Zasiedzenie służebności przesyłu jako zarzut oraz odrębny wniosek. przedstawia Piotr Zamroch

Transkrypt

1 Zasiedzenie służebności przesyłu jako zarzut oraz odrębny wniosek przedstawia Piotr Zamroch

2 Zasiedzenie służebności - uwagi ogólne zasiedzenie to sposób nieodpłatnego nabycia służebności polegający na: konieczności korzystania z nieruchomości przez pewien okres czasu (przesył ciepła i powtarzalne czynności eksploatacyjno-konserwacyjne) przy braku sprzeciwu właściciela nieruchomości który zdaje sobie sprawę z wykonywania tych praw przez przedsiębiorcę zasiedzenie służebności przesyłu może nastąpić w ścisłym znaczeniu, jeżeli okres zasiedzenia zakończył się po 3 sierpnia 2008 r. przed tą datą można było zasiedzieć służebność gruntową uprawniającą do korzystania z nieruchomości na potrzeby urządzeń przesyłowych Sąd Najwyższy zaczął jednolicie uwzględniać zarzuty zasiedzenia służebności gruntowej na potrzeby urządzeń przesyłowych na przełomie lat 2002/2003, szczególnie istotna jest uchwała w sprawie III CZP 79/02

3 Widoczny charakter urządzeń w orzecznictwie dla zasiedzenia konieczny jest widoczny charakter urządzeń kluczowa jest wiedza właściciela, a widoczność urządzenia ma być dla niego impulsem do podjęcia działań przeciwko naruszeniu własności V CKN 972/00 widoczne są rury kanalizacyjne umieszczone w gruncie, połączone ze znajdującym się na tej samej działce naziemnym osadnikiem III CSK 496/02 widocznym urządzeniem są linie elektroenergetyczne, choćby słupy były zlokalizowane poza nieruchomością I CSK 157/11 - widoczne urządzenie może być zlokalizowane na innej nieruchomości, właściciel obserwując je powinien móc się zorientować się, że następuje ograniczenie także jego prawa własności marginalne poglądy o naniesieniu urządzenia na mapę zasadniczą estakady, ciepłociągi naziemne, wystające nad powierzchnię ziemi włazy komór cieplnych, budynki wymiennikowni i przepompowni

4 przebieg urządzeń Dokumentacja i inne niezbędne dowody służebność obciąża nieruchomość w konkretnym układzie urządzeń liniowych, nie jako całość; w przypadku istotnej zmiany przebiegu urządzeń okres zasiedzenia rozpoczyna się na nowo w umowach można opisać przebieg, w postępowaniu sądowym zalecane jest przedłożenie mapy urzędowej (np. wyrys z mapy zasadniczej), mapy i szkice sporządzone przez przedsiębiorcę są niewystarczające przesył ciepła protokoły uruchomienia sieci umowy sprzedaży, protokoły przyłączenia obiektów zasilanych z sieci zeznania świadków pracowników działu eksploatacji raporty, książki kontroli sieci, harmonogramy kontroli

5 własność urządzeń Dokumentacja i inne niezbędne dowody przedsiębiorca musi być właścicielem urządzeń, wsteczne obowiązywanie art. 49 K.c., wykazanie poniesienia kosztów budowy nawet pośrednie dla aportów akt notarialny (ogólny charakter kart inwentaryzacyjnych), optymalnie symbol na mapie albo jako odcinek między dwoma komorami pozwolenie na budowę, decyzja zezwalające na założenie i prowadzenie urządzeń ciepłowniczych, w tym wydane dla poprzedników prawnych umowy o roboty budowlane, projekty, protokoły odbioru odcinków sieci karty środków trwałych, wydruki z programów księgowych, w tym starych urządzenia wybudowane w okresie do r., przechodziły na własność Państwa, przedsiębiorstwo przesyłowe sprawowało nimi zarząd i użytkowało, przepisy uchylone przez TK za okres od tej daty

6 Dokumentacja i inne niezbędne dowody legalne posadowienie urządzeń jego brak nie wyklucza zasiedzenia decyzja o pozwoleniu na budowę (ew. również zatwierdzeniu planu realizacyjnego) jako samodzielny dowód tylko dla pozwoleń wydanych przed r., do tej daty brak było konieczności uzyskania zgody, fakt wydania decyzji nie uzasadnia domniemania wyrażenia zgody zgoda właściciela na wybudowanie urządzeń decyzją zezwalające na założenie i prowadzenie urządzeń ciepłowniczych przez nieruchomość jeżeli właściciel nie wyraził zgody art. 35, art. 70 eksploatacja pisma do właściciela, raporty i książki, harmonogramy kontroli potwierdzenia usunięcia awarii, wymiany zużytych elementów sieci zeznania świadków pracowników działu eksploatacji

7 Dokumentacja i inne niezbędne dowody widoczny charakter urządzeń widoczność urządzeń rozumie się co do zasady w sposób fizyczny, jednak decydująca jest świadomość właściciela o ograniczeniu jego własności wyrys z mapy zasadniczej może mieć wartość dowodową, jeżeli będzie możliwe wykazanie, iż właściciel zapoznał się z nią w przeszłości (adnotacje dokonane przez niego albo jego poprzedników prawnych na wyrysach) udowodnienie fizycznej widoczności zdjęcia, zeznania świadków, którzy opiszą przebieg urządzeń i wystające ponad grunt ich części, oględziny nieruchomości z udziałem sądu badanie ksiąg wieczystych analiza działu III księgi wieczystej, wpisy wykreślone znajdują się w odpisie zupełnym uzyskuje go sąd na wniosek strony

8 Dokumentacja i inne niezbędne dowody następstwo prawne właścicieli urządzeń, przejście posiadania służebności ciąg przekształceń podmiotowych w czasie, kiedy rozpoczęto inwestycję i przystąpiono do eksploatacji urządzeń jeżeli dla upływu okresu zasiedzenia konieczne jest doliczenie okresu posiadania poprzedników w okresie do r. ma to charakter w części porządkowy, gdyż posiadaczem służebności był SP, jednak istotna jest własność w tej dacie r. przeniesienie na przedsiębiorstwo państwowe posiadania służebności, jednak nie samej własności urządzeń z reguły majątek pozostający w zarządzie przedsiębiorstw ciepłowniczych podlegał komunalizacji na mocy przepisów art. 5 wprowadzających ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych nabycie własności przez gminę było stwierdzane w decyzji wydawanej przez wojewodę na podstawie przepisu art. 18 ust. 1 ustawy

9 Dokumentacja i inne niezbędne dowody następstwo prawne właścicieli urządzeń, przejście posiadania służebności na podstawie przepisu art. 8 ustawy przedsiębiorstwa państwowe (PEC, OPEC) stawały się przedsiębiorstwami komunalnymi rady gmin w terminie do r. decydowały o przekształceniu przedsiębiorstwa w spółkę prawa handlowego albo w zakład budżetowy od r. sieci były własnością gminy, a przedsiębiorstwo komunalne wykonywało zarząd tym mieniem, w razie przekształcenia w spółkę sieci były wnoszone aportem jeżeli przedsiębiorstwo komunalne istniało nadal r. mogło nabyć własność urządzeń przesyłowych oraz prawo użytkowania wieczystego gruntów na podstawie art. 2 i art. 2a ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości konieczne stwierdzenie nabycia decyzją wojewody

10 Dokumentacja i inne niezbędne dowody dowody przekształceń, przejścia prawa własności i posiadania służebności: uchwały i zarządzenia rad narodowych albo terenowych organów administracji państwowej w przedmiocie utworzenia przedsiębiorstwa postanowienia o wpisie do rejestru przedsiębiorstw państwowych decyzje komunalizacyjne wojewody stwierdzające nabycie własności mienia pozostającego w zarządzie przedsiębiorstwa, załączniki do decyzji, karty inwentaryzacyjne (często mają charakter bardzo ogólny) w przypadku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego w spółkę z ograniczoną odpowiedzialności, akt przekształcenia wraz z załącznikami jeżeli zastosowanie znalazłyby przepisy ustawy z 29 września 1990 r. decyzje wojewody stwierdzające nabycie własności urządzeń, ewentualnie umowy o zarząd, o przekazanie zarządu pomiędzy przedsiębiorstwami

11 Dobra wiara i korzyści z nią związane dobra wiara skutkuje w zakresie: czasu niezbędnego dla zasiedzenia, nakładów na nieruchomość, pobranych pożytków oraz odszkodowania zasiedzenie w dobrej wierze po 20 latach posiadania, a jeżeli jego bieg zakończyłby się przed r., po 10 latach posiadania terminy zasiedzenia w złej wierze wynoszą odpowiednio 30 oraz 20 lat można doliczyć posiadanie poprzednika w razie przeniesienia posiadania uzasadnione okolicznościami przekonanie przedsiębiorcy, że jest uprawniony do korzystania z cudzej własności bez obowiązku zawarcia odrębnej umowy oraz też ponoszenia opłat art. 7 K.c. domniemanie dobrej wiary, jednak nie dla przedsiębiorców zła wiara powstała później nie szkodzi dobrą wiarę bada się według stanu na dzień rozpoczęcia posiadania, wezwanie do zapłaty ją wyłącza

12 Dobra wiara i korzyści z nią związane decyzja wydana na podstawie przepisu art. 35 ustawy wywłaszczeniowej z r. uprawnia do lokalizacji ciepłociągu oraz do późniejszej jego eksploatacji (tzw. służebność publiczna) orzeczenie I CSK 171/08 dobrej wiary nie uzasadnia zgoda właściciela udzielona wyłącznie na lokalizację urządzeń, ma znaczenie dla obrony przed żądaniem usunięcia dobrej wiary nie uzasadnia milczenie właściciela i nie zgłaszanie roszczeń o zapłatę wynagrodzenia, konieczne konkretne oświadczenie budowa urządzeń przesyłowych na gruncie Skarbu Państwa przed 1989 r. w takim przypadku posiadanie służebności, które rozpoczyna się z chwilą zniesienia niepodzielnej własności państwowej, jest posiadaniem w dobrej wierze przede wszystkim dla przypadków, gdy SP nie sprzedał gruntu Sąd Najwyższy przyjął dobrą wiarę w takim przypadku w orzeczeniu III CZP 93/11, odmiennie w orzeczeniu II CSK 156/10

13 Status prawny przedsiębiorców przesyłowych do 1989 r r. zniesienie zasady niepodzielnej własności państwowej, do tej daty przedsiębiorstwa państwowe posiadały w imieniu Państwa a nie własnym, nie mogły posiadać, ani zasiedzieć służebności gruntowej przedsiębiorstwa państwowe sprawowały zarząd, były dzierżycielami Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość zasiedzenia służebności gruntowej o treści obecnej służebności przesyłu, nawet w okresie przed r. (III CZP 73/91, II CSK 154/08, III CZP 89/08) zasiedzenie przed tą datą następuje na rzecz Skarbu Państwa, z czym wiąże się konieczność zapewnienia Skarbowi Państwa udziału w postępowaniu (reprezentuje go starosta albo prezydent miasta) służebność gruntowa nabyta przez Skarb Państwa przed r. została przekazywana jako prawo związane z przedsiębiorstwem, zatem nie ma obecnie konieczności odrębnego wykazywania jej przeniesienia

14 Status prawny przedsiębiorców przesyłowych do 1989 r. w okresie do r. terminy zasiedzenia wynosiły 10 lat dla dobrej wiary i 20 dla złej, jeżeli bieg terminu zasiedzenia nie zakończył się przed tą datą, terminy ulegały odpowiedniemu wydłużeniu do 20 i 30 lat dla doliczenia okresu posiadania Skarbu Państwa konieczne jest wykazanie przeniesienia posiadania służebności decyzja komunalizacyjnej albo decyzja uwłaszczeniowa wydana w oparciu o art. 2 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości chodzi o przeniesienie posiadania nieruchomości władnącej, ściśle przedsiębiorstwa władnącego, prawo służebności jest prawem związanym od r. przedsiębiorstwa państwowe mogły być już posiadaczami służebności i termin zasiedzenia mógł być liczony już dla nich, samo zniesienie zasady jednolitej własności państwowej nie oznaczało automatycznego przejścia własności na rzecz przedsiębiorców

15 Początek zasiedzenia na gruntach Skarbu Państwa przed r. nie biegł termin zasiedzenia służebności na gruntach państwowych właścicielem gruntu i urządzeń był Skarb Państwa, choćby oddane były w zarząd różnym przedsiębiorstwom państwowym zasiedzenie służebności w takim przypadku rozpoczyna się r., nie jest istotne, kiedy przekazano własność urządzeń, ani kiedy nieruchomość zmieniła właściciela przedsiębiorstwo ciepłownicze już z tą datą było bowiem posiadaczem urządzeń i służebności w przypadku sporu pomiędzy dwoma następcami prawnymi przedsiębiorstw państwowych, nie można do okresu posiadania służebności doliczać czasu posiadania przez Skarb Państwa przed r.

16 Przerwanie biegu zasiedzenia służebności powództwo negatoryjne o usunięcie urządzeń z nieruchomości albo zmianę ich przebiegu (np. bliżej granicy działki) albo o zmianę technologii (zastąpienie linii napowietrznych rurami preizolowanymi w gruncie) powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości V CSK 239/09 wniosek o ustanowienie służebności przesyłu III CZP 124/10 uznanie prawa własności jeżeli z oświadczenia przedsiębiorcy będzie wynikało, że nie postrzega sam siebie jako posiadacza służebności np. stwierdzi, że posiada nieruchomość bezumownie i chce zawrzeć umowę o ustanowienie służebności przesyłu to przerywa bieg zasiedzenia samo potwierdzenie prawa własności nie przerywa biegu zasiedzenia jeżeli przedsiębiorca wyraża jednocześnie przekonanie, że może służebność wykonywać, pomimo braku formalnej umowy

17 Dziękuję za uwagę