Debaty o czasach patriarchów
|
|
- Zofia Stefaniak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Λόγος zeszyt 1/2015 Alfred Palla Prawo mozaistyczne na tle Kodeksu Hammurabiego. Podobieństwa i różnice Historię Izraela kiedyś rozpoczynano w opracowaniach historycznych od Abrahama, ojca narodu wybranego. Do jej rewizji przyczynił się niemiecki teolog Julius Wellhausen ( ). Stwierdził, że Biblia nie zawiera historycznej wiedzy o patriarchach, a Abraham, Izaak i Jakub to jedynie pełen chwały miraż stworzony przez Żydów, żyjących ponad tysiąc lat później 1. Czy miał rację? Wellhausen uznał też prawodawstwo Pięcioksięgu za zbyt złożone i zaawansowane, aby mogło powstać w czasach Mojżesza. Dlatego datował je na I tysiąclecie p.n.e., a za nim większość biblistów. Czy faktycznie zbiory praw z II tysiąclecia p.n.e. były prymitywne w porównaniu z Prawem Mojżeszowym, które między innymi z tego powodu datowano dopiero na I tysiąclecie p.n.e.? Debaty o czasach patriarchów Rewizjonistyczne poglądy zwolenników teorii Wellhausena w sprawie biblijnych historii o patriarchach zakwestionowano już w połowie XX wieku. Uczyniło to kilku znawców starożytnej historii Bliskiego Wschodu, przede wszystkim tacy uczeni jak William F. Albright ( ), Ephraim Speiser ( ) i Cyrus H. Gordon ( ). W książce The Archaeology of Palestine (Archeologia Palestyny) prof. Albright opisał metody badania, łączące osiągnięcia filologii, historii i archeologii. Wyróżniało go to od teologów, którzy uprawiali literacką krytykę Pięcioksięgu w oderwaniu od tła historycznokulturowego II tysiąclecia p.n.e. Albright początkowo był krytycznie nastawiony do historyczności Biblii, ale zmienił zdanie po wielu latach badań archeologicznych. Król Hammurabi otrzymuje od boga Szamasza insygnia władzy (Luwr). Napisał: Dzięki współczesnym badaniom obecnie uznajemy ogromną historyczną wartość Biblii. Relacje o patriarchach, Mojżeszu i exodusie, okresie sędziów, monarchii, niewoli i odnowie, zostały potwierdzone i zilustrowane w takim stopniu, jaki wydawał mi się niemożliwy czterdzieści lat temu 2. William Albright, Ephraim Speiser i Cyrus Gordon wskazali liczne analogie między zwyczajami wspomnianymi na tabliczkach z II tysiąclecia p.n.e.,
2 a znanymi z Pięcioksięgu. Wiele z tych zwyczajów nie przetrwało poza ten wczesny okres. Zaprzeczyło to wcześniejszym spekulacjom rewizjonistycznych teologów, co przyznali nawet niektórzy liberalni bibliści. William Irwin napisał: Skrajny sceptycyzm względem opowieści o patriarchach uznał w końcu, że zachowały się w nich rzetelne ślady wydarzeń historycznych i uwarunkowań społecznych 3. W latach siedemdziesiątych XX wieku kilku teologów dokonało ponownej rewizji poglądów na czasy patriarchów. Określa się ich mianem minimalistów, gdyż odrzucają historyczność biblijnych relacji, jeśli nie mają wyraźnego pozabiblijnego poświadczenia. Uznali, że liczne paralele, jakich dostarczyła literatura z II tysiąclecia p.n.e. nie wystarczają, aby datować relacje o biblijnych patriarchach na tak wczesny okres 4. Thomas Thompson i John Van Seters słusznie wskazali kilka słabości w analogiach Albrighta pomiędzy Księgą Rodzaju a tekstami klinowymi z II tysiąclecia p.n.e. Sami jednak skazali się na tendencyjną ocenę stanu rzeczy, gdyż nie brali pod uwagę materiału z III/II tysiąclecia p.n.e. Wynikało to z przyjętego a priori założenia, że biblijne narracje pochodzą dopiero z I tysiąclecia p.n.e. Na zarzuty minimalistów wobec historyczności biblijnej narracji o patriarchach odpowiedział satysfakcjonująco w 1977 roku historyk i biblista Kenneth Kitchen w książce The Bible in Its World (Świat Biblii), a także autorzy Essays on the Patriarchal Narratives (Esejów o czasach patriarchów), która ukazała się pod redakcją historyka Alana Millarda i archeologa Donalda Wisemana. Przedstawiono w nich liczne argumenty świadczące o bliskiej korelacji między biblijnymi historiami o patriarchach, a realiami II tysiąclecia p.n.e. Odczytanie kodeksów prawnych takich królów jak Ur-Nammu, Lipit- Isztar i Hammurabi, a także prawodawstwa takich miast jak Esznunna, Ebla, Mari, Nuzi, Hattusas i Ugarit ujawniło istnienie zaawansowanych zbiorów praw w II tysiącleciu p.n.e. Teraz, kiedy już nie można kwestionować istnienia w II tysiącleciu p.n.e. praw na poziomie Pięcioksięgu Mojżeszowego, sceptycy poszli w drugą skrajność. Wysunęli zarzut, że Żydzi jedynie zapożyczyli je od Babilończyków podczas niewoli w VI wieku p.n.e. Znawcy przedmiotu zauważyli jednak, że porównanie prawa mozaicznego z wcześniejszymi kodeksami pozwala stwierdzić, że nie było od nich zależne 5. Posiada wiele wyjątkowych cech, zaś niektóre podobieństwa były wynikiem tych samych bliskowschodnich korzeni. Król Hammurabi i jego kodeks Król Hammurabi ( ) pochodził z dynastii Amorytów, potomków Kanaana, syna Chama (Rdz 10:16), którzy podbili Mezopotamię w III tysiącleciu p.n.e. Hammurabi w ciągu 10 lat panowania pokonał przeciwników i stworzył wielkie imperium babilońskie. Jego wiekopomnym osiągnięciem było ujednolicenie i skodyfikowanie prawa.
