Szkolenie. Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w TUnŻ Warta S.A. Szkolenie dla Pośredników Ubezpieczeniowych

Transkrypt

1 Szkolenie Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w TUnŻ Warta S.A. Szkolenie dla Pośredników Ubezpieczeniowych Opracowanie: Departament Compliance Warszawa 2018

2 Regulacje prawne Dyrektywa UE Dyrektywa 2015/849/UE z dnia 20 maja 2015 Ustawa AML Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 r. (uchyla dotychczasową ustawę AML) Wejście w życie: 13 lipiec 2018 r.

3 Czym jest pranie pieniędzy? Art kodeksu karnego. Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

4 Pranie pieniędzy - etapy Proceder prania pieniędzy można podzielić na 3 główne etapy: LOKOWANIE MASKOWANIE INTEGRACJA Rozdrabnianie wpłat Wymiana walut Zamiana banknotów o niskich nominałach na większe LOKOWANIE oznacza wprowadzenie do obrotu finansowego środków finansowych pochodzących z przestępstwa. Typowe jest: wprowadzanie do obrotu środków finansowych pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, dokonywanie transakcji przeważnie z formie gotówkowej przez tzw. słupy osoby, prostota, jednorodność, powtarzalność i krótkoterminowość dokonywanych transakcji Realizowanie bardzo dużej ilości transakcji Transakcje niemające ekonomicznego uzasadnienia MASKOWANIE to oddzielenie/odseparowanie środków finansowych pochodzących z przestępstwa poprzez przeprowadzenie wielu skomplikowanych transakcji finansowych, mających na celu utrudnienie wykazania powiązania tych dochodów z prawdziwym źródłem ich pochodzenia. Typowe jest: zlecanie szeregu licznych operacji i transakcji, tak aby uniemożliwić organom kontrolnym dotarcie do osób, które inicjowały wpłacanie brudnych pieniędzy, fizyczne przemieszczanie gotówki pomiędzy produktami i kontami i, np. ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym. Środki po zerwaniu polisy są przelewane na rachunki bankowe, Fikcyjne transakcje kupnasprzedaży Transakcje pomiędzy członkami rodziny Zakup upadających przedsiębiorstw INTEGRACJA oznacza, że dochody pochodzące z przestępstwa są traktowane jako legalne, dzięki stworzeniu rzekomo prawnego uzasadnienia pochodzenia pranych środków finansowych

5 Czym jest terroryzm? Terroryzm jest formą przemocy politycznej, stosowaną dla osiągnięcia celów o charakterze politycznym. Do głównych elementów większości definicji terroryzmu zaliczamy: Sprawca: ekstremista/ekstremiści, Metoda: użycie lub groźba użycia przemocy, Cel pośredni: zastraszanie, Cel główny: ustępstwa polityczne, Odbiorca: społeczeństwo lub jego część, organy władzy danego kraju/krajów, instytucje i organizacje międzynarodowe. Sposób: nagłaśnianie działań i ich efektów (różnica w stosunku do zorganizowanych grup przestępczych) Prawna definicja aktu terrorystycznego znajduje się w art Kodeksu karnego. Zgodnie z jej treścią przestępstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełniony w celu: poważnego zastraszenia wielu osób, zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczpospolitej Polskiej lub innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności, wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczpospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej a także groźba popełnienia takiego czynu

6 Najważniejsze zmiany w nowej ustawie Wyższe kary pieniężne oraz wprowadzenie dodatkowych kar administracyjnych Dodatkowe kryteria oceny ryzyka klienta: - Poziom wartości majątkowych klienta lub wysokość transakcji - Czas trwania umowy Rozszerzenie definicji PEP (osób zajmujących eksponowane stanowisko) osoby również w Polsce (nie tylko zagranicą) Zmiana zakresu danych ubezpieczającego Najważniejsze zmiany Nowe obowiązki wobec uprawnionych - ustalenie statusu PEP - ustalenie beneficjenta rzeczywistego - ustalenie statusu PEP beneficjenta rzeczywistego Beneficjent rzeczywisty: - nowy zakres danych - ustalenie struktury własności i kontroli - obowiązek weryfikacji na listach sankcyjnych oraz ustalenia statusu PEP ZAWSZE PRZED zawarciem umowy

7 Obowiązki wobec klientów TUnŻ WARTA S.A. zobowiązana jest do stosowania wobec klientów środków bezpieczeństwa finansowego: Środki bezpieczeństwa finansowego Identyfikacja i weryfikacja Klienta Identyfikacja beneficjenta rzeczywistego Ocena relacji, informacja o celu umowy Bieżący monitoring Weryfikacja tożsamości beneficjenta Ustalenie struktury i własności Analiza transakcji Badanie źródła pochodzenia środków gdy podejrzenie Aktualizacja danych/ dokumentów

8 Identyfikacja i weryfikacja klienta osoba fizyczna Identyfikacja Ubezpieczającego polega na ustaleniu następujących danych: imię, nazwisko obywatelstwo PESEL lub data urodzenia gdy nie nadano państwo urodzenia gdy brak PESEL seria i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość adres zamieszkania Dane przedstawiciela: jak wyżej, ale BEZ adresu Weryfikacja polega na potwierdzeniu powyższych danych z dokumentem tożsamości: Dowód osobisty/paszport/karta pobytu

9 Identyfikacja i weryfikacja klienta firma Identyfikacja Ubezpieczającego polega na ustaleniu następujących danych: Nazwa Forma organizacyjna Adres siedziby lub prowadzenia działalności NIP REGON (PKD) UWAGA! Powyższy zakres dotyczy również osób prowadzących działalność gospodarczą (+ obywatelstwo + dowód tożsamości) oraz spółek cywilnych. Reprezentant: imię, nazwisko, PESEL (lub data urodzenia), Kraj urodzenia (w przypadku braku PESEL) Weryfikacja polega na potwierdzeniu powyższych danych w danych ogólnodostępnych lub dokumentach klienta np.: LEX, KRS, CEIDG, umowa spółki

10 Beneficjent rzeczywisty 1/2 Beneficjentem rzeczywistym jest zawsze osoba fizyczna (lub kilka) sprawująca bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad klientem w związku z uprawnieniami faktycznymi lub prawnymi Dla osoby prawnej m.in.: Udziałowiec lub akcjonariusz klienta z udziałami/akcjami > 25% Osoba fizyczna dysponująca > 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta Osoba fizyczna zajmująca wyższe kierownicze stanowisko (np. zarząd) w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia innych osób oraz braku podejrzenia prania pieniędzy Dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą: Ona sama, chyba że stwierdzono przesłanki lub okoliczności mogące wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nimi przez inną osobę fizyczną

11 Beneficjent rzeczywisty 1/2 IDENTYFIKACJA BENEFICJENTA RZECZYWISTEGO polega na ustaleniu następujących danych: Imię, nazwisko i obywatelstwo oraz pozostałych jeśli poda: PESEL, adres, seria i numer dokumentu tożsamości, kraj urodzenia, obywatelstwo W tym celu należy odebrać od ubezpieczającego Oświadczenie o beneficjencie rzeczywistym, które wypełnia osoba reprezentująca (ta sama, która podpisuje wniosek). WERYFIKACJA BENEFICJENTA RZECZYWISTEGO następuje na podstawie danych w LEX, KRS, CEIDG, umowie spółki. USTALENIE STRUKTURY WŁASNOŚCI W przypadku, gdy ubezpieczający jest osobą prawną, należy również ustalić jego strukturę własności na podstawie źródeł wskazanych powyżej (tj. LEX, KRS). Wszystkie szczegóły dotyczące procesu identyfikacji i weryfikacji beneficjenta rzeczywistego znajdują się w procedurach zawierania i obsługi poszczególnych produktów.

12 PEP osoba zajmująca eksponowane stanowisko polityczne Ustalenie statusu PEP W Polsce i na całym świecie (już nie tylko adres poza RP) Osoba zajmująca eksponowane stanowisko polityczne Znaczące stanowisko lub funkcja publiczna np. szef państwa, szef rządu, minister, wiceminister, sekretarz stanu, prezydent, poseł, senator, członek organów zarządzających partii politycznej, członek sądu najwyższego, trybunału konstytucyjnego, zarządu banku centralnego, ambasador, członek organów nadzorczych i zarządczych przedsiębiorstw państwowych, spółek Skarbu Państwa z udziałem ponad połowy akcji, dyrektorzy generalni w urzędach centralnych, wojewódzkich, kierownicy urzędów terenowych organów rządowej administracji specjalnej Członek rodziny PEPa *Małżonek lub osoba pozostająca we wspólnym pożyciu *Dziecko PEPa i jego małżonka (osoby we wspólnym pożyciu) *Rodzic PEPa Bliscy współpracownicy PEPa *Os. fiz. będące beneficjentami rzeczywistymi podmiotu wspólnie z PEPem lub utrzymujące z PEPem inne bliskie stosunki związane z działalnością gospodarczą *Os. fiz. będące jedynymi benef. rzeczyw. podmiotu, o którym wiadomo, że został utworzony w celu faktycznej korzyści przez PEPa

13 Wobec kogo ustalamy status PEP/obecność na listach sankcyjnych? Ubezpieczający Reprezentant/ Pełnomocnik Beneficjent rzeczywisty klienta Weryfikacja na listach sankcyjnych + ustalenie statusu PEP Uprawniony Właściciel rachunku do wypłaty środków (tylko listy sankcyjne) Beneficjent rzeczywisty uprawnionego (jeśli jest firmą ) Jeśli jest PEP: Wymagane uzyskanie akceptacji kadry kierowniczej WARTY na zawarcie umowy/realizację wypłaty Ustalenie źródła majątku klienta i źródła pochodzenia środków (nie dotyczy uprawnionego) Wzmożony monitoring transakcji klienta przez min. 12 miesięcy od dnia zaprzestania posiadania statusu PEP Klient otrzymuje podwyższone ryzyko prania pieniędzy Obecność na listach sankcyjnych jak i status PEP ustalany jest w oparciu o tzw. weryfikację w ZSK -> ZSK to narzędzie, które zawiera międzynarodowe listy i odbywa się automatycznie przed zawarciem umowy. Źródło pochodzenia środków ustalane jest na podstawie Oświadczenia klienta (jeśli okaże się, że posiada status PEP) lub danych ogólnodostępnych.

14 Ocena ryzyka klienta - kryteria Rodzaj klienta Obszar geograficzny Przeznaczenie umowy Rodzaj produktu, usługi i sposób dystrybucji Poziom wartości majątkowych Cel, regularność, czas trwania Inne okoliczności/zachowanie Terrorysta/PEP Osoba fizyczna Firma rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej Adres zamieszkania/siedziby lub obywatelstwo na listach krajów wysokiego ryzyka (np. Iran, Korea Płn.) Wyłącznie ochronna Inwestycyjna/oszczędnościowa Umowa zawarta osobiście czy na odległość (np. on-line) Wysokość transakcji, wpłaconych składek Ilość zawartych umów Szybkość dokonywania wykupów (zysk/strata) Wymagana zgoda na zawarcie umowy Czynniki behawioralne: podejrzane zachowania/ informacje znane z innych źródeł (np. zła reputacja, wiedza z mediów) Weryfikacja czy klient, reprezentant, pełnomocnik, beneficjent rzeczywisty, uprawniony jest obecny na listach sankcyjnych lub posiada status PEP Wymagana zgoda na zawarcie umowy

15 Sytuacje podejrzane Potencjalnie podejrzane elementy podczas zawierania umowy: Klient podaje budzące wątpliwości dane dotyczące tożsamości Autentyczność przedstawionych dokumentów przez klienta budzi wątpliwość Klient zamiast pełnego adresu chce podać adres skrytki pocztowej Niezrozumiałe pod względem ekonomicznym decyzje Klienta, w szczególności brak zainteresowania korzystniejszymi warunkami zawarcia umowy Zawieranie umów ubezpieczenia w miejscu nie mającym związku z miejscem zamieszkania lub siedzibą firmy, np. w innym mieście Ubezpieczający jest kontrolowany przez inną osobę, szczególnie w sytuacji, w której klient jest osobą nieświadomą, niedołężną lub w podeszłym wieku i towarzyszy mu osoba, która nie jest jego krewnym/krewną Następujące sytuacje mogą budzić uzasadnione podejrzenia: Wykup polis ubezpieczeniowych o relatywnie niskiej wartości i wpłaty nieproporcjonalnie wysokich składek doraźnych Odbiorcą świadczenia/wykupu ubezpieczenia jest podmiot prawny Wypłata świadczeń/wykupu z kilku polis do powtarzających się odbiorców Wypowiedzenie umowy ubezpieczenia w dość krótkim czasie po jej zawarciu Częste wpłaty dobrowolne oraz częste wykupy z polisy

16 Co robić w sytuacji podejrzenia? Każda osoba biorąca udział w obsłudze umowy ubezpieczenia na którymkolwiek etapie np. pracownik/agent/owca zobowiązany jest do bieżącej analizy klienta i dokonywanych transakcji (w szczególności: moment zawarcia umowy, wpłaty składek, wnioski o wykup, realizacja zwrotów) Co robić, gdy sytuacja wzbudza nasze wątpliwości lub jest nietypowa? Należy niezwłocznie zgłosić się do Departamentu Compliance: compliance@warta.pl Pracownicy Dep.Compliance dokonają szczegółowej analizy sytuacji, dokonywanych transakcji, historii klienta i w przypadku potwierdzenia podejrzenia: niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu 2 dni roboczych, przekażą zawiadomienie do GIIF w przypadku planowanej wypłaty środków wstrzymają transakcję na max. 24h W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że wartości majątkowe pochodzą z innego przestępstwa niż pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu lub przestępstwo skarbowe, niezwłocznie zostanie przekazane zawiadomienie do właściwego prokuratora.

17 Wstrzymanie transakcji, blokada rachunku, zamrożenie wartości majątkowych Cel: zapobieganie praniu pieniędzy W przypadku podejrzenia prania pieniędzy: WARTA może wstrzymać transakcję na max. 24h i powiadomić GIIF Generalny Inspektor Informacji Finansowej może przekazać instytucji pisemne żądanie: wstrzymania transakcji lub blokady rachunku maksymalnie na 96 godzin: po otrzymaniu zawiadomienia od instytucji, z którego wynika, że transakcja, która ma zostać przeprowadzona, może mieć związek z popełnieniem przestępstwa z własnej inicjatywy tzn. bez uprzedniego otrzymania zawiadomienia od instytucji obowiązanej Cel: przeciwdziałanie terroryzmowi W przypadku podejrzenia finansowania terroryzmu, WARTA ma obowiązek: zamrożenia wartości majątkowych będących własnością, posiadanych, kontrolowanych pośrednio lub bezpośrednio przez osoby i podmioty wskazane na podstawie list sankcyjnych UE/GIIF/KNF/ONZ nieudostępnienia wartości majątkowych bezpośrednio ani pośrednio (weryfikacja stron transakcji na listach sankcyjnych)

18 Organy kontrolne Kontrolę w ZU przeprowadzają: Generalny Inspektor Informacji Finansowej Komisja Nadzoru Finansowego Naczelnicy urzędów celno-skarbowych Każdy z ww. organów samodzielnie nakłada w drodze decyzji karę administracyjną za naruszenie np. Oceny ryzyka oraz jej aktualizacji, Identyfikacji i weryfikacji klienta, beneficjenta rzeczywistego, uprawnionego i dokumentowania tych środków Stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego (przy braku katalogu) Zapewnienia udziału osób wykonujących obowiązki AML w programach szkoleniowych (pracownicy i agenci) Opóźnienie w raportowaniu transakcji do GIIF

19 Kary administracyjne Karami administracyjnymi są: Organy mogą odstąpić od wszczęcia postępowania: 1. Naruszenie nie ma charakteru poważnego 2. Instytucja wykonała zalecenia pokontrolne Publikacja informacji o Spółce oraz zakresie naruszenia w Biuletynie Informacji Publicznej Nakaz zaprzestania podejmowania przez Spółkę określonych czynności Zakaz wykonywania działalności regulowanej do lat 3 oraz wykreślenie z rejestru działalności regulowanej Zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym osoby odpowiedzialnej za naruszenie do 1 roku Kara pieniężna: do wysokości równowartości euro lub do wysokości 10% przychodu wskazanego w ostatnim zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy lub skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym w przypadku instytucji objętych skonsolidowanym sprawozdaniem grupy kapitałowej Dodatkowo na wyznaczonego członka zarządu odpowiedzialnego za AML można nałożyć karę pieniężną do PLN

20 Przepisy karne Ograniczenie przepisów karnych w stosunku do stanu obecnego. Kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 za: Brak zawiadomienia o podejrzanej transakcji lub wartościach majątkowych mogących mieć związek z praniem pieniędzy Przekazywanie nieprawdziwych danych, zatajanie danych dot. transakcji, rachunków lub osób Ujawnienie osobom nieuprawnionym, posiadaczom umowy informacji wbrew przepisom ustawy W przypadku nieumyślności kara grzywny

21 Obowiązki osoby zawierającej umowę z klientem Podsumowanie W momencie zawierania umowy przedstawiciel WARTY ma obowiązek: ustalenia wszystkich wymaganych danych klienta (identyfikacja) weryfikacji danych klienta oraz jego przedstawiciela z dokumentem tożsamości lub danymi w rejestrach odebrania od klienta oświadczenie o beneficjencie rzeczywistym (jeśli ubezpieczający jest firmą ) weryfikacji beneficjentów rzeczywistych i ustalenia struktury własnościowej (ub.grupowe) z uwagi na bezpośredni kontakt z klientem indywidualna ocena klienta pod kątem nietypowych zachowań - należy zachować czujność, czy okoliczności zawarcia nie są podejrzane w przypadku sytuacji podejrzanej, niezwłocznie skontaktować się z Departamentem Compliance compliance@warta.pl Pośrednik podpisując oświadczenie na wniosku/wnioskopolisie potwierdza, że wyżej wymienione czynności zostały poprawnie przeprowadzone

22 Zakończenie Dziękujemy za uczestnictwo w szkoleniu Wszelkiego rodzaju pytania prosimy kierować do Departamentu Compliance compliance@warta.pl mariusz.musiaka@warta.pl natalia.stachura@warta.pl