DNI OTWARTE ARCHIWUM (10-11 października 2003 r.)

Transkrypt

1 Wiadomości archiwalne DNI OTWARTE ARCHIWUM (10-11 października 2003 r.) Już po raz drugi w naszym archiwum organizowaliśmy dni otwarte, tym razem przebiegały one pod hasłem Poznaj historię rodziny i swojej małej ojczyzny. Celem akcji była promocja archiwum w zakresie pomocy coraz liczniejszemu gronu użytkowników, którzy poszukują informacji o swojej rodzinie, miejscowości w której mieszkają, z której się wywodzą. Była więc adresowana do szerokich warstw społeczeństwa, a nie tylko do osób prowadzących badania genealogiczne w trady-cyjnym dotąd rozumieniu. W ciągu dwu dni pracownicy ar-chiwum przedstawiali zasób archiwalny, tłumaczyli przydat-ność poszczególnych akt, przede wszystkim do celów gene-alogicznych i prowadzili prak-tyczne zajęcia w tym kierunku. W pierwszy dzień (piątek) gościliśmy głównie młodzież szkolną. Część szkół z ko-nieczności zaprosiliśmy na ko-lejne dni października. W sobotę mimo nie najlepszej pogody, odwiedzały nas przede wszystkim rodziny i osoby zainteresowane poznaniem naszego archiwum, nierzadko aż z Hrubieszowa, czy Zwierzyńca, a najmłodszy nasz gość miał 7 lat. Swoistą konkurencją sta-ły się dla nas odbywające tego dnia uroczyste, miejskie obchody 25 pontyfikatu Jana Pawła II. Największą popularnością cie-szył się punkt konsultacyjny, w którym archiwiści udzieli porad w sprawach dotyczących poszukiwań genealogicznych, pomagali w wy-szukiwaniu dokumentów. Przedsta-wialiśmy zwiedzającym nowoczes-ne internetowe formy pomocy ar-chiwalnych: centralną bazę danych Pradziad oraz własną bazę danych - przygotowany z tej okazji obszerny wykaz akt służących do tego rodzaju poszukiwań (księgi ludności stałej, rejestry ludności, księgi meldunkowe, akta szkolne itp.), który na stałe dostępny jest odtąd za pośrednictwem naszej strony internetowej. Zaprezentowaliśmy również pierwsze zdigitalizowane przez nas zbiory (zob. niżej). Dużą atrakcją stanowiły ekspozycje: Najciekawsze archiwalia w naszych zbiorach, zwłaszcza nie prezentowane dotąd barwne plakaty i Źródła Twojej przeszłości - dokumenty do badań genealogicznych i rodzinnych. Pokazywaliśmy także nasze magazyny archiwalne, z nowoczesnymi regałami przesuwany-mi. Można było otrzymać naszą oko-licznościową barwną składankę, ulotkę oraz cieszący się dużym zaintereso-waniem przygotowany z tej okazji przez NDAP folder Historia rodzinna a także egzemplarz Archiwariusza Zamojskiego Dni otwarte znalazły odzew w lokalnych mediach, zaprezentowane zostały m.in. w Zamojskiej Telewizji Kablowej, w Radiu Lublin przedsta-wiono przygotowaną w ciągu pierw-szego dnia audycję z wypowiedziami młodzieży, nauczycieli i archiwistów. Dyrektor udzielił obszernej wypowiedzi Radiu Katolickiemu Zamość. Około dwustu odwiedzin miał okolicznościowy poradnik Sprawdź swoja genealogię w popularnym zamojskim medium inter-netowym 83

2 Roztocze online. Sympatycznym sprawozdaniem skwitował Dni najbardziej poczytny na Zamojszczyźnie Tygodnik Zamojski. DIGITALIZUJEMY ZASÓB Nasze archiwum posiada wartościowy zbiór ponad 2 tysięcy plakatów,* afiszów i druków ulotnych, z których najstarsze pochodzą z przed pierwszej wojny światowej. Są cenną dokumentacją życia politycznego, społecznego i kulturalnego zwłaszcza okresu lat międzywojennym i w latach po II wojnie światowej. W większości drukowane były w zamojskich drukarniach Oprócz tych powstających na miejscu, część zespołu stanowią również plakaty wydawane przez władze i instytucje centralne, np. propagandowe z okupacji niemieckiej. Przechowywane w tekach, ze względu na zróżnicowane formaty i przeważnie złej jakości papier, niszczały i kruszyły się, zwłaszcza gdy sporadycznie trzeba było wyjąć pojedynczy egzemplarz. W ub. roku do przechowywania afiszy i plakaty zakupiono metalową szafę z 15 szufladami. Ułożone zostały w niewielkich warstwach po kilkadziesiąt jednostek, w trzech wyodrębnionych formatach, co umożliwia znacznie łatwiejszy dostęp do poszukiwanego egzemplarza. Zły stan znacznej części druków nadal wyklucza częstsze korzystanie z zasobu. Z tego względu latem tego roku cały opracowany dotąd zespół (1431 j.a.) został zdigitalizowany przy pomocy cyfrowego aparatu fotograficznego. Umożliwia to przeglądanie zbioru, powiększanie wybranych fragmentów afiszy, sporządzanie wydruków komputerowych. Afisze i plakaty ułożone kolejności numerów inwentarzowych dostępne są w poszczególnych komputerach (5 folderów łącznej obj. 3,4 GB). Korzystający otrzymają możliwość ich przeglądania w komputerze umieszczonym w pracowni naukowej. Te same względy decydowały również o skopiowaniu techniką cyfrową i udostępnieniu za pomocą komputera unikalnej, nie znanej dotąd w opracowaniach mapy ordynacji zamojskiej z 1906 r.** Znaczny format mapy (245 x 260 cm, papier podklejony płótnem, 23 sekcje) sprawiał, że drobne fragmenty stopniowo przy każdym jej rozłożeniu ulegały wykruszeniu. Mapa, w przypadku znalezienia w przyszłości sponsora winna być poddana konserwacji. W przyszłym roku z inicjatywy dr hab. Wojciecha Przegona, pracownika Akademii Rolniczej w Krakowie, zamościanina z pochodzenia, podjęte zostanie naukowe opracowanie mapy i starania w celu wydania jej w postaci kolorowego atlasu, być może na 400- lecie śmierci Jana Zamoyskiego założyciela Ordynacji Zamojskiej (2005 r.). * Zbiór afiszów, ogłoszeń, druków ulotnych, nr zespołu 215 opracowany został w l. 80- tych przez Helenę Pawelska i Romana Górskiego. ** Zespół Hipoteka OZ i dóbr wydzielonych z Ordynacji, nr zesp INTERNET W ARCHIWUM W październiku zeszłego roku nasze archiwum otrzymało dostęp do internetu, z dniem 25 X uruchomiona została poczta elektroniczna. Pod bardzo prostym adresem a to dzięki administratorowi naszej strony, od 84

3 lipca 2003 r. istniejemy już w sieci internetowej. Na koniec października własnych stron nadal nie miało jeszcze sześć archiwów państwowych, w tym dwa bardzo duże To jedna satysfakcja. Nasza strona internetowa, chociaż być może nieco skromna pod względem graficznym, posiada jednak przejrzystą, funkcjonalną konstrukcję. Na korzyść przemawia przede wszystkim obszerna zawartość umieszczonych już w niej danych. Niewątpliwie najbardziej wartościową podstroną jest u nas Zasób, głównie ze względu na jego obszerną zawartość. Jesteśmy jednym z niewielu archiwów, które posiada na swojej stronie internetowej pełną, aktualną wersję Informatora o zasobie naszego archiwum (format pdf), który w najbliższym czasie ukaże się drukiem. Uaktywniając Zasób akta osobowo-płacowe można znaleźć także bieżąco aktualizowany wykaz miejsc przechowywania akt osobowych i płacowych zlikwidowanych zakładów pracy z terenu działania Archiwum Państwowego w Zamościu. Natomiast pod przyciskiem archiwum.zam.pl/pliki/akta.pdf znajdują się obszerne wykazy akt przydatnych do poszukiwań genealogicznych. Zapraszamy do odwiedzania nas za pośrednictwem internetu. NOWY INFORMATOR O NASZYM ZASOBIE Po przeszło dwudziestu latach mamy nowy Informator o zasobie archiwalnym. Poprzedni, z 1980 r. (obj. 20 s.). obejmował ledwie 1/3 obecnego zasobu. Opracowany został przez p. mgr Lucynę Wyszyńską - st. archiwistę naszego Archiwum. Powstał w oparciu o obowiązującą instrukcję NDAP, zgodnie z którą każdy opis zespołu zawiera m.in. charakterystykę jego zawartości. Przedstawia stan zasobu na 31 marca 2003 r. Opracowanie otrzymało pozytywną recenzję p. dr Jacka Krochmala z NDAP. Informator liczy przeszło sto pięćdziesiąt stron, drukowany będzie przez NDAP w ramach zainicjowanej serii wydawniczej, otrzymując jednolitą oprawę graficzną. Ukazanie się Informatora przewidywane jest na początek stycznia 2004 r.. Od lipca jest on już dostępny za pośrednictwem strony internetowej. WYSTAWA W DRODZE DO NIEPODLEGŁOŚCI Wiosną br. zwróciliśmy się do Zamojskiego Towarzystwa Fotograficznego o udostępnienie Galerii Fotografii na okolicznościową wystawę z okazji 85-lecia odzyskania Niepodległości. Galeria znajduje się w ratuszu, a więc najbardziej prestiżowym na tę okoliczność miejscu, ponieważ to przed ratuszem tradycyjnie odbywają się uroczys-tości państwowe związane z rocznicą 11 Listopada. Wystawa nosiła tytuł W DRODZE DO NIEPODLEGŁOŚCI - ZAMOŚĆ W LATACH Stała się okazją do pokazania nigdy dotąd nie eksponowanych afiszów z na-szego zasobu. Są one, należy podkreślić, pra-wie wyłącznie proweniencji zamojskiej, a więc ogłoszenia, obwieszczenia rozporządzenia, odezwy wydawane przez komendę obwodu, burmistrza, miejscowe instytucje, i co oczy-wiste drukowane w Zamościu. Wystawę uzupełniły afisze ze zbiorów prywatnych, unikalne pocztówki z 1914 r. 85

4 przedstawiające bitwę pod Zamościem (wypożyczył je znany zamojski kolekcjoner Krzysztof Wróblewski), oraz współtworzące klimat wystawy fotografie Zamościa z tamtych lat. Przygo-towaliśmy też z okazji wystawy okolicz-nościową ulotkę. Nie licząc wspólnych ekspo-zycji organizowanych z zamojskim muzeum, była to pierwsza samodzielna wystawa na-szego archiwum od 1984 r. Wystawa czynna była w dniach 6-17 listopada i cieszyła się sporym zainteresowa-niem zwiedzających. Zwłaszcza licznie - co oczywiste - odwiedzano wystawę w ciągu dnia 11 Listopada. Wystawę obejrzeli też przedstawiciele władz miasta z prezydentem miasta panem Marcinem Zamoyskim na czele (fot. obok). Prezentowana była w lokalnej telewizji, o wystawie pisała regionalna prasa. Nadmieniamy jednocześnie, iż Dyrektor Archiwum zaproszony został do komitetu organizacyjnego obchodów Święta Niepodległości. Z WIZYTĄ U NAS W dniach 4-5 maja 2003 r. gościliśmy w naszych Archiwum dyrektor archiwum miejskiego w Kamieńcu Podolskim na Ukrainie Walentynę Stalmach. Archiwum kamienieckie dotknęła wielka tragedia. Wskutek pożaru spowodowanego przez współużytkownika budynku (zabytkowy kościół franciszkanów) spłonęła znaczna część zasobu archiwalnego. Pani Stalmach zapoznała się z funkcjonowaniem naszego archiwum, zwłaszcza znajdującej się u nas komory fumigacyjnej do odkażania akt firmy Konvak, która zadeklarowała pomoc tamtejszemu archiwum w osuszeniu i konserwacji akt. Dyrektor archiwum w Kamieńcu zainteresowana była również szczegółami technicznymi i użytkowymi dotyczących regałów kompaktowych. Zwiedziła ponadto zabytki Zamościa, miasta, które z Kamieńcem Podolskim tak wiele łączy rola, jaką odegrały w wojennych dziejach Rzeczypospolitej. ARCHIWUM W LICZBACH Na dzień 1 listopada 2003 r. Archiwum Państwowe w Zamościu posiadało zasób liczący ponad 1900 mb akt, zawierający ok. 193 tys. jednostek archiwalnych. Na zasób składa się 1100 zespołów archiwalnych. W 2003 r. przyjęliśmy także ponad 40 mb akt niearchiwalnych tj dokumentację osobowo-płacową w ramach usługowej działalności przechowalniczej. Pod względem objętości zasobu wyprzedzamy archiwa w Lesznie, Suwałkach, Częstochowie i Elblagu Pod nadzorem archiwum znajduje się 168 archiwów zakładowych. W 2002 r. udostępnialiśmy akta 267 razy na łączną liczbę1461 jednostek archiwalnych. W bieżącym roku liczba udostępnień za porównywalny okres trzech kwartałów wzrosła dwukrotnie a ilość udostępnionych jednostek z 1033 do Ponadto realizujemy rocznie około tysiąca kwerend, w większości o charakterze socjalnym. Wykonujemy dla użytkowników prawie 2 tys. kserokopii. Od lipca br Archiwum prowadzi działalność przechowalniczą akt osobowopłacowych. Na dzień 25 listopada pod względem przejętego do przechowania zasobu nasze Archiwum zajmowało drugie miejsce w Polsce, po Wrocławiu, a przed Zieloną Górą. 86

5 Archiwum zatrudnia na etatach 12 osób, w tym 8 pracowników merytorycznych, a 6 osób posiada wykształcenie wyższe. 87