczami do ich spożycia najczęściej dochodziło w trakcie wakacji, a także w czasie wolnym po szkole. Odpowiedzi pokrywają się z okolicznościami spożywania opisywanych wcześniej substancji. 16% uczniów szkół gimnazjalnych stwierdziło, że spróbowałoby dopalaczy gdyby mieli taką okazję, takiej samej odpowiedzi udzieliło 19% uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Młodzież z gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych najczęściej oceniała swoją wiedzę o

7 7 dopalaczach jako średnią. Znaczna część badanych wskazała jednak, że jest ona wysoka lub bardzo wysoka. Może to wynikać z faktu, że na wyższych poziomach nauczania młodzież częściej spotyka się z zajęciami informacyjnymi i profilaktycznymi dotyczącymi środków psychoaktywnych albo też może być rezultatem częstszego kontaktu z tymi środkami III. Realizatorzy Gminnego Programu. Burmistrz Gminy Żukowo pełni nadzór nad realizacją Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Żukowo. Realizatorami Gminnego Programu są następujące instytucje i placówki: 1) Burmistrz Gminy Żukowo, 2) Pełnomocnik Burmistrza Gminy ds. Profilaktyki i Uzależnień, 3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 4) Komisariat Policji w Żukowie, 5) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żukowie, 6) Ośrodek Terapii i Profilaktyki Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia w Żukowie, 7) Zespół interdyscyplinarny w Żukowie, 8) placówki oświatowe na terenie gminy Żukowo. W oparciu o środki z budżetu Gminy, w szkołach podstawowych, w gimnazjach oraz w szkołach ponadgimnazjalnych, realizowane są programy profilaktyczno-wychowawcze z zakresu przeciwdziałania narkomanii. Każda szkoła realizuje ponadto szkolny program profilaktycznowychowawczy, zawierający m.in. działania informacyjno-edukacyjne z zakresu profilaktyki uzależnień. Organizowane są imprezy, łączące występy artystyczne i koncerty z działaniami edukacyjno-informacyjnymi o tematyce profilaktyki uzależnień od środków psychoaktywnych. Uczniowie szkół są ponadto objęci programami profilaktycznymi w wykonaniu profesjonalnych instytucji artystycznych. W działaniach profilaktycznych uczestniczą m.in. organizacje pozarządowe, świetlice środowiskowe, świetlice socjoterapeutyczne i wsparcia dziennego. Zadania ujęte w Gminnym Programie skoncentrowane są na rozwijaniu i wspieraniu działalności edukacyjnej w zakresie informowania o szkodliwości narkomanii oraz prowadzenia działalności wychowawczej i zapobiegawczej, polegającej na promocji zdrowego stylu życia, podejmowaniu oraz wspieraniu działań lokalnych i inicjatyw społecznych, w celu minimalizowania szkód wynikających z zażywania substancji psychoaktywnych,

8 8 Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata zakłada kontynuację działań podjętych w latach wcześniejszych, które są zgodne zarówno z kierunkami zawartymi w cytowanej ustawie, jak i z polityką Gminy, wpisując się w cele i zadania przyjęte do realizacji w ramach Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Żukowo na lata Kierunki działań są zgodne z Krajowym Programem Przeciwdziałania Narkomanii. IV. Cele Programu i główne kierunki działań. 1. Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów, związanych z używaniem środków psychoaktywnych, poprzez prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej. 2. Udzielanie osobom i rodzinom, dotkniętym problemami narkomanii, pomocy psychologicznej, terapeutycznej i prawnej. 3. Organizowanie i prowadzenie na terenie placówek oświatowych programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży, z udziałem grup rodzicielskich; promowanie zdrowego stylu życia; prowadzenie programów edukacyjnych, konkursów, olimpiad; udział w kampaniach profilaktyczno-edukacyjnych. 4. Doskonalenie grup zawodowych, zaangażowanych w działania profilaktyczne i naprawcze w zakresie narkomanii, poprzez organizację szkoleń, wymianę doświadczeń. 5. Wspieranie zatrudnienia socjalnego. 6. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, w zakresie przeciwdziałania narkomanii. Zadania Programu. Zadanie 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od narkotyków. Sposoby realizacji: 1. Finansowanie Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego w zakresie specjalistycznej pomocy osobom uzależnionym od narkotyków i ich rodzinom. 2. Dążenie do wykształcenia własnej kadry realizatorów programów profilaktycznych.