3 Kodeks Hammurabiego zachował się na diorytowej steli o wysokości 2,25 m, którą można zobaczyć w Luwrze. Pierwotnie stała przy wejściu do Esagili, największej świątyni w Babilonie. W XII wieku p.n.e. Elamici zabrali ją do Suzy, stolicy swego państwa. Znalazł ją tam podczas wykopalisk Jacques de Morgan w 1902 roku. Stela ukazuje Hammurabiego naprzeciw Szamasza, boga słońca i sprawiedliwości, który siedzi na tronie, a na głowie ma tiarę z oplatającym ją rogiem. Król kornie wsłuchuje się w prawa, które bóg mu przekazuje wraz z insygniami władzy: pierścieniem i berłem 6. Poniżej wykaligrafowano długi tekst klinowy, podzielony na 12 części. Przepisy ujęte w 282 punktach dotyczyły różnych dziedzin życia, w tym ochrony własności, małżeństwa, dziedzictwa, a także odszkodowania za straty i szkody. Odczytanie prawodawstwa Hammurabiego wywołało sensację, gdyż są one podobne do tych z Pięcioksięgu, choć znacznie starsze od Mojżesza. Zaprzeczyło to spekulacjom krytyków, którzy uznali, że tak zaawansowane prawodawstwo mogło powstać dopiero po IX wieku p.n.e. 7. Między innymi dlatego odrzucili Mojżeszowe autorstwo Pięcioksięgu i datowali jego księgi na I tysiąclecie p.n.e. Przy tej okazji zwróćmy na tendencyjność, z jaką liberalni bibliści podchodzą do Biblii i wymienionych w niej postaci. Nie wątpią, że król Hammurabi był postacią historyczną i dawcę prawa dla swego ludu, podczas gdy arbitralnie wykluczają Mojżeszowe autorstwo Pięcioksięgu, a jego osobę zwykle uważają za legendarną! Nic dziwnego, że prof. Eugene Merrill, znawca biblijnej historii, nazwał taką postawę zdradą obiektywizmu i formą obskurantyzmu 8. Podobieństwa Prawa Hammurabiego pozwalają poznać realia panujące na Bliskim Wschodzie w II tysiącleciu p.n.e. Wiele z nich występuje w Pięcioksięgu, co może wskazywać, że powstał w tym czasie. Gdyby spisano go tysiąc lat po Mojżeszu, autor nie znałby ich, gdyż większość nie przetrwała, a my poznaliśmy je dopiero po odczytaniu pisma klinowego. Zapoznajmy się z przykładami. Prawo Mojżeszowe oraz Kodeks Hammurabiego nakazywały karę śmierci za cudzołóstwo (Kpł 20:10) 9. Tak surowa kara chroniła rodzinę i dziedzictwo dla prawowitego potomka. Z podobnych względów Kodeks Hammurabiego i Prawo Mojżeszowe karało śmiercią za porwanie człowieka (Wj 21:16) 10. W obu było prawo, że jeśli okoliczności zmusiły kogoś do zaprzedania się w niewolę, to jego właściciel po kilku latach musi go uwolnić. Kodeks Hammurabiego nakazywał to w czwartym roku 11, a Prawo Mojżeszowe w siódmym, za to z wynagrodzeniem w postaci zboża, oliwy i bydła (Pwt 15:12-14). Babilońskie prawo nakazywało: Jeżeli ktoś wyłupi oko obywatelowi, również straci oko, a jeśliby ktoś złamał kość równemu sobie, jemu również będzie złamana kość. Jeżeli ktoś wybije ząb obywatelowi, sprawca również straci ząb 12. W Biblii są podobne nakazy: Odda życie za życie, oko za oko, ząb za ząb, rękę za
4 rękę, nogę za nogę, oparzenie za oparzenie, ranę za ranę, siniec za siniec (Wj 21:23-25); Życie za życie, oko za oko, ząb za ząb, ręka za rękę, noga za nogę (Pwt 19:21). Powyższe prawa odwetu, po łacinie zwane lex talionis, są dziś postrzegane jako okrutne, ale w starożytności odgrywały pozytywną rolę. Gwarantowały sprawiedliwość poszkodowanemu i chroniły sprawcę przed nadmierną mściwością, nie pozwalając wyrządzić większej szkody od doznanej, co zapobiegało eskalacji zła. Na Bliskim Wschodzie czyjaś krzywda nieraz prowadziła do krwawej waśni między rodzinnymi klanami, co skutkowało większą szkodą od pierwotnej. Prawo oko za oko temu zapobiegało, przy czym nie oznaczało ono literalnego wyłupienia oka, lecz zadośćuczynienie wyznaczone przez sędziów 13. Liczne podobieństwa między prawami Hammurabiego a Mojżeszowymi świadczą, że Prawo Mojżeszowe powstało w podobnym okresie, a więc w II tysiącleciu p.n.e. Nie znaczy to jednak, że było zależne od wcześniejszego. Zaprzeczają temu istotne różnice między prawodawstwem mezopotamskim a hebrajskim z czasów Mojżesza. Różnice Prof. George Barton z University of Pennsylvania napisał: Porównanie całego Kodeksu Hammurabiego z prawami Pięcioksięgu, choć zawiera pewne podobieństwa, przekonuje badacza, że starotestamentowe prawa nie są w istotny sposób zależne od praw babilońskich 14. Przykładem różnic może być słynny przepis o byku, który zabódł człowieka na śmierć. Według Kodeksu Hammurabiego właściciel musiał za to zapłacić, a zatem zadośćuczynienie było tylko monetarne 15. Podobne prawo jest w Biblii, ale