Dynamika rozwoju organizacji pozarządowych w Lublinie

Transkrypt

1 Łączna liczba organizacji Opracowanie: Andrzej Juros, Arkadiusz Biały Dynamika rozwoju organizacji pozarządowych w Lublinie Analizując liczbę nowo zarejestrowanych organizacji społecznych w Lublinie (głównie stowarzyszeń i fundacji) w XX i XXI wieku można zauważyć, że niewielka ich liczba powstała w okresie PRL. Gwałtowny wzrost liczby podmiotów pozarządowych nastąpił dopiero po 1989 roku. Przedstawiając charakterystykę liczbową organizacji społecznych w Lublinie w czasie warto zwrócić uwagę zarówno na organizacje aktywne (obszar zaznaczony kolorem zielonym), jak i te, które przestały działać (obszar zaznaczony kolorem czerwonym). Od początku lat dziewięćdziesiątych obserwujemy znaczący przyrost organizacji w Lublinie (na co wskazuje część wykresu oznaczona kolorem zielonym). Co roku, średnio 57 organizacji było powoływanych do życia. Jednak w ciągu ostatnich kilku lat z mapy Lublina zniknęło ponad 470 organizacji społecznych. Znaczna ich część powstała w latach 90-tych XX i w pierwszych latach XXI wieku, poprzedzających wejście Polski do Unii Europejskiej (zob. wykres 1 oraz tabela 2 w załączniku) Wykres 1. Data rozpoczęcia działalności organizacji społecznych (N=1297 aktywnych* + N=475 nieaktywnych**) 0 Data rozpoczęcia działalności * organizacje aktywne powstałe w danym roku i w roku 2013 nadal działające ** organizacje nieaktywne te, które powstały w danym roku, ale w 2013 roku już nie działają, albo zostały przeniesione do innych miejscowości (tych ostatnich było tylko 3) Źródło: opracowanie własne na podstawie REGON Analizując powyższy wykres zastanawiający wydaje się być nagły wzrost liczby organizacji społecznych na przełomie XX i XXI wieku. Zdaniem autorów publikacji pt. Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych. Raport z badania 2012 należy to wyjaśniać wprowadzeniem obowiązku rejestracji podmiotów pozarządowych w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zmiany te doprowadziły do wzrostu liczby organizacji zgłaszanych do 1 S t r o n a

2 rejestru REGON, przy czym duża część z nich wskazała jako datę powstania właśnie rok 2000 lub koniec lat 90. XX wieku. Można podejrzewać, że część z tych organizacji powstała już wcześniej, jednak funkcjonowały bez zgłoszenia tego faktu do REGON 1. Inną przyczyną mogło być przypisanie nowo powstałym powiatom zadania obligującego samorząd powiatowy do współpracy z organizacjami pozarządowymi. Zgodnie z danymi REGON najstarsza organizacja zarejestrowana została w 1922 roku, tymczasem badania przeprowadzone na próbie 209 dobranych losowo i 40 celowo organizacji pozarządowych ujawniły, że w Lublinie działają podmioty pozarządowe o jeszcze starszych korzeniach, które swoje początki mają nawet w XIX wieku (np. w 1815, czy też 1867 roku) (zob. tabela 1 oraz tabela 3 w załączniku). Okres Tabela 1. Okres, w którym organizacja rozpoczęła działalność (N=209 próba losowa, N=40 próba celowa) Próba losowa - N=209 celowa - N=40 N % N % poniżej ,00% 0 0,00% ,50% 2 5,00% ,00% 2 5,00% ,00% 3 7,50% ,50% 14 35,00% ,50% 6 15,00% ,50% 5 12,50% powyżej ,00% 8 20,00% Razem ,00% ,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie REGON Znaczący przyrost nowych organizacji wiąże się z jednej strony z pojawieniem się nowego prawa: ustawy o fundacjach (1984), o stowarzyszeniach (1989) oraz ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (2003). Miały one zwiększyć możliwość działania, a większość inicjowanych dzięki nim organizacji miała autentycznie obywatelski charakter i w dużej mierze odwoływały się one do zasad wzajemnościowych. Z drugiej strony, impulsem dla powoływania odmiennej grupy organizacji stał się moment wejścia Polski do Unii Europejskiej i uruchomienie tzw. funduszy unijnych. W wielu wypadkach wiążący się z tym wzrost biurokracji i uzależnienie rozdziału tych środków od decyzji urzędników administracji publicznej spowodowały ukształtowanie się organizacji o słabym zakorzenieniu społecznym, uzależnionych od zewnętrznych funduszy i niejednokrotnie powiązanych personalnie z władzami administracyjnymi. Ta swoista konfrontacja dwóch wizji organizacji społecznych (diametralnie odmiennych) spowodowała stałe obniżanie się aktywności obywatelskiej Polaków, które obserwujemy w ciągu ostatnich lat. 1 Por. J. Przewłocka, P. Adamiak, J. Herbst, Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych. Raport z badania 2012, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2013, s S t r o n a

3 Załącznik 1 Tabela 2. Data rozpoczęcia działalności organizacji społecznych w Lublinie (N=1297 aktywnych* + N=475 nieaktywnych**) ROK Organizacje Działające Aktywne Wykreślone lub w likwidacji Nieaktywne S t r o n a

4 RAZEM * organizacje aktywne powstałe w danym roku i w roku 2013 nadal działające ** organizacje nieaktywne te, które powstały w danym roku, ale w 2013 roku już nie działają, albo zostały przeniesione do innych miejscowości (tych ostatnich było tylko 3) Źródło: opracowanie na podstawie REGON Rok Tabela 3. Data rozpoczęcia działalności organizacji społecznych (N=209 próba losowa, N=40 próba celowa) Próba losowa - N=209 celowa - N=40 N % N % ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,00% 1 2,50% ,00% 1 2,50% 2 Dane wg stanu na dzień: r. 4 S t r o n a

5 ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 1 2,50% ,48% 0 0,00% ,00% 1 2,50% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,00% 1 2,50% ,96% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,48% 0 0,00% ,00% 1 2,50% ,83% 1 2,50% ,44% 2 5,00% ,87% 4 10,00% ,91% 0 0,00% ,83% 3 7,50% ,44% 1 2,50% ,35% 4 10,00% ,87% 1 2,50% ,96% 2 5,00% ,35% 1 2,50% ,87% 2 5,00% ,96% 0 0,00% ,78% 3 7,50% ,91% 1 2,50% 5 S t r o n a

6 ,87% 0 0,00% ,83% 1 2,50% ,35% 0 0,00% ,35% 2 5,00% ,13% 3 7,50% ,22% 1 2,50% ,66% 1 2,50% ,61% 1 2,50% ,05% 0 0,00% Razem ,00% ,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie REGON 6 S t r o n a