9 9 3. Objęcie szkoleniami z zakresu profilaktyki narkomanii osób zatrudnionych w Punkcie Informacyjno-Konsultacyjnym, pedagogów w szkołach, świetlicach środowiskowych oraz innych osób realizujących GPPN. Zadanie 2. Udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej. Sposoby realizacji: 1. Realizowanie zadań związanych z zobowiązaniem do podjęcia leczenia specjalistycznego. 2. Zapewnienie w Punkcie Informacyjno-Konsultacyjnym: 1/dyżuru w celu edukowania, informowania o miejscach pomocy oraz motywowania osób z problemem narkotykowym do podjęcia leczenia, 2/ pomocy prawnej dla rodzin osób uzależnionych. Zadanie 3. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie zajęć sportowo rekreacyjnych dla uczniów, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach wychowawczych i socjoterapeutycznych. Sposoby realizacji: 1. Finansowanie nowoczesnych form profilaktycznych dla dzieci i młodzieży, w tym programów profilaktycznych dotyczących zagadnień związanych z problematyką narkomanii oraz specjalistycznych form pomocy psychologicznej. 2. Realizacja, przez wszystkie placówki oświatowe, szkolnych programów profilaktyki, stosownie do Rozporządzenia Ministra Edukacji i Sportu z dnia r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniami. 3. Finansowanie szkoleń i zajęć edukacyjnych podnoszących kompetencje osób realizujących zadania, obejmujące problematykę narkomanii, w celu zwiększenia ilości kompetentnych realizatorów programów profilaktycznych w ramach GPPRPA oraz GPPN.

10 10 4. Prowadzenie w świetlicach środowiskowych zajęć socjoterapeutycznych, realizowanych przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem. 5. Nawiązanie kontaktów z Monarem, Mrowiskiem i innymi stowarzyszeniami, w celu prowadzenia zajęć profilaktyczno-edukacyjnych z młodzieżą, służących przeciwdziałaniu narkomanii. 6. Organizowanie konkursów, rajdów, działań sportowych promujących zdrowy styl życia i łączących psychoprofilaktykę z aktywnością sportowo-turystyczną. 7. Organizowanie profilaktycznych i terapeutycznych form wypoczynku letniego dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. 8. Doposażenie placówek realizujących Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii, świetlic środowiskowych, w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do zajęć programowych 9. Dofinansowywanie różnych form artystycznych propagujących zdrowy i trzeźwy styl życia (m.in. spektakle teatralne, koncerty, występy artystyczne, seanse filmowe). 10. Organizacja i dofinansowywanie lokalnych imprez i akcji profilaktycznych oraz udział w ogólnopolskich kampaniach profilaktycznych, organizowanych między innymi przez Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii. 11. Współpraca z lokalnymi mediami w celu propagowania działań na rzecz profilaktyki narkomanii oraz informowania o miejscach specjalistycznej pomocy. 12. Finansowanie zakupów prenumeraty czasopism, filmów, plakatów, broszur, ekspozycji i innych materiałów edukacyjnych o tematyce profilaktycznej. Zadanie 4. Wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów narkomanii. Sposoby realizacji: 1. Udzielanie wsparcia materialnego i edukacyjnego dla inicjatyw podejmowanych przez podmioty, zajmujące się statutowo profilaktyką narkomanii oraz działaniami interwencyjnymi, adresowanymi w szczególności do dzieci i młodzieży zagrożonych narkomanią. 2. Finansowanie zadań wynikających z Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, realizowanych przez instytucje, stowarzyszenia i osoby fizyczne

11 11 Zadanie 5. Pomoc społeczna osobom uzależnionym i rodzinom osób uzależnionych, dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu socjalnego. Sposoby realizacji: 1. Wspieranie integracji społecznej oraz zatrudnienia socjalnego osób uzależnionych od środków psychoaktywnych. 2. Upowszechnianie informacji o placówkach leczniczych i rehabilitacyjnych, prowadzących programy ograniczania szkód zdrowotnych oraz programy reintegracji społecznej.