położono w nim większy akcent na wartość życia ludzkiego: Jeśliby wół pobódł mężczyznę lub kobietę tak, iż ponieśliby śmierć, wówczas wół musi być ukamienowany, lecz nie wolno spożyć jego mięsa; właściciel zaś wołu będzie wolny od kary. Gdy jednak wół bódł już dawniej, i zwracano uwagę na to właścicielowi, a on go nie pilnował, tak iż zabiłby mężczyznę lub kobietę, to nie tylko wół winien być ukamienowany, ale też i właściciel jego winien ponieść śmierć (Wj 21:28-29). W biblijnej wersji kara była taka sama, jak za zbrodnię, gdyż zgodnie ze Słowem Bożym człowiek nie ma prawa pozbawić bliźniego życia z premedytacją, a jeśliby tak uczynił, musi liczyć się z karą śmierci, gdyż nie ma zadośćuczynienia, które by rekompensowało wartość życia ludzkiego. Podobnie było w przypadku prawa, które zabraniało dziecku uderzyć rodzica: Jeśli dziecko uderzy ojca, odetną mu za to rękę 16. Hebrajskie prawo było w surowsze: Kto by uderzył swego ojca albo matkę, winien być ukarany śmiercią (Wj 21:15). Biblia zawiera wyższe standardy moralne. Podniesienie ręki na rodzica godziło w Boga reprezentowanego na ziemi przez rodziców, a także w społeczeństwo, gdyż rodzina jest jego podstawową komórką. Bez respektu wobec rodziców nie może się ostać rodzina, a tym samym społeczeństwo.
5 Zgodnie z prawem Hammurabiego, jeśli złodziej ukradł wołu lub owcę, która należała do świątyni lub pałacu, musiał oddać trzydziestokrotnie więcej, a dziesięciokrotnie, jeśli należały do osoby prywatnej, a gdyby złodziej nie miał z czego oddać, ponosił śmierć 17. Z kolei według Prawa Mojżeszowego, jeśli ktoś ukradł wołu lub owcę, a były wciąż żywe, musiał oddać w dwójnasób, a jeśli nie miał z czego, mógł odsłużyć ich wartość jako niewolnik (Wj 22:1-4). Biblijne prawo było bardziej humanitarne, gdyż dawało możliwość naprawienia szkody i zmiany, podczas gdy babilońskie karało śmiercią. Kodeks Hammurabiego zezwalał na rozwód z kobietą bezpłodną, o ile mąż zwrócił jej posag 18. Natomiast hebrajskie prawo pozwalało na rozwód tylko w przypadku, gdy kobieta go oszukała, ukrywając przed nim coś odrażającego, co uniemożliwiało związek z moralnego, emocjonalnego czy fizycznego powodu (Pwt 24:1). Biblijne prawo wydaje się sprawiedliwsze. Na przykład, Kodeks Hammurabiego stanowił: Jeśli ktoś uderzy córkę swego bliźniego, a ona przez to umrze, wówczas śmierć poniesie córka sprawcy 19, albo gdy źle zbudowany dom się zawalił i zginął syn właściciela, to śmierć musiał ponieść syn budowniczego 20. Zgodnie z Prawem Mojżeszowym karę ponosił tylko winowajca (Wj 21:23). Nie można było ukarać niewinnego dziecka za grzechy jego rodziców: Ojcowie nie ponoszą śmierci za winy synów ani synowie za winy swych ojców. Każdy umrze za swój własny grzech (Pwt 24:16). Z etycznego i duchowego punktu widzenia, Prawo Mojżeszowe jest bardziej zaawansowane niż wcześniejsze mezopotamskie. Na przykład, prawo Hammurabiego karało za ukrywanie i pomaganie zbiegłemu niewolnikowi 21. Natomiast w Prawie Mojżeszowym czytamy: Nie wydasz panu niewolnika, który się schroni u ciebie przed swoim właścicielem. Z tobą będzie przebywał, w twym kraju, w miejscu, które sobie wybierze, w jednym z twoich miast, gdzie będzie się czuł dobrze. Nie będziesz go dręczył (Pwt 23:16-17). W świetle Prawa Mojżeszowego wszyscy byli traktowani jednakowo. Na przykład przywilej święcenia szabatu obejmował także sługi i niewolników (Pwt 5:12-15). Natomiast w innych bliskowschodnich kodeksach kara zależała od pochodzenia. Inna była dla klasy wyższej, inna dla niższej, zaś niewolnicy byli traktowani przedmiotowo. Za wybicie oka czy złamanie kości niewolnika właściciel otrzymywał połowę ceny niewolnika 22, zaś według Prawa Mojżeszowego niewolnik otrzymywał w takiej sytuacji wolność (Wj 21:26). W Prawie Mojżeszowym życie ma największą wartość. Pozycja kobiety czy niewolnika także była lepsza w Izraelu, niż w innych starożytnych kodeksach. W mezopotamskich zbiorach praw nie ma niczego o wstrzemięźliwości, pożądliwości czy ludzkim ego, tak jak w Pięcioksięgu. Milczą one o miłości do Boga, która ma być główną motywacją do służenia Stwórcy i troszczenia się o bliźnich, co jest wiodącym tematem Starego Testamentu (Pwt 6:5; Kpł 19:18). Porównanie Prawa Mojżeszowego z Kodeksem Hammurabiego pokazuje, że
