P O L S K A N O R M A

Transkrypt

1 PROJEKT ROBOCZY P O L S K A N O R M A P o l s k i K o m i t e t N o r m a l i z a c y j n y ICS PN-EN kwiecień 2006 Wprowadza EN :2006, IDT Zastępuje PN-EN :2006 (U) Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 20: Badanie Typu Norma Europejska EN :2006 ma status Polskiej Normy Copyright by PKN, Warszawa 2007 nr ref. PN-EN :2006 Wszelkie prawa autorskie zastrzeŝone. śadna część niniejszej normy nie moŝe być zwielokrotniana jakąkolwiek techniką bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego

2 2 (R) PN-EN 308-7:2006 Przedmowa krajowa Niniejsza norma została przygotowana przez KT nr 22 ds. Budowy i Utrzymania Dróg i zatwierdzona przez Prezesa PKN dzień, miesiąc, rok. Jest tłumaczeniem - bez jakichkolwiek zmian - angielskiej wersji Normy Europejskiej EN :2006. W zakresie tekstu Normy Europejskiej wprowadzono odsyłacze krajowe oznaczone od N) do N7). Niniejsza norma zastępuje PN-EN :2006 (U). Odpowiedniki krajowe norm i dokumentów powołanych w niniejszej normie moŝna znaleźć w katalogu Polskich Norm, Część VI. Oryginały norm i dokumentów powołanych, które nie mają odpowiedników krajowych, są dostępne w Ośrodku Informacji Normalizacyjnej PKN. W sprawach merytorycznych dotyczących treści normy moŝna zwracać się do właściwego Komitetu Technicznego PKN, kontakt:

3 EUROPEAN STANDARD NORME EUROPEENNE EUROPAISCHE NORM EN Kwiecień 2006 ICS (A)Wersja polska Mieszanki mineralno-asfaltowe - Wymagania Część 20: Badanie Typu Mélanges bitumineux - Spécifications des matériaux - Partie 20 : Epreuve de formulation Bituminous mixtures - Material specifications - Part 20: Type testing Asphaltmischgut - Mischgutanforderungen - Teil 20: Erstprufung Niniejsza norma jest polską wersją Normy Europejskiej EN :2006. Została ona przetłumaczona przez Polski Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oryginalne. Niniejsza Norma Europejska została przyjęta przez CEN 2 października 2005 r. Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN są zobowiązani do nadania Normie Europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajowych, łącznie z ich danymi bibliograficznymi, moŝna otrzymać na zamówienie w Centrum Zarządzania lub w krajowych jednostkach normalizacyjnych będących członkami CEN. Niniejsza Norma Europejska istnieje w trzech oficjalnych wersjach (angielskiej, francuskiej i niemieckiej). Wersja w kaŝdym innym języku, przetłumaczona na odpowiedzialność danego członka CEN na jego własny język i notyfikowana w Centrum Zarządzania, ma ten sam status co wersje oficjalne. Członkami CEN są krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Cypru, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Rumunii, Republiki Czeskiej, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Węgier, Włoch i Zjednoczonego Królestwa. CEN Europejski Komitet Normalizacyjny European Committee for Standardization Comité Européen de Normalisation Europäisches Komitee für Normung Centrum Zarządzania: rue de Stassart, 36 B-050 Brussels 2006 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved worldwide for CEN national Members. nr ref. EN :2006: E

4 Spis treści stronica Przedmowa... 4 Wprowadzenie... 5 Zakres normy Powołania normatywne Terminy i definicje Wymagania Badanie Typu WaŜność Materiały składowe Mieszanka mineralno-asfaltowa Postanowienia ogólne Zastosowanie Pobieranie próbek i badanie Skład mieszanki mineralno-asfaltowej Przygotowanie próbki mieszanki mineralno-asfaltowej... 7 Sprawozdanie z Badania Typu Postanowienia ogólne Składniki Skład mieszanki mineralno-asfaltowej Temperatura Wyniki badań... 3 ZAŁĄCZNIK A... 4 ZAŁĄCZNIK B... 5 B. Beton asfaltowy (EN 308-)... 5 B.2 Beton asfaltowy do bardzo cienkich warstw... 6 B.3 Miękki beton asfaltowy (EN 308-3)... 7 B.4 Mieszanka HRA (EN 308-4)... 8 B.5 Mieszanka SMA (EN 308-5)... 8 B.6 Asfalt lany (EN 308-6)

5 B.7 Asfalt porowaty (EN 308-7)...2 ZAŁĄCZNIK C...22 C. Postanowienia ogólne...22 C.2 Energia zagęszczenia...22 C.3 Gęstość wzorcowa (referencyjna)...22 C.4 Wskaźnik zagęszczenia...23 C.5 Zawartość wolnych przestrzeni...23 ZAŁĄCZNIK D...25 D. Procedury i warunki badań...25 D.2. Gęstość objętościowa, gęstość, zawartość wolnych przestrzeni i wolne przestrzenie wypełnione asfaltem...25 D.3 WraŜliwość na działanie wody...25 D.4 Odporność na ścieranie przez opony okolcowane...25 D.5 Powiązanie pomiędzy kruszywem i asfaltem...25 D.6 Odporność na deformacje trwałe metodą koleinowania...26 D.7 Odporność na deformacje trwałe Odkształcenie w trójosiowym ściskaniu...26 D.8 Sztywność...27 D.9 Zmęczenie...27 D.0 Badanie Marshalla do stosowania na lotniskach...27 D. Odporność na paliwo do stosowania na lotniskach...28 D.2 Odporność na środki odladzające do stosowania na lotniskach...28 D.3 Spływność lepiszcza...28 D.4 Zagłębienie trzpienia i odporność na deformacje trwałe asfaltu lanego...28 D.5 Przepuszczalność...28 D.6 Ubytek ziarn w asfalcie porowatym...28 Załącznik E

6 Przedmowa Niniejsza Norma Europejska (EN :2006) została przygotowana przez Komitet Techniczny CEN/TC 227 "Materiały drogowe, którego sekretariat prowadzony jest przez DIN. Niniejsza Norma Europejska powinna uzyskać status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu lub uznanie, najpóźniej do lipca 2006 r., a normy krajowe sprzeczne z daną normą powinny być wycofane najpóźniej do stycznia 2008 r. Niniejsza Norma Europejska jest jedną z serii Norm Europejskich wymienionych poniŝej: EN 308-, Bituminous mixtures - Material specifications - Part : Asphalt Concrete. EN 308-2, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 2: Asphalt Concrete for very thin layers. EN 308-3, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 3: Soft Asphalt. EN 308-4, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 4: Hot Rolled Asphalt. EN 308-5, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 5: Stone Mastic Asphalt. EN 308-6, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 6: Mastic Asphalt. EN 308-7, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 7: Porous Asphalt. EN 308-8, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 8: Reclaimed asphalt. EN , Bituminous mixtures - Material specifications - Part 20: Type Testing. EN 308-2, Bituminous mixtures - Material specifications - Part 2: Factory Production Control. Niniejsza Norma Europejska nie zastępuje Ŝadnej istniejącej Normy Europejskiej. Zgodnie z wewnętrznymi zasadami CEN/CENELEC narodowe organizacje normalizacyjne następujących państw są zobowiązane do wprowadzenia do stosowania niniejszej normy: Austria, Belgia, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Islandia, Irlandia, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria i Wielka Brytania. 4

