ewolucja poglądów na pochodzenie wstrząsów
|
|
- Milena Łukasik
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Title: Badania nad sejsmicznością w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym - ewolucja poglądów na pochodzenie wstrząsów Author: Wacław M. Zuberek Citation style: Zuberek Wacław M. (2010). Badania nad sejsmicznością w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym - ewolucja poglądów na pochodzenie wstrząsów. W: W. M. Zuberek, K. Jochymczyk (red.), "Geneza i charakterystyka zagrożenia sejsmicznego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym" (S. 9-13). Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
2 1. Badania nad sejsmicznością w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym ewolucja poglądów na pochodzenie wstrząsów Dzisiaj wiadomo, że występowanie sejsmiczności indukowanej w obszarze eksploatacji górniczej jest wynikiem naruszenia równowagi w górotworze i przejawem niestabilnego wyzwalania akumulowania w nim energii odkształcenia, przy czym źródła akumulowanej energii mogą być różne zwykle są to naprężenia eksploatacyjne, które mogą się nakładać na naprężenia tektoniczne, lub obserwujemy je w górotworze o właściwościach zdeterminowanych budową i historią geologiczną obszaru. Z naukowego punktu widzenia bardzo istotne jest wyróżnienie naprężeń eksploatacyjnych i ewentualnej składowej tektonicznej, jednakże już R. TEISSEYRE (1983) stwierdził, że rozróżnianie wstrząsów na eksploatacyjne i tektoniczne może być trudne i bezprzedmiotowe, jeśli powiązanie naturalnej tektoniki i długotrwałej eksploatacji doprowadziło do pola naprężeń, które ze względu na swój charakter i zasięg trudno rozdzielić na części różne przyczynowo. Z tego też względu tylko długotrwałe badania i obserwacje oraz monitoring obszaru mogą doprowadzić do pewnych korelacji, z których można wyciągnąć odpowiednie wnioski. W tym sensie za charakterystyczną i pouczającą należy uznać wyraźną ewolucję poglądów na genezę wstrząsów w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Początkowo wstrząsom pojawiającym się w GZW przypisywano głównie pochodzenie tektoniczne, stwierdzając układanie się ognisk wstrząsów wzdłuż pewnych kierunków, w przybliżeniu zgodnych z biegiem głównych uskoków w zagłębiu, przy czym rejestrowano wtedy jedynie najsilniejsze z nich, a dokładność lokalizacji ognisk była niewielka. Najbardziej znanymi reprezentantami tego poglądu byli profesorowie E.W. JANCZEW- SKI (1955, 1957) i W. BUDRYK (1955) z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, choć trzeba przyjąć, że byli świadomi wpływu eksploatacji na występowanie tych zjawisk. W miarę rozwoju aparatury zagęszczenia sieci obserwacyjnej i doskonalenia metod interpretacji zapisów szybko obniżał się poziom detekcji wykrywanych wstrząsów, a ponieważ większość ognisk wyraźnie wiązała się z eksploatacją górniczą i przemieszczała się wraz z postępem frontów eksploatacyjnych, upowszechnił się pogląd o eksploatacyjnym pochodzeniu wstrząsów, który w literaturze najczęściej reprezentowali Z. WIERZCHOWSKA (1961) i J. ZNAŃSKI (WIERZCHOWSKA, ZNAŃSKI, 1972). Nie wszyscy jednak podzielali w pełni ten punkt widzenia, gdyż były przesłanki dla dopatrywania się w przypadkach niektórych wstrząsów wpływów tektonicznych (GIBOWICZ, 1963; TEISSEY- RE, 1972), tym bardziej, że pojawiały się niezależne dowody oddziaływań tektonicznych na obszarze Górnego Śląska lub w jego sąsiedztwie (KOTAS, 1972; KOWALCZYK, 1972; JURA, 1996; TEPER, 1998). Aktualnie oba wcześniejsze, pozornie sprzeczne, poglądy na temat genezy wstrząsów górniczych w sposób spójny łączy teza o bimodalności (lub multimodalności) rozkładu energetycznego tych zjawisk, co jest już powszechnie akceptowane w sejsmologii górniczej (DESSOKEY, 1984; MARCAK, 1985; KIJKO i in., 1985, 1986, 1987; ZUBEREK, 1986; LASOCKI, 1988; STANKIEWICZ, 1989; IDZIAK i in., 1991; GIBOWICZ, KIJKO, 1994; GIBOWICZ, LASOCKI, 2001). Istotą tej koncepcji jest założenie, że rozkład energetyczny wstrząsów indukowanych jest nałożeniem się na siebie co najmniej dwóch mód nisko- i wysokoenergetycznej. Moda niskoenergetyczna reprezentująca przeważającą liczbę wstrząsów (głównie słabszych) bezpośrednio wiąże się z eksploatacją górniczą (pękanie górotworu w otoczeniu wyrobisk). Moda wysokoenergetyczna jest wyni- 2 Geneza...
3 10 1. Badania nad sejsmicznością w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym... kiem współoddziaływań naprężeń eksploatacyjnych z geologią lub naprężeniami tektonicznymi. Wstrząsy niskoenergetyczne wiążą się wyraźnie i bezpośrednio z eksploatacją złoża, powstają w bezpośrednim sąsiedztwie wyrobisk górniczych, ich ognisk, a przemieszczają się wraz z postępującym frontem eksploatacji. Sejsmiczność tej mody energetycznej wstrząsów uzależniona jest od właściwości górotworu, wielkości wybranego obszaru, sposobu kierowania stropem i prędkości eksploatacji, a maksymalna wielkość wstrząsu będzie zależeć od właściwości górotworu (KIJKO, 1985; MARCAK, 1985; SYREK, KIJKO, 1988; DUBIŃSKI, KONOPKO, 2000; STEC, 2007). Wstrząsy górnicze o najwyższych energiach sejsmicznych są o wiele rzadsze i mniej poznane. Mają bardziej regionalny zasięg; często trudno znaleźć ich bezpośredni związek z eksploatacją górniczą, a nawet nie zawsze są widoczne skutki takich wstrząsów w wyrobiskach górniczych, chociaż zniszczenia na powierzchni mogą być znaczne. Przypuszcza się, że naprężenia tektoniczne, aktualne lub rezydualne, mogą mieć udział w generowaniu tego typu zjawisk (TEISSEYRE, 1983; GIBOWICZ, 1990; ZUBEREK, 1993), a część z nich to poślizgi na płaszczyznach nieciągłości lub osłabień w górotworze (RYDER, 1988). Rozkłady energetyczne tej mody wstrząsów są odmienne w różnych rejonach geologiczno-strukturalnych, co sugeruje związek wstrząsów mody wysokoenergetycznej z budową geologiczną (IDZIAK i in., 1991). Badania geologii obszarów górniczych w rejonie Górnego Śląska pozwoliły na sformułowanie wiarygodnego modelu deformacji, który umożliwia korelację występowania sejsmiczności indukowanej eksploatacją górniczą z tektoniką regionalną (TEPER i in., 1992; SAGAN i in., 1996; ZUBEREK i in., 1996, 1997; TEPER, 1998). Rozkład energetyczny wstrząsów z rejonu GZW występuje w formie podobnej do rozkładu hiperbolicznego (rozkładu Gutenberga Richtera), chociaż odchylenia bywają dosyć duże, a wartości współczynnika b dla rejonu GZW wynoszą 0,7 b 3,0 (PIERWOŁA, 1998). Na parametry rozkładu energetycznego ma wpływ wiele czynników geologicznych oraz technologiczne parametry prowadzonej eksploatacji złoża, w związku z czym wartość współczynnika b tego rozkładu ulega zmianom w czasie oraz uzyskuje się inne wartości w różnych rejonach zagłębia (DUBIŃSKI, SYREK, 1990; PIERWOŁA, 1998; IDZIAK i in., 1999). J. PIER- WOŁA (1998) uważa, że różnice w budowie geologicznej poszczególnych jednostek strukturalnych GZW decydują o zróżnicowaniu zdolności górotworu do wyzwalania akumulowanej energii odkształcenia, przyjmując niższe wartości w rejonach o możliwości występowania