Ćwiczenia II oraz III

Transkrypt

1 Ćwiczenia II oraz III

2 Wykonywanie kary grzywny; Wykonywanie kary ograniczenia wolności; Dozór elektroniczny; Podstawowe założenia dotyczące wykonywania kary pozbawienia wolności; Orzekanie i wykonywanie warunkowego zwolnienia z reszty kary pozbawienia wolności oraz zwalnianie skazanych z zakładów karnych; Uwarunkowania probacyjnych; i zasady wykonywania środków Pojęcie środków zabezpieczających; Podstawowe problemy stosowania i wykonywania tymczasowego aresztowania; Zatarcie skazania.

3 Grzywna jest karą, której dolegliwość polega na uszczupleniu majątku skazanego. W katalogu kar zawartym w art. 32 KK wymieniona została na pierwszym miejscu, co dla orzekającego sądu ma być wskazówką, że ustawodawca traktuje ją jako karę najłagodniejszą oraz, że powinna być orzekana w tych wszystkich przypadkach, w których nie ma potrzeby sięgania po kary surowsze.

4 Wymierzana jest w stawkach dziennych Od 10 do 540 stawek dziennych Max. 810 w trybie obostrzonym Wysokość jednej stawki dziennej: od 10 do 2000 zł Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę: dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe możliwości zarobkowe. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3 KK, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

5 FORMY WYKONYWANIA KARY GRZYWNY Wezwanie do uiszczenia art KKW Egzekucja - art KKW Zastępcza praca społecznie użyteczna art. 45 KKW CZYSTE Zastępcza kara pozbawienia wolności art. 46 KKW i n. Rozłożenie na raty 49 KKW i n. Umorzenie kary grzywny art. 51 KKW Art.46 4 KKW ZŁOŻONE Częściowe umorzenie kary grzywny lub cofnięcie rozłożenia na raty i wykonanie pozostałej części w innych formach

6 Wezwanie do uiszczenia art KKW Sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji wzywa skazanego do jej uiszczenia w terminie 30 dni od doręczenia odpisu wezwania. Egzekucja - art KKW prezes sądu lub upoważniony sędzia sądu wykonującego karę grzywny zarządza przesłanie komornikowi polecenia egzekucyjnego wraz z załączonym tytułem wykonawczym

7 Zastępcza praca społecznie użyteczna art. 45 KKW Przesłanki: egzekucja grzywny nieprzekraczającej 120 stawek dziennych/ zł okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, Przelicznik: 10 stawek dziennych = miesiąc pracy zaokrągleniem, w górę, do pełnego miesiąca. społecznie użytecznej, z zł = miesiąc pracy społecznie użytecznej Pracę społecznie użyteczną określa się w miesiącach oraz ustala wymiar godzin pracy od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym, kierując się wskazaniami zawartymi w art. 53 KK Na postanowienie w przedmiocie zamiany grzywny na pracę społecznie użyteczną przysługuje zażalenie.

8 Zastępcza kara pozbawienia wolności art. 46 KKW i n. PRZESŁANKI: egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, ORAZ: skazany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej zamienionej na podstawie art. 45 kk albo uchyla się od jej wykonania, lub zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa. PRZELICZNIK: 1 dzień pozbawienia wolności = 2 stawkom dziennym grzywny = grzywna kwotowa od 20 do 4000 złotych Kara zastępcza nie może przekroczyć: 12 miesięcy pozbawienia wolności, górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy. Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności zarządzonej w wypadku, o którym mowa w art pkt 1, jeżeli skazany oświadczy na piśmie, że podejmie pracę społecznie użyteczną i podda się rygorom z nią związanym. Wstrzymanie następuje do czasu wykonania pracy społecznie użytecznej lub złożenia kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny. Jeżeli skazany uchyla się od wykonania pracy społecznie użytecznej, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje zażalenie.

9 Rozłożenie na raty 49 KKW i n. PRZESŁANKI: natychmiastowe wykonanie grzywny pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki Sąd MOŻE rozłożyć grzywnę na raty! OKRES, NA KTÓRY USTALANE SĄ RATY: czas do 1 roku, licząc od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym zakresie wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, a zwłaszcza wówczas, gdy wysokość grzywny jest znaczna, można rozłożyć grzywnę na raty na okres do 3 lat. ODWOŁANIE: Obligatoryjne - jeżeli ujawniły się nowe lub poprzednio nieznane okoliczności, istotne dla rozstrzygnięcia; art KK nie ma zastosowania. Fakultatywne - gdy skazany uchybił terminowi płatności choćby jednej raty, chyba że wykaże, iż nastąpiło to z przyczyn od niego niezależnych. Na postanowienie w przedmiocie rozłożenia oraz odwołania rozłożenia grzywny na raty przysługuje zażalenie.

10 Umorzenie art. 51 KKW PRZESŁANKI: skazany, z przyczyn od niego niezależnych, nie uiścił grzywny, wykonanie tej kary w innej drodze okazało się niemożliwe lub niecelowe, sąd może umorzyć grzywnę: - w szczególnie uzasadnionych wypadkach w części, - wyjątkowo w całości; nie zarządza się egzekucji, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna. Na postanowienie w przedmiocie umorzenia grzywny przysługuje zażalenie.

11 Formy złożone: W przypadku gdy grzywna została uiszczona lub ściągnięta w drodze egzekucji tylko w części albo tylko w części została wykonana w formie pracy społecznie użytecznej, sąd, zarządzając wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, określa jej wymiar według zasad przewidzianych w 2 lub 3. Jeżeli grzywna została uiszczona w części, prezes sądu lub upoważniony sędzia zarządza zmniejszenie kary zastępczej w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej do wysokości grzywny. Od zastępczej kary pozbawienia wolności lub wykonywania pracy, o której mowa w art KK, skazany może się w każdym czasie zwolnić przez złożenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny.

12 CEL: wzbudzenie w skazanym woli kształtowania jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego; Skazany ma obowiązek sumiennie wykonywać ciążące na nim obowiązki, a w miejscu pracy lub pobytu przestrzegać ustalonych zasad zachowania, porządku i dyscypliny. WYKONYWANIE: w miejscu stałego pobytu lub zatrudnienia skazanego albo w niewielkiej odległości od tego miejsca, chyba że ważne względy przemawiają za wykonaniem kary w innym miejscu nadzór nad wykonywaniem kary ograniczenia wolności oraz orzekanie w sprawach dotyczących wykonania tej kary należą do sądu rejonowego, w którego okręgu kara jest lub ma być wykonywana czynności związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kary ograniczenia wolności oraz obowiązków nałożonych na skazanego odbywającego tę karę wykonuje sądowy kurator zawodowy.

13 NIEODPŁATNA KONTROLOWANA PRACA NA CELE SPOŁECZNE: Właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta wyznacza miejsca, w których może być wykonywana nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne; podmioty, dla których organ gminy, powiatu lub województwa jest organem założycielskim, a także państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne oraz spółki prawa handlowego z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa lub gminy, powiatu bądź województwa, mają obowiązek umożliwienia skazanym wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne W celu wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne sąd przesyła odpis orzeczenia właściwemu sądowemu kuratorowi zawodowemu. Sądowy kurator zawodowy w terminie 7 dni od doręczenia orzeczenia: wzywa skazanego oraz poucza go o prawach i obowiązkach oraz konsekwencjach wynikających z uchylania się od odbywania kary, określa, po wysłuchaniu skazanego, rodzaj, miejsce i termin rozpoczęcia pracy, O powyższych niezwłocznie informuje właściwy organ gminy i podmiot, na rzecz którego będzie wykonywana praca. W wypadku gdy skazany nie stawi się na wezwanie lub pouczony o prawach, obowiązkach i konsekwencjach związanych z wykonywaniem nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne oświadczy sądowemu kuratorowi zawodowemu, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy, kurator kieruje do sądu wniosek o orzeczenie kary zastępczej. POTRĄCANIE OKREŚLONEJ CZĘŚCI WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ: sąd przesyła odpis orzeczenia zakładowi pracy zatrudniającemu skazanego, podaje na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia i dokąd powinny być wpłacane, wskazuje, z jakich składników wynagrodzenia za pracę i w jaki sposób należy dokonywać potrąceń.

14 Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne w dniu, w którym skazany przystąpił do wykonywania wskazanej pracy; może odbywać się także w dni ustawowo wolne od pracy i dni wolne od pracy u danego podmiotu, na rzecz którego jest ona wykonywana Potrącenie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd w pierwszym dniu okresu, w którym dokonuje się potrącenia skazanemu z wynagrodzenia za pracę

15 Obowiązki, które sąd może orzec wymierzając k.o.w.: świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 KK lub obowiązki z art pkt 2-7a KK jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają, sąd może w okresie wykonywania kary ograniczenia ustanawiać, rozszerzać lub zmieniać, wolności obowiązki, od wykonania tych obowiązków zwolnić zmniejszyć: orzeczoną liczbę godzin wykonywanej pracy w stosunku miesięcznym lub wysokość miesięcznych potrąceń z wynagrodzenia za pracę, jednak nie więcej niż do granicy ustawowego minimum (tj % potrącenia/ h pracy)

16 ODROCZENIE PRZERWA OBLIGATORYJNE - w razie powołania skazanego do czynnej służby wojskowej, DO CZASU UKOŃCZENIA TEJ SŁUŻBY. FAKULTATYWNE - jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki; NA CZAS DO 6 MIESIĘCY OBLIGATORYJNA : - jeżeli stan zdrowia skazanego uniemożliwia wykonanie kary ograniczenia wolności; DO CZASU USTANIA PRZESZKODY - w razie powołania skazanego do czynnej służby wojskowej, DO CZASU UKOŃCZENIA TEJ SŁUŻBY. FAKULTATYWNA - jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki; DO ROKU Sąd może odwołać odroczenie/ przerwę w razie: - ustania przyczyny, dla której zostały udzielone, lub - w wypadku, gdy skazany nie korzysta z ww. zgodnie z celem, w jakim zostały udzielone, albo - rażąco narusza porządek prawny

