Krajobraz bałtycki w czasie przekształceń - innowacyjne podejście do zrównoważonych krajobrazów leśnych

Transkrypt

1 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ (EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO I EUROPEJSKI INSTRUMENT SĄSIEDZTWA I PARTNERSTWA) Krajobraz bałtycki w czasie przekształceń - innowacyjne podejście do zrównoważonych krajobrazów leśnych

2 UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU I WYDZIAŁ LEŚNY - OD POWSTANIA DO PROJEKTU BALTIC LANDSCAPE PAWEŁ STRZELIŃSKI, MACIEJ SKORUPSKI, SŁAWOMIR SUŁKOWSKI, KAMIL KONDRACKI, SANDRA WAJCHMAN

3 HISTORIA 1870 staraniem Augusta Cieszkowskiego powstała w Żabikowie pod Poznaniem Wyższa Szkoła Rolnicza im. Haliny 1919 rozpoczął działalność uniwersytet, najpierw jako Wszechnica Piastowska, a potem jako Uniwersytet Poznański (jego częścią integralną był Wydział Rolniczo-Leśny) 1942 na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich kształci swych studentów Wydział Rolniczo-Leśny 1945 Wydział Rolniczo-Leśny wznawia swą działalność na Uniwersytecie Poznańskim 1949 na Uniwersytecie Poznańskim wyodrębnia się Wydział Rolniczy ze Studium Ogrodniczym oraz Wydział Leśny 1951 oddzielenie WR i WL od Uniwersytetu, powstaje Wyższa Szkoła Rolnicza 1972 Uczelnia przyjmuje nazwę Akademia Rolnicza, a w 1996 jej patronem zostaje August Cieszkowski 2008 decyzją Sejmu RP Akademia Rolnicza staje się Uniwersytetem Przyrodniczym

4 HISTORIA Obecnie w ramach Uniwersytetu działa 8 wydziałów: Rolnictwa i Bioinżynierii, Leśny, Hodowli i Biologii Zwierząt, Technologii Drewna, Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Nauk o Żywności i Żywieniu, Melioracji i Inżynierii Środowiska, Ekonomiczno-Społeczny.

5 BAZA, KADRA, STUDENCI Baza doświadczalno-badawcza uczelni to 12 gospodarstw i zakładów doświadczalnych, w tym 8 o profilu rolniczym, 1 o profilu rolniczo-sadowniczym i 3 o profilu leśnym. Kadrę dydaktyczną Uczelni stanowi 851 nauczycieli akademickich, w tym 209 profesorów, 60 doktorów habilitowanych i ponad 500 doktorów. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu kształci corocznie około studentów na ośmiu wydziałach, 19 kierunkach i ponad 30 specjalnościach, w trybie studiów I, II i III stopnia.

6 OSIĄGNIĘCIA Do najważniejszych osiągnieć ostatnich lat należy zaliczyć: najnowocześniejszą w Europie pilotową Stację Biotechnologii, pionierskie badania DNA dla potrzeb diagnostycznych, badania z zakresu biotechnologii (wnioski patentowe w Polsce i w USA), badania nad metodami diagnozy potrzeb nawożenia i nawadniania drzew, badania nad żywnością bioaktywną.

7 WYDZIAŁ LEŚNY

8 HISTORIA

9 1934

10 2010

11 STRUKTURA I KADRA Obecnie na Wydziale działa 11 katedr: Botaniki Leśnej, Ekonomiki Leśnictwa, Entomologii Leśnej, Fitopatologii Leśnej, Łowiectwa i Ochrony Lasu, Hodowli Lasu, Inżynierii Leśnej, Techniki Leśnej, Siedliskoznawstwa i Ekologii Lasu, Urządzania Lasu, Użytkowania Lasu. Reprezentują one pełne spektrum nauk leśnych od przyrodniczych podstaw leśnictwa, przez dziedziny techniczno-inżynieryjne do ekonomicznych.

12 STRUKTURA I KADRA Osobną jednostką wydziałową jest Ogród Dendrologiczny. Ważną rolę dydaktyczno-naukową spełniają również dwa Leśne Zakłady Doświadczalne (w Murowanej Goślinie i w Siemianicach) z arboretami i stacjami terenowymi. Kadrę Wydziału Leśnego tworzy 126 pracowników, w tym 19 profesorów, 10 doktorów habilitowanych i 49 doktorów. Każdego roku na Wydziale Leśnym kształci się około 1400 studentów (około 700 w formie stacjonarnej i około 700 w niestacjonarne). Średnia liczba absolwentów studiów I i II stopnia studiów stacjonarnych i niestacjonarnych w ostatnich latach wyniosła około 260.

13 OSIĄGNIĘCIA Do najważniejszych osiągnieć Wydziału Leśnego w ostatnich latach należy zaliczyć: opracowanie i wdrożenie podstaw przebudowy lasu na potrzeby regulacji użytkowania rębnego, opracowanie i wdrożenie programu zachowania zasobów genowych i restytucji jodły pospolitej (Abies alba Mill.) w Sudetach, testowanie potomstwa w ramach programu zachowania leśnych zasobów genowych drzew, badania związane z bilansem węgla w ekosystemach leśnych Polski.

14 GŁÓWNE PROJEKTY BADAWCZE REALIZOWANE PRZEZ WYDZIAŁ LEŚNY UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO W POZNANIU

15 źródło pozyskania środków: Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Warszawa tytuł uzyskanego dofinansowania: Bilans węgla w biomasie drzew głównych i gatunków lasotwórczych Polski kwota (w zł): ( EUR) realizacja:

16 112-letni buk obalany z systemem korzeniowym przy pomocy ciągnika LKT (Nadleśnictwo Gryfino). fot. P. Strzeliński

17 112-letni buk obalany z systemem korzeniowym przy pomocy ciągnika LKT (Nadleśnictwo Gryfino). fot. P. Strzeliński

18 112-letni buk obalony z systemem korzeniowym przy pomocy ciągnika LKT (Nadleśnictwo Gryfino). fot. P. Strzeliński

19 Wypłukiwanie systemów korzeniowych z modelowych drzew bukowych (Nadleśnictwo Gryfino). fot. P. Strzeliński

20 Kompleksowe prace terenowe na powierzchni bukowej - biomasa drzew + prace glebowe (Nadleśnictwo Gryfino). fot. P. Strzeliński

21 Pomiary biomasy w stanie świeżym (Nadleśnictwo Gryfino). fot. P. Strzeliński

22 Oddzielanie aparatu asymilacyjnego z krzewów grabowych (LZD Rogów). fot. P. Strzeliński

23 Oddzielanie aparatu asymilacyjnego z sosny (Nadleśnictwo Niedźwiady). fot. A.M. Jagodziński

24 źródło pozyskania środków: Program operacyjny celu 3 Europejska współpraca terytorialna współpraca transgraniczna krajów Meklemburgia Pomorze Przednie/Brandenburgia Rzeczpospolita Polska (województwo zachodniopomorskie) tytuł uzyskanego dofinansowania: Opracowanie transgranicznego systemu wspomagania procesów decyzyjnych dla zdalnej i modelowej oceny biomasy drzewnej w lasach obszaru wsparcia POMERANIA kwota (w zł): ( EUR) realizacja:

25 Parametry drzewa wiek ok. 365 lat, d 1.3 = 92 cm, h = 21 m, średnica korony = 12 m, długość korony = 14 m. fot. A. Degenhardt

26 oprac. P. Strzeliński

27 fot. GISPRO

28 fot. P. Strzeliński

29 fot. P. Strzeliński

30 fot. P. Strzeliński

31 fot. P. Strzeliński

32 WYDZIAŁ LEŚNY BADANIA Z INNYMI JEDNOSTKAMI

33 jednostka koordynująca badania: Katedra Meteorologii UP w Poznaniu źródło pozyskania środków: Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Warszawa tytuł uzyskanego dofinansowania: Oszacowanie strumieni netto dwutlenku węgla wymienianych pomiędzy ekosystemem leśnym na gruntach porolnych a atmosferą z wykorzystaniem spektroskopowych i numerycznych metod pomiarowych kwota (w zł): ( EUR) realizacja:

34

35

36 naziemny skaner laserowy 360 bilans węgla w biomasie wymiana gazowa między ekosystemem a atmosferą Fot. P. Strzeliński

37 INNE TEMATY KOORDYNOWANE POZA WYDZIAŁEM LEŚNYM Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII LASEROWEGO SKANINGU NAZIEMNEGO - Opracowanie metody inwentaryzacji lasu opartej na integracji wybranych technik geomatycznych, koordynacja projektu Wydział Leśny SGGW oraz prof. dr hab. Tomasz Zawiła-Niedźwiecki, , - Relacje pomiędzy ilością i jakością produkcji drewna oraz stabilnością drzewostanów sosnowych, kierownik projektu prof. dr hab. Edward Stępień, Wydział Leśny SGGW, , - Oszacowanie strumieni netto dwutlenku węgla wymienianych pomiędzy ekosystemem leśnym a atmosferą, kierownik projektu prof. dr hab. Janusz Olejnik, Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska UP w Poznaniu, , - Zastosowanie zdjęć lidarowych do oceny gęstości zakrzaczeń, w aspekcie oceny szorstkości terenów zalewowych, - kierownik projektu dr inż. Tomasz Kałuża, Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska UP w Poznaniu, , - Zastosowanie terenowego skanowania laserowego do pomiaru wybranych cech ekosystemów leśnych, kierownik projektu dr hab. inż. Michał Zasada (Wydział Leśny SGGW), , - Zastosowanie modelu Forkome do prognozowania alokacji i akumulacji biomasy w drzewostanach sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.), kierownik projektu dr hab. Ihor Kozak, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II,

38 WYDZIAŁ LEŚNY UDZIAŁ W PROJEKCIE BALTIC LANDSCAPE

39 UDZIAŁ W PROJEKCIE BALTIC LANDSCAPE Ścisła współpraca z jednostkami Lasów Państwowych, a zwłaszcza z Regionalną Dyrekcją LP w Poznaniu zaowocowały nieformalną współpracą przy realizacji projektu Las Bałtycki ( ). Koncepcja Lasu Modelowego skłoniła zainteresowanych nią pracowników Wydziału Leśnego w Poznaniu do nawiązania szerszych kontaktów z jednostkami i instytucjami mającymi w tej dziedzinie duże doświadczenie. Na jednym z takich spotkań padła propozycja formalnego uczestnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu w konsorcjum przygotowującego kolejny wniosek projektowy Krajobraz Bałtycki.

40 UDZIAŁ W PROJEKCIE BALTIC LANDSCAPE Dużo większe doświadczenie i znaczne zaangażowanie w opracowanie wniosku projektowego przez RDLP w Poznaniu skłoniło do podjęcia decyzji, by Uniwersytet Przyrodniczy uzupełniał działania nadleśnictw z poznańskiej dyrekcji. W związku z tym działania Uniwersytetu dotyczą następujących zakresów: zintegrowane planowanie w krajobrazie na przykładzie obszarów Natura 2000 realizowane na terenie Nadleśnictwa Oborniki turystyka i rekreacja na obszarach leśnych realizowane na terenie Nadleśnictwa Karczma Borowa gospodarka wodna w zlewni na terenach leśnych realizowane na terenie Nadleśnictwa Taczanów Formalny udział w projekcie Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu datuje się od 4 lutego 2013 roku.

41 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ! PAWEŁ STRZELIŃSKI, MACIEJ SKORUPSKI, SŁAWOMIR SUŁKOWSKI, KAMIL KONDRACKI, SANDRA WAJCHMAN KATEDRA URZĄDZANIA LASU KATEDRA ŁOWIECTWA I OCHRONY LASU WYDZIAŁ LEŚNY strzelin@up.poznan.pl

42 OCENA HYDROMORFOLOGICZNA RZEK FLINTY I WEŁNY ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA OBSZARZE NATURA 2000 (DOLINA WEŁNY) I STRATEGIA POPRAWY FUNKCJONOWANIA EKOSYSTEMU RZECZNEGO KRZYSZTOF SZOSZKIEWICZ MARTA SZWABIŃSKA KAROL PIETRUCZUK

43 OCENA HYDROMORFOLOGICZNA RZEK Metoda River Habitat Survey (RHS)

44 SYSTEM RIVER HABITAT SURVEY (RHS) obiektywna odpowiednia do analiz statystycznych liczne zastosowania odpowiednia dla praktyki monitoringu: czas wykonania 1 godzina

45 SYSTEM RIVER HABITAT SURVEY (RHS) Dł. odcinka badawczego 500 m Użytkowanie terenu w odległości do 50m od szczytu brzegu Schemat odcinka badawczego RHS

46 OCENA HYDROMORFOLOGICZNA RZEK Dwa główne cele: 1. Dostarczyć informacji o degradacji morfologicznej rzek w formie liczbowej, do analiz w których jest to główny temat badawczy jak i kiedy jest to zagadnienie dodatkowe w opisie zmian biocenotycznych. 2. Dostarczenie informacji o siedlisku dla różnych badań biologicznych.

47 METODA RHS POZWALA NA OKREŚLENIE ZALEŻNOŚCI MIĘDZY SIEDLISKIEM A GATUNKIEM

48 NATURALNE ELEMENTY MORFOLOGICZNE EROZJA Erodujące i stabilne podcięcia brzegu DEPOZYCJA Depozycja w korycie i na brzegach STRUKTURA ROŚLINNOŚCI Koryto i brzegi PRZEPŁYW 11 kategorii przepływu

49 MODYFIKACJE MODYFIKACJE BRZEGU Profilowanie brzegów, obwałowania DROGI I MOSTY REGULACJA Ostrogi, tamy, śluzy, progi i in. UŻYTKOWANIE TERENU

50 ELEMENTY EKOSYSTEMU RZECZNEGO OCENIANE W METODZIE RIVER HABITAT SURVEY Badany element Profile kontrolne (liczba atrybutów) Syntetyczne podsumowanie 500m odcinka badawczego (liczba atrybutów) Profil doliny rzecznej 8 Materiał brzegów 16 Materiał dna Przepływy 10 9 Modyfikacje dna koryta 6 Modyfikacje brzegów 6 Profile brzegów 14 Naturalne formy i elementy morfologiczne Użytkowanie terenu Struktura roślinności na skarpie i jej szczycie 4 Grupy roślin wodnych Zadrzewienia nadbrzeżne i elementy im towarzyszące 11 Wymiary koryta 8 Cenne przyrodniczo elementy doliny rzecznej 18* Rośliny inwazyjne 5* Rodzaje antropopresji w dolinie rzecznej 17* Prace renaturyzacyjne 3* Cenne gatunki zwierząt 10*

51 SYSTEM RIVER HABITAT SURVEY LICZBOWE WSKAŹNIKI JAKOŚCI Wskaźnik Przekształcenia Siedliska Habitat Modification Score (HMS) Wskaźnik Naturalności Siedliska Habitat Quality Assessment score (HQA)

52 OCENA STANU HYDROMORFOLOGICZNEGO POLSKICH RZEK NA PODSTAWIE WSKAŹNIKÓW HQA I HMS Kategorie wartości wskaźnika HMS (JUSIK I SZOSZKIEWICZ 2009) Kategorie wartości wskaźnika HQA HQA 57 HQA HQA HQA HQA 30 naturalny (HMS 0-2) I II II III III słabo zmodyfikowany (HMS 3-8) II II III III IV umiarkowanie zmodyfikowany (HMS 9-20) III III III IV IV znacząco zmodyfikowany (HMS 21-44) silnie zmodyfikowany (HMS 45 III IV IV IV V IV IV V V V

53 WARSZTATY HYDROMORFOLOGICZNE KURS OCENY HYDROMORFOLOGICZNEJ

54

55 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ! KRZYSZTOF SZOSZKIEWICZ MARTA SZWABIŃSKA KAROL PIETRUCZUK KATEDRA EKOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA WYDZIAŁ MELIORACJI I INŻYNIERII ŚRODOWISKA kszoszk@up.poznan.pl