Językoznawcy katalońscy wyróżniają 5 dialektów głównych współczesnego katalońskiego, łącząc je jednocześnie w dwie grupy:

Transkrypt

1 Język kataloński (llengua catalana [ˈʎεn.gwə kə.təˈɫa.nə], el català [əɫ.kə.təˈɫa]) to język romański z grupy zachodniej, mający status języka urzędowego w Andorze i hiszpańskich wspólnotach autonomicznych: Katalonii, Balearach i Walencji. Jest zrozumiały dla 9 milionów ludzi, z których większość zamieszkuje wymienione regiony Hiszpanii. Język kataloński jest jedynym językiem urzędowym Andory, a także, obok hiszpańskiego, hiszpańskich wspólnot autonomicznych Katalonii, Walencji i Balearów. Mimo dość licznej grupy mówiących, nie ma podobnego statusu w Aragonii, chociaż jest chroniony przez aragońskie prawo od 1990 r. Ze względu na francuskie prawo i brak ratyfikacji Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, kataloński nie może uzyskać statusu urzędowego w Katalonii Północnej. Natomiast zgodnie z Kartą na rzecz języka katalońskiego uchwaloną przez radę generalną departamentu Pyrénées-Orientales, kataloński został uznany za część dziedzictwa kulturowego podlegającą ochronie i korzystającą ze wsparcia samorządu departamentalnego. Rada zobowiązała się do dwujęzycznej polityki informacyjnej, promocji obecności katalońskiego w sferze publicznej oraz wsparcia dla szkół dwujęzycznych (obecnie kataloński nauczany jest głównie jako nieobowiązkowy język obcy). Klasyfikacja i języki pokrewne Według Ethnologue, kataloński jest językiem wschodnioiberyjskim. Dzieli wiele cech z hiszpańskim, włoskim i francuskim. Najbliższym krewnym katalońskiego jest język oksytański. Z powodu tego podobieństwa oraz opierając się na pewnych teoriach historycznych dotyczących pochodzenia Katalończyków, niektórzy językoznawcy zaliczają kataloński nie do grupy iberoromańskiej, lecz galoromańskiej. Jeszcze inni wyróżniają dla tych dwóch języków osobną grupę oksytańską. Jak wszystkie języki romańskie, kataloński wywodzi się z łaciny. Zasięg języka katalońskiego Andora Katalonia tzw. Pas Zachodni w Aragonii Baleary Walencja Katalonia Północna miasto Alghero (katal. Alguer) na Sardynii region Carche (katal. Carxe) w Murcji

2 W pierwszych czterech co najmniej 75% ludności potrafi mówić po katalońsku, 90% rozumie go, a około 50% używa go na co dzień. Znajomość i popularność katalońskiego w pozostałych jest nieco mniejsza. Dialekty Językoznawcy katalońscy wyróżniają 5 dialektów głównych współczesnego katalońskiego, łącząc je jednocześnie w dwie grupy: wschodnią: - dialekt północny (septentrional, rossellonès) Francja i północna część wspólnoty autonomicznej Katalonii, - dialekt środkowy (central) wschodnia Katalonia, - dialekt balearski (balear) Baleary; zachodnią: - dialekt północnozachodni (nord-occidental) zachodnia Katalonia, wschodnia Aragonia i Andora, - dialekt walencki (valencià) wschodnia Walencja. Ponadto wyróżnia się 2 dialekty przejściowe: walencki lub tortoski (valencià de transició, tortosí) w grupie zachodniej południowa Katalonia, północna Walencja i przyległy fragment Aragonii, północnokataloński (català septentrional de transició) w grupie wschodniej nadmorska część Pirenejów. Archaiczny dialekt Algueru zalicza się do grupy wschodniej. Dialekt walencki dzieli się niekiedy na kilka poddialektów. Przez niektórych uważany jest on za osobny język (zob. język walencki), jednak opinia ta nie jest popierana przez większość naukowców, zaś prawo hiszpańskie, nie rozróżniając dialektów, uznaje walencki i kataloński za dwie nazwy tego samego języka.

3 Katalońska mapa średniowieczna Historia Język kataloński wykształcił się w IX wieku z łaciny ludowej po obu stronach wschodniej części Pirenejów. Dzieli wiele cech zarówno z językami iberoromańskimi (Półwyspu Iberyjskiego), jak i z językami galoromańskimi (dzisiejszej Francji). Według niektórych, na najwcześniejszym etapie rozwoju był jedynie dialektem języka okcytańskiego, a znaczące różnice pojawiły się podczas ekspansji języka w czasach rekonkwisty na południe: do Barcelony, Tarragony, Lleidy, Tortosy, Walencji, na Baleary, Sycylię i Sardynię. Na Baleary kataloński przynieśli najeźdźcy z Katalonii. W tym czasie muzułmańską część populacji wygnano i zastąpiono ją rodzinami przybyszy. W Królestwie Walencji muzułmanie pozostali natomiast w obszarach wiejskich i skatalanizowali się. W trzech końcowych wiekach średniowiecza kataloński był ważnym językiem basenu Morza Śródziemnego. Barcelona stała się najważniejszym portem i faktyczną stolicą Królestwa Aragonii, obejmującego Aragonię właściwą, dzisiejszą Katalonię, późniejszą francuską prowincję Roussillon (Katalonię Północną), Walencję, Baleary, Sycylię, Sardynię i Neapol. Pisarze tego okresu określali swój język jako kataloński. Poeci natomiast, nawiązując do tradycji trubadurów, używali swego rodzaju języka sztucznego, pośredniego między katalońskim i oksytańskim.w XV i XVI wieku, ośrodkiem władzy w Aragonii stała się Walencja. Wtedy też pierwszy raz pojawia się określenie język walencki.w XIX w. rozpoczęło

4 się katalońskie odrodzenie narodowe, z którym związany był wzrost zainteresowania językiem katalońskim. Niemałe znaczenie dla popularyzacji katalońskiego w tym okresie miał duży udział Katalończyków w ówczesnym sukcesie gospodarczym prowincji. Dzięki temu kataloński stał się atrakcyjny dla mieszczan i wyższych warstw społeczeństwa. Kataloński był oficjalnym językiem autonomicznej Katalonii istniejącej w Hiszpanii za czasów republiki. Za dyktatury gen. Franco odrębność katalońska była prześladowana, język oficjalnie uważano za dialekt hiszpańskiego i jego użycie w miejscach publicznych było zabronione. Współczesność Po upadku dyktatury, dzięki uzyskaniu statusu języka urzędowego, szerokiej autonomii oraz odpowiedniej legislacji i dużym nakładom finansowym rządu katalońskiego (w tym szczególnie na media elektroniczne), kataloński stał się na powrót pierwszym językiem Katalonii, a jego użycie w tej wspólnocie autonomicznej stale rośnie. Najmniejszy odsetek mówiących po katalońsku występuje w stolicy Barcelonie, co związane jest z dużą liczbą imigrantów zarobkowych z innych regionów Hiszpanii i z zagranicy. Również rząd Wspólnoty Walenckiej przedsięwziął pewne kroki dla zachowania katalońskiego (np. obowiązkowa nauka w szkołach) we wschodniej części wspólnoty, która jeszcze w XIX wieku była katalońskojęzyczna, natomiast obecnie użytkownicy katalońskiego są w mniejszości. Tłumaczenia język kataloński: Oferujemy tłumaczenia zwykle, specjalistyczne, techniczne, przysięgłe, konsekutywne i symultaniczne. Przy realizacji zlecenia tłumacze dobierani są indywidualnie w zależności od tematyki oraz specjalizacji tekstu. Projekty oraz tłumaczenia przyjmujemy oraz dostarczamy pocztą, firmą kurierską, osobiście, faksem, pocztą elektroniczną. Jeśli potrzebują Państwo tłumaczenia z języka katalońskiego lub na język kataloński prosimy o kontakt. Udzielimy wszelkich niezbędnych informacji. Współpracujemy z najlepszymi tłumaczami w kraju. Zlecenie tłumaczenia można złożyć drogą ową, za pomocą formularza lub przez telefon. Po otrzymaniu zlecenia natychmiast przystępujemy do tłumaczenia. Wybrane dziedziny i obszary tłumaczeń w zakresie języka katalońskiego: Ekonomia, prawo, finanse, ubezpieczenia umowy cywilne i handlowe, analizy księgowe, raporty spółek, oferty, prezentacje, biznesplany, studia opłacalności i wiele innych dokumentów i opracowań. Informatyka, elektronika, szeroko pojęta inżynieria z rożnych specjalistycznych dziedzin techniki (np. technika wojskowa, grzewcza i ciepłownicza, klimatyzacja, motoryzacja) oferty, schematy, instrukcje obsługi, opisy. Ekologia, rolnictwo, biotechnologia. Medycyna, farmacja, technika medyczna.

5 Marketing i sprzedaż oferty, publikacje marketingowe foldery, ulotki, prezentacje, strony www, inne. Unia Europejska, fundusze strukturalne, projekty i partnerstwa, dofinansowanie, dotacje wszelkie dokumenty partnerstw i związane z aplikacją i realizacje projektów unijnych, wsparcie tłumaczeń z i na serbski, warsztatów i spotkań roboczych partnerstw ponadnarodowych, tłumaczenia archiwów, dzienników, publikacji, raportów, sprawozdań.