17 STOSOWANIE : PRZESŁANKI: Obligatoryjne: skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, Fakultatywne: skazany uchyla się od świadczenia pieniężnego lub obowiązków orzeczonych na podstawie art KK W razie gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że 1 dzień zastępczej kary pozbawienia wolności = 2 dni kary ograniczenia wolności. Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy. W posiedzeniu ma prawo wziąć udział prokurator, sądowy kurator zawodowy, skazany oraz jego obrońca. Na postanowienie w przedmiocie kary zastępczej przysługuje zażalenie. WSTRZYMANIE WYKONANIA KARY ZASTĘPCZEJ: gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym; wstrzymanie następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności. Jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. W posiedzeniu ma prawo wziąć udział prokurator, sądowy kurator zawodowy, skazany oraz jego obrońca sąd określa wymiar pozostałej do odbycia kary ograniczenia wolności lub zastępczej kary pozbawienia wolności, kierując się zasadami określonymi w art i 2 KK Na postanowienie w przedmiocie wstrzymania i zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności oraz określenia wymiaru pozostałej do odbycia kary przysługuje zażalenie. Niedopuszczalne jest ponowne wstrzymanie wykonania tej samej zastępczej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 65a 1 KKW.

18 Dozór elektroniczny Kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych System dozoru elektronicznego Ogół metod postępowania i środków technicznych służących do wykonywania dozoru elektronicznego

19 Dozór elektroniczny sprowadza się do: kontrolowania zachowania skazanego, umożliwiającego stosowanie ewentualnych reakcji i korektur; dyscyplinowania skazanego stosowania określonych rygorów, powodowania różnie odczuwalnej przez skazanego dolegliwości (T. Szymanowski, Nowelizacja prawa karnego wykonawczego przegląd najważniejszych zagadnień, Pal. 2015, Nr 7-8, s. 185)

20 STACJONARNY ZBLIŻENIOWY MOBILNY Polega na obowiązku przebywania skazanego w miejscu, które zostało wskazane przez sąd Polega na zachowaniu przez skazanego określonej minimalnej odległości od wskazanej przez sąd osoby Polega na kontroli aktualnego miejsca pobytu skazanego Kara pozbawienia wolności w SDE Środki karne i zabezpieczające w SDE Środki karne i zabezpieczające w SDE

21 sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa. W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego - sąd penitencjarny, w którego okręgu kara jest wykonywana, - sąd penitencjarny, który zezwolenia udzielił. W sprawach związanych z wykonaniem postanowienia o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego i jego uchyleniem W przypadku uchylenia zezwolenia z powodów, o których mowa w art. 43zaa 1 pkt 1 KKW - sąd, w którego okręgu skazany ma miejsce stałego pobytu, jeżeli skazany nie posiada takiego miejsca - sąd, w którego okręgu orzeczono środek karny lub zabezpieczający wykonywany w SDE. W sprawach wykonywania dozoru zbliżeniowego i mobilnego

22 SĄD WŁAŚCIWY: sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa Nadzór sądowy obejmuje kontrolę i ocenę: 1)legalności i prawidłowości wykonywania orzeczonej kary; 2)prawidłowości obliczania okresów wykonywania orzeczonej kary w systemie dozoru elektronicznego; 3)wykonywania zadań probacyjnych i działalności wychowawczej sądowego kuratora zawodowego oraz przebiegu procesu resocjalizacji skazanego; 4)działalności upoważnionego podmiotu dozorującego w zakresie wykonywania obowiązków przez skazanego; 5)kolejności wykonywania orzeczeń, jak również prawidłowości zawiadamiania o wystąpieniu warunków technicznych pozwalających na niezwłoczne rozpoczęcie wykonania orzeczonej kary lub o dacie, od której będzie to możliwe.

23 centrala monitorowania system teleinformatyczny, za pomocą którego podmiot prowadzący centralę monitorowania, podmiot dozorujący, sądy, sądowi kuratorzy zawodowi i inne uprawnione podmioty przetwarzają informacje związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kar w systemie dozoru elektronicznego nadajniki rejestratory stacjonarne i przenośne

24 Podmiot wykonujący podmiot prowadzący centralę monitorowania - w zakresie czynności związanych z obsługą tej centrali, tj. podmiot dozorujący lub jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Sprawiedliwości. podmiot dozorujący - w zakresie pozostałych czynności. Podmiot dozorujący przedsiębiorca, instytucja państwowa, podmiot zagraniczny będący przedsiębiorcą w rozumieniu prawa kraju rejestracji i spełniający warunki do wykonywania w Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej albo jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Sprawiedliwości lub przez niego nadzorowana.

25 Warunkiem wykonywania kary w SDE jest spełnienie warunków technicznych, które obejmują: liczbę i zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów możliwości organizacyjne obsługi nadajników i rejestratorów uprzednia pisemna zgoda osób pełnoletnich zamieszkujących wspólnie ze skazanym złożona do sądu, obejmująca także umożliwienie podmiotowi dozorującemu prowadzenie czynności kontrolnych w przypadku dozoru stacjonarnego. w zw. z powyższym kurator sądowy ma następujące obowiązki: zebranie informacji na temat zamieszkiwania wspólnie z innymi osobami; ustalenie danych personalnych wspólnie zamieszkujących osób pouczenie ww. osób o warunkach wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego oraz konsekwencjach, jakie wynikają z jej wykonywania dla osób zamieszkujących ze skazanym uzyskanie od podmiotu dozorującego nadesłania informacji, czy warunki techniczne pozwalają na niezwłoczne rozpoczęcie wykonywania tej kary, a jeśli nie - od jakiej daty będzie to możliwe W razie gdy warunki techniczne nie są wystarczające do jednoczesnego objęcia dozorem mobilnym wszystkich skazanych, wobec których dozór taki został orzeczony, w pierwszej kolejności kieruje się do wykonania dozory mobilne orzeczone jako środek zabezpieczający.

26 W przypadku dozoru zbliżeniowego lub mobilnego, po uzyskaniu od podmiotu dozorującego informacji, że możliwe jest niezwłoczne rozpoczęcie wykonywania kary, sąd wydaje postanowienie o rozpoczęciu dozoru elektronicznego, w którym: 1)wyznacza termin i określa sposób zgłoszenia przez skazanego gotowości do instalacji środków technicznych; 2)określa, jakie środki techniczne mają zostać zainstalowane. Po ogłoszeniu lub przy doręczeniu postanowienia o rozpoczęciu dozoru elektronicznego albo postanowienia o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy doręczyć skazanemu pisemne pouczenie o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach związanych z dozorem elektronicznym, jak również o konsekwencjach naruszenia tych obowiązków. Odpis postanowienia przesyła się niezwłocznie sądowemu kuratorowi zawodowemu i podmiotowi dozorującemu. Rozpoczęcie wykonywania dozoru elektronicznego następuje z dniem, w którym wobec skazanego uruchomiono środki techniczne niezbędne do wykonywania kary w tym systemie. Jeżeli czas trwania dozoru elektronicznego jest określony, po rozpoczęciu wykonywania dozoru sąd zawiadamia skazanego i podmiot dozorujący o dacie jego zakończenia.

27 Zgłoszenie podmiotowi dozorującemu, w terminie i w sposób, które zostały określone przez sąd, gotowość do instalacji środków technicznych; Nieprzerwane noszenie nadajnika; dbanie o powierzone mu środki techniczne, w tym zwłaszcza chronić je przed utratą, zniszczeniem, uszkodzeniem lub uczynieniem niezdatnymi do użytku, oraz zapewniać ich stałe zasilanie energią elektryczną; Udostępnianie podmiotowi dozorującemu powierzone środki techniczne do kontroli, naprawy lub wymiany na każde żądanie tego podmiotu, w tym również umożliwiając pracownikom tego podmiotu wejście do pomieszczeń, w których skazany przebywa, lub na nieruchomość stanowiącą jego własność lub będącą w jego zarządzie; udzielanie prezesowi sądu lub upoważnionemu sędziemu, sądowemu kuratorowi zawodowemu, podmiotowi dozorującemu i podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków oraz stawiać się na wezwania sędziego i kuratora. Skazany, wobec którego wykonywany jest dozór stacjonarny, ma ponadto obowiązek: 1)pozostawać we wskazanym przez sąd miejscu w wyznaczonym czasie; 2)odbierać połączenia przychodzące do rejestratora stacjonarnego; 3)umożliwiać sądowemu kuratorowi zawodowemu wejście do mieszkania lub na nieruchomość, gdzie zainstalowano rejestrator; 4)udzielać osobom upoważnionym, na ich żądanie, wyjaśnień, o których mowa w 1 pkt 4, również przy użyciu rejestratora stacjonarnego.

28 niezwłocznie rejestruje zgłoszenia przez skazanego podmiotowi dozorującemu gotowości do instalacji środków technicznych niezwłocznie zawiadamia sądowego kuratora zawodowego oraz sąd o niezgłoszeniu przez skazanego gotowości, o której mowa wyżej, albo o uchylaniu się skazanego od instalacji środka technicznego Niezwłocznie po zaistnieniu warunków technicznych informuje sąd o możliwości rozpoczęcia wykonywania dozoru elektronicznego; zakłada skazanemu nadajnik niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia zgłoszenia przez skazanego gotowości do instalacji w razie orzeczenia dozoru stacjonarnego instaluje rejestrator stacjonarny w terminie wskazanym w pkt 2; w razie orzeczenia dozoru mobilnego lub zbliżeniowego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia zgłoszenia przez skazanego gotowości do instalacji, przekazuje rejestrator przenośny skazanemu oraz instruuje go co do sposobu używania rejestratora; w razie orzeczenia dozoru zbliżeniowego przekazuje rejestrator przenośny osobie chronionej zakazem zbliżania oraz instruuje tę osobę co do sposobu używania rejestratora; kontroluje prawidłowość działania środków technicznych; po zakończeniu dozoru, a także na polecenie sądu lub sądowego kuratora zawodowego, usuwa nadajnik, rejestrator stacjonarny lub rejestrator przenośny używany przez osobę chronioną lub skazanego.

29 Karę w systemie dozoru elektronicznego uznaje się za wykonaną z dniem zakończenia wykonywania tego dozoru, chyba że uchylono zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

30 CELE WYKONYWANIA KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI: wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu do przestępstwa.

31 Klasyfikacja ma na celu stworzenie warunków sprzyjających indywidualnemu postępowaniu ze skazanymi, zapobieganie szkodliwym wpływom, zapewnienie bezpieczeństwa osobistego, właściwy wybór systemu wykonywania kary, rodzaju i typu zakładu karnego (klasyfikacja zewnętrzna, prawna), jak i rozmieszczenie skazanych wewnątrz zakładu karnego (klasyfikacja wewnętrza, pedagogiczna) KRYTERIA KLASYFIKACJI TRYB STATYCZNE Płeć Uprzednie odbywanie kary pozbawienia wolności Umyślność/nieumyślność czynu Rodzaj popełnionego przestępstwa SĄD może W WYROKU orzekającym karę pozbawienia wolności określić rodzaj i typ zakładu karnego, a także orzec system terapeutyczny (jedyny system, który sąd in meriti może orzec). Zmiana określonego w wyroku rodzaju i typu zk oraz orzeczonego systemu terapeutycznego należy do kompetencji sądu penitencjarnego, z wyjątkiem sytuacji, w której skazany dokonał ucieczki z zk typu półotwartego lub otwartego albo nie zgłosił się do takiego zk po jego opuszczeniu na podstawie stosownego zezwolenia (w takich wypadkach o zmianie orzeka komisja penitencjarna). Jeżeli po wydaniu postanowienia przez sąd penitencjarny, zajdą nowe okoliczności przemawiające za zmianą rodzaju i typu zk lub systemu terapeutycznego, decyzję w tym przedmiocie może podjąć komisja penitencjarna. DYNAMICZNE Wiek Czas pozostały do odbycia kary Stan zdrowia fizycznego i psychicznego Stopień demoralizacji i zagrożenia społecznego KOMISJA PENITENCJARNA kieruje skazanego do właściwego zakładu karnego (typu i rodzaju), a także do określonego systemu wykonywania kary pozbawienia wolności, jeżeli sąd nie określił tego w wyroku

32 DLA RECYDYWISTÓW PENITENCJARNYCH DLA MŁODOCIANYCH RODZAJE ZAKŁADÓW KARNYCH Ratio legis wyodrębnienia zk dla młodocianych wiąże się z przeświadczeniem, że osobowość młodocianych jest jeszcze na tyle elastyczna, że oddziaływanie resocjalizacyjne ma największe szanse powodzenia W zakładach karnych dla młodocianych skazani mają prawo do dodatkowego widzenia w miesiącu Osadzeni w ZK dla młodocianych: MŁODOCIANI: - skazani, którzy nie ukończyli 21 roku życia * obligatoryjnie odbywają karę w systemie programowanego oddziaływania SKAZANI DOROŚLI (fakultatywnie): - skazani, którzy odbywają (kontynuują) karę po ukończeniu 21 roku życia w uzasadnionych wypadkach - skazani po raz pierwszy dorośli, którzy wyróżniają się dobrą postawą, mogą odbywać karę w zakładzie dla młodocianych (o ile wyrażą taką zgodę), jeśli jest to uzasadnione potrzebami oddziaływania Ratio legis wyodrębnienia takiej grupy skazanych polega na chęci oddzielenia skazanych zdemoralizowanych od pozostałych osadzonych Osadzeni w ZK dla recydywistów penitencjarnych: RECYDYWIŚCI PENITENCARNI - dorośli skazani za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności lub zastępczą karę pozbawienia wolności oraz ukarani za wykroczenia umyślne karą aresztu lub zastępczą karę aresztu, którzy uprzednio już odbywali takie kary lub karę aresztu wojskowego za umyśle przestępstwa lub wykroczenia * szczególne względy resocjalizacyjne mogą przemawiać za skierowaniem takich skazanych do zakładów karnych dla odbywających karę po raz pierwszy INNI SKAZANI (fakultatywnie) - skazani, którzy uczynili sobie z popełniania przestępstw (lub przestępstw skarbowych) stałe źródło dochodów - skazani, którzy popełnili przestępstwo (lub przestępstwo skarbowe) w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnienie przestępstwa - skazani za przestępstwo o charakterze terrorystycznym przy czym za osadzeniem takich skazanych muszą przemawiać względy resocjalizacyjne

33 DLA ODBYWAJĄCYCH KARĘ PO RAZ PIERWSZY DLA ODBYWAJĄCYCH KARĘ ARESZTU WOJSKOWEGO RODZAJE ZAKŁADÓW KARNYCH CD. W zakładzie karnym dla odbywających karę po raz pierwszy osadza się pozostałych skazanych Jest to bardzo złożona grupa skazanych W zakładzie karnym dla odbywających karę po raz pierwszy osadza się również skazanych odbywających zastępczą karę pozbawienia wolności orzeczoną w tej samej sprawie Mają one marginalne znaczenie z uwagi na brak takich skazanych liczne postulaty de lege ferenda aby zlikwidować omawiany rodzaj zakładów karnych

34 ZAMKNIĘTY PÓŁOTWARTY OTWARTY Zakłady te różnią się w szczególności SZCZEGÓŁOWO ART KKW: stopniem zabezpieczenia, stopniem izolacji skazanych oraz wynikającymi z tego ich obowiązkami i uprawnieniami w zakresie poruszania się w zakładzie i poza jego obrębem. Szczególnie preferowany jest zakład typu półotwartego, w którym powinni odbywać karę w zasadzie wszyscy skazani objęci systemem indywidualnego oddziaływania. Typologia zakładów przyjmuje możliwość zarówno awansowania, jak i degradacji skazanych w zależności od ich postawy i zachowania. Oznacza to przyjęcie w nowym systemie penitencjarnym zasady niesformalizowanej, podporządkowanej zasadzie indywidualizacji progresji. O ile o skierowaniu skazanego do jednego z trzech typów zakładu karnego nie orzekł sąd w wyroku (art. 62 KK), decyzje w tym przedmiocie podejmuje komisja penitencjarna (art pkt 1 KKW). W praktyce wobec tego, że sądy orzekające karę pozbawienia wolności nie korzystają z możliwości określenia typu zakładu karnego, w którym skazany ma odbywać karę decyzję o osadzeniu skazanego w zakładzie karnym określonego typu podejmuje wyłącznie komisja penitencjarna.

35 CECHY: największym stopniem izolacji przyczyniają się do procesów prizonizacji zmniejszają możliwość prowadzenia oddziaływań penitencjarnych Art KKW - W zakładzie karnym typu zamkniętego osadza się: skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnianie przestępstw, chyba że szczególne okoliczności przemawiają przeciwko takiemu osadzeniu, co nie dotyczy skazanych uznanych za stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu; skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności albo na karę 25 lat pozbawienia wolności skazanego z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi, w tym skazanego za przestępstwo określone w art Kodeksu karnego, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, lub upośledzonego umysłowo; skazanego stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu tzw. NIEBEZPIECZNYCH skazanego objętego ochroną na mocy art. 88d albo ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym (Dz.U. z 2016 r. poz. 1197). można także osadzić, ze względu na zagrożenie społeczne albo zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu: skazanego za przestępstwo nieumyślne, odbywającego zastępczą karę pozbawienia wolności, osobę odbywającą karę aresztu oraz skazane kobiety, a także innych skazanych, których właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, zachowanie po dokonaniu przestępstwa, negatywna ocena postawy i zachowania w areszcie śledczym, względy bezpieczeństwa zakładu albo inne szczególne okoliczności wskazują, że należy wobec nich wykonywać karę w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczenia; skazanego, który podczas pobytu w areszcie śledczym lub zakładzie karnym naruszył w poważnym stopniu dyscyplinę i porządek; skazanego przebywającego dotychczas w zakładzie karnym typu otwartego lub półotwartego, jeżeli negatywna ocena jego postawy i zachowania, a także względy bezpieczeństwa zakładu wskazują, że należy wobec niego wykonywać karę w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczenia; skazanego, który popełnił przestępstwo o znacznym stopniu społecznej szkodliwości, jeżeli jego postawa i zachowanie przemawiają za przebywaniem w zakładzie karnym typu zamkniętego.

36 PRZEDMIOTOWE PRZESŁANKI KWALIFIKACYJNE I. skazany, który popełnił przestępstwo o bardzo wysokim stopniu społecznej szkodliwości, w szczególności: przestępstwo: a) zamachu na: - niepodległość lub integralność Rzeczypospolitej Polskiej, - konstytucyjny ustrój państwa lub konstytucyjne organy Rzeczypospolitej Polskiej, - życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, - jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, b) ze szczególnym okrucieństwem, c) wzięcia lub przetrzymania zakładnika albo w związku z wzięciem zakładnika, d) uprowadzenia statku wodnego lub powietrznego, e) z użyciem broni palnej, materiałów wybuchowych albo łatwopalnych; II. Skazany, który podczas uprzedniego lub obecnego pozbawienia wolności stwarzał zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego lub aresztu śledczego w ten sposób, że: a) był organizatorem lub aktywnym uczestnikiem zbiorowego wystąpienia w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, b) dopuścił się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub inną osobę zatrudnioną w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, c) był sprawcą zgwałcenia, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu albo znęcał się nad skazanym, ukaranym lub tymczasowo aresztowanym, d) uwolnił się lub usiłował uwolnić się z zakładu karnego typu zamkniętego lub aresztu śledczego albo podczas konwojowania poza terenem takiego zakładu lub aresztu; III. Skazany, który popełnił przestępstwo w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnianie przestępstw, zwłaszcza z uwagi na jego kierowniczą lub znaczącą rolę w grupie lub związku. 2. Przy podjęciu i każdorazowej weryfikacji decyzji o uznaniu skazanego za stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu komisja penitencjarna uwzględnia: 1) właściwości i warunki osobiste skazanego; 2) motywacje i sposób zachowania się przy popełnieniu przestępstwa oraz rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa; 3) sposób zachowania się w trakcie pobytu w zakładzie karnym; 4) stopień demoralizacji lub postępy w resocjalizacji; 5) w wypadku skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnianie przestępstw - zagrożenie dla porządku prawnego, które może wyniknąć z nawiązania przez skazanego bezprawnych kontaktów z innymi członkami grupy, w tym zwłaszcza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub dla czynności mających na celu ujawnienie mienia stanowiącego korzyść z popełnienia przestępstwa, oraz fakt, że inni członkowie grupy lub związku przebywają na wolności.

37 PODMIOTOWE PRZESŁANKI KWALIFIKACYJNE właściwości i warunki osobiste skazanego; motywacje i sposób zachowania się przy popełnieniu przestępstwa oraz rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa; sposób zachowania się w trakcie pobytu w zakładzie karnym; stopień demoralizacji lub postępy w resocjalizacji; w wypadku skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnianie przestępstw - zagrożenie dla porządku prawnego, które może wyniknąć z nawiązania przez skazanego bezprawnych kontaktów z innymi członkami grupy, w tym zwłaszcza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub dla czynności mających na celu ujawnienie mienia stanowiącego korzyść z popełnienia przestępstwa, oraz fakt, że inni członkowie grupy lub związku przebywają na wolności.

38 ZAKŁAD KARNY TYPU OTWARTEGO ZAKŁAD KARNY TYPU PÓŁOTWARTEGO Stwarza warunki elastycznego postępowania ze skazanymi Sprzyja prowadzeniu oddziaływań penitencjarnych Największa grupa skazanych odbywa karę pozbawienia wolności w zakładach typu półotwartego W zakładach typu półotwartego osadza się: - Skazanych odbywających karę w systemie programowanego oddziaływania, chyba że szczególne okoliczności przemawiają za osadzeniem skazanego w zakładzie typu zamkniętego - Skazanych za przestępstwa nieumyślne* - Skazanych obywających zastępczą karę pozbawienia wolności* - Odbywających karę aresztu* - Kobiety (chyba, że stopień demoralizacji lub względy bezpieczeństwa przemawiają za odbywaniem kary w zakładzie innego typu) *Szczególne okoliczności mogą przemawiać za osadzeniem takich osób w zakładzie karnym innego typu. Ustawodawca expressis verbis przewidział, że do zakładów typu otwartego kieruje się skazanych odbywających karę aresztu wojskowego Odbywanie kary w zakładzie typu otwartego może być również swoistą nagrodą za dobre zachowanie i przestrzeganie obowiązujących przepisów (awans z zakładu typu półotwartego)

39 PROGRAMOWANEGO ODDZIAŁYWANIA TERAPEUTYCZNY ZWYKŁY

40 System programowanego oddziaływania koresponduje w szczególności z art KKW ("wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw"), W ramach określonych ww. artykule systemów wykonywania kary ma być prowadzone zindywidualizowane oddziaływanie na skazanych, mające sprzyjać osiągnięciu celów wykonywania tej kary (art KKW). System programowanego oddziaływania szczegółowo opisany został w art. 95 k.k.w. W systemie programowanego oddziaływania odbywają karę: 1. skazani młodociani (obligatoryjnie), a także 2. skazani dorośli, którzy po przedstawieniu im projektu programu oddziaływania wyrażają zgodę na współudział w jego opracowaniu i wykonaniu. Organem kierującym do systemu programowanego oddziaływania jest komisja penitencjarna. Sąd orzekający w pierwszej instancji nie może wskazać w wyroku systemu programowanego oddziaływania. Skierowanie do systemu programowanego oddziaływania orzeka się decyzją. Decyzje wydaje się również w przypadku rezygnacji z systemu programowanego oddziaływania i przeniesienia do systemu zwykłego. Załącznikiem do takiej decyzji powinien być uzgodniony ze skazanym program, który będzie on realizował. Program taki może ulegać zmianom. Zmiany wprowadza komisja penitencjarna. Projekt programu oddziaływania to harmonogram pracy ze skazanym w warunkach zakładu karnego. Program taki jest opracowywany we współdziałaniu ze skazanym.

41 W programach oddziaływania ustala się zwłaszcza: rodzaje zatrudnienia i nauczania skazanych, ich kontakty przede wszystkim z rodziną i innymi osobami bliskimi, wykorzystywanie czasu wolnego, możliwości wywiązywania się z ciążących na nich obowiązków oraz inne przedsięwzięcia niezbędne dla przygotowania skazanych do powrotu do społeczeństwa. Wykonywanie programów oddziaływania podlega okresowym ocenom; programy te mogą ulegać zmianom. Ustalenie indywidualnych programów oddziaływań, oceny dotyczące wykonywania tych programów oraz ich weryfikowanie należą do kompetencji komisji penitencjarnej. Kodeks nie określa terminów, w jakich komisja penitencjarna ma dokonywać ocen realizacji programów oraz ewentualnej ich weryfikacji. Należy wobec tego przyjąć, że czynności te powinny być wykonywane w każdym czasie w zależności od potrzeb, nie rzadziej jednak niż co 6 miesięcy w ramach okresowych ocen postępów skazanego w resocjalizacji. Skazanego odbywającego karę w systemie programowanego oddziaływania osadza się w zakładzie karnym typu półotwartego, chyba że szczególne okoliczności uzasadniają osadzenie go w zakładzie karnym typu zamkniętego. PRZENIESIENIE jeżeli zachodzą warunki określone w art. 96, skazanego przenosi się do odbywania kary w systemie terapeutycznym: Art. 96 k.k.w.: w systemie terapeutycznym odbywają karę skazani z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi, w tym skazani za przestępstwo określone w art Kodeksu karnego, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, upośledzeni umysłowo, a także uzależnieni od alkoholu albo innych środków odurzających lub psychotropowych oraz skazani niepełnosprawni fizycznie - wymagający oddziaływania specjalistycznego, zwłaszcza opieki psychologicznej, lekarskiej lub rehabilitacyjnej. skazanego dorosłego przenosi się do odbywania kary w systemie zwykłym, jeżeli nie przestrzega on wymagań ustalonych w programie oddziaływania.

42 System terapeutyczny koresponduje w szczególności z art KKW, który nakazuje uwzględnianie w oddziaływaniu na skazanych m.in. środków terapeutycznych. System terapeutyczny szczegółowo opisany został w art. 96 k.k.w. przeznaczony jest dla skazanych, którzy wymagają oddziaływania specjalistycznego, zwłaszcza opieki psychologicznej, lekarskiej lub rehabilitacyjnej. W systemie terapeutycznym odbywają karę skazani: z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi, w tym skazani za przestępstwo określone w art Kodeksu karnego, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, upośledzeni umysłowo, a także uzależnieni od alkoholu albo innych środków odurzających lub psychotropowych oraz skazani niepełnosprawni fizycznie - wymagający oddziaływania specjalistycznego, zwłaszcza opieki psychologicznej, lekarskiej lub rehabilitacyjnej. Jeżeli przemawiają za tym względy lecznicze i wychowawcze, w oddziale terapeutycznym mogą odbywać karę także inni skazani, za ich zgodą. Skazani, o których mowa wyżej, kierowani są do systemu terapeutycznego obligatoryjnie. Orzeka o tym przedmiocie sąd na podstawie art. 62 k.k. albo komisja penitencjarna, która zgodnie z art pkt 2 k.k.w. wydaje decyzje. Zmianę orzeczonego w wyroku systemu terapeutycznego wykonywania kary może orzec tylko sąd penitencjarny, a jeżeli po wydaniu postanowienia przez ten sąd zajdą nowe okoliczności uzasadniające zmianę systemu terapeutycznego, decyzję w tym przedmiocie może podjąć komisja penitencjarna.

43 W oddziałach terapeutycznych oddziaływania specjalistyczne realizuje zespół terapeutyczny, który ustala zakres i sposób stosowanych metod i technik oddziaływania oraz opracowuje, w miarę możliwości, przy udziale skazanych indywidualne programy terapeutyczne. dostosowuje się wykonywanie kary do potrzeb skazanego w zakresie leczenia, zatrudnienia, nauczania i wymagań higienicznosanitarnych. stosuje się różnorodne metody lecznicze, oddziaływania psychologiczne (np. psychoterapię czy psychokorekcję), a także rehabilitacyjne. przy wykonywaniu kary w tym systemie, w postępowaniu ze skazanymi uwzględnia się w szczególności potrzebę zapobiegania pogłębianiu się patologicznych cech osobowości, przywracania równowagi psychicznej oraz kształtowania zdolności współżycia społecznego i przygotowania do samodzielnego życia. System terapeutyczny ma spełniać następujące zadania: - zapobieganie pogłębianiu się nieprawidłowych cech osobowości; - przywracanie równowagi psychicznej; - kształtowanie umiejętności współżycia społecznego; - przygotowanie do samodzielnego życia. Wskazanie typu i rodzaju zakładu karnego odbywa się na zasadach ogólnych. Karę pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym należy wykonywać w miarę możliwości w oddziale terapeutycznym o określonej specjalizacji.

44 O warunkowym zwolnieniu orzeka sąd penitencjarny na posiedzeniu, które powinno odbyć się w zakładzie karnym. W posiedzeniu ma prawo wziąć udział prokurator, skazany oraz obrońca, a także inne osoby, którym służy uprawnienie do złożenia wniosku o warunkowe zwolnienie, jeżeli wniosek taki złożyły. W sprawach związanych z: wykonaniem orzeczenia o warunkowym zwolnieniu oraz w sprawie odwołania warunkowego zwolnienia właściwy jest sąd penitencjarny, który: udzielił zwolnienia, sąd penitencjarny, w którego okręgu dozór jest wykonywany - jeżeli zwolniony pozostaje pod dozorem

45 Okres do 6 miesięcy przed: przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub wykonaniem kary stanowi, w miarę potrzeby, czas niezbędny na przygotowanie skazanego do życia po zwolnieniu, zwłaszcza dla nawiązania kontaktu z kuratorem sądowym lub podmiotami, o których mowa w art. 38 1KKW. Okres ten ustala, za zgodą skazanego, komisja penitencjarna. W okresie tym skazany powinien w miarę możliwości odbywać karę we właściwym zakładzie karnym położonym najbliżej przyszłego miejsca stałego pobytu. Skazanemu można zezwolić na opuszczenie zakładu karnego, łącznie na czas do 14 dni, zwłaszcza w celu podejmowania starań o uzyskanie po zwolnieniu odpowiednich możliwości zamieszkania i pracy

46 Zwalnianym skazanym, mającym trudności w znalezieniu zatrudnienia, zakwaterowania oraz otrzymania niezbędnej pomocy lekarskiej, właściwe organy lub instytucje udzielają niezbędnej doraźnej pomocy; Skazanemu zwalnianemu z zakładu karnego, który nie dysponuje wystarczającymi środkami własnymi i nie ma zapewnionych na wolności dostatecznych środków utrzymania, dyrektor zakładu karnego może udzielić pomocy pieniężnej w chwili zwolnienia w wysokości do 1/3 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników lub jej odpowiedni ekwiwalent; środki własne skazanego stanowią środki będące w depozycie oraz przekazane w trybie art KKW.

47 Przy zwolnieniu z zakładu karnego skazany: 1)informuje o miejscu stałego pobytu lub innym miejscu przebywania po zwolnieniu; 2)otrzymuje, za pokwitowaniem, znajdujące się w depozycie dokumenty, pieniądze, przedmioty wartościowe i inne przedmioty, jeżeli nie zostały zatrzymane albo zajęte w drodze zabezpieczenia lub egzekucji. otrzymuje świadectwo zwolnienia z zakładu karnego oraz zaświadczenie o zatrudnieniu. jest informowany o potrzebie dalszego leczenia oraz otrzymuje wyniki wykonanych badań diagnostycznych niezbędnych do dalszego postępowania leczniczego lub diagnostycznego. Jako ekwiwalent pomocy pieniężnej może otrzymać przy zwolnieniu stosowną do pory roku odzież, bieliznę, obuwie, bilet na przejazd, a także artykuły żywnościowe na czas podróży. Decyzje w tym zakresie podejmuje dyrektor zakładu karnego. Jeżeli osoba zwolniona z zakładu karnego wymaga leczenia szpitalnego, a jej stan zdrowia nie pozwala na przeniesienie do szpitala, pozostaje ona na leczeniu w zakładzie karnym do czasu, gdy jej stan zdrowia pozwoli na takie przeniesienie. jeżeli osoba zwolniona wyraża zgodę na dalsze leczenie w zakładzie karnym, co powinno być potwierdzone jej podpisem w indywidualnej dokumentacji medycznej. W razie niemożności wyrażenia tej zgody przez osobę zwolnioną, decyzję o pozostawieniu jej na leczeniu w zakładzie karnym podejmuje dyrektor zakładu karnego na wniosek lekarza. Jeżeli zwalniany nie wyraża zgody na dalsze leczenie w zakładzie karnym, lekarz poucza ją o możliwych następstwach zdrowotnych odmowy leczenia. Fakt odmowy powinien być potwierdzony podpisem zwolnionego w indywidualnej dokumentacji medycznej, a w wypadku odmowy podpisu - notatką urzędową na tę okoliczność Jeżeli zwalniany skazany jest niezdolny z powodów zdrowotnych do samodzielnego powrotu do miejsca zameldowania lub miejsca przebywania bez zameldowania, administracja zakładu karnego jest obowiązana w okresie poprzedzającym zwolnienie nawiązać kontakt z rodziną, osobą bliską lub wskazaną przez skazanego inną osobą i powiadomić ją o terminie zwolnienia. W wypadku, gdy działania okazały się bezskuteczne, administracja zakładu karnego jest obowiązana udzielić zwolnionemu pomocy w udaniu się do miejsca zameldowania lub miejsca przebywania bez zameldowania albo podmiotu leczniczego.

48 ŚRODKI PROBACYJNE Warunkowe umorzenie postępowania Warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary Warunkowe przedterminowe zwolnienie

49 Środki probacyjne to instytucje, które opierają się na przekonaniu, że społeczna readaptacja sprawców przestępstw przebiega skuteczniej w warunkach wolnościowych i jednocześnie bazują na pozytywnej diagnozie kryminologicznej. Wszystkie instytucje probacyjne wiążą się z wystawieniem skazanego na próbę, której przebieg jest kontrolowany, a której częścią składową mogą być nałożone na skazanego obowiązki i uzależnienie dalszych losów danego sprawcy od wyników tej próby. Środki, mogą być stosowane na różnych etapach postępowania. Mogą zastąpić ukaranie lub modyfikują karę.

50 Polega na odstąpieniu od skazania i wymierzenia kary sprawcy uznanego za winnego popełnienia przestępstwa (brak wyroku skazującego) i zastosowaniu środków probacyjnych Sprawca, wobec którego zastosowano warunkowe umorzenie postępowania, uważany jest za osobę niekaraną (o ile nie zostanie podjęte warunkowo umorzone postępowanie, w którym zapadnie wyrok skazujący)

51 MATERIALNE 1) wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, 2) okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości, 3) sprawca niekarany za przestępstwo umyślne 4) pozytywna prognoza kryminologiczna FORMALNE 1) zarzucany czyn nie jest zagrożony karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

52 od roku do 3 lat liczy się w latach i miesiącach biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia, tzn. od dnia następnego po dniu, w którym upłynął termin do zaskarżenia orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania. Początek biegu okresu próby może być zatem różny i uzależniony od tego, czy złożony został wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, czy też nie, oraz od tego, czy wniesiona została apelacja, i oczywiście od tego, jakie było rozstrzygnięcie sądu odwoławczego w tej sprawie (art i 2, art KPK). oddziaływanie wychowawcze na sprawcę Weryfikacja postawionej prognozy kryminologicznej. Sąd w wyroku warunkowo umarzającym postępowanie karne musi dokładnie oznaczyć okres próby, na jaki następuje umorzenie postępowania oraz wskazać nałożone obowiązki (art i 2 KPK).

53 FAKULTATYWNE dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenie pokrzywdzonego, wykonywanie obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddanie się terapii uzależnień, poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, uczestniczenie w oddziaływaniach korekcyjnoedukacyjnych, powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, OBLIGATORYJNE naprawienie szkody w całości albo w części, w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków sąd orzeka nawiązkę. DODATKOWE OBOWIĄZKI (mają odpowiedniki w środkach karnych): świadczenie pieniężne zakaz prowadzenia pojazdów do lat 2.

54 WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU: sąd, który w danej sprawie orzekał w pierwszej instancji sąd rejonowy, w którego okręgu dozór jest lub ma być wykonywany - w stosunku do osoby oddanej pod dozór, w kwestiach dotyczących wykonania tego środka oraz obowiązków związanych z okresem próby. Wykonując orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania karnego w stosunku do sprawcy, który nie został oddany pod dozór lub zobowiązany do wykonania obowiązków związanych z okresem próby, sąd stosuje odpowiednio art. 14: Sąd jest władny zlecić zebranie wszelkich informacji, jeśli dostrzeże takową potrzebę w toku postępowania wykonawczego. Przede wszystkim jednak będzie uprawniony do zebrania informacji dotyczących sytuacji rodzinnej i majątkowej, źródeł utrzymania, a także zachowania sprawcy Organem upoważnionym do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego będzie, co do zasady, sądowy kurator zawodowy i kurator społeczny, ale także komenda powiatowa (miejska) lub rejonowa policji, właściwa ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu skazanego lub jeżeli wywiad taki dotyczy skazanego będącego żołnierzem - dowódca jednostki wojskowej lub terenowa jednostka organizacyjna Żandarmerii Wojskowej, właściwi ze względu na miejsce położenia jednostki wojskowej, w której skazany pełni służbę wojskową.

55 Z probacyjnego charakteru warunkowego umorzenia postępowania wynika konieczność kontroli zachowania sprawcy w okresie próby. W zależności od tej kontroli ustawodawca przewidział konsekwencje uzależnione głównie od przebiegu okresu próby: umorzenie ma charakter ostateczny i sprawca nie może być już pociągnięty do odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo - jeżeli przebieg był pomyślny, a postępowanie warunkowo umorzone nie zostanie podjęte w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby (art KK) Postanowienie o podjęciu postepowania jeśli próba nie przebiegła pomyślnie, sąd podejmuje postępowanie karne od nowa (art. 551 KPK). Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego oznacza, że sprawa toczy się od nowa na zasadach ogólnych (art. 551 KPK), a dotychczasowy wyrok umarzający to postępowanie podlega uchyleniu z mocy prawa zarówno gdy jest nieprawomocny, jak i gdy jest prawomocny (zob. wyr. SN z r., II KRN 151/94, Prok. i Pr. 1995, Nr 1, poz. 15).

56 PODSTAWY PODJĘCIA POSTĘPOWANIA art. 68 KK CZAS ORGAN UPRAWNIONY DO PODJĘCIA w okresie od wydania orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, chociażby to orzeczenie nie było jeszcze prawomocne, do dnia upływu terminu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy w składzie jednoosobowym TRYB ORZEKANIA na wniosek oskarżyciela (publicznego, posiłkowego, prywatnego), pokrzywdzonego lub sądowego kuratora zawodowego albo z urzędu FORMA ORZECZENIA postanowienie; wydawane na posiedzeniu PODMIOTY UPRAWNIONE DO UDZIAŁU W POSIEDZENIU ŚRODKI ZASKARŻENIA prokurator, oskarżony i jego obrońca oraz pokrzywdzony i jego pełnomocnik należy zawiadomić ww. podmioty o terminie i miejscu owego posiedzenia, a także o skutkach wskazanych w art KPK. Niestawiennictwo osób prawidłowo powiadomionych nie stanowi przeszkody do odbycia posiedzenia i wydania orzeczenia w kwestii podjęcia warunkowo umorzonego postępowania zażalenie na postanowienie: 1) pozostawiające wniosek bez rozpoznania; 2) w kwestii podjęcia postępowania: a) uwzględniające wniosek, b) oddalające wniosek, c) o podjęciu postępowania z urzędu, d) ustalające, że brak jest podstaw do podjęcia postępowania z urzędu

57 Kumulatywne spełnienie poniższych przesłanek: Upomnienie kuratora 1. popełnienie w okresie próby przestępstwa z winy umyślnej 2. prawomocne skazanie za to przestępstwo zarówno występek, jak i zbrodnia bez znaczenia jest sposób jego popełnienia, charakter naruszonego dobra itd., istotne jest tylko to, aby było popełnione umyślnie (również umyślno-nieumyślne) także przestępstwa skarbowe Uprawomocnienie się skazania może wykroczyć poza okres próby, byleby nastąpiło przed upływem 6 miesięcy od jej zakończenia. Skazanie zachodzi w przypadku orzeczenia sankcji lub innego środka reakcji karnej, nawet gdyby to było sądowe odstąpienie od wymierzenia kary albo okoliczność wyłączająca karalność (skazanie ukaranie!) gdy zaistnieją okoliczności określone w art KK po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy (art. 68 2a KK) Sąd po otrzymaniu wniosku kuratora złożonego po upomnieniu sprawcy, obligatoryjnie podejmuje warunkowo umorzone postępowanie, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.

58 Zachowanie sprawcy Komentarz rażące naruszanie porządku prawnego (w szczególności popełnienie przestępstwa innego niż to, które stanowi podstawę do obligatoryjnego podjęcia postępowania) wystąpienie w jakikolwiek sposób przez sprawcę przeciw obowiązującemu porządkowi prawnemu w ogóle np. prawa wykroczeń, prawa pracy lub prawa rodzinnego nie obejmuje drobnych incydentów związanych z naruszeniem porządku prawnego Np. popełnienie przestępstwa nieumyślnego, za które sprawca został skazany choćby nieprawomocnie uchylanie się od dozoru zamierzone (umyślne) niewykonywanie nałożonych zobowiązań próby, które obiektywnie uchylanie się od wykonania nałożonego obowiązku sprawca mógłby wykonać wystarczy, aby uchylał się on tylko od wykonania uchylanie się od wykonania orzeczonego środka jednego z nich, i to jednorazowo sąd dokona karnego oceny W przypadku dozoru, ustanowiony kurator ma obowiązek bezzwłocznie powiadamiać sąd o popełnieniu przez sprawcę przestępstwa lub rażącego naruszenia porządku prawnego uchylanie się od wykonania środka kompensacyjnego lub przepadku sąd dokładnie oznacza w wyroku orzekającym o warunkowym umorzeniu postępowania karnego, w szczególności gdy dotyczy to potrzeby ustalenia sposobu lub terminu ich wykonania niewykonanie zawartej z pokrzywdzonym ugody obejmuje występujące w niej ustalenia, które dotyczą przede wszystkim uzgodnienia treści i formy pojednania się i naprawienia szkody

59 Groźba wykonania kary pełni w tych warunkach funkcję motywującą skazanego do powstrzymania się od popełnienia przestępstwa i przestrzegania porządku prawnego. Jest z jednej strony wystawieniem skazanego na próbę w celu sprawdzenia pozytywnej prognozy, z drugiej rodzajem gwarancji, że rezygnacja z wykonania kary nie była błędem ze strony sądu. Tak ukształtowany środek może spełniać cele indywidualno-prewencyjne, do pewnego stopnia także cele związane ze społecznym oddziaływaniem kary. (Uzasadnienie rządowego projektu KK)

60 Możliwość zastosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary W wyroku skazującym (art. 69 KK i n.) W postępowaniu wykonawczym (art. 152 KKW)

61 WARUNKI FORMALNE: kara pozbawienia wolności orzeczona w wymiarze nieprzekraczającym roku, sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. Wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a 4 sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach Art KK: Występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego. Art. 178a KK[Nietrzeźwość kierowcy] 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat Jeżeli sprawca czynu określonego w 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

62 od roku do 3 lat od 2 do 5 lat wobec sprawcy młodocianego oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej Okres próby biegnie od uprawomocnienia się wyroku.

63 Obowiązki z art KK gdy sąd orzeka środek karny świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 zobowiązanie skazanego do naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części, chyba że orzekł środek kompensacyjny. dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym Zwolnienie od dozoru może nastąpić ze względów wychowawczych lub także, jeżeli sprawowanie dozoru jest niemożliwe albo znacznie utrudnione z przyczyn niezawinionych przez skazanego!!! DOZÓR W OKRESIE PRÓBY JEST OBOWIĄZKOWY WOBEC!!!: młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy określonego w art mulirecydywisty, sprawcy przestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej.

64 SĄD ZOBOWIĄZUJE SKAZANEGO DO: informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się terapii uzależnień, poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa PRZY CZYM ORZEKA CO NAJMNIEJ JEDEN Z WW. OBOWIĄZKÓW.

65 Kara 1 rok k.p.w. chodzi o karę orzeczoną w takim wymiarze, nie o część kary podlegającej wykonaniu Warunki formalne Odroczenie wykonania = min. 1 rok Art. 152 KKW Z urzędu Forma orzeczenia postanowienie Na wniosek stron (skazanego lub prokuratora); obrońcy, sądowego kuratora zawodowego Przysługuje ZAŻALENIE

66 OBLIGATORYJNIE skazany w okresie próby popełnił podobne (=> art KK) przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania ( 1) skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą FAKULTATYWNIE skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w 1, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku ( 2) skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo ( 3) okoliczności, o których mowa w 2, zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy

67 Warunkowe zwolnienie jest w istocie warunkową rezygnacją z wykonania części (reszty) orzeczonej kary pozbawienia wolności i poddaniem sprawcy procesowi resocjalizacji w warunkach kontrolowanej wolności, a więc stanowi niejako przedłużenie procesu resocjalizacji w zmienionych warunkach, mające na celu przystosowanie sprawcy do życia na wolności z pomocą kuratora sądowego (innej osoby, organizacji) oraz w związku z nałożonymi obowiązkami. Pozytywny wynik próby zmienia ową rezygnację na bezwarunkową i skutkuje uznanie, że całą karę odbyto z chwilą warunkowego zwolnienia, a negatywny - fakultatywne lub obligatoryjne zarządzenie wykonania reszty nie odbytej kary. (Uzasadnienie rządowego projektu KK)

68 MATERIALNE POZYTYWNA PROGNOZA KRYMINOLOGICZNA = postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa FORMALNE ODBYCIE OKREŚLONEJ CZĘŚCI KARY: co najmniej 1/2 kary; ¾ kary w przypadku multirecydywistów (art KK) 15 lat w przypadku skazanego na karę 25 lat pozbawienia 25 lat w przypadku skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu 15 lat pozbawienia wolności niezależnie od warunków określonych w art lub 2 KK (nie dotyczy to kary 25 lat pozbawienia wolności i kary dożywotniego pozbawienia wolności) Wymierzając karę pozbawienia wolności sąd może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego przedterminowego zwolnienia w szczególnie uzasadnionych wypadkach (za takie uznaje się wysoki stopień demoralizacji sprawcy, naganną motywację, czy drastyczne zachowania). Sąd nie może jednak całkowicie pozbawić skazanego możliwości warunkowego przedterminowego zwolnienia. ART. 155 KKW : przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok, skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary - sąd penitencjarny może warunkowo zwolnić skazanego z odbycia reszty kary na zasadach określonych w art. 77 KK, przy czym zwolnienie może nastąpić w każdym czasie, bez ograniczeń wynikających z art. 78 i 79 KK UWAGA! Powyższego nie stosuje się, jeżeli kara lub suma kar pozbawienia wolności przekracza 3 lata.

69 czas pozostały do odbycia kary jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat jeżeli skazanym jest osoba określona w art KK, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata. w razie warunkowego zwolnienia z kary 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat.

70 POZYTYWNE Jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. W wypadku objęcia wyrokiem łącznym kary, z której odbywania skazany został warunkowo zwolniony, na poczet orzeczonej kary łącznej zalicza się jedynie okres faktycznego odbywania kary. NEGATYWNE W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem, po ponownym osadzeniu, przynajmniej: roku kary pozbawienia wolności, 5 lat kary - w wypadku kary 25 lat pozbawienia wolności lub kary dożywotniego pozbawienia wolności.

71 Należą do środków reakcji karnoprawnej na popełniony czyn. Cechą odróżniającą je od kar i środków karnych jest brak zawinienia popełnionego czynu zabronionego oraz zawiązane z tym zagrożenie dla porządku prawnego. Katalog środków zabezpieczających: elektroniczna kontrola miejsca pobytu terapia terapia uzależnień pobyt w zakładzie psychiatrycznym

72 Sąd może orzec środek zabezpieczający, gdy jest to konieczne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego, a inne środki prawne określone w tym kodeksie lub orzeczone na podstawie innych ustaw nie są wystarczające. Środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psyciatrycznym, można orzec jedynie, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego o znacznej społecznej szkodliwości. Środek zabezpieczający i sposób jego wykonywania powinien być odpowiedni do: stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego, który sprawca może popełnić, oraz prawdopodobieństwa jego popełnienia, uwzględniać potrzeby i postępy w terapii lub terapii uzależnień. Sąd może zmienić orzeczony wobec sprawcy środek zabezpieczający lub sposób jego wykonywania, jeżeli poprzednio orzeczony środek stał się nieodpowiedni lub jego wykonywanie nie jest możliwe. Wobec tego samego sprawcy można orzec więcej niż jeden środek zabezpieczający; Sąd orzeka pobyt w zakładzie psychiatrycznym tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.

73 co do którego umorzono postępowanie o czyn zabroniony popełniony w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 1KK; w razie skazania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej w art. 31 2; w razie skazania za przestępstwo określone w art. 148, art. 156, art. 197, art. 198, art lub art KK, popełnione w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych; w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia za umyślne przestępstwo określone w rozdziale XIX, XXIII, XXV lub XXVI, popełnione w związku z zaburzeniem osobowości o takim charakterze lub nasileniu, że zachodzi co najmniej wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia; w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka.

74 Czasu stosowania środka zabezpieczającego nie określa się z góry Sąd uchyla środek zabezpieczający, gdy dalsze jego stosowanie nie jest już konieczne. Uchylając środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym, sąd może orzec jeden lub więcej ze środków zabezpieczających, o których mowa w art. 93a 1 pkt 1-3 KK Sąd ustala potrzebę i możliwości wykonania orzeczonego środka zabezpieczającego nie wcześniej niż na 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub odbyciem kary pozbawienia wolności. Jeżeli zachowanie sprawcy po uchyleniu środka zabezpieczającego wskazuje, że zachodzi konieczność stosowania środków zabezpieczających, sąd, nie później niż w ciągu 3 lat od uchylenia środka, może ponownie orzec ten sam środek zabezpieczający lub inny środek, o którym mowa w art. 93a 1 pkt 1-3 KK

75 SĄD WŁAŚCIWY: ORZEKANIE - Sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji WYKONYWANIE - Sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji (z wyjątkiem elektronicznej kontroli miejsca pobytu) Wniosek o orzeczenie, zmianę lub uchylenie środka zabezpieczającego może złożyć również dyrektor zakładu karnego, kierownik zakładu psychiatrycznego lub kierownik podmiotu leczniczego, w którym sprawca odbywa terapię lub terapię uzależnień Przed orzeczeniem, zmianą i uchyleniem środka zabezpieczającego sąd wysłuchuje: psychologa; w sprawach osób niepoczytalnych, o ograniczonej poczytalności lub z zaburzeniami osobowości albo gdy sąd uzna to za wskazane - ponadto lekarza psychiatrę; w sprawach osób z zaburzeniami preferencji seksualnych - biegłych wskazanych w pkt 1 i 2 oraz lekarza seksuologa lub psychologa seksuologa.

76 Zakład psychiatryczny (art. 93a 1 pkt 4 KK) = podmiot leczniczy udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie opieki psychiatrycznej. Art. 200a-200c KKW właściwości sprawców kierowanych do zakładów psychiatrycznych w ramach środka zabezpieczającego Zakłady psychiatryczne mogą być organizowane jako zakłady dysponujące warunkami: podstawowego zabezpieczenia; wzmocnionego zabezpieczenia; maksymalnego zabezpieczenia.

77 MAKSYMALNY WZMOCNIONY RODZAJ PODSTA WOWY WARUNKI TECHNICZNE zapewniają stały nadzór nad sprawcami przebywającymi w tym zakładzie; posiadają drzwi i okna wyposażone w urządzenia uniemożliwiające sprawcom samowolne opuszczenie tego zakładu. OPRÓCZ WYMOGÓW DLA ZAKŁADU PSYCHIATRYCZNEGO O PODSTAWOWYM ZABEZPIECZENIU są wyposażone w: system telewizji wewnętrznej umożliwiający obserwację drzwi wejściowych, okien zewnętrznych, sal ogólnych, izolatek oraz korytarzy, elektroniczny system sygnalizujący niekontrolowane otwarcie drzwi i okien; mają możliwość wydzielenia od 10-łóżkowych do 20-łóżkowych pododdziałów; mają bezpośredni dostęp do ogrodzonego terenu rekreacyjnego; zapewniają stałą obecność personelu, w tym personelu ochrony, na terenie zakładu albo w jego części w przypadku dysponowania warunkami wzmocnionego zabezpieczenia w części zakładu: w godzinach dziennych (od godziny 7 00 do ) w liczbie nie mniejszej niż 1/3 liczby łóżek odpowiednio zakładu albo jego części, w godzinach nocnych (od godziny do 7 00 ) w liczbie nie mniejszej niż 1/6 liczby łóżek odpowiednio zakładu albo jego części; posiadają procedury postępowania na wypadek wystąpienia pożaru, buntu, ucieczki lub innych zagrożeń, uzgodnione z właściwym miejscowo komendantem powiatowym, miejskim lub rejonowym Policji, właściwym miejscowo lekarzem koordynatorem ratownictwa medycznego oraz właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej. OPRÓCZ WYMOGÓW DLA ZAKŁADU PSYCHIATRYCZNEGO O PODSTAWOWYM I WZMOCNIONYM ZABEZPIECZENIU dysponują systemem osobistych elektronicznych urządzeń alarmowych sygnalizujących zagrożenie, w które jest wyposażony personel zakładu; są otoczone oświetlonym, nadzorowanym za pośrednictwem telewizji wewnętrznej, gładkim murem o wysokości co najmniej 5,5 metra lub dysponują innymi zabezpieczeniami o porównywalnej skuteczności, uniemożliwiającymi samowolne oddalenie się sprawcy; zatrudniają personel w liczbie co najmniej 2,5-krotnie większej niż liczba łóżek zakładu, w tym personel sprawujący ochronę nad sprawcami czynów zabronionych w liczbie nie mniejszej niż jedna trzecia liczby łóżek zakładu.

78 Tymczasowe aresztowanie to najbardziej drastyczny środek zapobiegawczy, stosowany wobec osoby, która nie jest prawomocnie skazana i której służy domniemanie niewinności. Stosuje je tylko sąd postanowieniem można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo Sytuacja tymczasowo aresztowanego wykazuje prawdopodobieństwo do sytuacji skazanego Wykonywanie TA art a KKW

79 zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania, wyjątkowo zapobiegnięcie popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa KKW KPK Wykonanie tymczasowego aresztowania służy realizacji celów, dla których ten środek zastosowano, a w szczególności zabezpieczeniu prawidłowego toku postępowania karnego.

80 uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu; uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne; grożąca oskarżonemu surowa kara, jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata; uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

81 Tymczasowe aresztowanie wykonuje się w aresztach śledczych mogą być tworzone jako samodzielne areszty lub jako wyodrębnione oddziały zakładów karnych Jeżeli stan zdrowia oskarżonego tego wymaga, tymczasowe aresztowanie może być wykonywane tylko w postaci umieszczenia w odpowiednim zakładzie leczniczym, w tym w zakładzie psychiatrycznym

82 stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do wykonywania kary pozbawienia wolności, ze zmianami wynikającymi z przepisów rozdziału XV KKW: zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego uwzględnienie zasady domniemania niewinności

83 w sposób zapobiegający ich wzajemnej demoralizacji. W szczególności należy oddzielać: niekaranych od uprzednio odbywających karę pozbawienia wolności młodocianych od dorosłych, chyba że szczególne względy wychowawcze przemawiają za umieszczeniem dorosłego z młodocianym lub młodocianymi. Przy rozmieszczaniu tymczasowo aresztowanych w oddziałach i celach mieszkalnych bierze się pod uwagę w szczególności: 1)konieczność oddzielenia tymczasowo aresztowanych od skazanych, a także tymczasowo aresztowanych funkcjonariuszy organów powołanych do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, pracowników organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania od pozostałych tymczasowo aresztowanych 2)potrzebę zapewnienia porządku i bezpieczeństwa w areszcie śledczym; 3)zalecenia lekarskie, psychologiczne i rehabilitacyjne; 4)potrzebę kształtowania właściwej atmosfery wśród tymczasowo aresztowanych; 5)konieczność zapobiegania samoagresji i popełnianiu przestępstw podczas tymczasowego aresztowania. Przy rozmieszczaniu tymczasowo aresztowanych administracja aresztu śledczego uwzględnia wskazania organu, do którego dyspozycji pozostają, mające na celu zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania karnego i zapewnienie bezpieczeństwa w areszcie. Jeżeli zachodzi konieczność izolowania tymczasowo aresztowanych od siebie, organ, do którego dyspozycji pozostają, informuje o tym dyrektora aresztu śledczego.

84 Komisja penitencjarna kwalifikuje tymczasowo aresztowanego jako stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu oraz dokonuje, co najmniej raz na 3 miesiące, weryfikacji decyzji w tym przedmiocie. O podjętych decyzjach zawiadamia się organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, oraz sędziego penitencjarnego. Tymczasowo aresztowanego tzw. niebezpiecznego osadza się w wyznaczonym oddziale lub celi aresztu śledczego w warunkach zapewniających wzmożoną ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo tego aresztu, zawiadamiając o tym sędziego penitencjarnego: cele mieszkalne oraz miejsca i pomieszczenia wyznaczone do: pracy, nauki, przeprowadzania spacerów, widzeń, odprawiania nabożeństw, spotkań religijnych i nauczania religii oraz zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia techniczno-ochronne; cele mieszkalne są częściej kontrolowane niż te, w których osadza się tymczasowo aresztowanego, wobec którego nie podjęto decyzji, o której mowa w art. 212a 1; tymczasowo aresztowany może uczyć się, pracować, bezpośrednio uczestniczyć w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauce religii oraz korzystać z zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu tylko w oddziale, w którym jest osadzony; poruszanie się tymczasowo aresztowanego po terenie aresztu śledczego odbywa się pod wzmocnionym dozorem i jest ograniczone tylko do niezbędnych potrzeb; tymczasowo aresztowanego poddaje się kontroli osobistej przy każdorazowym wyjściu i powrocie do celi; spacer tymczasowo aresztowanego odbywa się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem; sposób osobistego kontaktowania się przedstawicieli podmiotów określonych w art z tymczasowo aresztowanym określa każdorazowo dyrektor aresztu śledczego; widzenia odbywają się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem. W czasie korzystania z widzeń w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobami odwiedzającymi tymczasowo aresztowany nie może spożywać artykułów żywnościowych i napojów. Widzenia nie mogą odbywać się w obecności tymczasowo aresztowanego, wobec którego nie podjęto decyzji, o której mowa w art. 212a 1; tymczasowo aresztowany nie może korzystać z własnej odzieży i obuwia. Przy kwalifikowaniu tymczasowo aresztowanego jako stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu stosuje się odpowiednio przepisy art. 88a 1 i 2.

85 Tymczasowo aresztowanego poddaje się badaniom osobopoznawczym, w zakresie niezbędnym dla zapobiegania wzajemnej demoralizacji tymczasowo aresztowanych oraz zapewnienia porządku i bezpieczeństwa w areszcie. Jeżeli konieczne jest przeprowadzenie badań psychologicznych lub psychiatrycznych, dokonuje się ich na zasadach określonych w art i 2 oraz art KKW.

86 Art. 210 KKW: Przyjmując tymczasowo aresztowanego do aresztu śledczego należy go bezzwłocznie poinformować o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach oraz o konsekwencjach wynikających z art KPK, a zwłaszcza umożliwić mu zapoznanie się z przepisami niniejszego kodeksu i regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania, oraz poddać odpowiednim badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym. Art. 214 KKW: Poza wyjątkami przewidzianymi w przepisach niniejszego rozdziału, tymczasowo aresztowany korzysta co najmniej z takich uprawnień, jakie przysługują skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności w systemie zwykłym w zakładzie karnym typu zamkniętego i nie stosuje się do niego ograniczeń innych niż te, które są konieczne do zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego, utrzymania porządku i bezpieczeństwa w areszcie śledczym oraz zapobieżenia wzajemnej demoralizacji tymczasowo aresztowanych

87 bezzwłocznie po osadzeniu go w areszcie śledczym, ma prawo zawiadomić o miejscu swojego pobytu osobę najbliższą albo inną osobę, stowarzyszenie, organizację lub instytucję, a także swojego obrońcę. Tymczasowo aresztowany cudzoziemiec ma ponadto prawo powiadomić właściwy urząd konsularny, a w razie braku takiego urzędu - właściwe przedstawicielstwo dyplomatyczne. bezpośrednio przed zwolnieniem z aresztu śledczego tymczasowo aresztowanemu udziela się stosownych informacji mających na celu przygotowanie go do życia po zwolnieniu, w tym także o zakresie pomocy postpenitencjarnej oraz o instytucjach i organach udzielających tej pomocy. administracja aresztu śledczego jest obowiązana udzielić zwalnianemu pomocy w udaniu się do miejsca zameldowania lub miejsca zamieszkania albo do podmiotu leczniczego prawo do porozumiewania się z obrońcą, pełnomocnikiem będącym adwokatem albo radcą prawnym oraz przedstawicielem niebędącym adwokatem ani radcą prawnym, który został zaaprobowany przez Przewodniczącego Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do reprezentowania skazanego przed tym Trybunałem, podczas nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie może korzystać z własnej odzieży, bielizny i obuwia, chyba że zakłóca to porządek ustalony w areszcie śledczym lub sprzeciwiają się temu względy bezpieczeństwa lub względy sanitarne może za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje, oraz dyrektora aresztu korzystać z wyżywienia, środków leczniczych i higieny otrzymywanych spoza aresztu śledczego w czasie przeprowadzania czynności procesowych, transportowania oraz w innych uzasadnionych wypadkach, tymczasowo aresztowany korzysta z własnej odzieży, bielizny i obuwia, chyba że są one nieodpowiednie ze względu na porę roku lub zniszczone albo jeżeli przemawiają przeciwko temu względy bezpieczeństwa lub organ dysponujący zarządzi inaczej. prawo do co najmniej jednego widzenia w miesiącu z osobą najbliższą Odmowa wyrażenia zgody na widzenie może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że widzenie zostanie wykorzystane: 1)w celu bezprawnego utrudnienia postępowania karnego; 2)do popełnienia przestępstwa, w szczególności podżegania do przestępstwa. może korzystać z aparatu telefonicznego, z zastrzeżeniem 2 i 3, na zasadach określonych w regulaminie organizacyjnoporządkowym wykonywania tymczasowego aresztowania, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje

88 Poruszanie się tymczasowo aresztowanych po terenie aresztu śledczego, nauczanie i zatrudnienie, bezpośrednie uczestniczenie w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauczaniu religii oraz korzystanie z widzeń, spacerów, kąpieli, zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu, a także ich udział w czynnościach procesowych, odbywa się z uwzględnieniem konieczności zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego. OBOWIĄZKI/ ZAKAZY nie może posiadać środków łączności, urządzeń technicznych służących do rejestrowania i odtwarzania informacji, sprzętu komputerowego, a także, poza depozytem, przedmiotów i dokumentów, które mogą utrudniać prawidłowy tok postępowania karnego. obowiązek wykonywania prac porządkowych w obrębie aresztu śledczego; przy innych pracach może zostać zatrudniony tylko za jego zgodą Organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, może ograniczyć lub określić sposób korzystania przez tymczasowo aresztowanego z prawa do kontaktowania się z duchownymi świadczącymi posługi religijne lub innymi osobami, jeżeli wymaga tego konieczność zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego. Zatrzymania, cenzury lub nadzoru korespondencji tymczasowo aresztowanego dokonuje organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, chyba że organ ten zarządzi inaczej. Korespondencję tymczasowo aresztowanego przesyła się za pośrednictwem organu, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje. korespondencja bezpośredni do adresata gdy pochodzi od: obrońcy lub pełnomocnikiem będącym adwokatem albo radcą prawnym Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw nie może korzystać z innych środków łączności przewodowej i bezprzewodowej.

89 Po wydaniu wyroku skazującego sądu pierwszej instancji tymczasowo aresztowany może być przeniesiony do zakładu karnego; sąd, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, może postanowić inaczej. W stosunku do tymczasowo aresztowanego przeniesionego stosuje się przepisy o wykonywaniu tymczasowego aresztowania, chyba że wyraził on zgodę na stosowanie względem niego przepisów o wykonywaniu kary pozbawienia wolności. Tymczasowo aresztowanego, skazanego wyrokiem sądu pierwszej instancji, w stosunku do którego sąd nie sprzeciwił się przeniesieniu do zakładu karnego, a tymczasowo aresztowany wyraził zgodę na stosowanie względem niego przepisów o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, komisja penitencjarna klasyfikuje niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o skazaniu. Zgoda powinna być wyrażona przed podjęciem decyzji klasyfikacyjnej i potwierdzona podpisem tymczasowo aresztowanego. Cofnięcie zgody tymczasowo aresztowanego po wydaniu decyzji przez komisję penitencjarną jest nieskuteczne. Tymczasowo aresztowanego, skazanego wyrokiem sądu pierwszej instancji, który nie wyraził zgody na stosowanie względem niego przepisów o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, komisja penitencjarna kwalifikuje do tymczasowo aresztowanych, którzy mogą być przeniesieni do zakładu karnego z oddziałem aresztu śledczego.

90 Zatarcie skazania Z mocy prawa, w tym na mocy ustawy amnestyjnej Zarządzone przez sąd na wniosek skazanego (art , art. 337 KK) Na mocy aktu łaski prezydenta RP

91 z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania W razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną w art. 32 pkt 3 KK lub karę 25 lat pozbawienia wolności z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania W razie skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania W razie skazania na karę ograniczenia wolności z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania W razie skazania na grzywnę z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia. W razie odstąpienia od wymierzenia kary Z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby W przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary