OCHRONA WZORÓW PRZEMYSŁOWYCH

Transkrypt

1 OCHRONA WZORÓW PRZEMYSŁOWYCH Piotr Godlewski, rzecznik patentowy (JWP Rzecznicy Patentowi) Praktycznie każdego dnia na rynku pojawiają się nowe produkty, w których zawarte są, bądź które same w sobie są wzorami przemysłowymi. Proces nadawania wytworom przemysłu lub rzemiosła nowego wyglądu zewnętrznego ma głównie na celu zwiększenie atrakcyjności wyżej wspomnianych produktów przez zaspokojenie różnorodnych gustów i upodobań, dopasowanie do różnych trendów, zwiększenie różnorodności jak i urozmaicenie możliwości dokonywania wyboru. W czasach gospodarki wolnorynkowej wzory przemysłowe stały się bardzo ważnym elementem promocji oraz strategii tworzenia wizerunku towarów produkowanych przez dane przedsiębiorstwo jak i samego przedsiębiorstwa. Brak właściwego zabezpieczenia praw do własnych wzorów przemysłowych może utrudnić, a czasami znacznie ograniczyć rozwój danej firmy. Co warte podkreślenia tylko odpowiednia ochrona wspomnianych wzorów przemysłowych pozwoli zatrzymać potencjalne naruszanie prawa oraz umożliwi czerpanie korzyści finansowych z ich eksploatacji. Przeciętnemu przedsiębiorcy dość trudno zorientować się w złożonych procedurach i wydawać by się mogło zawiłym postępowaniu wieńczącym się uzyskaniem prawa z rejestracji. Aby zatem przybliżyć zagadnienia związane z ochroną wzorów przemysłowych, odpowiemy poniżej na najważniejsze pytania jakie należy sobie zadać decydując się na zarejestrowanie własnego wzoru przemysłowego. Co to jest wzór przemysłowy? Zgodnie z Art. 102 ustawy Prawo Własności Przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 roku (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz z późniejszymi zmianami), wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy bądź rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem jednak programów komputerowych. Wzór odznacza się indywidualnym charakterem wówczas, gdy ogólne wrażenie jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku jest różne od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo. Z ustawy Prawo Własności Przemysłowej wynika zatem, iż jako wzór przemysłowy chroniony może być jedynie wygląd zewnętrzny wytworu, nie zaś sam produkt. Cechy techniczne lub użytkowe nie mają wpływu na zdolność rejestracyjną wzoru i nie są objęte ochroną wynikającą z rejestracji wzoru w Urzędzie Patentowym RP. Wzory przemysłowe pełnią istotną rolę w odniesieniu do opakowań, pojemników czy aranżacji artykułów, ale nie tylko. Odnoszą się one również do szeregu różnorodnych produktów. Poniżej przedstawiono jedynie kilka przykładów wzorów, które są własnością różnych przedsiębiorstw lub osób fizycznych:

2 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 1)Lampa stołowa Karen (VOX); 2)Laptop Apple MacBook Air; 3)Imbryk GU 1594 (Zakłady Ceramiczne BOLESŁAWIEC); 4)Butelka treningowa Tommee Tippee (Maredo); 5)Torba wędkarska Carryall bag; 6)Buty zaprojektowane przez Zahę Hadid dla firmy Melissa; 7)Telefon LG KS360 Etna; 8)JRC 90 litrowy plecak z ramą; 9)Fotel Charles Eames. 2

3 Dlaczego należy chronić wzory przemysłowe i jakie prawa wynikają z rejestracji wzoru przemysłowego? Bardzo istotny z punktu widzenia przedsiębiorcy może wydać się fakt, iż wzór przemysłowy podnosi wartość produktu decydując o jego atrakcyjności. Może zdarzyć się tak, że dobry wzór przemysłowy może być najbardziej istotnym atutem decydującym o sprzedaży produktu. Dlatego też ochrona wzoru przemysłowego powinna stanowić bardzo istotny element strategii marketingowej każdego producenta. Chroniony w wyniku rejestracji wzór przemysłowy pozwala uprawnionemu na zakazanie osobom trzecim nieautoryzowanego korzystania z tego wzoru w sposób zarobkowy bądź zawodowy na terytorium Polski. Uprawniony może także zakazać wytwarzania, oferowania, eksportu, importu, wprowadzania do obrotu lub używania produktu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany lub, w tym celu, jego składowania. Brak ochrony może jednak spowodować wymierne szkody dla przedsiębiorcy. Późniejsze działania prawne w stosunku do konkurentów, którzy wprowadzają do obrotu towary wyglądające bądź opakowane podobnie lub identycznie mogą okazać się bardziej kosztowne i trudniejsze. Z ekonomicznych względów zatem rejestracja wzoru przemysłowego stymuluje konkurencyjność a dodatkowe korzyści to: możliwość ochrony przed kopiowaniem bądź podrabianiem wzoru przez konkurentów; zwrot kosztów poniesionych na tworzenie i wypromowanie danego produktu, co prowadzi do zwiększenia zysków; podniesienie wartości samego przedsiębiorstwa, gdyż zarejestrowane wzory przemysłowe należą do aktywów przedsiębiorstwa; zarejestrowane wzory przemysłowe mogą być przedmiotem sprzedaży lub licencji. Poprzez udzielenie licencji przedsiębiorca uzyskuje możliwość wprowadzenia produktu na inne rynki, które dotychczas nie były dla niego dostępne. Jakie są możliwości ochrony wzoru przemysłowego? Najkorzystniejszy sposób ochrony to uzyskanie prawa z rejestracji na wzór przemysłowy w Urzędzie Patentowym RP bądź we właściwym urzędzie do spraw własności przemysłowej w innym państwie. Aby uzyskać prawo z rejestracji należy dokonać zgłoszenia w Urzędzie. Udzielona ochrona ma zawsze ograniczenie do pewnego terytorium, z reguły danego państwa lub regionu. Uzyskanie ochrony na terytorium Polski możliwe jest w trybie krajowym lub regionalnym. Ochrona w trybie krajowym jest udzielana przez Urząd Patentowy RP. Ochrona wzoru przemysłowego w trybie regionalnym Unia Europejska. Występując o ochronę w państwach, które należą do regionalnych systemów ochrony wzorów przemysłowych można, na podstawie jednego zgłoszenia, które jest złożone we właściwym urzędzie regionalnym, zastrzec wzór, który będzie chroniony na terytorium wszystkich państw członkowskich tego systemu. W przypadku Unii Europejskiej jest to procedura wspólnotowa a ochrona w trybie regionalnym (wspólnotowym) udzielana jest przez Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante. System międzynarodowy w państwach, które są stronami Porozumienia Haskiego. Zgłaszający 3

4 z państwa członkowskiego Porozumienia może dokonać jednego międzynarodowego zgłoszenia. W wyniku rejestracji wzór uzyska ochronę we wszystkich państwach, które przez zgłaszającego zostały wyznaczone, a które są jednocześnie stronami porozumienia (56 państw, z czego 35 państw należy do Aktu Genewskiego). Procedura ta do niedawna nie była dostępna w Polsce, ze względu na fakt, iż Polska nie ratyfikowała Porozumienia Haskiego. Od 2 lipca 2009 roku jednak Polska stała się stroną Aktu Genewskiego Porozumienia Haskiego dokonywanie zgłoszeń w systemie międzynarodowym jest w zatem Polsce możliwe. Jak zarejestrować wzór przemysłowy (podstawowe informacje)? Aby zarejestrować wzór przemysłowy w Polsce należy postępować w następujący sposób: dokonać zgłoszenia. Zgłoszenia wzoru dokonuje się przez złożenie do Urzędu Patentowego podania wraz z opisem wzoru przemysłowego (w trzech egzemplarzach) oraz ilustracją (trzy egzemplarze), przedstawiającymi przedmiot wzoru. Opis i ilustracje muszą przedstawiać wzór w sposób jasny i wyczerpujący. Warto dodać, iż jednym zgłoszeniem wzoru przemysłowego mogą być objęte odrębne postacie wytworu mające wspólne cechy istotne (odmiany wzoru przemysłowego). Liczba odmian wzoru przemysłowego w jednym zgłoszeniu nie może przekraczać dziesięciu, chyba, że odmiany te tworzą w całości komplet wytworów; wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny w Urzędzie Patentowym RP (także na stronach internetowych); wnieść opłatę za zgłoszenie; Dokonując zgłoszenia można zwrócić się do rzecznika patentowego. Wówczas należy złożyć pełnomocnictwo, które potwierdza upoważnienie rzecznika do występowania w imieniu zgłaszającego. Po stwierdzeniu, iż zgłoszenia dokonano w sposób prawidłowy, Urząd Patentowy RP wydaje decyzję o udzielonym prawie z rejestracji wzoru przemysłowego (od 3 do 6 miesięcy od daty zgłoszenia). Bardzo istotne jest, iż w/w decyzja ma charakter warunkowy udzielenie prawa następuje po uiszczeniu opłaty za pierwszy, pięcioletni okres ochronny. Uprawniony otrzymuje świadectwo z rejestracji. Na jak długo uzyskuje się ochronę wzoru przemysłowego? W poszczególnych państwach okres ochrony wzoru przemysłowego jest różny. W Polsce prawo z rejestracji udzielane jest na okres 25 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP i podzielone jest na pięcioletnie okresy, za które wymagane jest uiszczanie opłat okresowych. Warunkiem niezbędnym uzyskania prawa z rejestracji jest uiszczenie opłaty za pierwszy okres ochronny w przypadku jej braku w wyznaczonym przez Urząd terminie, stwierdza się wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa z rejestracji. 4

5 Z jakimi kosztami związanymi z opracowaniem i ochroną wzoru przemysłowego należy się liczyć? 1. Koszty związane z prowadzeniem poszukiwań w bazach wzorów przemysłowych i przygotowaniem opisu wzoru przemysłowego (wynagrodzenie rzecznika patentowego od 1000,00 zł [w zależności od poświęconego czasu na przygotowanie]). 2. Koszty związane z procedurą dotyczącą uzyskania prawa z rejestracji na wzór przemysłowy. Opłaty urzędowe (jednorazowe); opłata za zgłoszenie wzoru przemysłowego 300,00 zł Opłaty okresowe: za pierwszy pięcioletni okres ochronny (1., 2., 3., 4., 5. rok ochrony) 400,00 zł za drugi pięcioletni okres ochronny (6., 7., 8., 9., 10. rok ochrony) 1000,00 zł za trzeci pięcioletni okres ochronny (11., 12., 13., 14., 15. rok ochrony) 2000,00 zł za czwarty pięcioletni okres ochronny (16., 17., 18., 19., 20. rok ochrony) 3000,00 zł za piąty pięcioletni okres ochronny (21., 22., 23., 24., 25. rok ochrony) 4000,00 zł 3. Przykładowe koszty w przypadku procedury wspólnotowej wymagane opłaty urzędowe Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM): opłata za zgłoszenie wzoru przemysłowego 230,00 opłata za dodatkowe odmiany wzoru (od 2 do 10) 115,00 opłata za publikację opłata za publikację odmian wzoru (od 2 do 10) 60,00 Odpowiedzi na wyżej postawione pytania mają charakter jedynie informacyjny. W celu uzyskania bardziej szczegółowych danych dotyczących zarówno przygotowania opisu wzoru przemysłowego, zgłaszania jak i procedury związanej z uzyskaniem ochrony na wzór przemysłowy, należy skontaktować się z rzecznikiem patentowym świadczącym usługi w zakresie wzorów przemysłowych bądź z Urzędem Patentowym RP. 5