KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

Transkrypt

1 Parlament Europejski Komisja Petycji KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 0924/20, którą złożył Dan Pescod (Wielka Brytania) w imieniu Europejskiej Unii Niewidomych (EBU) i Królewskiego Narodowego Instytutu Niewidomych (RNIB), w sprawie dostępu osób niewidomych do książek i innych materiałów drukowanych Petycja nr 0964/20, którą złożył Michael Kalmar (Austria) w imieniu Europejskiego Towarzystwa Dysleksji w sprawie dostępu do książek dla niewidomych, osób z dysleksją bądź z inną niepełnosprawnością. Streszczenie petycji nr 0924/20 WIPO, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, opracowuje ustawę mającą usprawnić dostęp osób niewidomych i niedowidzących do książek i innych materiałów drukowanych. Komisja Europejska opublikowała Zieloną księgę w sprawie uwalniania potencjału przedsiębiorstw z branży kultury i z branży twórczej (COM (200)83), a Parlament przyjął sprawozdanie dotyczące tej samej kwestii przedstawione przez Marie- Thérèse Sanchez-Schmid w maju 20 r. Parlament wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia porozumienia WIPO. Jednak stanowisko negocjacyjne UE ogranicza się raczej do wydawania zaleceń, a nie narzucania wiążących przepisów. Składający petycję twierdzi, że nieprzyjęcie ustawy stanowi naruszenie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i wzywa Parlament do zapewnienia, że negocjatorzy UE wezmą udział w kolejnym posiedzeniu WIPO w listopadzie 20 r. i będą gotowi do nadania uzgodnionemu tekstowi statusu wiążącego traktatu. Streszczenie petycji nr 0964/20 Składający petycję sprzeciwia się temu, że obywatele UE, którzy są niewidomi, mają dysleksję bądź inny rodzaj niepełnosprawności, nie mogą korzystać z 95 % drukowanych książek, ponieważ nie są one dostępne w odpowiednich formatach, takich jak alfabet Braille'a, druk dużą czcionką, czytnik DAISY czy audio. CM\08862.docx PE v03-00 Zjednoczona w różnorodności

2 W czerwcu 20 r. komisja ds. praw autorskich Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO SCCR22) poczyniła kroki na rzecz przepisów służących poprawie dostępu dla osób z zaburzeniami czytania, sporządzając dokument, który mógłby stanowić podstawę traktatu ustanawiającego wyjątki od praw autorskich. Jednak negocjatorzy z ramienia UE nie zgodzili się, by nadawać temu tekstowi charakter wiążącego prawnie traktatu. Składający petycję twierdzi, że, sprzeciwiając się takiemu traktatowi, Komisja Europejska i państwa członkowskie nie uznają i nie szanują prawa osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im niezależność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności, co określono w art. 26 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. 2. Dopuszczalność Petycja nr 0924/20 została uznana za dopuszczalną dnia 8 grudnia 20 r. Petycja nr 0964/20 została uznana za dopuszczalną dnia 6 listopada 20 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 26 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji na petycję nr 0924/20 otrzymana dnia 6 grudnia 20 r. Składający petycję powołuje się na rozmowy prowadzone obecnie na szczeblu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, dotyczące praw autorskich oraz osób z zaburzeniami odczytu druku. Zwraca on uwagę na stanowisko Parlamentu Europejskiego, który życzy sobie, by Komisja Europejska i państwa członkowskie podpisały porozumienie Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, i powołuje się na kolejne rozmowy w ramach tej organizacji, planowane na listopad. Uwagi Komisji Komisja przedstawiła swoje stanowisko w odpowiedzi na niedawno przedłożone pytanie parlamentarne (E-6855/). Zdaniem Komisji osoby cierpiące na zaburzenia odczytu druku powinny móc korzystać z dostępu do książek w odpowiednich formatach, i niedopuszczalne jest, by tak niewiele książek było w tych formatach dostępnych. Komisja pamięta o Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (UNCRPD), której UE jest stroną. Na mocy Karty praw podstawowych Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków gwarantujących im uczestnictwo w życiu społecznym. Komisja bardzo poważnie traktuje promowanie i poszanowanie praw podstawowych i we współpracy z państwami członkowskimi nadal ułatwia szerszy dostęp do książek osobom niedowidzącym. W maju bieżącego roku Komisja zadecydowała o uwzględnianiu praw podstawowych w przygotowywanych przez siebie ocenach wpływu, w tym także praw chronionych na mocy Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych lub Karty praw podstawowych, takich jak prawa osób niepełnosprawnych. W przedstawionej w listopadzie 200 r. europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności Komisja podjęła się poprawy dostępności dóbr i usług z zakresu rekreacji i kultury, w szczególności poprzez dążenie do transgranicznego przenoszenia utworów chronionych prawem autorskim w SEC(20) 567 final. PE v /6 CM\08862.docx

3 dostępnych formatach oraz promowanie zastosowania dopuszczalnych wyjątków. We wrześniu 200 r. Komisja nadzorowała też zawarcie protokołu ustaleń dotyczącego dostępu do prac dla czytelników dyslektycznych lub niedowidzących, który ustanawia ramy systemu, w którym utwory w dostępnych formatach, takich jak alfabet Braille a czy audiobooki, mogą być dużo łatwiej rozpowszechniane. W odniesieniu do kwestii rozmów prowadzonych w ramach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, ich celem jest określenie, w jakim stopniu międzynarodowe podejście do tej sprawy może przyczynić się do poprawy dostępu do książek dla osób z zaburzeniami odczytu druku. Unia Europejska aktywnie uczestniczyła w niedawnych rozmowach (czerwiec 20 r.) w ramach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, które doprowadziły do opracowania tekstu kompromisowego kładącego podwaliny pod przyszłe dyskusje. Rzeczony tekst, który uzyskał szerokie poparcie, został uznany za istotny krok naprzód również przez Światowy Związek Osób Niewidomych 2. Istotne jest, by nie zatrzymać się na tym etapie i prowadzić dalsze rozmowy w oparciu o wspomniany tekst. Komisja kontynuuje zatem starania na rzecz wypracowania zrównoważonego i skutecznego rozwiązania spełniającego określone oczekiwania. Podsumowanie Komisja z uwagą śledzi rozwój sprawy. Komisja zamierza nadal prowadzić rozmowy ze Światowym Związkiem Osób Niewidomych, który jest najważniejszym partnerem toczących się dyskusjach. Komisja uwzględni wnioski z tych dyskusji w rozmowach z państwami członkowskimi oraz w rozmowach prowadzonych na szczeblu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. Komisja podkreśla też, że korzysta z wszelkich niezbędnych środków, by ulepszyć treść tekstu oraz jego skuteczność, niezależnie od jego ostatecznej formy. Niemniej jednak na obecnym etapie formułowania tekstu i negocjacji Komisja jest zdania, że jest za wcześnie na określenie ostatecznego stanowiska w sprawie. 4. Odpowiedź Komisji na petycję nr 0964/20 otrzymana dnia 30 maja 202 r. Składający petycję powołuje się na rozmowy prowadzone obecnie na szczeblu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), dotyczące praw autorskich oraz osób z zaburzeniami odczytu druku. W przedmiotowej petycji, złożonej w imieniu organizacji reprezentującej osoby z dysleksją, uwzględniono wiele kwestii poruszonych w petycji Europejskiej Unii Niewidomych (petycja Dokument Światowej Organizacji Własności Intelektualnej SCCR/22/5 REV., projekt dotyczący międzynarodowego instrumentu w sprawie ograniczeń i wyjątków na rzecz osób z zaburzeniami odczytu druku, przedstawiony przez Argentynę, Australię, Brazylię, Chile, Kolumbię, Ekwador, Unię Europejską i jej państwa członkowskie, Meksyk, Norwegię, Paragwaj, Rosję, Stany Zjednoczone i Urugwaj. 2 Komunikat prasowy Światowego Związku Osób Niewidomych, 30 czerwca 20 r. CM\08862.docx 3/6 PE v03-00

4 nr 924/20). Składający petycję powiadamia o stanowisku Parlamentu Europejskiego, który chciałby, aby Komisja i państwa członkowskie podpisały projekt porozumienia WIPO. Składający petycję twierdzi też, że Unia Europejska odmawia poparcia zamysłu przyjęcia prawnie wiążącego traktatu. Osoby cierpiące na zaburzenia odczytu druku powinny móc korzystać z dostępu do książek w odpowiednich formatach i niedopuszczalne jest, by dostępna oferta książek w tych formatach była tak ograniczona, jak dzieje się to obecnie. Komisja przypomina o Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, której UE jest stroną i w której określono prawo do dostępu do informacji (art. 2) oraz uznano prawo osób niepełnosprawnych do udziału, na zasadzie równości z innymi osobami, w życiu kulturalnym (art. 30). Na mocy Karty praw podstawowych UE Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków zapewniających im uczestnictwo w życiu społecznym. Komisja bardzo poważnie traktuje promowanie i poszanowanie praw podstawowych i we współpracy z państwami członkowskimi nadal wspiera dostęp do książek dla osób niedowidzących. W maju 20 r. Komisja zadecydowała o uwzględnianiu praw podstawowych w przygotowywanych przez siebie ocenach skutków, w tym także praw chronionych na mocy Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych lub Karty praw podstawowych, takich jak prawa osób niepełnosprawnych. W przedstawionej w listopadzie 200 r. europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności Komisja podjęła się poprawy dostępności dóbr i usług z zakresu rekreacji i kultury, w szczególności poprzez wspieranie transgranicznego przesyłania utworów chronionych prawem autorskim w dostępnych formatach oraz promowanie stosowania dopuszczalnych wyjątków. We wrześniu 200 r. Komisja nadzorowała też zawarcie protokołu ustaleń dotyczącego dostępu do prac dla czytelników dyslektycznych lub niedowidzących, w którym określa się projekt systemu, dzięki któremu utwory w dostępnych formatach, takich jak alfabet Braille a czy audiobooki, mogą być dużo łatwiej dystrybuowane w UE. Rozmowy prowadzone w ramach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej mają na celu określenie, w jakim stopniu międzynarodowe podejście do tej sprawy może przyczynić się do poprawy dostępu do książek dla osób z zaburzeniami odczytu druku. Unia Europejska i jej państwa członkowskie aktywnie uczestniczyły w niedawnych rozmowach (czerwiec i listopad 20 r.) w ramach WIPO, które umożliwiły opracowanie tekstu kompromisowego, stanowiącego podstawę do dalszej pogłębionej debaty 2. UE uczestniczyła szczególnie aktywnie w ostatnich dyskusjach w listopadzie 20 r. Wyraziła w szczególności opinię, zgodnie z którą do proponowanego tekstu, stanowiącego dobrą podstawę do debaty, przed podjęciem dalszych działań należy wprowadzić istotne poprawki. UE wyraźnie określiła ustnie i na piśmie szereg problemów, których rozwiązanie powinno zostać koniecznie uwzględnione w przedmiotowym tekście. Sformułowała też szereg propozycji umożliwiających rozwiązanie tych problemów. UE odgrywa zatem konstruktywną rolę w debatach w dążeniu do opracowania tekstu wyważonego, skutecznego i użytecznego. SEC(20) 567 final. 2 Dokument Światowej Organizacji Własności Intelektualnej SCCR/22/5 REV., projekt dotyczący międzynarodowego instrumentu w sprawie ograniczeń i wyjątków na rzecz osób z zaburzeniami odczytu druku, przedstawiony przez Argentynę, Australię, Brazylię, Chile, Ekwador, Federację Rosyjską, Kolumbię, Meksyk, Norwegię, Paragwaj, Stany Zjednoczone, Unię Europejską i jej państwa członkowskie i Urugwaj. PE v /6 CM\08862.docx

5 Podsumowanie Wykorzystując dokument będący obecnie podstawą debaty, Komisja z determinacją kontynuuje wysiłki na rzecz zapewnienia tego, by trwające konstruktywne rozmowy doprowadziły do opracowania tekstu nie tylko wyważonego i akceptowalnego dla wszystkich, lecz także umożliwiającego w pełni skuteczne osiągnięcie wyznaczonych celów. Jednocześnie Komisja planuje zwrócić się do Rady o udzielenie jej mandatu negocjacyjnego, uprawniającego ją do jak najszybszego podjęcia w imieniu UE negocjacji w sprawie traktatu międzynarodowego, czyli instrumentu prawnie wiążącego. W każdym razie Komisja jest zdecydowana w dalszym ciągu aktywnie działać na rzecz szybkiego zaproponowania osobom z zaburzeniami odczytu druku konkretnych rozwiązań napotykanych przez nie obecnie problemów. 5. Odpowiedź Komisji (REV) otrzymana dnia 28 października 206 r. Petycje nr 0924/20 oraz nr 0964/20 Dnia 3 września 206 r. Komisja przyjęła zestaw wniosków ustawodawczych dotyczących prawa autorskiego (dostępnych na stronie Pakiet wniosków służy modernizacji unijnych przepisów dotyczących prawa autorskiego i zawiera cztery wnioski ustawodawcze, w tym wniosek dotyczący dyrektywy i wniosek dotyczący rozporządzenia poświęcone wdrożeniu do prawa UE Traktatu z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, niedowidzącym i cierpiącym na inne zaburzenia odczytu druku. W szczególności wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów i innych przedmiotów chronionych prawem autorskim i prawami pokrewnymi z korzyścią dla osób niewidomych, osób słabowidzących i osób z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem, oraz w sprawie zmiany dyrektywy 200/29/WE w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (COM(206)596, dostępny na stronie ma na celu wdrożenie traktatu z Marrakeszu na rynku wewnętrznym poprzez wprowadzenie obowiązkowego wyjątku w prawie autorskim w celu ułatwienia dostępu osobom niewidomym, niedowidzącym lub cierpiącym na inne zaburzenia odczytu druku do książek i innych drukowanych treści w formatach dla nich dostępnych, w tym w wymiarze transgranicznym w obrębie UE. Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie transgranicznej wymiany między Unią a państwami trzecimi kopii utworów w formacie umożliwiającym dostęp osobom niepełnosprawnym do określonych utworów i innych Por. odpowiedź na pytanie wymagające odpowiedzi ustnej O /202, w której komisarz Michel Barnier informuje, że zamierza zaproponować Komisji, by zwróciła się do państw członkowskich UE z wnioskiem o udzielenie mandatu. CM\08862.docx 5/6 PE v03-00

6 przedmiotów chronionych prawem autorskim i prawami pokrewnym, z korzyścią dla osób niewidomych, słabowidzących lub z innymi niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem (COM(206)595, dostępny na stronie reguluje wymianę transgraniczną takich kopii utworów w dostępnym formacie między UE a państwami trzecimi będącymi stroną traktatu z Marrakeszu. Rada podjęła niedawno dyskusje nad tymi wnioskami. Posiedzenia grupy roboczej Rady odbyły się w dniach 3 i 7 października 206 r. Następne posiedzenia grupy roboczej Rady w sprawie traktatu z Marrakeszu są obecnie planowane na listopad 206 r. Wnioski zostały przyznane Komisji Prawnej (JURI) jako komisji przedmiotowo właściwej Parlamentu Europejskiego. Tymczasem rzecznik generalny przedstawił swoje wnioski dotyczące oczekującego na rozpatrzenie wniosku o opinię Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie ratyfikacji traktatu z Marrakeszu dnia 8 września 206 r. W swojej opinii rzecznik generalny stwierdził, że Unia Europejska ma wyłączne kompetencje do zawarcia traktatu z Marrakeszu, i zaproponował, by Trybunał udzielił odpowiedzi idącej w tym kierunku. Opinia Trybunału jest oczekiwana w ostatnim kwartale 206 r. Wspomniane wnioski są uzupełniające w stosunku do wniosku Komisji dotyczącego europejskiego aktu w sprawie dostępności, który zawiera wymóg, by format elektroniczny książek był dostępny od samego początku. Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w odniesieniu do wymogów dostępności produktów i usług. COM/205/065 final - 205/0278 (COD) PE v /6 CM\08862.docx