silnych wstrząsów (charakterystycznych dla kruchego typu deformacji) i wyższe wartości dla obszarów o wysokiej sejsmiczności, ale głównie wstrząsów o niższych energiach (typowych dla obszarów deformujących się ciągliwie). W dystrybuantach energii sejsmicznej wstrząsów zaznacza się bimodalność rozkładów (ZUBEREK, 1986; IDZIAK i in., 1991; IDZIAK i in., 1999), co może wskazywać albo na odmienny mechanizm generowania wstrząsów w różnych warstwach górotworu o różnych właściwościach, albo na wpływ naprężeń tektonicznych na występowanie najsilniejszych wstrząsów (KIJKO i in., 1986; ZUBEREK, 1986; IDZIAK i in., 1991, 1999; GIBOWICZ, KIJKO, 1994). Występowanie rozkładu energetycznego wstrząsów w formie rozkładu Gutenberga Richtera może mieć także interpretację fraktalną, przy czym stwierdzono, że wskutek występowania bimodalności odbiega on od rozkładu fraktalnego (IDZIAK, ZUBEREK, 1995), co jednak nie wyklucza, że w zakresie poszczególnych mód rozkłady energii mogą być fraktalne (IDZIAK i in., 1999). Rozkład epicentrów silnych wstrząsów (o energii większej od 1 MJ) na obszarze GZW nie jest rozkładem jednorodnym; występują wyraźne skupiska ognisk wstrząsów, a najsilniejsze wstrząsy (o energii > 100 MJ) zaobserwowano w większości w siodle głównym i w niecce bytomskiej (IDZIAK i in., 1999). Ostatnio jednak sejsmiczność w niecce bytomskiej wyraźnie maleje. Rozkład epicentrów wstrząsów jest samopodobny w sensie statystycznym i tworzy losowy zbiór fraktalny o zróżnicowanym wymiarze fraktalnym w poszczególnych subjednostkach strukturalnych GZW, co może być jednym z dowodów na to, że sejsmiczność zagłębia ma charakter regionalny (TEPER, IDZIAK, 1995) i musi być traktowana całościowo, z uwzględnieniem zarówno dużych skupisk wstrząsów, jak i obszarów asejsmicznych (IDZIAK i in., 1999). Badania poissonowskiego charakteru sekwencji wstrząsów w GZW wskazują, że serie wstrząsów mogą być traktowane jako realizacje uogólnionego, punktowego procesu Poissona ze zmienną w czasie średnią aktywnością sejsmiczną (LASOCKI, 1992; IDZIAK i in., 1999). Badania rozkładu epicentrów w sekwencjach czasowych silnych wstrząsów występujących w GZW wykazały kierunkowe tendencje powstawania kolejnych wstrząsów zarówno wewnątrz skupień ognisk, jak i między nimi (IDZIAK, 1996; IDZIAK, LASOCKI, 1997; LASOCKI, IDZIAK, 1998). Wykazano (IDZIAK i in., 1999), że epicentra następujących po sobie wstrząsów nie są rozmieszczone losowo, lecz układają się zgodnie z pewnymi trendami kierunkowymi. Analizując zaś sekwencje cza-
4 1. Badania nad sejsmicznością w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym sowe silnych wstrząsów w rejonie siodła głównego i niecki bytomskiej, stwierdzono przemienność występowania ognisk, tzn. wystąpienie silnego wstrząsu np. w siodle głównym z dużym prawdopodobieństwem wywoła silny wstrząs w niecce bytomskiej, a odchylenie kierunku wyznaczonego przez ogniska będzie podobne do kierunku dominującego ( 230 ) (IDZIAK i in., 1999). Przeprowadzone badania i analizy obrazów satelitarnych Landsat i ERS-2 (InSAR) pozwoliły na wydzielenie w obszarze GZW wielu lineamentów (PILECKA i in., 2006) i stwierdzenie ich jakościowych związków z pojawieniem się silniejszych wstrząsów, chociaż występowanie lineamentów i ich związki z tektoniką obszaru nie są w pełni jednoznaczne i obserwuje się ich dużą zmienność w czasie, co trudno uzasadnić. Bardzo ciekawe informacje dotyczące warunków powstawania wstrząsu w źródle dostarcza inwersja tensora momentu sejsmicznego, która pozwala na wyznaczenie składowych tensora na podstawie zarejestrowanych sejsmogramów przemieszczenia w kilku stacjach rozmieszczonych wokół ogniska wstrząsu i znanej funkcji Greena, charakteryzującej propagację fal w ośrodku geologicznym, przy założeniu typu funkcji opisującej pobudzenie ośrodka w źródle (GILBERT, 1973; AKI, RICHARDS, 1980; GIBOWICZ, 1992). Tensor ten można rozłożyć, czyli zdekomponować (w sposób jednoznaczny) na część izotropową (I), opisującą odkształcenie objętości (ściskanie lub rozciąganie), i część dewiatorową (D), opisującą odkształcenia postaci. Część dewiatorową rozkłada się dalej (już niejednoznacznie) na tensor opisujący działanie pary sił bez momentu obrotowego, tzw. liniowy dipol skompensowany CLVD, powodujący osiowe ściskanie lub rozciąganie ośrodka, oraz tensor opisujący podwójną parę sił (DC), odpowiedzialny za czyste ścinanie w źródle. Wykorzystanie tak prowadzonej dekompozycji tensora momentu sejsmicznego w przypadku wstrząsów górniczych pozwoliło stwierdzić, że występujące w nich mechanizmy odbiegają od typowej podwójnej pary sił i często zawierają składową izotropową (I) implozyjną lub eksplozyjną, a także liniowy dipol skompensowany (CLVD) (GIBOWICZ, 1990, 1992; MCGARR, 1984; FEIGNER, YOUNG, 1993; DUBIEL, 1996; ZUBEREK i in., 1996, 1997; IDZIAK i in., 1997, 1999; WIEJACZ, ŁUGOWSKI, 1997; STEC, 2007), chociaż większość z nich wykazuje znaczny (ponad 70%) udział składowej DC wskazującej na czyste ścinanie. Mechanizm wstrząsów typowo eksploatacyjnych ma związek z eksploatacją (pękanie pokładu lub skał stropowych). W mechanizmach wstrząsów tektoniczno-górniczych widoczny jest natomiast wpływ tektoniki regionalnej i współczesnych procesów dynamicznych (SAGAN i in., 1996; IDZIAK i in., 1997, 1999; MUTKE, STEC, 1997; STEC, 2007). W mechanizmie ścinającym tensora momentu sejsmicznego zaznaczają się dwie płaszczyzny nodalne wzajemnie prostopadłe (z których jedna jest płaszczyzną zniszczenia przyjmuje się tę o większym kącie upadu). W GZW zaobserwowano trzy grupy wstrząsów (IDZIAK i in., 1999) różniących się upadami płaszczyzn nodalnych, a mianowicie: grupa pierwsza jedna z płaszczyzn podobna do pionowej, uskoki normalne (IDZIAK i in., 1997; TEPER i in., 1992); grupa druga kąty upadu pośrednie (30 70 ) uskoki normalne i odwrócone; K. STEC (1994) stwierdza, że wstrząsy o mechanizmach normalnych powstają w wyniku wstrząsów generowanych daleko przed frontem eksploatacji, a występujące mechanizmy uskoków odwróconych wskazujących na naprężenia poziome nie są całkowicie jasne; grupa trzecia to wstrząsy, w których obie płaszczyzny nodalne zapadają pod dużym kątem, wektor poślizgu zaś jest prawie poziomy; są to wstrząsy o mechanizmie zrzutowo-przesuwczym oraz przesuwczym (STEC, 1994; IDZIAK i in., 1997) potwierdzające na występowanie nacisków poziomych. Literatura AKI K., RICHARDS P.C., 1980: Quantitative seismology. Theory and Methods. San Francisco, W.H. Freeman & Co. BUDRYK W., 1955: Skutki trzęsień w kopalniach górnośląskich. Arch. Górn. Hutn., 3, 2, s DESSOKEY M.M., 1984: Statistical models of seismic hazard analysis for mining tremors and natural earthquakes. Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sci., A-15, s DUBIEL R., 1996: The mechanisms of mining tremors from Śląsk coal mine area. Acta Montana, A(100), s DUBIŃSKI J., KONOPKO W., 2000: Tąpania, ocena, prognoza, zwalczanie. Katowice, Główny Instytut Górnictwa, 378 s. DUBIŃSKI J., SYREK B., 1990: Kształtowanie się parametru b rozkładu Gutenberga Richtera w aktywnych sejsmicznie rejonach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Acta Montana, A(83), s FEIGNER B., YOUNG R.P., 1992: Failure mechanisms of microseismic events generated by a breakout development around an underground opening. In: Proc. 3 rd Int. Symp. On Rockbursts and Seismicity in Mines. Ed. R.P. YOUNG. Rotterdam Brookfield, Balkema, s GIBOWICZ S.J., 1963: Klasyfikacja energetyczna wstrząsów podziemnych na Górnym Śląsku i częstotliwość ich występowania w zależności od energii. Arch. Górn., 8, 1, s GIBOWICZ S.J., 1990: Seismicity induced by mining. Adv. Geophysics [Academic Press] 32, s *
5 12 1. Badania nad sejsmicznością w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym... GIBOWICZ S.J., 1992: Seismic moment tensor and its application in mining seismicity studies: A review. Acta Montana, A(88), s GIBOWICZ S.J., KIJKO A., 1994: An introduction to mining seismology. Int. Geoph. [San Diego New York, Academic Press], 399 s. GIBOWICZ S.J., LASOCKI S., 2001: Seismicity induced by mining: ten years later. Adv. Geophysics [San Diego San Francisco New York, Academic Press], s GILBERT F., 1973: Derivation of source parameters from low-frequency spectra. Phil. Trans. R. Soc., A 274, s IDZIAK A.F., 1996: Spatial distribution of the induced seismicity in the Upper Silesian Coal Basin. In: Tectonophysics of mining areas. Ed. A.F. IDZIAK. Katowice, Uniwersytet Śląski, s IDZIAK A.F., LASOCKI S., 1997: Badania struktury seryjnej indukowanych wstrząsów sejsmicznych z obszaru Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. In: Vysledky novych studii v seismologii a inzenyrske geofyzice. Ed. Z. KALAB. Ostrava Poruba, Ustav Geoniky AVCR, s IDZIAK A.F., SAGAN G., ZUBEREK W.M., 1991: Analiza rozkładów energetycznych wstrząsów z obszaru Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sci., M-15, s IDZIAK A.F., TEPER L., ZUBEREK W.M., SAGAN G., DUBIEL R., 1997: Mine tremor mechanisms used to estimate the stress field near the deep rooted fault in the Upper Silesian Coal Basin, Poland. In: Proc. 4th Int. Symp. On Rockbursts and Seismicity in Mines, Kraków. Eds. S.J. GIBOWICZ, S. LA- SOCKI. Rotterdam Brookfield, Balkema, s IDZIAK A.F., TEPER L., ZUBEREK W.M., 1999: Sejsmiczność a tektonika Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Katowice, Uniwersytet Śląski, 98 s. IDZIAK A.F., ZUBEREK W.M., 1995: Fractal analysis of mining induced seismicity in the Upper Silesian Coal Basin. In: Mechanics of Jointed and Faulted Rocks 2. Ed. H.P. ROSSMANITH. Rotterdam Brookfield, Balkema, s JANCZEWSKI E.W., 1955: Trzęsienie ziemi na Górnym Śląsku. Arch. Górn. Hutn. 3, 2, s JANCZEWSKI E.W., 1957: Sejsmiczna aktywność dyslokacji w podłożu karbonu górnośląskiego. Przegl. Geol., 6, s JURA D., 1996: Young Alpine stress field in the Bytom Katowice Plateau, Northern Part of the Upper Silesian Coal basin. In: Tectonophysics of mining areas. Ed. A. IDZIAK. Katowice, Uniwersytet Śląski, s KIJKO A., 1985: Theoretical model for relationship between mining seismicity and excavation area. Acta Geoph. Pol., 33, s KIJKO A., DRZĘŹLA B., MENDECKI A., 1985: Dlaczego rozkłady ekstremalnych zjawisk sejsmicznych w kopalniach mają charakter bimodalny. Acta Montana, A(71), s KIJKO A., DRZĘŹLA B., MENDECKI A., 1986: Bimodalny charakter ekstremalnych rozkładów zjawisk sejsmicznych w kopalniach. Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sci., M-8, s KIJKO A., DRZĘŹLA B., STANKIEWICZ T., 1987: Bimodal character of extremal seismic events in Polish mines. Acta Geoph. Pol., 35, s KOTAS A., 1972: Ważniejsze cechy budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle pozycji tektonicznej i budowy głębokiego podłoża utworów produktywnych. W: Materiały Sympozjum nt. Problemy geodynamiki i tąpań I. Kraków, PAN, s KOWALCZYK Z., 1972: Badania ruchów tektonicznych na terenie Śląska metodami geodynamiki. W:Materiały Sympozjum nt. Problemy geodynamiki i tąpań I. Kraków, PAN, s LASOCKI S., 1988: Rozkład energii wstrząsów górniczych z rejonu eksploatacji. W: Zeszyty Naukowe AGH. Seria: Górnictwo. Z Kraków, AGH, s LASOCKI S., 1992: Weibull distribution for time intervals between mining tremors. Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sci., M-16, s LASOCKI S., IDZIAK A.F., 1998: Dominant directions of epicenter distribution of regional mining induced seismicity series in Upper Silesian Coal Basin in Poland. Pageoph, 153, s MARCAK H., 1985: Geofizyczne modele rozwoju procesu niszczenia górotworu poprzedzające tąpnięcia i wstrząsy w kopalniach. Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sci., M-6, s MCGARR A., 1984: Some application of seismic source mechanism studies to assessing underground hazard. In: Proc. Ith Int. Symp. on Rockbursts and Seismicity in Mines. Eds. P. GAY, R. WAINWRIGHT. Johannesburg, SAIMM Kelvin House, s MUTKE G., STEC K., 1997: Seismicity in the Upper Silesian Coal Basin, Poland: Strong regional seismic events. In: Proc. 4th Int. Symp. on Rockbursts and Seismicity in Mines, Kraków. Eds. S.J. GIBOWICZ, S. LASOCKI. Rotterdam Brookfield, Balkema, s PIERWOŁA J., 1998: Geologiczne uwarunkowania rozkładów energetycznych wstrząsów indukowanych działalnością górniczą na Górnym Śląsku. Sosnowiec, Uniwersytet Śląski, WNoZ [praca doktorska niepublikowana]. PILECKA E., PIĄTKOWSKA A., STEC K., BUŁA Z., PILECKI Z., KRÓL M., 2006: Związek lineamentów z sejsmicznością indukowaną na terenach górniczych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Kraków, Wyd. IGSMiE PAN, 125 s. RYDER J.A., 1988: Excess shear stress in the assesment geologically hazardous situations. J. South Afr. Inst. Min. Met., 88, 1, s SAGAN G., TEPER L., ZUBEREK W.M., 1996: Tectonic analysis of the mine tremor mechanisms from the Upper Silesian Coal Basin. Pageoph., 147, s STANKIEWICZ T., 1989: Stochastyczny model aktywności sejsmicznej i jego zastosowanie do oceny zagrożenia sejsmicznego w kopalniach. Warszawa, Instytut Geofizyki PAN [praca doktorska niepublikowana]. STEC K., 1994: Wpływ parametrów mechanizmu ognisk wstrząsów górniczych na ocenę zagrożenia sejsmicznego w kopalniach węgla kamiennego. Katowice, Główny Instytut Górnictwa [praca doktorska niepublikowana]. STEC K., 2007: Characteristics of seismic activity of the Upper Silesian Coal Basin in Poland. Geoph. J. Int., 168, s SYREK B., KIJKO A., 1988: Energetyczno-częstotliwościowe rozkłady aktywności sejsmicznej i ich związek z zagrożeniem tąpaniami (na przykładzie wyrobisk ścianowych KWK Wujek). Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sci., M-10, s TEISSEYRE R., 1972: Badania sejsmologiczne w rejonach eksploatacji górniczej. W:Materiały Sympozjum nt. Problemy geodynamiki i tąpań. Kraków, PAN, s TEISSEYRE R., 1983: Indukowana sejsmiczność i wstrząsy pochodzenia eksploatacyjnego. W:Fizyka i ewolucja wnętrza Ziemi. 2. Warszawa, PWN, s TEPER L., 1998: Wpływ nieciągłości podłoża karbonu na sejsmotektonikę północnej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Katowice, Uniwersytet Śląski.
6 1. Badania nad sejsmicznością w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym TEPER L., IDZIAK A.F., 1995: On fractal geometry in fault systems of the Upper Silesian Coal Basin Poland. In: Mechanics of Jointed and Faulted Rocks. 2. Ed. H.P. ROSS- MANITH. Rotterdam Brookfield, Balkema, s TEPER L., IDZIAK A.F., SAGAN G., ZUBEREK W.M., 1992: New approach to the studies of the relations between tectonics and mining tremors occurrence on example of Upper Silesian Coal Basin (Poland). Acta Montana, A(88), s WIEJACZ P., ŁUGOWSKI A., 1997: Effects of geological and mining structures upon mechanism of seismic event at Wujek coal mine. Katowice, Poland. In: Proc. 4 th Int. Symp. on Rockbursts and Seismicity in Mines, Kraków. Eds. S.J. GIBOWICZ, S. LASOCKI. Rotterdam Brookfield, Balkema, s WIERZCHOWSKA Z., 1961: Przyczyny wstrząsów górotworu na Górnym Śląsku. Prace GIG, A, Komunikat nr 268. WIERZCHOWSKA Z., ZNAŃSKI J., 1972: Pochodzenie wstrząsów górotworu w polskim zagłębiu węglowym. W: Materiały Sympozjum nt. Problemy geodynamiki i tąpań. 1.Kraków, PAN, s ZUBEREK W.M., 1986: Możliwość wykorzystania asymptotycznych rozkładów wartości ekstremalnych do oceny prawdopodobieństwa występowania wstrząsów indukowanych eksploatacją górniczą. W: Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Górnictwo. Z Gliwice, Politechnika Śląska, s ZUBEREK W.M., 1993: Geofizyczne modele wstrząsów indukowanych na powierzchni uskoku eksploatacją górniczą. W: Geologia. T. 12/13. Red. Ł. KARWOWSKI. Katowice, Uniwersytet Śląski, s ZUBEREK W.M., TEPER L., IDZIAK A.F., SAGAN G., 1996: Tectonophysical approach to the description of mining induced seismicity in the Upper Silesia. In: Tectonophysics of Mining Areas. Ed. A. IDZIAK. Katowice, Uniwersytet Śląski, s ZUBEREK W.M., TEPER L., IDZIAK A.F., SAGAN G., 1997: Seismicity and tectonics in the Upper Silesian Coal Basin, Poland. In: Proc. XIII Int. Congress of Carboniferous Permian, Kraków. Prace PIG, 157, s Wacław M. Zuberek
Analiza związku wysokoenergetycznej sejsmiczności z anomaliami grawimetrycznymi i magnetycznymi na terenie GZW
Mat. Symp. str. 331 337 Elżbieta PILECKA*, Krystyna STEC** * Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków ** Główny Instytut Górnictwa, Katowice Analiza związku wysokoenergetycznej sejsmiczności
Rola tektoniki w oddziaływaniu na powierzchnię wysokoenergetycznej sejsmiczności w GZW
Nr 2 PRZEGLĄD GÓRNICZY 43 UKD 622.333:622.8:622.83/.84 Rola tektoniki w oddziaływaniu na powierzchnię wysokoenergetycznej sejsmiczności w GZW Tectonics in the influence on the surface of high-energy seismic
Aktywność sejsmiczna Górnośląskiego Zagłębia Węglowego 30 lat ciągłej obserwacji przez Górnośląską Regionalną Sieć Sejsmologiczną
WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 395 41 Krystyna STEC Główny Instytut Górnictwa, Katowice Aktywność sejsmiczna Górnośląskiego Zagłębia Węglowego 3 lat ciągłej
Zagłębiu Węglowym. Title: Badanie rozkładu epicentrów silnych wstrząsów w Górnośląskim. Author: Adam F. Idziak
Title: Badanie rozkładu epicentrów silnych wstrząsów w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym Author: Adam F. Idziak Citation style: Idziak Adam F. (21). Badanie rozkładu epicentrów silnych wstrząsów w Górnośląskim
Przykład wykorzystania lineamentów do analizy wysokoenergetycznej sejsmiczności na obszarze kopalń LGOM
WARSZTATY 2007 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 373 380 Elżbieta PILECKA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków Przykład wykorzystania lineamentów
ANALIZA ROZKŁADU WSTRZĄSÓW GÓROTWORU W REJONIE ŚCIANY B-1 POKŁADU 403/3 W ASPEKCIE WYBRANYCH CZYNNIKÓW GÓRNICZYCH I GEOLOGICZNYCH**
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Piotr Małkowski*, Tadeusz Majcherczyk*, Zbigniew Niedbalski* ANALIZA ROZKŁADU WSTRZĄSÓW GÓROTWORU W REJONIE ŚCIANY B-1 POKŁADU 403/3 W ASPEKCIE WYBRANYCH
OKREŚLENIE NISZCZĄCEJ STREFY WPŁYWÓW DLA ZJAWISK SEJSMICZNYCH. 1. Wprowadzenie. Jan Drzewiecki* Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt
Górnictwo i Geoinżynieria ok 32 Zeszyt 1 2008 Jan Drzewiecki* OKEŚLENIE NISZCZĄCEJ STEFY WPŁYWÓW DLA ZJAWISK SEJSMICZNYCH 1. Wprowadzenie Wstrząsy górotworu towarzyszą prowadzonej działalności górniczej.
PRZEGLĄD GÓRNICZY 2015
12 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2015 UKD 622.333: 622.83/.84:001.891.5 Wieloprzyczynowość wysokoenergetycznych wstrząsów górniczych Multisources of high-energy mine tremors occuring during longwall mining of coal
Metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego. Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza
Metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2010 Spis treści 1. Wprowadzenie
Wstępna analiza związku wysokoenergetycznej sejsmiczności indukowanej z lineamentami na obszarze GZW
WARSZTATY 2005 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 447 456 Elżbieta PILECKA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków Wstępna analiza związku wysokoenergetycznej
Michał PIECHA, Agnieszka KRZYŻANOWSKA, Marta Kozak KWK Bielszowice
SYMPOZJUM 2014: Geofizyka stosowana w zagadnieniach górniczych, inżynierskich Mat. Symp. str. 101 109 Michał PIECHA, Agnieszka KRZYŻANOWSKA, Marta Kozak KWK Bielszowice Analiza zmian parametru b relacji
Analiza efektywności rejestracji przyspieszeń drgań gruntu w Radlinie Głożynach
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 349 354 Piotr KALETA, Tadeusz KABZA Kompania Węglowa S. A., Kopalnia Węgla Kamiennego Rydułtowy-Anna Ruch II, Pszów Analiza efektywności
Analiza wpływu przerw w eksploatacji ścian na zagrożenie sejsmiczne na przykładzie KWK Piast
WARSZTATY 2012 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 326 335 Elżbieta PILECKA, Jacek KUDELA, Jerzy PITUŁA Instytut Gospodarki Surowcami i Energią PAN, Kraków Kopalnia Węgla Kamiennego
Czasowe zmiany parametru b relacji Gutenberga-Richtera dla oceny zagrożenia sejsmicznego w ścianie 2 i 3 w pokładzie 503 w KWK Bobrek-Centrum
Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa Aleksandra PIERZYNA Kompania Węglowa SA, Oddział KWK Bobrek-Centrum Czasowe zmiany parametru b relacji Gutenberga-Richtera dla oceny zagrożenia sejsmicznego w ścianie
PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZNISZCZENIA WYROBISKA GÓRNICZEGO W NASTĘPSTWIE WSTRZĄSU SEJSMICZNEGO. 1. Wprowadzenie. Jan Drzewiecki*
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Jan Drzewiecki* PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZNISZCZENIA WYROBISKA GÓRNICZEGO W NASTĘPSTWIE WSTRZĄSU SEJSMICZNEGO 1. Wprowadzenie Eksploatacja węgla kamiennego systemem
CHARAKTERYSTYKA MECHANIZMU OGNISK WSTRZĄSÓW GÓROTWORU ZWIĄZANYCH Z EKSPLOATACJĄ POKŁADU 510 ŚCIANĄ 502 W KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO BIELSZOWICE
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly /0 Krystyna Stec, Łukasz Wojtecki CHARAKTERYSTYKA MECHANIZMU OGNISK WSTRZĄSÓW GÓROTWORU ZWIĄZANYCH
Przewidywanie w geofizyce górniczej
Mat. Symp., str.535-539 Wacław M. ZUBEREK Uniwersytet Śląski, Sosnowiec Przewidywanie w geofizyce górniczej Streszczenie Po zdefiniowaniu geofizyki górniczej stwierdza się, że nowoczesne górnictwo oczekuje
SKALA ZAGROŻENIA SEJSMICZNEGO W GÓRNOŚLĄSKIM ZAGŁĘBIU WĘGLOWYM
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 3/2007 Krystyna Stec SKALA ZAGROŻENIA SEJSMICZNEGO W GÓRNOŚLĄSKIM ZAGŁĘBIU WĘGLOWYM Streszczenie W
AKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA W GÓROTWORZE O NISKICH PARAMETRACH WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH NA PRZYKŁADZIE KWK ZIEMOWIT
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Adrian Gołda*, Tadeusz Gębiś*, Grzegorz Śladowski*, Mirosław Moszko* AKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA W GÓROTWORZE O NISKICH PARAMETRACH WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH NA PRZYKŁADZIE
AKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA GÓRNOŚLĄSKIEGO ZAGŁĘBIA WĘGLOWEGO
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 3/2002 Krystyna Stec AKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA GÓRNOŚLĄSKIEGO ZAGŁĘBIA WĘGLOWEGO Streszczenie Obszar Górnośląskiego
Władysław KONOPKO Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Mat. Symp. str. 97 103 Władysław KONOPKO Główny Instytut Górnictwa, Katowice Wieloźródłowość wstrząsów górotworu Słowa kluczowe wstrząsy górotworu, tąpania, zagrożenie tąpaniami Streszczenie Ogniska wstrząsów
WARSZTATY 2001 nt. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym
WARSZTATY 2001 nt. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym Mat. Symp., str.433-444 Zygmunt GERLACH Agencja Informacyjna INFO-ZEW, Katowice Ernestyn KUBEK, Jerzy GRYCMAN, Tadeusz KABZA Rybnicka
Aktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach kopalń KGHM Polska Miedź S.A.
57 CUPRUM nr 4 (69) 213, s. 57-69 Andrzej Janowski 1), Maciej Olchawa 1), Mariusz Serafiński 1) Aktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach
Wpływ sprawności technicznej sejsmometrów i miejsca ich montażu na wynik określania energii sejsmicznej wstrząsów
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 403 408 Grzegorz MUTKE*, Adam MIREK** * Główny Instytut Górnictwa, Katowice ** Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Wpływ sprawności
Mechanizmy ognisk wstrząsów górniczych zarejestrowanych w trakcie eksploatacji pokładu 209 ścianą 911 w bloku D KWK Ziemowit
67 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 1 (74) 2015, s. 67-82 Mechanizmy ognisk wstrząsów górniczych zarejestrowanych w trakcie eksploatacji pokładu 209 ścianą 911 w bloku D KWK Ziemowit
Próba określenia rozkładu współczynnika tłumienia na wybiegu ściany 306b/507 w KWK Bielszowice metodą pasywnej tłumieniowej tomografii sejsmicznej
mgr GRAŻYNA DZIK Instytut Technik Innowacyjnych EMAG mgr ŁUKASZ WOJTECKI KWK Bielszowice Próba określenia rozkładu współczynnika tłumienia na wybiegu ściany 306b/507 w KWK Bielszowice metodą pasywnej tłumieniowej
OCENA ZAGROŻENIA TĄPANIAMI W KOPALNIACH PODZIEMNYCH UWZGLĘDNIAJĄCA PARAMETRY DRGAŃ BLISKO OGNISK WSTRZĄSÓW DOŚWIADCZENIA Z POLSKICH KOPALŃ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Grzegorz Mutke* OCENA ZAGROŻENIA TĄPANIAMI W KOPALNIACH PODZIEMNYCH UWZGLĘDNIAJĄCA PARAMETRY DRGAŃ BLISKO OGNISK WSTRZĄSÓW DOŚWIADCZENIA Z POLSKICH KOPALŃ
mgr inż. ŁUKASZ WOJTECKI Kompania Węglowa S.A. mgr GRAŻYNA DZIK Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
mgr inż. ŁUKASZ WOJTECKI Kompania Węglowa S.A. mgr GRAŻYNA DZIK Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Określenie czynników wpływających na zagrożenie tąpaniami w rejonie eksploatowanej ściany poprzez jednoczesne
OCENA STANU ZAGROŻENIA WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI Z WYKORZYSTANIEM RELACJI GUTENBERGA-RICHTERA
OCENA STANU ZAGROŻENIA WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI Z WYKORZYSTANIEM RELACJI GUTENBERGA-RICHTERA Streszczenie Jednym z ważniejszych zagrożeń występujących podczas podziemnej eksploatacji węgla kamiennego w Górnośląskim
Geneza i charakterystyka zagrożenia sejsmicznego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym
Geneza i charakterystyka zagrożenia sejsmicznego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym NR 2764 Geneza i charakterystyka zagrożenia sejsmicznego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym pod redakcją Wacława M. Zuberka
Aktywność sejsmiczna w Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów S.A.
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 285 302 Krystyna STEC*, Marek Waldemar JOŃCZYK** *Główny Instytut Górnictwa, Katowice **Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów S.A.,
WYZNACZENIE WARTOŚCI PARAMETRÓW TEORII PROGNOZOWANIA WPŁYWÓW W PRZYPADKU EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ PROWADZONEJ W DWÓCH POKŁADACH
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2011 Tom 6 Zeszyt 1 MAREK KRUCZKOWSKI Politechnika Śląska, Gliwice Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni WYZNACZENIE WARTOŚCI PARAMETRÓW TEORII
Możliwości badania zagrożenia sejsmicznego powierzchni na podstawie pomiarów przyspieszeń drgań gruntu
Zygmunt GERLACH KHW S.A. KWK Katowice-Kleofas, Katowice Ewa WYROBEK-GOŁĄB KHW S.A. KWK Wesoła, Mysłowice-Wesoła Mat. Symp. Warsztaty 2000 str. 235-245 Możliwości badania zagrożenia sejsmicznego powierzchni
BADANIE WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO
BADANIE WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO Lis Anna Lis Marcin Kowalik Stanisław 2 Streszczenie. W pracy przedstawiono rozważania dotyczące określenia zależności pomiędzy wydobyciem
Charakterystyka zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami w górnictwie polskim w roku 2000
WARSZTATY 21 nt. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym Mat. Symp., str.489-52 Wojciech MAGIERA, Adam MIREK Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Charakterystyka zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami
Analiza tąpnięć zaistniałych w kopalniach GZW wraz z oceną stanów zagrożenia tąpaniami
WARSZTATY 24 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 573 584 Renata PATYŃSKA Główny Instytut Górnictwa, Katowice Analiza tąpnięć zaistniałych w kopalniach GZW wraz z oceną stanów zagrożenia
Węglowego. Title: Pasywna tomografia sejsmiczna obszaru Górnośląskiego Zagłębia. Author: Wojciech Dębski, Łukasz Rudziński
Title: Pasywna tomografia sejsmiczna obszaru Górnośląskiego Zagłębia Węglowego Author: Wojciech Dębski, Łukasz Rudziński Citation style: Dębski Wojciech, Rudziński Łukasz. (21). Pasywna tomografia sejsmiczna
METODY ROZPOZNAWANIA STANU AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ GÓROTWORU I STRATEGIA OCENY TEGO ZAGROŻENIA
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2016 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 96 Nr kol. 1963 Damian ŁOPUSIŃSKI Politechnika Wrocławska Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii damian.lopusinski@gmail.com
Spis treści Wykaz ważniejszych pojęć Wykaz ważniejszych oznaczeń Wstęp 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych
Spis treści Wykaz ważniejszych pojęć... 13 Wykaz ważniejszych oznaczeń... 21 Wstęp... 23 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych... 27 1.1. Charakterystyka ujemnych wpływów eksploatacji
Predykcyjny model dobowej emisji energii sejsmicznej indukowanej eksploatacją górniczą
18 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014 UKD 622.333: 622.2-045.43: 622.83/.84: 001.891.54 Predykcyjny model dobowej emisji energii sejsmicznej indukowanej eksploatacją górniczą Predictive model of the daily release
Charakterystyka wstrząsów górotworu rejestrowanych w strefie uskoku kłodnickiego Katowice Panewniki
Mat. Symp. str. 269 279 Krystyna STEC*, Sabina DENYSENKO** *Główny Instytut Górnictwa, Katowice **Urząd Miejski, Katowice Charakterystyka wstrząsów górotworu rejestrowanych w strefie uskoku kłodnickiego
SPECYFIKA DEFORMACJI POWIERZCHNI DLA DZISIEJSZEGO POLSKIEGO GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO. 1. Perspektywy i zaszłości górnictwa węgla kamiennego
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Andrzej Kowalski* SPECYFIKA DEFORMACJI POWIERZCHNI DLA DZISIEJSZEGO POLSKIEGO GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO 1. Perspektywy i zaszłości górnictwa węgla kamiennego
Analiza spękań węgla i skał stropowych w otoczeniu pokładu węgla
Mat. Symp. str. 361 375 Renata PATYŃSKA Główny Instytut Górnictwa, Katowice Analiza spękań węgla i skał stropowych w otoczeniu pokładu węgla Streszczenie Podstawę do określenia wpływu kierunku eksploatacji
WYKORZYSTANIE SIECI NEURONOWEJ DO BADANIA WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO. Stanisław Kowalik (Poland, Gliwice)
WYKORZYSTANIE SIECI NEURONOWEJ DO BADANIA WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO Stanisław Kowalik (Poland, Gliwice) 1. Wprowadzenie Wstrząsy podziemne i tąpania występujące w kopalniach
Piotr CHMIEL, Mieczysław LUBRYKA, Jan KUTKOWSKI Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., KWK JAS-MOS, Jastrzębie
Mat. Symp. str. 493 499 Piotr CHMIEL, Mieczysław LUBRYKA, Jan KUTKOWSKI Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., KWK JAS-MOS, Jastrzębie Wpływ lokalizacji ogniska wstrząsu górniczego na zmianę temperatury górotworu
Statistical analysis of the relation between locations of high energy epicenter tremors and lineaments in areas of the Upper Silesian Basin
GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI Tom 23 2007 Zeszyt 4 EL BIETA PILECKA* Statistical analysis of the relation between locations of high energy epicenter tremors and lineaments in areas of the Upper Silesian
Charakterystyka zagrożenia tąpaniami występującego w kopalniach Kompanii Węglowej SA
WARSZTATY 26 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 275 292 Franciszek NIEZGODA, Adam BARAŃSKI Kompania Węglowa SA, Katowice Charakterystyka zagrożenia tąpaniami występującego w kopalniach
2. Kopalnia ČSA warunki naturalne i górnicze
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Janusz Makówka*, Józef Kabiesz* SPOSÓB ANALIZY PRZYCZYN I KONSEKWENCJI WYSTĘPOWANIA ZAGROŻENIA TĄPANIAMI NA PRZYKŁADZIE KOPALNI ČSA 1. Wprowadzenie Analiza
EKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH DUŻEJ AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Augustyn Holeksa*, Mieczysław Lubryka*, Ryszard Skatuła*, Zbigniew Szreder* EKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH
Reakcja budynków na wstrząsy górnicze z wysokoczęstotliwościową modą drgań gruntu
Mat. Symp., str.543-549 Józef DUBIŃSKI, Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Reakcja budynków na wstrząsy górnicze z wysokoczęstotliwościową modą drgań gruntu Streszczenie W artykule przedstawiono
PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014
86 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014 UKD 622.333: 622.83/84: 622.550.3 Aktywność sejsmiczna w pokładach siodłowych 506 i 507 a kształtowanie się zagrożenia sejsmicznego w obrębie pola ściany 2 w pokładzie 502wg w
Janusz Bogusz 1), Bernard Kontny 2)
Janusz Bogusz 1), Bernard Kontny 2) 1) Centrum Geomatyki Stosowanej, WAT Warszawa 2) Instytut Geodezji i Geoinformatyki, UP Wrocław Założenia: Stworzenie modułu ruchów poziomych litosfery w oparciu o sieć
KARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: SI-BPiOP/33
Strona 1 z 5 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: Ochrona górotworu i powierzchni 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2012/13 4. Poziom kształcenia: studia
ANALIZA ODLEGŁOŚCI I CZASU MIĘDZY WSTRZĄSAMI ZE STRZELAŃ TORPEDUJĄCYCH A SAMOISTNYMI O ENERGII RZĘDU E4 J W WARUNKACH KW SA KWK,,PIAST
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Józef Rusinek*, Stanisław Kurnik** ANALIZA ODLEGŁOŚCI I CZASU MIĘDZY WSTRZĄSAMI ZE STRZELAŃ TORPEDUJĄCYCH A SAMOISTNYMI O ENERGII RZĘDU E4 J W WARUNKACH KW
DYNAMICZNE ODDZIAŁYWANIE WSTRZĄSÓW GÓROTWORU NA WYROBISKA KORYTARZOWE W ZALEŻNOŚCI OD ORIENTACJI PŁASZCZYZNY PĘKANIA W OGNISKU WSTRZĄSU
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly /0 Krystyna Stec, Wojciech Masny DYNAMICZNE ODDZIAŁYWANIE WSTRZĄSÓW GÓROTWORU NA WYROBISKA KORYTARZOWE
KARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: NIz-BPiOP/32
Strona 1 z 5 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: Ochrona górotworu i powierzchni 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2012/13 4. Poziom kształcenia: studia
Analiza parametrów sejsmiczności indukowanej górotworu w rejonach eksploatacyjnych O/ZG Rudna
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2017, nr 97, s. 145 162 Zbigniew Burtan*, Dariusz Chlebowski*, Jerzy Cieślik*, Andrzej Zorychta** Analiza
Zagrożenie tąpaniami w polskich kopalniach węgla kamiennego i rud miedzi
Mat. Symp. str. 143 155 Zdzisław KŁECZEK Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Kraków Zagrożenie tąpaniami w polskich kopalniach węgla kamiennego i rud miedzi Streszczenie Dane
Teledetekcja w ochronie środowiska. Wykład 4
Teledetekcja w ochronie środowiska Wykład 4 Obrazy SAR Obraz bezpośrednio rejestrowany przez system SAR to tzw. hologram mikrofalowy, który po skomplikowanej obróbce i wizualizacji daje obraz radarowy.
Dynamiczne oddziaływania drgań na powierzchnię terenu ZG Rudna po wstrząsie z dnia roku o energii 1,9 E9 J
WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 411 421 Lech STOLECKI KGHM Cuprum sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe Dynamiczne oddziaływania drgań na powierzchnię
Dr hab. Jacek Chodacki* ) Dr hab. inż. Krystyna Stec, prof. GIG* ) 1. Wprowadzenie
67 UKD 622.33: 622.83/.84: 528.48 Ocena intensywności drgań gruntu spowodowanych wstrząsem pochodzenia górniczego z 11.02.2014 r. z uwzględnieniem typu gruntów przyjmowanych w normie Eurocode 8 Assessment
Sejsmiczność indukowana i inne zagrożenia
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Sejsmiczność indukowana i inne zagrożenia w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka antropogeniczne towarzyszące
GEODYNAMIKA CENTRALNEJ CZĘŚCI GÓRNEGO ŚLĄSKA W ŚWIETLE BADAŃ GPS
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Krzysztof Jochymczyk*, Wacław M. Zuberek* GEODYNAMIKA CENTRALNEJ CZĘŚCI GÓRNEGO ŚLĄSKA W ŚWIETLE BADAŃ GPS 1. Wstęp Współczesne przemieszczenia powierzchni
Korelacja wyników geofizycznych i geomechanicznych w rejonie wystąpienia tąpnięcia w ZG Lubin w dniu
tomografia pasywna modelowanie numeryczne DUBIŃSKI JÓZEF Główny Instytut Górnictwa ANTONI TAJDUŚ, MAREK CAŁA AGH, Katedra Geomechniki, Budownictwa i Geotechniki ADAM LURKA Główny Instytut Górnictwa Korelacja
O zagrożeniu sejsmicznym i tąpaniami w polskim górnictwie w roku 2004
WARSZTATY 25 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 2 288 Adam MIREK, Wojciech MAGIERA Wyższy Urząd Górniczy, Katowice O zagrożeniu sejsmicznym i tąpaniami w polskim górnictwie w roku
Badanie zależności pomiędzy radiacją sejsmiczną a mechanizmem ognisk wstrząsów górotworu na podstawie rejestracji sejsmologicznych i sejsmometrycznych
Mat. Symp. str. 65 77 Józef DUBIŃSKI, Adam LURKA, Krystyna STEC Główny Instytut Górnictwa, Katowice Badanie zależności pomiędzy radiacją sejsmiczną a mechanizmem ognisk wstrząsów górotworu na podstawie
ANALITYCZNE PODEJŚCIE PROGNOSTYCZNE, STOSOWANE DO OCENY POTENCJALNEGO ZAGROŻENIA TĄPANIAMI WYROBISK GÓRNICZYCH
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 211 Tom 6 Zeszyt 3 Piotr BAŃKA, Andrzej JAWORSKI, Franciszek PLEWA Politechnika Śląska, Gliwice ANALITYCZNE PODEJŚCIE PROGNOSTYCZNE, STOSOWANE DO OCENY POTENCJALNEGO ZAGROŻENIA TĄPANIAMI
2. Ocena warunków i przyczyn występowania deformacji nieciągłych typu liniowego w obrębie filara ochronnego szybów
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Mirosław Chudek*, Henryk Kleta* ZAGROŻENIE OBIEKTÓW PRZYSZYBOWYCH DEFORMACJAMI NIECIĄGŁYMI TYPU LINIOWEGO 1. Wprowadzenie Podziemna eksploatacja złóż ujemnie
Aktywność stref uskokowych w polach ścianowych
WARSZTATY 2007 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 353 372 Renata PATYŃSKA Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Aktywność stref uskokowych w polach ścianowych Streszczenie
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Aleksandry Pierzyny
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Aleksandry Pierzyny 1. Przedmiot recenzji Przedmiotem recenzji jest rozprawa doktorska pt. Ocena stanu zagrożenia wstrząsami górniczymi z wykorzystaniem relacji Gutenberga-Richtera.
STRATEGIA PROWADZENIA ROBÓT GÓRNICZYCH W CELU OGRANICZENIA AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ POLA EKSPLOATACYJNEGO
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2016 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 96 Nr kol. 1963 Damian ŁOPUSIŃSKI Politechnika Wrocławska Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii damian.lopusinski@gmail.com
WGGIOŚ Egzamin inżynierski 2014/2015 WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: GÓRNICTWO I GEOLOGIA
WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: GÓRNICTWO I GEOLOGIA RODZAJ STUDIÓW: STACJONARNE I STOPNIA ROK AKADEMICKI 2014/2015 WYKAZ PRZEDMIOTÓW EGZAMINACYJNYCH: I. Geologia ogólna
Mechanizm ogniska wstrząsu i metody jego wyznaczania
Mat. Symp. str. 287 305 Krystyna STEC Główny Instytut Górnictwa, Katowice ogniska wstrząsu i metody jego wyznaczania Słowa kluczowe wstrząs, mechanizm ogniska, tensor momentu sejsmicznego Streszczenie
1. Zagrożenie sejsmiczne towarzyszące eksploatacji rud miedzi w Lubińsko-Głogowskim Okręgu Miedziowym
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 28 Zeszyt 3/1 2004 Zdzisław Kłeczek* GRUPOWE STRZELANIE PRZODKÓW JAKO ELEMENT PROFILAKTYKI TĄPANIOWEJ W KOPALNIACH RUD MIEDZI LGOM 1. Zagrożenie sejsmiczne towarzyszące eksploatacji
Ocena zachowania się uskoku w sąsiedztwie eksploatacji w aspekcie zagrożenia sejsmicznego
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2017, nr 99, s. 185 198 Zbigniew BURTAN*, Dariusz CHLEBOWSKI*, Jerzy CIEŚLIK*, Andrzej ZORYCHTA** Ocena zachowania
Wstrząs górotworu, mechanizm ogniska, modelowanie numeryczne
WARSZTATY 2012 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 387 400 Krystyna STEC, Wojciech MASNY Główny Instytut Górnictwa, Katowice Analiza numeryczna dynamicznego oddziaływania wstrząsów
Fundamenty na terenach górniczych
Fundamenty na terenach górniczych Instrukcja ITB Wymagania techniczno-budowlane dla obiektów budowlanych wznoszonych na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej zostały wydane i zalecone do
Kilka uwag o zagrożeniu sejsmicznym (artykuł dyskusyjny)
Mat. Symp. str. 545 553 Antoni GOSZCZ GEMES Sp. z o. o., Katowice Kilka uwag o zagrożeniu sejsmicznym (artykuł dyskusyjny) Streszczenie W publikacji zwrócono uwagę na obiektywne trudności w prognozowaniu
Możliwości weryfikacji energii sejsmicznej wstrząsów wysokoenergetycznych w LGOM
59 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 4 (81) 016, s. 59-70 Możliwości weryfikacji energii sejsmicznej wstrząsów wysokoenergetycznych w LGOM Krzysztof Jaśkiewicz KGHM CUPRUM sp. z o.o.
OCENA MOŻLIWOŚCI CZĘŚCIOWEGO NARUSZANIA FILARÓW OCHRONNYCH SZYBÓW NA PODSTAWIE OBLICZEŃ NUMERYCZNYCH STANU NAPRĘŻENIA W OTOCZENIU RURY SZYBOWEJ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 27 Zeszyt 3 4 2003 Antoni Tajduś*, Marek Cała*, Jerzy Flisiak*, Mieczysław Lubryka** OCENA MOŻLIWOŚCI CZĘŚCIOWEGO NARUSZANIA FILARÓW OCHRONNYCH SZYBÓW NA PODSTAWIE OBLICZEŃ
WYKORZYSTANIE ATRYBUTÓW SEJSMICZNYCH DO BADANIA PŁYTKICH ZŁÓŻ
Mgr inż. Joanna Lędzka kademia Górniczo Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Geofizyki, l. Mickiewicza 3, 3-59 Kraków. WYKORZYSTNIE TRYUTÓW SEJSMICZNYCH DO DNI PŁYTKICH ZŁÓŻ
ANALIZA SPEKTRALNA DRGAŃ BUDYNKU WYWOŁANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI. 1. Wstęp. 2. Analiza spektralna drgań budynku
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Jan Walaszczyk*, Stanisław Hachaj*, Andrzej Barnat* ANALIZA SPEKTRALNA DRGAŃ BUDYNKU WYWOŁANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI 1. Wstęp Proces podziemnej eksploatacji
WARSZTATY 2007 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie
Materiały Warsztatów str. 283 295 Andrzej LEŚNIAK*, Stanisława PORZYCKA*, Marek GRANICZNY** * Akademia Górniczo Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków ** Państwowy Instytut
Zagadnienia odwrotne w modelowaniu wstrząsów górniczych
Mat. Symp. str. 188 196 Henryk MARCAK Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydz. Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków Zagadnienia odwrotne w modelowaniu wstrząsów górniczych Słowa kluczowe Pomiary geofizyczne,
KARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: N Iz-GGiP/36
Strona 1 z 5 Z1PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: Ochrona terenów górniczych 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4. Poziom kształcenia: studia
PL B1. Sposób podziemnej eksploatacji złoża minerałów użytecznych, szczególnie rud miedzi o jednopokładowym zaleganiu
PL 214250 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 214250 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 382608 (51) Int.Cl. E21C 41/22 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Zagrożenie tąpaniami w górnictwie polskim w 1999 roku
WARSZTATY 2 nt. Zagrożenia naturalne w górnictwie Wojciech MAGIERA, Adam MIREK Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Mat. Symp. Warsztaty 2 str. 167-18 Zagrożenie tąpaniami w górnictwie polskim w 1999 roku Streszczenie
ZASTOSOWANIE GEOMETRII INŻYNIERSKIEJ W AEROLOGII GÓRNICZEJ
Krzysztof SŁOTA Instytut Eksploatacji Złóż Politechniki Śląskiej w Gliwicach ZASTOSOWANIE GEOMETRII INŻYNIERSKIEJ W AEROLOGII GÓRNICZEJ Od Redakcji: Autor jest doktorantem w Zakładzie Aerologii Górniczej
GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI. Tom Zeszyt 2/3 KRYSTYNA STEC*, EL BIETA B ASZCZYK**
GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI Tom 24 2008 Zeszyt 2/3 KRYSTYNA STEC*, EL BIETA B ASZCZYK** Charakterystyka procesów zachodz¹cych w ogniskach wysokoenergetycznych wstrz¹sów wystêpuj¹cych w czasie eksploatacji
Profilowanie sejsmiczne ociosów chodników węglowych w wersji kinematycznej i tłumieniowej
mgr ŁUKASZ WOJTECKI Kompania Węglowa S. A., Oddział KWK Bielszowice, Ruda Śląska mgr GRAŻYNA DZIK Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Profilowanie sejsmiczne ociosów chodników węglowych w wersji kinematycznej
Obiekty budowlane na terenach górniczych
Jerzy Kwiatek Obiekty budowlane na terenach górniczych Wydanie II zmienione i rozszerzone GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WYKAZ WAŻNIEJSZYCH POJĘĆ... 13 WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ...
Nr 2 (1071) luty 2012 Tom 68(CVIII) Dr inż. Andrzej Krowiak* ) 1. Wprowadzenie
PRZEGLĄD Nr 2 GÓRNICZY 1 założono 01.10.1903 MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW GÓRNICTWA Nr 2 (1071) luty 2012 Tom 68(CVIII) UKD: 330.322.5: 622.333: 622.013: 662.21-045.43: 005.336.1 Analiza
KARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: S I-BPiOP/42
Strona 1 z 5 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: SEMINARIUM SPECJALNOŚCIOWE 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2012/13 4. Poziom kształcenia: studia
STAN NAPRĘŻENIA W GÓROTWORZE W OTOCZENIU PÓL ŚCIANOWYCH W KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO BOGDANKA
dr inż. Marek Cała prof.dr hab.inż. Stanisław Piechota prof.dr hab.inż. Antoni Tajduś STAN NAPRĘŻENIA W GÓROTWORZE W OTOCZENIU PÓL ŚCIANOWYCH W KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO BOGDANKA Streszczenie W artykule
Czas trwania wstrząsu jako jeden z elementów oceny zagrożenia sejsmicznego zabudowy powierzchni terenu w LGOM
WARSZTATY 2007 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 223 234 Izabela JAŚKIEWICZ KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław Czas trwania wstrząsu jako jeden z elementów oceny zagrożenia
Zastosowanie metody MASW do wyznaczania profilu prędkościowego warstw przypowierzchniowych
Mat. Symp. str. 493 499 Robert SIATA, Jacek CHODACKI Główny Instytut Górnictwa, Katowice Zastosowanie metody MASW do wyznaczania profilu prędkościowego warstw przypowierzchniowych Streszczenie Rozpoznanie
Porównanie prognozowanych i zarejestrowanych parametrów drgań od wstrząsów górniczych w bliskich odległościach epicentralnych na terenie LGOM
WARSZTATY 212 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 165 176 Izabela JAŚKIEWICZ-PROĆ KGHM CUPRUM, Wrocław Porównanie prognozowanych i zarejestrowanych parametrów drgań od wstrząsów