7 Wprowadzenie Niniejsza Norma Europejska na Badanie Typu została opracowana jako część systemu oceny zgodności mieszanek mineralno-asfaltowych. Jest przeznaczona do stosowania wraz normami wyrobów od EN 308- do EN i jest powoływana przez te normy jako część systemu oceny zgodności. Procedury Badania Typu mają za zadanie zapewnienie, Ŝe mieszanka o danym składzie jest zgodna z ze wszystkimi określonymi wymaganiami zawartymi w normie wyrobu. Procedura Badania Typu jest przeznaczona do stosowania do wszystkich zharmonizowanych elementów zharmonizowanych Norm Europejskich na mieszanki mineralno-asfaltowe, podlegających lub nie przepisowemu oznakowaniu. System moŝe być równieŝ rozszerzony na niezharmonizowane elementy. 5

8 Zakres normy Niniejsza norma określa procedury Badania Typu stosowane do walidacji mieszanek mineralno-asfaltowych do uŝywania do nawierzchni dróg, lotnisk i innych powierzchni obciąŝonych ruchem. 2 Powołania normatywne Do stosowania niniejszego dokumentu są niezbędne podane niŝej dokumenty powołane. W przypadku powołań datowanych ma zastosowanie wyłącznie wydanie cytowane. W przypadku powołań niedatowanych stosuje się ostatnie wydanie dokumentu powołanego (łącznie ze zmianami) EN 933-, Test for geometrical properties of aggregates Part : Determination of particle size distribution Sieving method EN 933-0, Test for geometrical properties of aggregates Part 0: Assessment of fines Grading of fillers (air jet sieving) EN 097-6, Tests for mechanical and physical properties of aggregates Part 6: Determination of particle density and water absorption EN 097-7, Tests for mechanical and physical properties of aggregates Part 7: Determination of the particle density of filler Pyknometer method EN 426, Bitumen and bituminous binders Determination of needle penetration EN 427, Bitumen and bituminous binders Determination of the softening point Ring and ball method EN 2595, Bitumen and bituminous binders Determination of kinematic viscosity EN 2596, Bitumen and bituminous binders Determination of dynamic viscosity by vacuum capillary EN 2697-, Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part : Soluble binder content EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 2: Determination of particle size distribution EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 3: Bitumen recovery: Rotary evaporator EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 4: Bitumen recovery: Fractionating column EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 5: Determination of the maximum density EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 6: Determination of bulk density of bituminous specimen EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 7: Determination of bulk density of bituminous specimens by gamma rays EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 8: Determination of void characteristics of bituminous specimens EN 2697-, Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part : Determination of the affinity between aggregate and bitumen 6

9 EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 2: Determination of the water sensitivity of bituminous specimens EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 6: Abrasion by studded tyres EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 7: Particle loss of porous asphalt specimen EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 8: Binder drainage EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 9: Permeability of specimen EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 20: Indentation using cube or Marshall specimens EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 2: Indentation using plate specimens EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 22: Wheel tracking EN :2004, Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 24: Resistance to fatigue EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 25: Cyclic compression test EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 26: Stiffness EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 30: Specimen preparation by impact compactor EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 3: Specimen preparation by gyrator compactor EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 32: Laboratory compaction of bituminous mixtures by vibratory compactor EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 34: Marshall test EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 35: Laboratory mixing EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 39: Binder content by ignition EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 4: Resistance to de-icing fluids EN , Bituminous mixtures Test methods for hot mix asphalt Part 43: Resistance to fuel EN 3043, Aggregates for bituminous mixtures and surface treatments for roads, airfields and other trafficked areas EN 308-2:2005 N), Bituminous mixtures Material specifications Part 2: Factory Production Control pren 3924, Bitumen and bituminous binders - Specifications for hard paving grade bitumens N) Odsyłacz krajowy: Niewłaściwy rok wydania normy. Powinno być: EN 308-2:2006 7

10 3 Terminy i definicje W niniejszej normie stosuje się następujące terminy i definicje. 3. specyfikacje techniczne zharmonizowane Normy Europejskie i Europejskie Aprobaty Techniczne na mieszanki mineralno-asfaltowe 3.2 skład mieszanki (recepta) skład mieszanki mineralno-asfaltowej, podany jako skład docelowyuwaga: Skład docelowy moŝe być podany na dwa sposoby, patrz 3.3 i wejściowy skład mieszanki przedstawienie składu mieszanki zawierającego materiały składowe, krzywą uziarnienia i procentową zawartość lepiszcza w stosunku do mieszanki mineralno-asfaltowej UWAGA: Zazwyczaj będzie to wynik walidacji projektu laboratoryjnego mieszanki. 3.4 wyjściowy skład mieszanki przedstawienie składu mieszanki zawierające materiały składowe, uśrednione wyniki uziarnienia oraz zawartości lepiszcza rozpuszczalnego oznaczone laboratoryjnie UWAGA: Zazwyczaj będzie to wynik walidacji produkcji. 4 Wymagania 4. Badanie Typu Do kaŝdego składu mieszanki powinna być przeprowadzona procedura Badania Typu, aby udowodnić, Ŝe skład spełnia odpowiednie wymagania normy wyrobu (patrz UWAGA ). Wstępne Badanie Typu obejmuje kompletny zestaw badań lub innych procedur, określającym przydatność funkcjonalną mieszanek mineralno-asfaltowych na próbkach reprezentatywnych dla typu wyrobu. Wstępne Badanie Typu powinno być przeprowadzone przy pierwszym wprowadzeniu mieszanek mineralnoasfaltowych do obrotu w celu wykazania zgodności z normą wyrobu.. JeŜeli uŝyto materiały składowe, których właściwości były juŝ określone przez dostawcę materiału na podstawie zgodności z innymi specyfikacjami technicznymi, to właściwości te nie muszą być ponownie sprawdzane pod warunkiem, Ŝe przydatność tych materiałów pozostała bez zmian. UWAGA W przypadku wyrobów oznakowanych CE zgodnie z odpowiednimi zharmonizowanymi specyfikacjami europejskimi moŝna załoŝyć, Ŝe mają one właściwości określone w oznakowaniu CE, jednak nie zwalnia to producenta z odpowiedzialności za zapewnienie, Ŝe mieszanka mineralno-asfaltowa jako całość spełnia odpowiednie wartości deklarowane. UWAGA 2 Normy Europejskie na mieszanki mineralno-asfaltowe zawierają kaŝdorazowo pewną liczbę wymagań odnośnie właściwości fizycznych i mechanicznych. Niektóre z nich są wyraŝone przez bezpośrednie pomiary właściwości mechanicznych, takich jak sztywność lub odporność na deformacje, podczas gdy inne są w formie zamiennych właściwości, takich jak zawartość asfaltu czy zawartość wolnych 8

11 przestrzeni. Podczas przeprowadzania procedury Badania Typu producent powinien dostarczyć dowód spełnienia kaŝdego odpowiedniego wymagania w danej specyfikacji, z którą deklaruje zgodność. Wyniki Badania Typu powinny być przedstawione w sprawozdaniu zawierającym wszystkie informacje wymagane przez niniejsza Normę Europejską. W przypadku wyboru podejścia grupowego, jak dopuszczono w normach wyrobów, powinno się ograniczyć jego zastosowanie do korelacji pomiędzy składami mieszanek o podobnych właściwościach objętościowych i identycznych składach, z wyjątkiem rodzaju lepiszcza. W takim przypadku moŝna przypuszczać, Ŝe twardsze lepiszcza zapewnią odporność na deformacje i sztywność mieszanki co najmniej tak dobrą jak z miększymi asfaltami (UWAGA 3). MoŜna równieŝ przypuszczać, Ŝe zmiana wyłącznie rodzaju lepiszcza nie będzie wpływała na przepuszczalność asfaltu porowatego. UWAGA 3 Na przykład, beton asfaltowy z asfaltem 70/00 moŝe spełnić odpowiednie wymagania odporności na deformacje. Zmiana wyłącznie lepiszcza na twardsze, takie jak 40/60, nie będzie niekorzystnie wpływała na tą właściwość. W tym przypadku nie są konieczne dodatkowe badania tej właściwości przy wymaganej tej samej kategorii funkcjonalnej. Wymagane jest równieŝ przeprowadzenie procedury Badania Typu, jako części zakładowej kontroli produkcji według EN 308-2, 4., z częstotliwością przynajmniej raz na pięć lat, celem wykazania ciągłej zgodności. 4.2 WaŜność 4.2. Okres waŝności Sprawozdanie z Pierwszego Badania Typu jest waŝne do określonego składu mieszanki i zachowuje waŝność do wystąpienia zmiany materiałów składowych, jak opisano w i UWAGA EN N2), 4. wymaga, aby skład mieszanki był ponownie walidowany w odstępach nie większych niŝ pięć lat stosując procedurę Badania Typu Zmiany kruszywa Kolejne Badanie Typu naleŝy wykonać w przypadku następujących okoliczności: a) jeŝeli nastąpiła zmiana rodzaju kruszywa grubego stanowiąca: - zmianę kategorii kruszywa grubego, jak zdefiniowano w EN 3043, jednej z następujących właściwości: kształtu, udział ziaren częściowo przekruszonych, odporności na rozdrabnianie, odporności na ścieranie, odporność na ścieranie przez opony z kolcami (jeŝeli dotyczy); - zmianę typu petrograficznego; - zmianę gęstości ziaren (średnia waŝona) większą niŝ 0,05 Mg/m 3 ; b) jeŝeli nastąpiła zmiana złoŝa, zmiana kategorii uziarnienia lub, jeŝeli dotyczy, kategoria kanciastości kruszywa drobnego; c) jeŝeli nastąpiła zmiana typu mineralogicznego wypełniacza Zmiana lepiszcza W przypadku zmiany rodzaju lepiszcza naleŝy przeprowadzić kolejne Badanie Typu. N2) Odsyłacz krajowy: Błędne powołanie normy. Powinno być: EN

12 5 Materiały składowe Procedura Badania Typu powinna zawierać badania, na podstawie których moŝna wykazać, Ŝe wszystkie materiały składowe, włączając ewentualny dodatek destruktu asfaltowego, odpowiadają stosownym wymaganiom. Wymagania są wyszczególnione w Załączniku A. Badania właściwości geometrycznych kruszyw, penetracji/temperatury mięknienia/lepkości lepiszcza oraz uziarnienia, zawartości lepiszcza i właściwości lepiszcza z destruktu asfaltowego, powinny być przeprowadzone na składnikach faktycznie zastosowanych w mieszance poddanej Badaniu Typu. Do pozostałych właściwości składników mogą być dopuszczone badania według właściwych Norm Europejskich, przeprowadzone w ramach procedur oceny zgodności, słuŝące do wykazania zgodności kruszyw, lepiszczy itd. 6 Mieszanka mineralno-asfaltowa 6. Postanowienia ogólne Badanie Typu powinno zawierać badania mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia zgodności z wymaganiami wybranymi z odpowiedniej normy dotyczącej mieszanki mineralno-asfaltowej, z którą zgodność powinna być wykazana. Wymagania są wyszczególnione w załącznikach od B. do B.7. UWAGA Podejście przedstawione w tej Normie Europejskiej dotyczące Badania Typu jest oparte na zasadzie menu i umoŝliwia walidację mieszanki mineralno-asfaltowej na kilka róŝnych sposobów. Konieczne jest dokonanie wyboru dotyczącego metody przygotowania próbek oraz warunków badania. Wybrane procedury powinny odpowiadać wymaganiom, które powinny być wybrane do przewidywanej dostawy. UWAGA 2 Jeśli odpowiednia metoda badania wg EN 2697 wymaga badań na większej liczbie próbek, aby otrzymać pojedynczy wynik, to zapisy podane w tablicach załącznika B odnoszą się do całej procedury, jako pojedynczego badania z jednym wynikiem. 6.2 Zastosowanie Walidacja właściwości mieszanek mineralno-asfaltowych w ramach Badania Typu powinna być zgodna z jednym z trzech modeli a), b) i c), podanych poniŝej: a) wszystkie właściwości wykazane poprzez walidację w laboratorium; b) wszystkie właściwości wykazane w walidacji produkcji; c) niektóre właściwości wykazane w walidacji w laboratorium, niektóre właściwości wykazane w walidacji produkcji. UWAGA Badania tej samej właściwości na próbkach przygotowanych i zagęszczonych w laboratorium będą często dawały wyniki róŝne od wyników badań na próbkach z wytwórni i zagęszczonych na budowie. Powinno być to wzięte pod uwagę w specyfikacjach, naleŝy zadbać o porównywanie wyników z odpowiednimi wartościami granicznymi. 6.3 Pobieranie próbek i badanie Wszystkie badania powinny być przeprowadzone dokładnie według odpowiedniej metody badania zgodnej z EN, na próbkach pobranych dokładnie według odpowiedniej metody pobierania zgodnej z EN tak, aby próbki były reprezentatywne dla mieszanki i jej składników. UWAGA Maksymalny wymiar kruszywa w badanej mieszance jest ograniczony w niektórych metodach badań. MoŜe to wpływać zarówno na badanie jak i na przygotowanie próbek. Cały personel biorący udział w opisywaniu i walidacji mieszanki powinien uwzględnić te wartości graniczne i wybrać odpowiednie metody badań. 0

13 6.4 Skład mieszanki mineralno-asfaltowej EN :2006 Wszystkie badania mieszanki mineralno-asfaltowej powinny być przeprowadzone na próbkach mieszanki o składzie zgodnym z deklarowanym. 6.5 Przygotowanie próbki mieszanki mineralno-asfaltowej 6.5. Postanowienia ogólne Mieszanka mineralno-asfaltowa i próbki badawcze powinny być przygotowane zgodnie z wybraną metodą. Badanie Typu powinno jednoznacznie identyfikować, przez wskazanie metody i zadeklarowanie stopnia zagęszczenia od C.. do C..2, które z metod podanych w i zastosowano przy walidacji mieszanki Walidacja w laboratorium JeŜeli wykonywana jest walidacja w laboratorium, to badania powinny być przeprowadzane na mieszance mineralno-asfaltowej, o wejściowym docelowym składzie, z materiałów składowych wymieszanych w laboratorium zgodnie z EN JeŜeli potrzebne są próbki do badań fizycznych i mechanicznych, to powinny być one przygotowane zgodnie z jedną z metod i jednym z poziomów zagęszczenia, określonych w załączniku C, jak wyszczególniono w normie wyrobu Walidacja produkcji JeŜeli wykonywana jest walidacja produkcji, to mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wymieszana w wytwórni w standardowych warunkach pracy przyjętych do produkcji mieszanki o deklarowanym składzie. Próbki badawcze mieszanki powinny być przygotowane zgodnie z jedną z następujących procedur: a) powinna być pobrana reprezentatywna próbka mieszanki mineralno-asfaltowej, a próbki badawcze powinny być zagęszczone w laboratorium do odpowiedniego poziomu(stopnia) zagęszczenia metodą wybraną z załącznika C, jak wyszczególniono w normie wyrobu; b) mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowana na odcinku próbnym przy uŝyciu sprzętu i metod przewidzianych do wykonania nawierzchni; następnie reprezentatywne próbki powinny być wycięte lub odwiercone z nawierzchni. JeŜeli przeprowadza się walidację produkcji, to procedura Badania Typu powinna zawierać badania właściwości mieszanki, na próbkach uŝytych do walidacji, w celu potwierdzenia, Ŝe zawartość lepiszcza i uziarnienie mieszczą się w wąskich granicach tolerancji podanych w EN 308-2:2005 N3), Załącznik A, w odniesieniu do wyjściowego docelowego składu. 7 Sprawozdanie z Badania Typu 7. Postanowienia ogólne Sprawozdanie z Badania Typu powinno stanowić część deklaracji zgodności producenta. To sprawozdanie powinno zawierać wymagane informacje wymienione poniŝej i powinno być przedstawiane razem z wszystkimi odpowiednimi świadectwami badań. Następujące informacje powinny być dostarczone przez producenta: a) nazwa i adres producenta składającego deklarację; b) data wydania; c) oznaczenie wytwórni; d) określenie typu mieszanki i kategorii, z którymi deklarowana jest zgodność; N3) Odsyłacz krajowy: Błędne powołanie normy. Powinno być: EN 308-2:2006

14 e) zestawienie metod zastosowanych w sprawdzeniu mieszanki według lub z odniesieniem do Załącznika C. 7.2 Składniki a) KaŜda frakcja kruszywa: źródło i rodzaj; b) lepiszcze: typ i rodzaj; c) wypełniacz: źródło i rodzaj; d) dodatki: źródło i rodzaj; e) destrukt asfaltowy: oświadczenie o dopuszczalnym zakresie właściwości i metodach kontroli; 2

15 f) wszystkie składniki: wyniki badań zgodnie z załącznikiem A, jeŝeli dotyczy. 7.3 Skład mieszanki mineralno-asfaltowej Skład mieszanki podany jako: - wejściowy docelowy skład i/lub - wyjściowy docelowy skład. Wejściowy docelowy skład powinien być deklarowany w przypadku walidacji w laboratorium. Wyjściowy docelowy skład powinien być deklarowany w przypadku walidacji produkcji. Wyjściowy docelowy skład powinien być podany jako średnia do oceny wyników przeprowadzonych analiz w ramach zakładowej kontroli produkcji. KaŜda korekta pomiędzy wejściowym a wyjściowym docelowym składem powinna być deklarowana. 7.4 Temperatura Wartości maksymalnej i minimalnej temperatury produkcji mieszanek z modyfikowanym lub twardym lepiszczem lub z dodatkami, jeŝeli są one róŝne od wartości ustalonych w normach wyrobu. 7.5 Wyniki badań Zgodnie z B. do B.7, odpowiednio do typu mieszanki. 3

16 ZAŁĄCZNIK A (normatywny) Zestawienie właściwości i metod badań materiałów składowych Wyniki badań powinny wykazać zgodność materiałów składowych ze wszystkimi określonymi wymaganiami. Dodatkowo, badania określone w tablicy A., powinny być przeprowadzone na materiałach składowych stosowanych w Badaniu Typu. Tablica A. Rodzaj i liczba badań materiałów składowych Kolumna Wiersz Składnik Właściwość Metoda badania Liczba wyników Kruszywo Uziarnienie EN 933- na frakcję 2 3 (EN 3043) Gęstość EN na frakcję Penetracja lub EN 426 lub 427 temperatura mięknienia Lepiszcze, twarde lepiszcze lub modyfikowane lepiszcze 4 (EN 259, pren 3924 i Lepkość a EN 2595 lub 2596 EN 4023) 5 Wypełniacz Uziarnienie EN (EN 3043) Gęstość EN Dodatki Typ 8 Uziarnienie EN Zawartość lepiszcza EN Granulowany destrukt asfaltowy b (EN 308-8) Penetracja odzyskanego lepiszcza lub temperatura mięknienia odzyskanego lepiszcza EN lub EN ; plus EN 426 EN lub EN ; plus EN Gęstość EN a dotyczy miękkiego betonu asfaltowego b walidowane właściwości powinny być odpowiednie do procentowej ilości dodatku. Przy małym procentowym dodatku stosuje się minimalne wymagania. 4

17 ZAŁĄCZNIK B (normatywny) Zestawienie właściwości i metod badań mieszanek mineralno-asfaltowych B. Beton asfaltowy (EN 308-) Tablica B. Rodzaj i liczba badań betonu asfaltowego Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników Zawartość lepiszcza (obowiązkowa) EN i -39 w sprawdzaniu produkcji 2 Uziarnienie (obowiązkowa) EN Zawartość wolnych przestrzeni łącznie z VFB i VMA przy wymaganej zawartości wolnych przestrzeni V max 7 % (obowiązkowa) Zawartość wolnych przestrzeni łącznie z VFB i VMA przy wymaganej zawartości wolnych przestrzeni 7< V max < 0 % (obowiązkowa) Zawartość wolnych przestrzeni łącznie z VFB i VMA przy wymaganej zawartości wolnych przestrzeni V max 0 % (obowiązkowa) Zawartość wolnych przestrzeni w próbkach zagęszczonych w Ŝyratorze (obowiązkowa) WraŜliwość na działanie wody (powiązana funkcjonalnie) Odporność na ścieranie przez opony okolcowane (powiązana funkcjonalnie) Odporność na deformacje trwałe (powiązana funkcjonalnie - drogi a ) Do betonu asfaltowego zaprojektowanego do maksymalnego obciąŝenia osi poniŝej 3 t. Odporność na deformacje trwałe (powiązana funkcjonalnie - drogi a ) Do betonu asfaltowego zaprojektowanego do maksymalnego obciąŝenia osi 3 t i więcej. EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda B, w stanie nasyconym powierzchniowo suchym. Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda C, w stanie uszczelnienia powierzchniowego Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda D, na podstawie wymiarów geometrycznych Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie EN EN EN , metoda A EN , mały aparat, metoda B w powietrzu, przy wymaganej temperaturze EN , duŝy aparat, w powietrzu, przy wymaganej temperaturze 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 5

18 Tablica B. (kontynuacja) Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników Odporność na deformacje trwałe EN (powiązana funkcjonalnie lotniska b ) 2 Odporność na deformacje trwałe EN , Badanie cyklicznego (funkcjonalna) ściskania trójosiowego 3 Sztywność (funkcjonalna) EN Zmęczenie (funkcjonalna) do EN :2004, załącznik A nawierzchni zaprojektowanych wg kryterium opartym na dwupunktowym zginaniu 5 Zmęczenie (funkcjonalna) do EN :2004, załącznik D nawierzchni zaprojektowanych wg kryterium opartym na czteropunktowym zginaniu 6 Odporność na paliwo b (powiązana EN funkcjonalnie- lotniska) 7 Odporność na środki odladzające b EN (powiązana funkcjonalnie-lotniska) a Wymagania wobec betonu asfaltowego do nawierzchni dróg innych nawierzchni z wyjątkiem lotniskowych b Wymagania wobec betonu asfaltowego wyłącznie do nawierzchni lotniskowych B.2 Beton asfaltowy do bardzo cienkich warstw Tablica B.2 Rodzaj i liczba badań betonu asfaltowego do bardzo cienkich warstw Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników Zawartość lepiszcza (obowiązkowa) EN i -39 w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 2 Uziarnienie (obowiązkowa) EN w sprawdzaniu produkcji 3 Zawartość wolnych przestrzeni łącznie z VFB i VMA przy wymaganej zawartości wolnych przestrzeni V max 7 % (obowiązkowa) 4 Zawartość wolnych przestrzeni łącznie z VFB i VMA przy wymaganej zawartości wolnych przestrzeni 7 < V max < 0 % (obowiązkowa) EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda B, w stanie nasyconym powierzchniowo suchym Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda C, w stanie uszczelnienia powierzchniowego Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 6

19 Tablica B.2 (kontynuacja) Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników 5 Zawartość wolnych przestrzeni łącznie z VFB i VMA przy wymaganej zawartości wolnych przestrzeni V max 0 % (obowiązkowa) 6 Zawartość wolnych przestrzeni w próbkach zagęszczonych w Ŝyratorze (obowiązkowa) 7 WraŜliwość na działanie wody (powiązana funkcjonalnie) 8 Odporność na ścieranie przez opony okolcowane (powiązana funkcjonalnie) 9 Odporność na paliwo na lotniskach (powiązana funkcjonalnie) 0 Odporność na środki odladzające na lotniskach (powiązana funkcjonalnie) EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda D, na podstawie wymiarów geometrycznych Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie EN EN EN , metoda A EN EN B.3 Miękki beton asfaltowy (EN 308-3) Tablica B.3 Rodzaj i liczba badań miękkiego betonu asfaltowego Kolumna 2 3 Wiersz Właściowość Metoda badania Komentarze Zawartość lepiszcza (obowiązkowa) EN i -39 w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 2 Uziarnienie (obowiązkowa) EN w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 3 Zawartość wolnych przestrzeni (obowiązkowa) EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda B, w stanie nasyconym powierzchniowosuchym Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie 7

20 B.4 Mieszanka HRA (EN 308-4) Tablica B.4 Rodzaj i liczba badań mieszanki HRA Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników Zawartość lepiszcza (obowiązkowa) EN i -39 w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 2 Uziarnienie (obowiązkowa) EN w sprawdzaniu produkcji 3 Zawartość wolnych przestrzeni łącznie z VFB i VMA (obowiązkowa) 4 WraŜliwość na działanie wody (powiązana funkcjonalnie) 5 Odporność na ścieranie przez opony okolcowane (powiązana funkcjonalnie) 6 Odporność na deformacje trwałe (powiązana funkcjonalnie) EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda A, w stanie suchym Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym EN EN EN , mały aparat, metoda A w powietrzu, liczba cykli Y 7 Sztywność (funkcjonalna) EN Odporność na paliwo (powiązana funkcjonalnie- lotniska) 9 Odporność na środki odladzające (powiązana funkcjonalnie-lotniska) B.5 Mieszanka SMA (EN 308-5) EN EN Tablica B.5 Rodzaj i liczba badań mieszanki SMA Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników Zawartość lepiszcza (obowiązkowa) EN i -39 w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 2 Uziarnienie (obowiązkowa) EN w sprawdzaniu produkcji 3 Zawartość wolnych przestrzeni (obowiązkowa) 4 Zawartość wolnych przestrzeni w próbkach zagęszczonych w Ŝyratorze (obowiązkowa) 5 Spływność lepiszcza (powiązana funkcjonalnie) EN w sprawdzaniu laboratoryjnym Gęstość objętościowa wg EN , metoda B, w stanie nasyconym powierzchniowosuchym Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie EN EN

21 Tablica B.5 (kontynuacja) Kolumn 2 3 a Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników 6 WraŜliwość na działanie wody EN (powiązana funkcjonalnie) 7 Odporność na ścieranie przez EN opony okolcowane (powiązana funkcjonalnie) 8 Odporność na deformacje trwałe (powiązana funkcjonalnie - drogi) Do mieszanki SMA zaprojektowanej do maksymalnego obciąŝenia osi poniŝej 3 ton. EN , mały aparat, metoda B, w powietrzu, przy wymaganej temperaturze 9 Odporność na deformacje trwałe (powiązana funkcjonalnie - drogi) Do mieszanki SMA zaprojektowanej do maksymalnego obciąŝenia osi 3 ton i więcej. 0 Odporność na paliwo (powiązana funkcjonalnielotniska) Odporność na środki odladzające (powiązana funkcjonalnie - lotniska) B.6 Asfalt lany (EN 308-6) EN , duŝy aparat, w powietrzu, przy wymaganej temperaturze EN EN Tablica B.6 Rodzaj i liczba badań asfaltu lanego Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników Zawartość lepiszcza (obowiązkowa) EN i -39 w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 2 Uziarnienie (obowiązkowa) EN w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 3 Gęstość objętościowa EN , metoda A, w (obowiązkowa) 4 Deformacja trwała (powiązana funkcjonalnie) dotycząca wymaganej wartości maksymalnego zagłębienia trzpienia większej niŝ 2,5 mm 5 Deformacja trwała (powiązana funkcjonalnie) dotycząca wymaganej wartości maksymalnego zagłębienia trzpienia mniejszego lub równego 2,5 mm, jeŝeli mierzone wg EN powietrzu i wodzie EN drobne kruszywo D,2 mm EN grube kruszywo D >,2 mm EN , badanie jednoosiowego ściskania cyklicznego 6 Odporność na ścieranie przez opony okolcowane (powiązana funkcjonalnie) EN

22 7 Odporność na paliwo (powiązana funkcjonalnie - lotniska) 8 Odporność na środki odladzające (powiązana funkcjonalnie - lotniska) EN EN

23 B.7 Asfalt porowaty (EN 308-7) Tablica B.7 Rodzaj i liczba badań asfaltu porowatego Kolumna 2 3 Wiersz Właściwość Metoda badania Liczba wyników Zawartość lepiszcza (obowiązkowa) EN i -39 w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 2 Uziarnienie (obowiązkowa) EN w sprawdzaniu produkcji 0 w sprawdzaniu laboratoryjnym 3 Zawartość wolnych przestrzeni (obowiązkowa) 4 Zawartość wolnych przestrzeni w próbkach zagęszczonych w Ŝyratorze (obowiązkowa) 5 Przepuszczalność (powiązana funkcjonalnie) 6 WraŜliwość na działanie wody (powiązana funkcjonalnie) 7 Powiązanie pomiędzy kruszywem i asfaltem (powiązana funkcjonalnie - lotniska) 8 Spływność lepiszcza (powiązana funkcjonalnie) 9 Ubytek ziaren (powiązana funkcjonalnie) 0 Odporność na paliwo (powiązana funkcjonalnie - lotniska) Odporność na środki odladzające (powiązana funkcjonalnie - lotniska) EN Gęstość objętościowa wg EN , metoda D, na podstawie wymiarów geometrycznych Gęstość wg EN , metoda A, w wodzie EN EN EN EN 2697-, część C, metoda statyczna N4) EN EN EN EN N4) Odsyłacz krajowy: Błędne powołanie normy; w powołanej normie nie ma metody C 2

24 ZAŁĄCZNIK C (normatywny) Metody przygotowania próbek C. Postanowienia ogólne Próbki do badań powinny być zagęszczone z luźnej mieszanki mineralno-asfaltowej zgodnie z jedną z metod opisaną w tablicy C., metody od C.. do C..24, jeŝeli nie jest inaczej określone w odpowiedniej metodzie badania, lub uzyskane przez odwiercenie lub wycięcie z odcinka próbnego lub płyt zgodnie z tablicą C., metody C..8, C..9, C..23 lub C..24. Metoda i energia zagęszczenia, wskaźnik zagęszczenia lub zawartość wolnych przestrzeni powinny być wybrane jak wskazano w normie na wyroby. Próbki powtórnie zagęszczane nie powinny być uŝywane w badaniach właściwości mechanicznych. UWAGA Właściwościami mechanicznymi są właściwości takie jak: stabilność Marshalla, odporność na deformacje, sztywność, zmęczenie, wytrzymałość na rozciąganie pośrednie, itd. C.2 Energia zagęszczenia Metody od C.. do C..4 z tablicy C. powinny być stosowane, jeŝeli wymaga się, aby próbki były zagęszczone w określonym urządzeniu z określoną przyjętą energią(liczba uderzeń, liczba obrotów w Ŝyratorze, liczba przejść koła, itd.). W kaŝdym przypadku próbki powinny być zagęszczane zgodnie z odpowiednią normą EN na metodę badań oraz w temperaturze odpowiedniej do stosowanego rodzaju lepiszcza. Sprawozdanie z Badania Typu powinno zawierać odniesienie do zastosowanej metody badania, wszystkie informacje wymagane przez tą metodę, a w szczególności temperaturę zagęszczania i wymiary próbki. UWAGA Producent powinien upewnić się, czy wyspecyfikowane wymagania dotyczące temperatury zagęszczania są zrozumiałe. UWAGA 2 Metoda C..2 z tablicy C. moŝe być równieŝ uŝyta do zagęszczenia powtórnie rozgrzanej próbki rdzeniowej do uzyskania wartości gęstości objętościowej końcowej. C.3 Gęstość wzorcowa (referencyjna) Gęstość objętościowa, określona zgodnie z EN i D., próbek zagęszczonych lub powtórnie zagęszczonych zgodnie z metodą wybraną z Tablicy C., od C.. do C.., powinna być uŝyta, jeŝeli wymagana jest gęstość wzorcowa do określenia lub oznaczenia stopnia zagęszczenia. JeŜeli uŝywana jest gęstość wzorcowa, to powinien być załączony pełen opis, jak określono w C., metody i warunków, do których się one odnoszą. W przypadku określania gęstości wzorcowej (referencyjnej) na próbkach z powtórnie zagęszczanych rdzeni, naleŝy zastosować następującą procedurę: Rdzenie powinny być podgrzane w suszarce aŝ do osiągnięcia temperatury mieszania do określonego rodzaju asfaltu jak określono w EN Rdzenie powinny być następnie rozdrobnione i powtórnie zagęszczone zgodnie z odpowiednimi metodami zagęszczenia wybranymi z tablicy C.. W przypadku stosowania zagęszczania wibracyjnego naleŝy postępować zgodnie z procedurą opisaną w EN

25 C.4 Wskaźnik zagęszczenia W przypadku, gdy wymagane jest zagęszczenie próbek do wcześniej określonego wskaźnika zagęszczenia, to powinno być to określone jako procent gęstości wzorcowej P. JeŜeli stosowany jest procent gęstości wzorcowej P, to wymagany wskaźnik zagęszczenia powinien być określony w pojęciu górnej P U i dolnej P L granicy. Próbki powinny być badane w celu sprawdzenia, czy gęstość objętościowa mieści się pomiędzy tymi granicami. Procent gęstości wzorcowej P powinien być zmierzony i obliczony jak następuje: P = B B specimen reference 00 (C.) gdzie: P jest gęstością wzorcową N5), w procentach (%); B specimen jest gęstością objętościową próbki określoną zgodnie z EN i Załącznikiem B; B reference jest gęstością wzorcową określoną w punkcie C.2 N6). C.5 Zawartość wolnych przestrzeni JeŜeli stosowana jest zawartość wolnych przestrzeni V, to wymagana zawartość wolnych przestrzeni powinna być określona w pojęciu górnej V U i dolnej V L granicy. Próbki powinny być badane w celu sprawdzenia, czy ich zawartość wolnych przestrzeni mieści się pomiędzy górną i dolną granicą. Zawartość wolnych przestrzeni w próbkach powinna być określona zgodnie z EN i załącznikiem D.2 na podstawie gęstości objętościowych określonych zgodnie z EN i Załącznikiem B. Tablica C. Zagęszczenie próbek badawczych Kolumna Wiersz Odniesienie Energia Stopień Zawartość wolnych (Numer Metoda Norma zagęszczenia zagęszczenia przestrzeni kodowy) C.. 2 x 25 uderzeń x 50 2 C uderzeń Ubijanie EN x 75 3 C uderzeń 4 C..3A 2 x 00 uderzeń C..4 0 obrotów C obrotów C obrotów C obrotów C obrotów - - śyrator EN C obrotów - - C obrotów C.. 60 obrotów C obrotów 4 C obrotów - - N5) Odsyłacz krajowy: Błędny opis, powinno być: wskaźnik zagęszczenia N6) Odsyłacz krajowy: Błędne powołanie, powinno być C.3 23

26 Tablica C. (kontynuacja) Kolumna Wiersz Odniesienie Metoda Norma Stopień Zawartość Energia zagęsz wolnych zagęszczenia czenia przestrzeni 5 C..4 Zagęszczarka wibracyjna EN Do oporu C..5 Wałowanie EN Lekkie zagęszczenie C..6 Wałowanie EN CięŜkie zagęszczenie C..7 Ubijanie EN P L-P U - 9 C..8 śyrator EN P L-P U - 20 C..9 Zagęszczarka wibracyjna EN P L-P U - 2 C..20 Wałowanie EN P L-P U - 22 C..2 Rdzenie z odcinków próbnych - P L-P U - 23 C..22 Ubijanie EN V L-V U 24 C..23 śyrator EN V L-V U 25 C..24 Zagęszczarka wibracyjna EN V L-V U 26 C..25 Wałowanie EN V L-V U 27 C..26 Rdzenie z odcinków próbnych - - V L-V U 24

27 ZAŁĄCZNIK D (normatywny) Procedury i warunki badań D. Procedury i warunki badań Metody badań, aparatura do badań, warunki badań i czas badań zastosowane do określenia właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej, powinny być zgodne z określonymi w Załączniku B. Sprawozdanie z Badania Typu i wszystkie towarzyszące sprawozdania z badań powinny zawierać szczegółowe opisy zastosowanych procedur, stosując oznaczenia w tablicach z tego załącznika oraz oznaczenia z norm na metody badań tak, aby metoda, urządzenie i warunki badania były jednoznacznie identyfikowalne. UWAGA JeŜeli jest więcej niŝ jedno urządzenie lub jest wybór warunków badania (np. temperatury i czasu obciąŝenia) do niektórych właściwości, producenci powinni upewnić się, czy specyfikujący dokonał jednoznacznego wyboru z podanych moŝliwości. D.2. Gęstość objętościowa, gęstość, zawartość wolnych przestrzeni i wolne przestrzenie wypełnione asfaltem Gęstość objętościowa próbek powinna być oznaczana zgodnie z EN przy zastosowaniu odpowiedniej procedury podanej w Załączniku B. Gęstość mieszanki mineralno-asfaltowej powinna być oznaczana zgodnie z EN , metoda A, w wodzie. Zawartość wolnych przestrzeni, wolne przestrzenie wypełnione asfaltem i zawartość wolnych przestrzeni w mieszance mineralnej w próbkach powinna być oznaczana zgodnie z EN , stosując wartości gęstości objętościowej i gęstości oznaczane zgodnie z odpowiednimi metodami podanymi w Załączniku B. JeŜeli wymagane jest określenie zawartości wolnych przestrzeni przy określonej liczbie obrotów w Ŝyratorze, to powinno być to oznaczane stosując metodę opisaną w EN , a nie metodę bezpośredniego pomiaru gęstości próbek. D.3 WraŜliwość na działanie wody Badanie to jest stosowne do wszystkich mieszanek mineralno-asfaltowych. Badanie wraŝliwości na działanie wody na próbach powinno być oznaczane zgodnie z EN w temperaturze badania wynoszącej 5 ºC. D.4 Odporność na ścieranie przez opony okolcowane Odporność na ścieranie przez opony okolcowane na próbkach powinno być oznaczane zgodnie z EN , metoda A. D.5 Powiązanie pomiędzy kruszywem i asfaltem Powiązanie pomiędzy kruszywem i asfaltem powinno być oznaczane zgodnie z EN 2697-, metoda C N7). UWAGA Badanie to ma zastosowanie jedynie do asfaltu porowatego na lotniska. N7) Odsyłacz krajowy: Błędne powołanie normy; w powołanej normie nie ma metody C 25

28 D.6 Odporność na deformacje trwałe metodą koleinowania Badanie to jest stosowne do betonu asfaltowego, mieszanek HRA i SMA. Odporność na deformacje trwałe metodą koleinowania powinna być oznaczana zgodnie z EN Aparat do badania, warunki badania i czas badania powinny być wybrane z tablicy D.. Tablica D. Warunki badania koleinowania Kolumna Wiersz Odniesienie Aparat Czas Zastosowanie do EN Temperatura badania, 308 Część: ºC cykle 4 5 Mały D..2 aparat, w metoda powietrzu X - A 26 2 D..3 3 D..4 4 D..5 5 D..6 6 D..7 7 D..8 8 D..9 9 D..0 Mały aparat, metoda A Mały aparat, metoda B Mały aparat, metoda B Mały aparat, metoda B DuŜy aparat DuŜy aparat DuŜy aparat DuŜy aparat w powietrzu w powietrzu w powietrzu w powietrzu w powietrzu w powietrzu w powietrzu w powietrzu X X - X X - X X - X X - X X X - X X - X D.7 Odporność na deformacje trwałe Odkształcenie w trójosiowym ściskaniu Badanie to jest stosowne tylko do betonu asfaltowego. Odporność na deformacje trwałe próbek pod względem maksymalnego odkształcenia w trójosiowym ściskaniu powinna być oznaczana zgodnie z EN , metoda B. Warunki badania powinny być wybrane z tablicy D.2. Tablica D.2 Warunki badania trójosiowego ściskania Kolumna Wiersz Odnie Temperatura Temperatura NapręŜenie ObciąŜenie Często Warstwa Impuls sienie kondycjonowania badania boczne osiowe tliwość D.2. Ścieralna 5 ºC 50 ºC 50 kpa 300 kpa 3 Hz Haversine 2 D.2.2 Ścieralna 5 ºC 50 ºC 50 kpa 300 kpa s/s Blokowy 3 WiąŜąca i D.2.3 podbudowa 5 ºC 40 ºC 50 MPa 200 kpa 3 Hz Haversine 4 D.2.4 WiąŜąca i 5 ºC 40 ºC 50 MPa 200 kpa s/s Blokowy

29 podbudowa EN :2006 D.8 Sztywność Badanie to jest stosowne tylko do betonu asfaltowego i mieszanki HRA. Sztywność próbek powinna być oznaczana zgodnie z EN Metoda, procedura i warunki badania powinny być wybrane z tablicy D.3. Tablica D.3 Metody, procedury i warunki badania sztywności Kolumna Wiersz Odniesienie Rodzaj obciąŝenia Temperatura Częstotliwość lub czas obciąŝenia D.3. 2PB-TR 5 ºC 0 Hz 2 D.3.2 2PB-PR 5 ºC 0 Hz 3 D.3.3 3PB-PR 5 ºC 0 Hz 4 D.3.4 4PB-PR 5 D.3.5 DTC-CY 20 ºC 5 ºC 8 Hz 0 Hz 6 D.3.6 DT-CY lub DT-PR 5 ºC 0,02 s 7 D.3.7 IT-CY 20 ºC 24 µs D.9 Zmęczenie Badanie to jest stosowne tylko do betonu asfaltowego. Odporność próbek na zmęczenie powinna być oznaczana zgodnie z EN Metoda badania powinna być wybrana z załącznika B, a warunki badania z tablicy D.4. Tablica D.4 Aparatura, procedury i warunki badania zmęczenia Kolumna Wiersz Odniesienie Aneks/Rodzaj Częstotliwość lub Temperatura obciąŝenia typ próbki czas obciąŝenia D.4. A/2PB-TZ 0 ºC 25 Hz 2 D.4.2 A/2PB-TZ 5 ºC 30 Hz 3 D.4.3 D/4PB-PR 20 ºC 30 Hz D.0 Badanie Marshalla do stosowania na lotniskach Badanie to jest stosowne tylko do betonu asfaltowego. Badanie Marshalla powinno być oznaczane zgodnie z EN

30 D. Odporność na paliwo do stosowania na lotniskach Badanie to jest stosowne do wszystkich mieszanek mineralno-asfaltowych. Odporność próbek na paliwo powinna być oznaczana zgodnie z EN D.2 Odporność na środki odladzające do stosowania na lotniskach Badanie to jest stosowne do wszystkich mieszanek mineralno-asfaltowych. Odporność próbek na środki odladzające powinna być oznaczana zgodnie z EN D.3 Spływność lepiszcza Badanie to jest stosowne tylko do mieszanek SMA i asfaltu porowatego. Spływność lepiszcza powinna być oznaczana zgodnie z EN D.4 Zagłębienie trzpienia i odporność na deformacje trwałe asfaltu lanego Badanie to jest stosowne tylko do asfaltu lanego. Deformacja trwała (penetracja) próbek powinna być oznaczana zgodnie z EN lub EN Metoda powinna być wybrana z tablicy D.5. Badanie jednoosiowego ściskania cyklicznego stosuje się jak podano w Tablicy B.6. Tablica D.5 Metody oznaczania deformacji trwałej (penetracji) Kolumna 2 Wiersz Odniesienie Metoda D.5. EN D.5.2 EN badanie W, temperatura badania 25 ºC 3 D.5.3 EN badanie B 4 D.5.4 D.5 Przepuszczalność Badanie to jest stosowne tylko do asfaltu porowatego. EN metoda A, temperatura badania jednoosiowego ściskania cyklicznego 40 ºC, napręŝenie wstępne 0 kpa, napręŝenie badawcze 00 kpa Przepuszczalność próbek powinna być oznaczana zgodnie z EN D.6 Ubytek ziarn w asfalcie porowatym Badanie to jest stosowne tylko do asfaltu porowatego. Maksymalny ubytek ziarn asfaltu porowatego powinien być oznaczany zgodnie z EN Temperatura badania powinna być określona. 28

31 Załącznik E (informacyjny) Specjalne wymagania wobec lotnisk Międzynarodowe przepisy bezpieczeństwa dotyczą prac nawierzchniowych na lotniskach w celu spełnienia wymagań bezpieczeństwa obsługi samolotów. Przed rozpoczęciem kontraktu wykonania nawierzchni lotniskowej przepisy te mogą wymagać przeprowadzenia pełnej procedury Badania Typu, zgodnie z niniejszą Normą Europejską, zamiast polegania na danych historycznych. Przed rozpoczęciem głównych prac moŝe być równieŝ wymagane próbne rozłoŝenie mieszanki na budowie. Wymagane to odnosi się głównie do mieszanek mineralno-asfaltowych, przeznaczonych do warstw ścieralnych, poddanych oddziaływaniu samolotów odrzutowych, gdzie uszkodzenie od zasysanych ciał obcych jest głównym kryterium bezpieczeństwa. 29