6 nie było ono zapożyczeniem ani jego późniejszą adaptacją. Niektóre podobieństwa były nieuniknione ze względu na wspólne podłoże historyczno-kulturowe. Mojżesz, jako człowiek wykształcony, znał zapewne prawa Mezopotamii, skąd pochodzili jego przodkowie. Prawo Mojżeszowe jest bardziej humanitarne i sprawiedliwe niż mezopotamskie. Wynika to z udziału Boga w jego tworzeniu (Wj 20:1). W II tysiącleciu p.n.e. istniały zbiory prawa sumeryjskiego, babilońskiego i asyryjskiego, hetyckiego i kananejskiego, które reprezentowały wysoki standard. Nie pozwala to kwestionować Mojżeszowego autorstwa Pięcioksięgu z powodu jego zaawansowania 23. Porównanie między nimi pozwala stwierdzić, że zwyczaje i prawa opisane w Księgach Mojżeszowych znajdują odzwierciedlenie w zbiorach praw z II tysiąclecia p.n.e. Może to być użyte jako argument za datowaniem Pięcioksięgu na okres wcześniejszy niż to zakłada większość biblistów od XIX wieku. 1 Julius Wellhausen, Prolegomena to the History of Israel, s William F. Albright, Return to Biblical Theology, The Christian Century, 19 listopad 1958, s [cyt. w:] John Blanchard, Why I believe the Bible, s William A. Irwin, The Modern Approach to the Old Testament, Journal of Bible and Religion, 1953, s. 14, [cyt. w:] Josh McDowell, Przewodnik apologetyczny, s Thomas L. Thompson, The Historicity of the Patriarchal Narratives; John Van Seters, Abraham to History and Tradition. 5 George A. Barton, Archaeology and the Bible, s Agnes Spycket, Reliefs, Statuary, and Monumental Paintings in Ancient Mesopotamia, [w:] Jack M. Sasson, red., Civilizations of the Ancient Near East, t. 3-4, s Julius Wellhausen, [cyt. w:] Johannes Jeremias, Moses und Hammurabi, s Eugene H. Merrill, Archaeology and Biblical History: Its Uses and Abuses, [w:] David Howard, Michael Grisanti, red., Giving the Sense: Understanding and Using Old Testament Historical Texts, s Kodeks Hammurabiego, Ibid., Ibid., Ibid., Walter C. Kaiser, Trudne fragmenty Biblii, s George A. Barton, Archaeology and the Bible, s Kodeks Hammurabiego, Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., Millar Burrows, What Mean These Stones? s. 56.
Wstęp i lista uproszczonych przykazań
Dekalog jest uważany za trzon zasad moralnych religii judeochrześcijańskiej. Jest to jedyny dokument napisany własnoręcznie przez boga. Jednakże nawet skrócona analiza przykazań dekalogu ujawnia poważne
Przełożony świątyni odwiedza Jezusa
Biblia dla Dzieci przedstawia Przełożony świątyni odwiedza Jezusa Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Biblia dla Dzieci przedstawia. Przełożony świątyni odwiedza Jezusa
Biblia dla Dzieci przedstawia Przełożony świątyni odwiedza Jezusa Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Biblia dla Dzieci. przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Biblia dla Dzieci przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
WSTĘP DO HISTORII ZBAWIENIA. Chronologia Geografia Treść Przesłanie
WSTĘP DO HISTORII ZBAWIENIA Chronologia Geografia Treść Przesłanie Historia zbawienia jest to historia świata i człowieka widziane z perspektywy relacji z Bogiem. definicja Chronologia historii zbawienia
Bóg Ojciec kocha każdego człowieka
1 Bóg Ojciec kocha każdego człowieka Bóg kocha mnie, takiego jakim jestem. Raduje się każdym moim gestem. Alleluja Boża radość mnie rozpiera, uuuu (słowa piosenki religijnej) SŁOWA KLUCZE Bóg Ojciec Bóg
Biblia dla Dzieci. przedstawia. Książę z rzeki
Biblia dla Dzieci przedstawia Książę z rzeki Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org
Biblia dla Dzieci przedstawia. Książę z rzeki
Biblia dla Dzieci przedstawia Książę z rzeki Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org
Jezus Wspaniałym Nauczycielem
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Jezus Wspaniałym Nauczycielem. Biblia dla Dzieci przedstawia
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Biblia dla Dzieci. przedstawia. Mała Armia Gedeona
Biblia dla Dzieci przedstawia Mała Armia Gedeona Autor: Edward Hughes Ilustracje: Janie Forest Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org BFC PO
Ewangelia wg św. Jana. Rozdział 1
Ewangelia wg św. Jana Rozdział 1 Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, a Bogiem było Słowo. 2 Ono było na początku u Boga. 3 Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało.
Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu
Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu UWAŻANO JE ZA NAJWIĘKSZY KODEKS MORALNY ZNANY KIEDYKOLWIEK NA ZIEMI. NAZYWANO JE STRASZNĄ DZIESIĄTKĄ! PRZEZ WIEKI ZAWIESZANO JE NA ŚCIANACH CHRZEŚCIJAŃSKICH DOMÓW.
Chrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa.
Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo jest jedną z głównych religii monoteistycznych wyznawanych na całym świecie. Jest to największa religia pod względem wyznawców, którzy stanowią 1/3 całej populacji. Najliczniej
JUDAIZM PODSTAWY WIARY
JUDAIZM PODSTAWY WIARY JØDEDOMMENS LÆRE Według żydów istnieje tylko jeden bóg. Wszyscy żydzi muszą przestrzegać Dziesięciu przykazań. Najważniejsze księgi w judaizmie to Tora i Talmud, w których spisane
Kopanie w Biblię ODKRYCIA ZAWSZE POTWIERDZAŁY KWESTIONOWANY FRAGMENT BIBLII
Kopanie w Biblię Niejednego zastanawia, dlaczego jedni archeolodzy i bibliści podkopują wiarę w historyczną wiarygodność Biblii, twierdząc, że jej relacje nie mają oparcia w odkryciach archeologicznych,
Życie w starożytnych Chinach
STAROŻYTNE CHINY Życie w starożytnych Chinach Ośrodek budowy państwowości chińskiej znajdował się w dolinie rzeki Huang-ho ( chiń. Żółta Rzeka). Pierwsze państwa powstały tam około połowy II tysiąclecia
Czy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31)
Lekcja 5 na 4 listopada 2017 Czy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31) W dniu 31 października 1517 r. Marcin Luter zawiesił swoje dziewięćdziesiąt pięć
Biblia dla Dzieci przedstawia. Bóg daje Abrahamowi obietnicę
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg daje Abrahamowi obietnicę Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Ewangelia wg św. Jana Rozdział VIII
Ewangelia wg św. Jana Rozdział VIII Jezus zaś udał się na Górę Oliwną. 2 Wcześnie rano ponownie przyszedł do świątyni, a cały lud przychodził do Niego. On usiadłszy nauczał ich. 3 Uczeni w Piśmie i faryzeusze
PLAN NA RZECZ LEPSZEGO ŚWIATA
PLAN NA RZECZ LEPSZEGO ŚWIATA Lekcja 2 na 13. lipca 2019 Po wielu latach niewolnictwa Bóg wybawił lud Izraela z Egiptu. Dał im sprawiedliwe prawa w drodze do Ziemi Obiecanej. I któryż wielki naród ma
1 Zagadnienia wstępne
1 Zagadnienia wstępne 2 W ramach powtórki księgi protokanoniczne pisma, które od początku były uznawane przez wszystkie gminy chrześcijańskie za natchnione protokanoniczność nie oznacza, że księgi te mają
Religia. wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne.
ks. Zbigniew Paweł Maciejewski Religia wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne. Wydawnictwo NATAN Lublin 2013 Copyright by
Książę Staje Się Pasterzem
Biblia dla Dzieci przedstawia Książę Staje Się Pasterzem Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Biblia dla Dzieci przedstawia. Książę Staje Się Pasterzem
Biblia dla Dzieci przedstawia Książę Staje Się Pasterzem Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Księga Ozeasza 1:2-6,9
Księga Ozeasza 1:2-6,9 (2) Początek poselstwa Pana przez Ozeasza. Pan rzekł do Ozeasza: Idź, weź sobie za żonę nierządnicę i miej z nią dzieci z nierządu, gdyż kraj przez nierząd stale odwraca się od Pana.
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje
Lectio Divina Rz 5,12-21
Lectio Divina Rz 5,12-21 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus
Parafialna Liga Biblijna 2016/2017 Parafia Niepokalanego Serca Maryi Panny w Leśniewie. Nazwisko rodziny: KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 5
Nazwisko rodziny: Adres:.... KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 5 Księga Rodzaju 1. Jak miał na imię król Elamu, którego rozgromił Abram uwalniając swojego bratanka Lota? 2. W jakiej miejscowości Abraham
7 Cóż więc powiemy? Czy Prawo jest grzechem? żadną miarą! Ale. 14 Wiemy przecież, że Prawo jest duchowe. A ja jestem cielesny,
Lectio Divina Rz 7, 7-25 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus
(Hebrajczyków 12,1-2)
Przeto i my biegnijmy wytrwale w wyścigu, który jest przed nami, Patrząc na Jezusa, sprawcę i dokończyciela wiary, który zamiast doznać należytej mu radości, wycierpiał krzyż, nie bacząc na jego hańbę,
Parafialna Liga Biblijna 2016/2017 Parafia Niepokalanego Serca Maryi Panny w Leśniewie. Nazwisko rodziny: KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 6
Nazwisko rodziny: Adres:.... KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 6 Księga Wyjścia 1. Wadi-Gharandel to przypuszczalnie nazwa jakiej miejscowości, do której dotarli Izraelici? 2. Żaby, komary, chrząszcze, muchy,
KAIN I ABEL. 1 Księga Mojżeszowa 4,1-16
1 Księga Mojżeszowa 4,1-16 Adam obcował z żoną swoją Ewą, a ta poczęła i urodziła Kaina. Wtedy rzekła: Wydałam na świat mężczyznę z pomocą Pana. Potem urodziła jeszcze brata jego Abla. Abel był pasterzem
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów K_W04, K_U01, K_U05, K_U07, K_U09, K_U10
OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu 2. Kod modułu 05-ASBW-23 3. Rodzaj modułu obowiązkowy lub fakultatywny obowiązkowy 4. Kierunek studiów archeologia 5. Poziom studiów
7. Bóg daje ja wybieram
7. Bóg daje ja wybieram 1. CELE LEKCJI WYMAGANIA OGÓLNE wprowadzenie w problematykę powołania życiowego i chrześcijańskiego powołania do świętości. 2. TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE uczeń: po lekcji
Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE
Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE 4 by Wydawnictw o BIBLOS, Tarnów 1997 ISBN 83-86889-36-5 SPIS TREŚCI Wstęp.................................. 9 :2 6.,H. 1998 Nihil obs tat Tarnów,
Bóg daje Abrahamowi obietnicę
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg daje Abrahamowi obietnicę Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Książę Staje Się Pasterzem
Biblia dla Dzieci przedstawia Książę Staje Się Pasterzem Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
1. Skąd wzięła się Biblia?
1. Skąd wzięła się Biblia? Wprowadzenie do historii powstawania ksiąg biblijnych od etapu przekazu ustnego, poprzez proces spisywania i redakcji, do powstania księgi i umiejscowienia jej w kanonie Biblii.
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Tomasz Kiesling Oborniki 2013 Być jak Teofil dziś Teofil konkretne imię adresata, chrześcijanina, do którego pisze św. Łukasz Ewangelię. Ewangelista przeprowadził wiele rozmów
20 Kiedy bowiem byliście. niewolnikami grzechu, byliście wolni od służby sprawiedliwości.
Lectio Divina Rz 6,15-23 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus
Biblia dla Dzieci przedstawia. Bóg sprawdza miłość Abrahama
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg sprawdza miłość Abrahama Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem!
Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,
Kierunek i poziom studiów: Sylabus modułu: Stary Testament (11-TS-12-ST) Nazwa wariantu modułu (opcjonalnie): nazwa_wariantu (kod wariantu)
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Sylabus modułu: Stary Testament (11-TS-12-ST) Nazwa wariantu modułu (opcjonalnie): _wariantu ( wariantu) 1. Informacje ogólne koordynator
Potem wyprowadził go na dwór i rzekł: Spójrz ku niebu i policz gwiazdy, jeśli możesz je policzyć! I rzekł do niego: Tak liczne będzie potomstwo
Lekcja 1 na 6. października 2018 Potem wyprowadził go na dwór i rzekł: Spójrz ku niebu i policz gwiazdy, jeśli możesz je policzyć! I rzekł do niego: Tak liczne będzie potomstwo twoje.wtedy uwierzył Panu,
Gimnazjum kl. I, Temat 18
Grupa 1 Bóg powołuje Abrama Na podstawie tekstu przygotuj reportaż o powołaniu Abrama i jego wędrówce z Charanu do ziemi Kanaan według schematu: 1. Przedstaw wydarzenie w taki sposób, aby zachęcić odbiorców
Grupa1. Wypiszcie, jakie cechy posiadał Piotr. Grupa 2
Grupa1 Piotr zaś siedział zewnątrz na dziedzińcu. Podeszła do niego jedna służąca i rzekła: «I ty byłeś z Galilejczykiem Jezusem». Lecz on zaprzeczył temu wobec wszystkich i rzekł: «Nie wiem, co mówisz».
Data i autorstwo ksiąg Królewskich.
Ryszard Tyśnicki Studia zaoczne WBST Data i autorstwo ksiąg Królewskich. Pisanie o datach i autorach w przypadku ksiąg Starego Testamentu nie jest łatwym i prostym zadaniem. Zdarza się, bowiem, że interesujące
Prorok Habakuk. Cel. Przybliżenie dzieciom postaci proroka Habakuka. Kolejne kroki
Cel Przybliżenie dzieciom postaci proroka Habakuka. Kolejne kroki Cieszymy się z obecności wszystkich i mamy nadzieję, że wszyscy wytrwamy w naszym modlitewnym czuwaniu. Przypominamy proroka Nahuma, którego
Nie ma innego Tylko Jezus Mariusz Śmiałek
Nie ma innego Tylko Jezus Mariusz Śmiałek http://onlyjesus.co.uk Nie ma innego Pan moim światłem Emmanuel (Wysławiamy Cię) Tańcz dla Pana Pan zmartwychwstał Niewidomi widzą Jak łania W Twoim ogniu (Duchu
Kierunek i poziom studiów: Sylabus modułu: Pismo Święte o rodzinie (11-R1-12-r1_28)
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Sylabus modułu: Pismo Święte o rodzinie (11-R1-12-r1_28) 1. Informacje ogólne koordynator modułu ks. dr Maciej Basiuk rok akademicki 2014/2015
BIBLICUM ŚLĄSKIE KURS WPROWADZAJĄCY
BIBLICUM ŚLĄSKIE KURS WPROWADZAJĄCY Wykład II - Geneza, historia, kontekst kulturowy Księgi Rodzaju. Część II 2. Księga Rodzaju a historia Przez długie wieki wydarzenia, o których opowiada się w Księdze
Archeologia śródziemnomorska
Archeologia śródziemnomorska Babilon Paweł Borycki 14 listopada 2011 students.mimuw.edu.pl/~pb262494/archeo/babilon.pdf Plan prezentacji 1. Dzieje Babilonu I Dynastia Babilońska 2. Hammurabi Imperium Podboje
BY STANĄĆ TWARZĄ W TWARZ
Siostra Miriam od Jezusa OCD BY STANĄĆ TWARZĄ W TWARZ O modlitwie jako sztuce budowania relacji Flos Carmeli Poznań 2018 Copyright by FLOS CARMELI, 2018 wydanie 1 Redakcja i korekta Małgorzata Bogdewicz-Wojciechowska
Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte?
Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte? Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R. Brandstaetter, Żywa Księga)
3. Zasady moralne są obiektywnie prawdziwe. Musi istnieć ich stwórca. Jest nim bóg.
Czołowy amerykański apologeta, teolog i filozof, profesor William Lane Craig często uczestniczy w publicznych debatach powtarzając swoje argumenty dowodzące, że założenie istnienia boga jest bardziej rozsądne
Dziesięcina Motto: 2Kor 24. października
Dziesięcina Motto: 2Kor 9:6-11 24. października 2010 0 r. J ako motto dzisiejszego studium tematycznego o dziesięcinie przyjmujemy tekst z Nowego Przymierza, który jest jednym z najważniejszych tekstów
Komantarzbiblijny.pl. Komentarze. Proroctwo Jeremiasza
Komantarzbiblijny.pl Komentarze Proroctwo Jeremiasza Październik 2015 1 Spis treści Jer. 32:1... 3 2 Komentarz Biblijny do Jer. 32:1 "Słowo, które Pan oznajmił Jeremiaszowi w dziesiątym roku panowania
Duchowe owoce Medytacji Chrześcijańskiej
Duchowe owoce Medytacji Chrześcijańskiej Mieć czy Być? Materializm naszego społeczeństwa kładzie w centrum życia co ja chcę. Jest skłonny traktować innego, w tym Boga, jedynie jako obiekt widziany pod
Wpisany przez Redaktor niedziela, 20 listopada :10 - Poprawiony niedziela, 20 listopada :24
Jubileuszowy Akt Przyjęcia Jezusa Chrystusa za Króla i Pana Nieśmiertelny Królu Wieków, Panie Jezu Chryste, nasz Boże i Zbawicielu! W Roku Jubileuszowym 1050-lecia Chrztu Polski, w roku Nadzwyczajnego
Spotkanie 1: Jaki Grzech jest?
Spotkanie 1: Jaki Grzech jest? Galacjan 5:19-21 Która ludzka natura robi jest całkiem prosty. To prezentuje się niemoralny, brudny i nieprzyzwoite działania; w uwielbieniu idoli i czarów. Ludzie zostają
Zbieg art i art. 448 w zw. z art. 24 k.c. - uwagi de lege lata i de lege ferenda
Zbieg art. 446 4 i art. 448 w zw. z art. 24 k.c. - uwagi de lege lata i de lege ferenda dr Maciej Jakub Zieliński Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego RP Zagadnienia problemowe 1. Czy członkowie rodziny
Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.
Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.
To powiedziałem wam, abyście we mnie pokój mieli. Na świecie ucisk mieć będziecie, ale ufajcie, Ja zwyciężyłem świat (Jan 16:33)
Lekcja 4 na 22 października 2016 Mojżesz napisał Księgę Joba i Genesis w czasie, gdy przebywał w Midianie. Tak więc Księga Joba jest jedną z pierwszych ksiąg Biblii. W odróżnieniu od innych ksiąg Starego
Człowiek stworzony do szczęścia
Człowiek stworzony do szczęścia 8 1 Cele katechetyczne wymagania ogólne: ukazanie teologicznego i literackiego sensu opisu stworzenia świata z Rdz 2, 4b 10.15 25; przypomnienie nauki Bożej o szczególnej
1.Sabat a cóż to? 2.Jezus Panem Sabatu 3.Praktyczne Zastosowanie
Jezus Panem Sabatu 1.Sabat a cóż to? 2.Jezus Panem Sabatu 3.Praktyczne Zastosowanie 1. Sabat a cóż to? (8) Pamiętaj o dniu sabatu, aby go święcić. (9) Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją
JONATHAN GRAY BOGACTWA KRÓLA SALOMONA
JONATHAN GRAY BOGACTWA KRÓLA SALOMONA Wydawnictwo Psychoskok, 2013 Jonathan Gray, Wiktor Jorkstam Bogactwa Króla Salomona Copyright by Wydawnictwo Psychoskok, 2013 Copyright by Jonathan Gray, Wiktor Jorkstam,
BOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym
Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Użyte kolory: Kolor czarny materiał obowiązkowy na poziomie podstawowym Kolor Ubuntu Orange - materiał rozszerzony na ocenę celującą Księga PŚ (Czytać ze zrozumieniem
Dlaczego chrześcijańskie wychowanie?
Dlaczego chrześcijańskie wychowanie? Wychowuj chłopca odpowiednio do drogi, którą ma iść, a nie zejdzie z niej nawet w starości Prz. 22,6 Rodzic w wychowaniu matka Anna poświęciła Samuela Bogu przed narodzeniem
Jozue Przejmuje Dowodzenie
Biblia dla Dzieci przedstawia Jozue Przejmuje Dowodzenie Autor: Edward Hughes Ilustracje: Janie Forest Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org
Biblia dla Dzieci przedstawia. Jozue Przejmuje Dowodzenie
Biblia dla Dzieci przedstawia Jozue Przejmuje Dowodzenie Autor: Edward Hughes Ilustracje: Janie Forest Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org
Kara za grzech: śmierć czy męki?
Kara za grzech: śmierć czy męki? Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu www.epifania.pl Śmierć czy męki? Czy rzeczywiście po śmierci czeka większość ludzi straszny los w wiecznych mękach? Czy będący
Słowo wstępne. Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2)
Słowo wstępne Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2) Człowiek od początku przez Boga powołany do pracy: uczyńmy
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII KLASA I ROK SZKOLNY 2012/ 2013 katechetka Genowefa Szymura Ocena dopuszczająca * podstawowe prawdy wiary: Wierzę w Boga, 10 Przykazań, Przykazanie Miłości Ocena dostateczna,
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Dekalog przed Synajem. Podstawowy błąd.
Podstawowy błąd. Wielu chrześcijan uważa, że Dekalog został nadany dopiero przez Mojżesza. Wcześniej nie istniało żadne Prawo Boże. Jest to poważny błąd. To, że ten sposób myślenia jest błędny, łatwo uzasadnić.
Mojżesz i plagi egipskie (część 1) Ks. Wyjścia, rozdziały 7-9
Mojżesz i plagi egipskie (część 1) Ks. Wyjścia, rozdziały 7-9 Ks. Wyjścia 7,8-12 Bóg polecił Mojżeszowi i Aaronowi, aby poszli wcześnie rano nad brzeg Nilu, aby spotkać tam faraona. Mieli mu przekazać
1. Fundamentalizm jako ruch religijny
Aspekty zagadnienia 1. Zjawisko fundamentalizmu biblijnego 2. Fundamentalistyczna lektura Biblii i jej charakterystyczne cechy 3. Zagrożenia płynące z fundamentalistycznej lektury Biblii 1. Fundamentalizm
Zbadajmy, co Biblia mówi o towarzystwie i samotności. Towarzystwo. Samotność Samotność fizyczna Samotność duchowa Nieplanowana samotność Rozwód Śmierć
Lekcja 4 na 27. kwietnia 2019 Niedobrze jest człowiekowi, gdy jest sam (Rdz 2,18). Zostaliśmy stworzeni do życia w towarzystwie. To jest nasz idealny stan. Jednakże, niektórzy ludzie żyją samotnie z powodu
Studium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4. Andreas Matuszak. InspiredBooks
Studium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks listopad 2013, dla niniejszego wydania Ver. 1.0 www.inspiredbooks.de List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks Miłość
DEKALOG gdzie szukać informacji? YouCat KKK
gdzie szukać informacji? YouCat 348 351 KKK 2052 2082 Jacek Salij Dekalog o. Adam Szustak, Konferencje o Dekalogu Valerio Bocci Dziesięć przykazań wyjaśniane dzieciom Wiesława Lewandowska Pan Bóg nie robi
Żeby zdobyć jakiś zawód, trzeba się go uczyć, czasem całe lata.
Wychowanie dzieci praktyczne (bo biblijne) wskazówki. 29. maja 2011 r. Żeby zdobyć jakiś zawód, trzeba się go uczyć, czasem całe lata. Tymczasem, żeby zostać rodzicem, nie trzeba żadnej szkoły. Większość
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
Etapy historii zbawienia KSIĘGI, BOHATEROWIE, DATY, WYDARZENIA
Etapy historii zbawienia KSIĘGI, BOHATEROWIE, DATY, WYDARZENIA Etapy historii zbawienia Zdobycie Ziemi Obiecanej i czasy Sędziów Patriarchowie i pobyt w Egipcie 1 Prehistoria biblijna 2 3 Wyjście z Egiptu
Skąd na świecie wzięło się zło?
9 Skąd na świecie wzięło się zło? 1 Cele katechetyczne wymagania ogólne: przypomnienie biblijnej nauki z Rdz 3, 1 24 o pojawieniu się zła na świecie; kształtowanie własnej świadomości grzechu i możliwości
JAK ROZMAWIAĆ Z BOGIEM?
JAK ROZMAWIAĆ Z BOGIEM? wg Lucy Rooney, Robert Faricy SJ MODLITWA NA TYDZIEŃ DRUGI Skrucha i przyjęcie przebaczenia Pana Jezusa Dzień pierwszy Przeczytaj ze zrozumieniem fragment Pisma Świętego: Łk 18,
On grzechy nasze sam na ciele swoim poniósł na drzewo, abyśmy, obumarłszy grzechom, dla sprawiedliwości żyli; jego sińce uleczyły was
Lekcja 8 na 20 maja 2017 On grzechy nasze sam na ciele swoim poniósł na drzewo, abyśmy, obumarłszy grzechom, dla sprawiedliwości żyli; jego sińce uleczyły was (1 Piotra 2:24) Piotr znał Jezusa i osobiście
Lekcja 10 na 2 września 2017
Lekcja 10 na 2 września 2017 DWA PRZYMIERZA Jeruzalem zaś, które jest w górze, jest wolne i ono jest matką naszą (Galacjan 4:26) W Liście do Galacjan 4: 21-31 Paweł używa alegorii do porównania zbawienia
SPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA
SPIS TREŚ CI Wprowadzenie... 5 Przedmowa Rufina... 45 KSIĘGA PIERWSZA Przedmowa... 51 ROZDZIAŁ I. O Bogu... 58 (1 3. Bóg Istota niecielesna. 4 7. Bóg jest duchem. 8 9. Bóg jest niepodzielny.) Fragmenty
Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI
Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,
Podobny czy inny? Dziedziczyć można też majątek, ale jest coś, czego nie można odziedziczyć po rodzicach.
Podobny czy inny? Agata Rysiewicz 1. Pogadanka o podobieństwie. - W czym jesteś podobny do rodziców? - Jak to się stało, że jesteś podobny do rodziców? Dziedziczysz cechy wyglądu, charakteru, intelektu.
Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie. Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej
Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej Człowiek sumienia 19 Każdy dzień życia człowieka wypełniony jest dużymi i małymi wyborami. To one nadają ludzkiemu
Lekcja 9 na 1. czerwca 2019
Lekcja 9 na 1. czerwca 2019 Adam i Ewa zostali stworzeni po to, by na zawsze cieszyć się darami Stwórcy. Odwrócili się od Boga, gdy zgrzeszyli, więc stracili prawo do otrzymywania tych darów. Jednak Bóg
Warszawskie Seminarium Teologiczne Teologia Pastoralna Praca zaliczeniowa z katechetyki szczegółowej
Warszawskie Seminarium Teologiczne Teologia Pastoralna Praca zaliczeniowa z katechetyki szczegółowej Dawid Bobrel Cudowne Przejście przez Morze Czerwone Stargard Szczeciński 17.11.2009 r. Temat: Cudowne
Bóg wywyższa niewolnika Józefa
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg wywyższa niewolnika Józefa Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for
Biblia dla Dzieci przedstawia. Bóg wywyższa niewolnika Józefa
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg wywyższa niewolnika Józefa Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for
Komantarzbiblijny.pl. Komentarze. Księga 1 Królów
Komantarzbiblijny.pl Komentarze Księga 1 Królów Sierpień 2017 1 Spis treści Komentarz Biblijny do 1 Kr. 6:1... 3 2 Komentarz Biblijny do 1 Kr. 6:1 "W roku czterysta osiemdziesiątym po wyjściu Izraelitów
Ukochany Syn staje się niewolnikiem
Biblia dla Dzieci przedstawia Ukochany Syn staje się niewolnikiem Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Kerr; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Biblia dla Dzieci przedstawia. Ukochany Syn staje się niewolnikiem
Biblia dla Dzieci przedstawia Ukochany Syn staje się niewolnikiem Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Kerr; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible