Ogólnopolskie branżowe/tematyczne spotkanie sieciujące dla kadry kierowniczej OWES. Warszawa, 6-7 lutego 2018 r.

Transkrypt

1 Ogólnopolskie branżowe/tematyczne spotkanie sieciujące dla kadry kierowniczej OWES I. Wstęp Warszawa, 6-7 lutego 2018 r. W dn. 6 i 7 lutego w Hotelu Warsaw Plaza w Warszawie, ul. Łączyny 5 odbyło się Ogólnopolskie branżowe/tematyczne spotkanie sieciujące dla kadry kierowniczej OWES. Spotkanie było elementem projektu pn. Forum Aktywności OWES, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Oś priorytetowa II: Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie 2.9 Rozwój ekonomii społecznej. W wydarzeniu udział wzięło 44 przedstawicieli 32 ośrodków wsparcia ekonomii społecznej, a także zaproszeni goście: Pani Andżelika Wardęga, Dyrektor Departamentu Ekonomii Społecznej i Solidarnej MRPiPS, Pani Karolina Cyran-Juraszek oraz Pan Cezary Miżejewski przedstawiciele Krajowego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej oraz projektu Spójna integracja regionalna ekonomii społecznej, a ponadto 3 przedstawicieli sieci lokalnych grup działania. Podczas spotkania, pomimo zaproszenia, nie był obecny przedstawiciel Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju. Realizatora projektu, Fundację Fundusz Współpracy, reprezentowały: Pani Jolanta Kalinowska oraz Pani Marzena Lisiecka-Pożoga. Spotkanie było moderowane przez Panią Martę Bohdziewicz-Lulewicz oraz Panią Annę Rychły- Mierzwę. Celem spotkania było: wymiana wiedzy i doświadczeń przez kadrę kierowniczą OWES; identyfikacja obszarów problemowych w działalności OWES w kontekście zmian w systemie akredytacji i standardach działania OWES oraz w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków EFS i EFRR na lata ; wypracowanie wspólnego stanowiska OWES nt. obszarów problemowych; rozwój współpracy środowiska OWES (sieciowanie). II. Przebieg spotkania Podczas spotkania zrealizowano wszystkie zaplanowane punkty programu. W związku z absencją przedstawiciela Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju oraz ze względu na efektywność dyskusji, za zgodą organizatora i uczestników dokonano nieznacznych zmian w kolejności poszczególnych punktów programu. Ostatecznie przebieg spotkania przedstawiał się następująco:

2 Dzień 1 ( r.) 11:00 11:15: Powitanie - przedstawienie celów i programu spotkania, przedstawienie prelegentów i gości, zapoznanie się uczestników, ustalenie zasad obowiązujących podczas dyskusji i warsztatów. Marta Bohdziewicz-Lulewicz i Anna Rychły-Mierzwa moderatorzy. 11:15-11:45: System akredytacji i standardów działania OWES omówienie dotychczasowego przebiegu naboru wniosków, informacja o zmianach, zasadach, kryteriach, sposób oceny, warunki uzyskania akredytacji. Jakub Schimanek Przedstawiciel Departamentu Ekonomii Społecznej i Solidarnej, Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej. 11:45-12:45: Dotychczasowy przebieg procesu akredytacji w wymiarze praktycznym- dyskusja, sesja pytań i odpowiedzi. Jakub Schimanek Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej, Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej. Marta Bohdziewicz-Lulewicz i Anna Rychły-Mierzwa moderatorzy. 12:45-13:00: Przerwa kawowa. 13: : Zmiany w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków EFS i EFRR na lata Konsekwencje wprowadzonych zmian dla OWES. Anna Bugalska - ekspert Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych. 13:45-14:30: System wsparcia ES obszary problemowe - sesja pytań i odpowiedzi z udziałem Przedstawicieli MRPiPS i KKRES. Jakub Schimanek, Anna Bugalska, Cezary Miżejewski. Marta Bohdziewicz-Lulewicz i Anna Rychły-Mierzwa moderatorzy. 14:30-15:30 Obiad 15:30-19:00: Przestrzeń do zagospodarowania przez OWES - przedstawienie stanu prac nad sformalizowaniem sieci (w tym: regulamin sieci, reprezentacja sieci, ogólnopolska grupa koordynacyjna OWES) wraz z procesem sieciowania. Maciej Bielawski, Daniel Prędkopowicz przedstawiciele OWES. Marta Bohdziewicz-Lulewicz i Anna Rychły-Mierzwa moderatorzy.

3 Dzień 2 ( r.): : Działania aktywujące proces sieciowania i wypracowujące harmonogram prac sieci. Marta Bohdziewicz-Lulewicz i Anna Rychły-Mierzwa moderatorzy. 10:30-10:50: Przerwa kawowa. 10:50-11:30: Prezentacja planowanych w 2018 r. działań Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w zakresie ekonomii społecznej: najważniejsze wyzwania, koordynacja działań na poziomie krajowym i regionalnym, cele związane z tworzeniem miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Filip Kołodziejski, Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej, Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej. 11:30-13:30: Nowe zapisy Wytycznych a działalność OWES ujęcie praktyczne. Warsztaty w dwóch grupach roboczych. Marta Bohdziewicz-Lulewicz i Anna Rychły-Mierzwa moderatorzy. 13:30-14:30: Obowiązki OWES w obszarze ochrony danych osobowych i dostępu do informacji publicznej wykład i sesja wymiany doświadczeń. Przemysław Żak, Żak i Wspólnicy Biuro Prawne Sp. z o.o. 14:30: Podsumowanie i zamknięcie spotkania. Marta Bohdziewicz-Lulewicz i Anna Rychły-Mierzwa moderatorzy : Obiad. Prezentacje wykorzystane przez prelegentów podczas poszczególnych wystąpień, przedstawiające ich zakres merytoryczny, stanowią załącznik do niniejszego sprawozdania.

4

5 III. Wnioski i rekomendacje ze spotkania III.1. Wnioski i rekomendacje dotyczące systemu akredytacji AKSES i standardów działania OWES Pytania ze strony obecnych na spotkaniu przedstawicieli OWES odnoszące się do tego zagadnienia, dotyczyły przede wszystkim: procedury oceny wniosków o akredytację, warunków przedłużenia akredytacji, wyboru ścieżki naboru, współpracy z Regionalnymi Ośrodkami Polityki Społecznej w procesie akredytacji (opiniowania OWES przez ROPS w oparciu o brzmienie Standardu A 1.5), konkretnych standardów działalności OWES (m.in. standardu karty monitorowania PS, statusu koordynatora OWES). Największe zaniepokojenie uczestników spotkania wzbudził wymóg uzyskania opinii właściwego ROPS na temat działalności OWES jako obligatoryjnego elementu procedury akredytacyjnej i złożoność zaproponowanej w Rekomendacjach w zakresie opinii Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej w procesie akredytacji Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej procedury jej przygotowania. Ważnym elementem dyskusji była też kwestia możliwości zmiany składu akredytowanych konsorcjów. Tu uczestnicy mieli szereg pytań, które, jak usłyszeli od Jakuba Schimanka, muszą być rozstrzygane indywidualnie. Wniosek: Celem systemu akredytacji AKSES jest umocowanie w regionach efektywnych systemów wsparcia ES, którego istotnym elementem są OWES. Modelowy system wsparcia ES winien opierać się na dialogu i rzeczywistej współpracy realizowanej na 3 poziomach: MRPiPS (poziom centralny - kreator), ROPS (poziom samorządu regionalnego - koordynator) i OWES (poziom bezpośredniego wsparcia dla PES - realizator). OWES powinny kształtować swe działania w szerokim kontekście systemu wsparcia ES, nie tylko w ramach realizacji konkretnych projektów, współfinansowanych w ramach RPO. Dlatego też, jak zauważyła Anna Bugalska i Cezary Miżejewski, celem Rekomendacji oraz samego faktu wystawiania opinii przez ROPS dla OWES było stworzenie platformy wymiany informacji pomiędzy tymi podmiotami, omówienie wspólnych działań i ewentualnych linii demarkacyjnych pomiędzy OWES ami a ROPS em (np. w działaniach na rzecz samorządów). OWESy wnioskują o stworzenie na stronie Ministerstwa, w zakładce dot. akredytacji tzw. FAQ najczęściej zadawanych pytań wraz z odpowiedziami na nie (np. dotyczącego harmonogramu działań, opcji związanych ze zmianą składu konsorcjum czy to lidera czy części partnerów, itd.) III.2. Wnioski i rekomendacje dotyczące procesu sieciowania OWES Podczas warsztatu mającego na celu animację procesu sieciowania OWES w pierwszym dniu spotkania podjęto próbę uzgodnienia treści regulaminu Sieci. W drugim dniu spotkania na

6 przykładzie case study (przygotowanie pisma w sprawie interpretacji kwestii kwalifikowalności podatku VAT w dotacjach OWES) pracowano nad metodyką wspólnego działania. Przebieg warsztatu i dyskusja zarówno w pierwszym, jak i drugim dniu spotkania wykazały, że środowisko OWES jest podzielone w kwestii konieczności tworzenia sieci współpracy. Większość jednak uznała, że taka sieć zwiększy możliwość oddziaływania na różnorodne instytucje, reprezentowania interesów OWES i przede wszystkim możliwość wypracowywania uwspólnionych wniosków na temat rozwiązań planowanych w systemie wsparcia ES. Ciekawym przykładem tworzenia sieci, procesu dojrzewania współpracy podzielili się przedstawiciele LGD należących do sieci LGD. Przedstawili oni swoją drogę w tworzeniu takiej platformy kooperacji i przede wszystkim wskazali na zmianę postrzegania interesów LGD z poziomu partykularnych podmiotów do stanowiska sieci, jako środowiska prowadzącego spójną politykę rozwoju lokalnego. Utworzenie efektywnej Sieci OWES warunkowane jest przez możliwości rozwoju kontaktów między przedstawicielami OWES oraz solidarne podejście do współpracy. W związku z tym zebrani na spotkaniu przedstawiciele OWES zdecydowali, że uruchomienie Sieci OWES wymagać będzie podjęcia następujących działań w najbliższym czasie (optymalnie do 27 lutego, tj. terminu spotkania branżowego doradców biznesowych OWES): 1. Uruchomienie punktu kontaktowego sekretariatu Sieci OWES oczekiwanie wobec Funduszu Współpracy, by ten wygospodarował zasoby w ramach projektu sieciowanie OWES. 2. Przygotowanie pisma informującego o powołaniu sieci, jej składzie, itp. 3. Przekazanie informacji o sieci do MRPiPS, IZ RPO, ROPS, UMW, MIR, KKRES, Rady PP, wszystkich OWES. W związku z powyższym, uczestnicy spotkania zobowiązali Biuro Projektu Forum Aktywności OWES do: upowszechnienia listy mailingowej kadry kierowniczej OWES w gronie uczestników projektu, przekazania pisma informującego o utworzeniu sieci OWES do w/w podmiotów i instytucji, sprawdzenia możliwości utworzenia sekretariatu sieci OWES w ramach projektu Forum OWES, podjęcia działań na rzecz utworzenia platformy Sieci OWES on-line. Podczas dwudniowego spotkania wypracowano następującą wizję sieci OWES: Sieć skrojona na miarę potrzeb, oparta na zasadach współdziałania, współodpowiedzialności i solidarnego zaangażowania wszystkich członków. Wypracowane przez uczestników spotkania zasady ogólne, którymi powinna kierować się w swych działaniach Sieć OWES, to: Zdefiniowane, znane wszystkim członkom zasady współpracy.

7 Równomierny podział odpowiedzialności obciążający w takim sam sposób wszystkich członków. Zdefiniowanie kluczowych obszarów współpracy i koncentracja działań sieci na obszarach priorytetowych. Podział celów na strategiczne i operacyjne. Okresowa ewaluacja celów i priorytetów działania. Wypracowane przez uczestników spotkania zasady reprezentacji i bieżącej działalności Sieci OWES to: Utworzenie punktu kontaktowego/sekretariatu/platformy do komunikacji. Rotacyjna prezydencja w sieci. Delegowanie 2 przedstawicieli do działań w ramach sieci przez OWES z danego regionu (1 przedstawiciel i 1 zastępca). Preferowany sposób komunikacji na odległość z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej (przekazywanie informacji do wszystkich członków na bieżąco w oparciu o upowszechnioną listę mailingową/platformę komunikacyjną). III.3.. Wnioski i rekomendacje dotyczące działalności OWES w kontekście nowych zapisów Wytycznych w świetle dyskusji po wystąpieniu Anny Bugalskiej. 1. OWES są istotnym elementem systemu wsparcia ES, nie tylko realizatorami projektów na poziomie regionalnym. 2. Nowe Wytyczne CT 9 powinny przyjmować te OWES, których bieżące projekty kończą się w 2019 r., natomiast OWES, których bieżące projekty kończą się w roku 2018 powinny skoncentrować się na przygotowaniu nowych wniosków zgodnie ze zmienionymi Wytycznymi, rezygnując ze zmian w obecnych projektach. 3. Sieć OWES powinna stanowić efektywne, użyteczne narzędzie dla OWES, powinna być platformą służącą do komunikowania się, wypracowywania rozwiązań i reprezentowania wspólnych interesów np. w kontaktach z ministerstwami. Utworzenie reprezentacji OWES w formie przedstawicielstwa sieci wpłynąć może pozytywnie na postrzeganie OWES przez poziom centralny jako realnych partnerów do dyskusji. Obecny stan rzeczy osłabia pozycję OWES jako partnera MRPiPS oraz MIR (OWESy traktowane są jako zwykli beneficjenci środków publicznych, a nie niezbędne elementy systemu wsparcia i rozwoju ES). 4. Koncepcja sieci partnerów lokalnych jest pochodną kompleksowego spojrzenia na rozwój lokalny i założenia o potrzebie uwzględniania jak największej liczby interesariuszy w systemie (rozwój lokalny kierowany przez społeczność wspierany m.in. przez OWES). Postulat OWES: Organizacja w trybie pilnym spotkania przedstawicieli projektu Spójna Integracja Regionalna ES z IZ RPO w celu rozstrzygnięcia kwestii przyjęcia nowych Wytycznych CT9 oraz uspójnienia definicji PS na poziomie regionów niezbędnej dla celu prowadzenia m.in. listy PS.

8 III.4. Warsztaty w podgrupach. Wnioski i rekomendacje dotyczące działalności OWES w świetle nowych zapisów Wytycznych (kwestie problemowe, wnioski i rekomendacje wypracowane podczas warsztatów). Definicja przedsiębiorstwa społecznego (PS) oraz weryfikacji statusu PS. Uczestnicy zgodnie przyznali, że spółdzielnie socjalne mają wyjątkowy status wśród innych przedsiębiorstw społecznych. W ich przypadku nie potrzeba bowiem udowadniać żadnych cech - status jest przyznawany awansem za samą formę prawną. W jednej grupie wątpliwości budziła kwestia zatrudnienia; zdarza się, że spółdzielnie, którymi zajmują się OWES nie mają kompletnej liczby członków i pracowników. Powstaje pytanie czy w przypadku tej formy prawnej przed nadaniem statusu PS nie powinno się badać struktury zatrudnienia? Po pierwsze wiele spółdzielni nie spełnia tej najważniejszej cechy PS (liczby pracowników i dodatkowo należących do grup zagrożonych wykluczeniem społecznym) po drugie jest to jawne uprzywilejowanie tej jednej formy prawnej wobec innych, które muszą udowodnić odpowiednią strukturę zatrudnienia. Ważnym wątkiem dyskusji był temat organizacji pozarządowych w kontekście nabywania statusu przedsiębiorstw społecznych. Zarówno definicja przedsiębiorstwa społecznego, jaki później weryfikacja statusu to kalka wzięta ze spółdzielni socjalnych. Bardzo dużym problemem i swego rodzaju fikcją jest wymóg zatrudnienia minimum trzech osób zwłaszcza w tak niewielkim wymiarze czasu pracy. Uczestnicy podkreślali, że zamiast zatrudnienia jednej osoby na pełen etat będzie to generowało zatrudnianie trzech osób na jedną czwartą etatu. Bardzo trudną sytuacją dla organizacji pozarządowych będzie utrzymywanie proporcji zatrudnienia 50% osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub 30% osób niepełnosprawnych. Jednakże największym problemem dla stowarzyszeń i fundacji by mogły nabyć status przedsiębiorstwa społecznego jest badanie struktury zatrudnienia dla całej organizacji, a nie tylko dla jednostki prowadzącej działalność gospodarczą. Padła propozycja by traktować wyodrębnioną ze struktury organizacji pozarządowej jednostkę mającą odrębne konto lub np. oddział, jako przedsiębiorstwo społeczne. Cechy PS należałoby badać tylko w odniesieniu do tej jednostki. Padła też propozycja aby limit wynagrodzeń ustalać w stosunku do średniej wynagrodzenia w podmiocie, tak jak to ma miejsce w niektórych zachodnioeuropejskich rozwiązaniach. To powodowałoby, że wszyscy zarówno pracownicy, jaki menadżer społeczne mieliby motywację do efektywnej pracy w przedsiębiorstwie. Na temat działalności odpłatnej organizacji pozarządowych jako cechy wystarczającej do nabycia statusu PS (zamiast jak dotychczas wymogu działalności gospodarczej) padły pozytywne opinie. Umożliwi to bowiem organizacjom pozarządowym świadczenie społecznych usług użyteczności publicznej w cenach niższych niż komercyjne.

9 Partycypacyjne zarządzanie w przedsiębiorstwie społecznym. W przypadku stowarzyszeń i fundacji już działających, a chcących nabyć status PS problemem jest zmiana zapisów w statucie - zajmuje to dużo czasu i komplikacji. W przypadku stowarzyszeń jest to zupełnie niepotrzebne ze względu na zasadę demokratycznego zarządzania i podejmowania decyzji w tej formie prawnej. W tym przypadku można zastąpić zmianę w statucie uchwałą zarządu mówiącą o partycypacyjnym zarządzaniu pracowniczym w obrębie stowarzyszenia. Druga grupa uważała jednak, że w przypadku fundacji powinny znaleźć się zapisy o demokratycznym zarządzaniu w statucie. Ukonstytuowanie demokratycznego zarządzania w przypadku nowo powstających przedsiębiorstw społecznych nie przynosi kłopotów - doradcy pomogą sporządzić odpowiednie zapisy. Ważnym wątkiem w dyskusji były zmiany na rynku pracy i bardzo niskie bezrobocie skutkujące brakiem rąk do pracy również w przedsiębiorstwach społecznych. Padło pytanie czy w takiej sytuacji przedsiębiorstwa społeczne nie powinny koncentrować się na świadczeniu tanich i wysokiej jakości usług społecznych w społecznościach lokalnych oraz działaniach mających na celu rozwój lokalny bez tak dużego nacisku na kwestie reintegracji społecznej i zawodowej oraz zatrudnienia. Bardzo ważną rzeczą było zwrócenie uwagi na skomplikowany system definicji z którymi mają do czynienia zarówno OWES jak i przede wszystkim odbiorcy wsparcia. W obecnej sytuacji jest tak wiele niuansów, nieścisłości, różnego rodzaju szczegółowych wymogów, że tak naprawdę trudno przejść przez sito zapisów, albo wymaga to ogromu czasu i wysiłku. Powoduje to sytuację, w której znów spółdzielnie socjalne są preferowaną formą przedsiębiorstwa społecznego i najłatwiej otrzymują wsparcie finansowe na założenie podmiotu. Ostatnią konkluzją było stwierdzenie, że tak naprawdę organizacjom społecznym i spółdzielniom nie zależy na nabywaniu statusu, nie widzą wyraźnego interesu w tym aby posiadać taki status, a jego nabycie generuje zbyt duże obciążenia. O status ubiegają się tylko ci, którzy chcą skorzystać z dotacji, dla pozostałych koszty transakcyjne zdobycia statusu przewyższają nad korzyściami. Uczestnicy zauważyli, że pewną szansą może być preferowanie przedsiębiorstw społecznych przy zamówieniach z tak zwanej wolnej ręki. Wymogiem jednak jest uproszczenie definicji, tak aby nie było wątpliwości kto może skorzystać z tego uprzywilejowania. Pytania, które pojawiły się podczas warsztatu: 1. Czy uprawnionym jest przyznawanie dotacji dla spółdzielni socjalnych, które nie mają pracowników, czyli na uzupełnienie wymaganego składu. Dotyczy to sytuacji, w której podmiot nie jest w stanie likwidacji, ale sytuacja na rynku spowodowała znaczne ograniczenia w zatrudnieniu pracowników. Kiedy dotacja może ratować PS, a kiedy będzie marnotrawstwem publicznych pieniędzy? 2. Co w sytuacji kiedy w organizacji pozarządowej jedna osoba będzie zatrudniona na jedną czwartą etatu w jednej jednostce NGO, na drugą ćwiartkę przy realizacji jakiegoś projektu, a kolejną ćwiartkę przy działalności gospodarczej? Czy wtenczas liczy się takie

10 ćwiartki etatu jako osobne stanowiska? Czy taką osobę na ¼ etatu zatrudnioną przy działalności gospodarczej wlicza się do parytetu zatrudnienia? 3. Jak mierzymy strukturę zatrudnienia w ZAZ i CIS, które są jednostkami organizacyjnymi stowarzyszenia lub fundacji? Czy obliczamy strukturę zatrudnienia odrębnie dla tych podmiotów czy znów łącznie z organizacją macierzystą? Logika mówi, że powinno się obliczać parytet osobno, bo np. stowarzyszenie prowadzące ZAZ w swej pozostałej działalności może w ogóle nie koncentrować się na zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (do tego powołuje odrębną jednostkę ZAZ właśnie). Jednak, w myśl definicji PS powinno się obliczać odsetek osób niepełnosprawnych łącznie dla ZAZ i stowarzyszenia. 4. Jak będzie traktowany ZAZ czy CIS założony przez JST? Czy będzie obowiązywała zasada, że PS nie może być własnością instytucji publicznej czy w tym przypadku ważniejsza będzie jednak funkcja reintegracji społeczno- zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym? Zmiany w zasadach przyznawania wsparcia dotacyjnego oraz realizacja usług wsparcia o charakterze reintegracyjnym w PS; współpraca z PUP. Zagadnienia budzące wątpliwości, zgłoszone przez uczestników spotkania podczas warsztatu: Nowe zapisy Wytycznych a działalność OWES ujęcie praktyczne w grupie 2, to: a) w zakresie zmian w zasadach udzielania wsparcia dotacyjnego: 1. Ocena trwałości miejsca pracy - jak traktować urlopy bezpłatne, czy wliczane są w okres zatrudnienia, czy oznaczają przerwanie trwałości miejsca pracy? 2. Czy jedna osoba może być zatrudniona na dotowanych miejscach pracy w kilku PS na ¼ etatu w każdym (do wymiaru pełnego etatu)? 3. Czy zatrudnianie pracownika z grupy docelowej w wymiarze ¼ etatu wystarczy do otrzymania dotacji? Czy to jest traktowane jako jedno stanowisko pracy. 4. Definicja likwidacji PS i majątku dotowanego PS w przypadku likwidacji (co uważamy za moment likwidacji z formalnego punktu widzenia? utrata statusu, a formalna likwidacja podmiotu, kwestia majątku PS w przypadku likwidacji: komu należy przekazać, kto o tym decyduje, w jaki sposób, jak tę kwestię rozwiązać z logistycznego punktu widzenia; kwestia majątku dotowanego podmiotu w przypadku jeśli podmiot traci status PS, ale pozostaje PES). 5. Jak powinna wyglądać sprawozdawczość OWES wobec ujednolicenia wskaźnika zatrudnienia jak monitorować wskaźnik. 6. Wyjaśnienie, kto odpowiada za monitoring PS po zakończeniu projektu/okresu trwałości projektu (kiedy weksle podpisane przez OWES zostaną zwrócone?). 7. Wyjaśnienie, kto pokryje koszty zabezpieczeń przy ewentualnym przedłużaniu trwałości projektu/podmiotu.

11 b) w zakresie wymogu realizacji usług wsparcia o charakterze reintegracyjnym w przedsiębiorstwach społecznych: 1. Definicja obowiązku zapewnienia usług reintegracyjnych (czy wystarczy zatrudnienie specjalisty ds. reintegracji, czy to wyczerpuje spełnienie warunku zapewnienia usług reintegracyjnych przez OWES, czy możliwe jest podzlecanie realizacji usług reintegracyjnych na zasadach ogólnych). 2. Czy indywidualny plan reintegracji jest obowiązkowy dla każdego dotowanego miejsca pracy? 3. Czy warunek zapewnienia realizacji usług reintegracyjnych jest spełniony w przypadku jeśli OWES poinformuje beneficjenta o możliwych formach pomocy w zakresie reintegracji, czy realizuje te zadania samodzielnie. 4. Jak należy rozumieć okres 12 m-cy świadczenia usług reintegracyjnych w kontekście rotacji pracowników (czy obowiązek dotyczy danego dotowanego stanowiska pracy czy konkretnego beneficjenta - osoby fizycznej). 5. Czy kwalifikowalne będzie wsparcie reintegracyjne pow. 12 m-cy w przypadku zidentyfikowania takiej potrzeby u beneficjenta? c) dotyczące współpracy PUP-OWES: 1. Jakie OWES ma narzędzie współpracy z PUP, OPS, podmiotami reintegracyjnymi w przypadku braku woli współpracy ze strony tych partnerów instytucjonalnych? Rekomendacje zgłoszone przez przedstawicieli OWES w grupie nr 2: 1. Doprecyzowanie definicji grupy docelowej beneficjentów wsparcia oraz sposobu weryfikacji statusu poszczególnych typów grup w łonie grupy docelowej - zaproponowanie sposobu weryfikacji. 2. Elastyczne podejście do realizacji usług reintegracyjnych, których stosowanie powinno być uzależnione od zidentyfikowanych potrzeb beneficjentów i lokalnego kontekstu współpracy. 3. Stworzenie efektywnych, zinstytucjonalizowanych narzędzi dla OWES do współpracy z PUP/OPS (wprowadzenie obowiązku współpracy OPS/PUP z OWES w przepisach prawnych obowiązujących te jednostki). Konkluzja ogólna zgłoszona przez przedstawicieli OWES podczas warsztatu w grupie 2: Regulacje prawne, w tym Wytyczne, dotyczące systemu wsparcia ES powinny mieć charakter ramowy. Wysoki stopień szczegółowości regulacji ogranicza praktyczne możliwości realizacji wsparcia, które w dużym stopniu uzależnione jest od uwarunkowań lokalnych. III.5. Postulaty przedstawicieli OWES w kontekście wystąpienia na temat działań MRPiPS planowanych w 2018 r. 1. Postulat dotyczący zebrania przez MRPiPS informacji nt. obecnego stanu realizacji wskaźników Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej i przedstawienia tej

12 informacji na spotkaniu branżowym doradców biznesowych OWES planowanego w dn Prośba o wyjaśnienie algorytmu, będącego podstawą obliczania wartości docelowych wskaźników zatrudnienia dla każdego z województw (bardzo duże, nie do końca zrozumiałe różnice w oczekiwanych wartościach wskaźników docelowych dla województw zaprezentowane podczas wystąpienia p. Filipa Kołodziejskiego). 3. Wniosek formalny: Status PS przyznawany w ramach projektów OWES powinien być uznawany przez okres trwałości projektu. 4. Postulat dotyczący zamieszczenia przez MRPiPS kompleksowej informacji na temat wszystkich projektów w obszarze ES realizowanych na poziomie centralnym. IV. Sesja pytań i wątpliwości na forum Przed spotkaniem OWESy zgłosiły listę zagadnień, które chciały omówić podczas dwudniowego zjazdu oraz zadać pytania zaproszonym gościom z Ministerstw. Zdecydowanie najbardziej palącym problemem z perspektywy bieżącego funkcjonowania OWESów jest kwestia VATu. Ten temat wzbudza kontrowersje z perspektywy poszczególnych OWES, gdyż dotyczy najbardziej kosztownej formy wsparcia dotacji i wsparcia pomostowego dla PS. OWESy mają poczucie, że funkcjonują w niestabilnym otoczeniu prawnym, w którym brak jednoznacznego, uzgodnionego między MIR a MF stanowiska dotyczącego kwalifikowalności omawianego podatku. W niektórych województwach IZ uzgodniło, że wsparcie finansowe jest przyznawane w kwocie netto, w większości województw dotacja i wsparcie pomostowe jest wypłacane w kwocie brutto, a PS będące czynnymi podatnikami VAT podpisują oświadczenie, że odzyskany podatek przeznaczą na rozwój przedsiębiorstwa (inwestycje w firmę). Niestety wśród zebranych znalazł się przedstawiciel OWES, któremu kontrola skarbowa podważyła zasadność wypłat dotacji brutto. Postulat OWES: Należy niezwłocznie rozstrzygnąć sytuację kwalifikowalności VAT w przyznawanym wsparciu finansowym na tworzenie miejsc pracy w PS. Kolejną ważną kwestią dla OWES jest pomoc publiczna. Na przestrzeni ponad roku, zarówno wojewódzkie sieci OWES pod patronatem ROPS, jak i poszczególne OWESy słały pytania do MRPiPS, jak i bezpośrednio do UOKiK o wyjaśnienie tematu pomocy publicznej. Najczęściej wątpliwości dotyczyły form wsparcia oferowanych w ramach działań animacyjnych i działań mających na celu wsparcie powstających PES. OWESy do tej pory nie otrzymały jednoznacznego stanowiska ws. naliczania pomocy publicznej. Niestety podczas spotkania nie uzyskano odpowiedzi na temat terminu uzyskania stanowiska w tej sprawie. Pozostałe pytania dotyczyły przede wszystkim procesu akredytacji i nowych wytycznych CT9, w tym definicji PS, weryfikacji statusu oraz grup docelowych wsparcia i zostały omówione powyżej.

13

14 V. Podsumowanie Najważniejszą konkluzją płynąca z dwudniowego spotkania jest fakt niestabilności przepisów, w ramach których funkcjonują OWES. Jest to o tyle niepokojące, że rykoszetem odbija się na uczestnikach ich projektów osobach należących do grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Sam przykład VATu, który, gdy okaże się niekwalifikowany i przyjdzie go odzyskać od PS, może spowodować bankructwo dużej części z nich. Sytuacja taka byłaby też ciosem w budowaniu wizerunku ekonomii społecznej i systemu wsparcia wśród potencjalnych odbiorców. Kolejną istotną konkluzją jest niejasność definicji przedsiębiorczości społecznej. Bardzo skomplikowany system weryfikacji cech podmiotów już funkcjonujących (poza spółdzielniami socjalnymi) powoduje, że duża ich część nie widzi korzyści w zdobywania statusu, a co za tym idzie, najbardziej przedsiębiorcze, świadczące wysokiej jakości usługi i zatrudniające osoby oddalone od rynku pracy organizacje oceniają nabywanie statusu jako nieopłacalne (o zbyt dużym koszcie transakcyjnym). Może to spowodować, że statystyki dotyczące wielkości sektora będą mocno zaniżone i obejmujące w zdecydowanej większości spółdzielnie socjalne. Również z perspektywy pracowników instytucji publicznych zagmatwanie definicyjne w obrębie sektora jest zbyt duże i powoduje niewiedzę/brak pewności komu i na jakich zasadach należy się wsparcie. Powinno się brać przykład, jak twierdzą uczestnicy warsztatu dot. definicji PS, z doświadczeń zagranicznych, gdzie system ten jest klarowny i prosty. W tym kontekście zdecydowanie uprzywilejowane są spółdzielnie socjalne, co jak twierdzą uczestnicy jest nieuzasadnione. Ta forma prawna jest traktowana lepiej niż inne i ten model jest lansowany od dłuższego czasu spółdzielnia socjalna jako typ idealny PS. Akredytacja OWES jest tematem bardzo ważnym dla OWES zwłaszcza tych, którym kończy się jej ważność a wciąż realizują projekty. Celem systemu akredytacji AKSES jest umocowanie w regionach efektywnych systemów wsparcia ES, którego istotnym elementem są OWES. Dlatego też w interesie wszystkich uczestników (Ministerstwa, ROPSów, IZ, jak i samych OWES) zależy na tym by przebiegła ona płynnie, ale też była okazją do weryfikacji efektywności działań OWES. Taka bowiem była idea tego systemu by akredytację dostały tylko podmioty/konsorcja działające skutecznie i osiągające trwałe efekty. Pytanie czy system ten się sprawdził? Takie wątpliwości ma zarówno MRPiPS (planuje aktualizację standardów OWES), jak i same OWESy. Ważnym elementem dwudniowego spotkania były dyskusje nad powołaniem sieci OWES. Większość przedstawicieli OWES uznała, że taka sieć zwiększy możliwość oddziaływania na różnorodne instytucje, reprezentowania interesów OWES i przede wszystkim możliwość wypracowywania uwspólnionych wniosków na temat rozwiązań planowanych w systemie wsparcia ES. Utworzenie efektywnej Sieci OWES warunkowane jest przez możliwości rozwoju kontaktów między przedstawicielami OWES oraz solidarne podejście do współpracy. Ważnym postulatem spotkania było uruchomienie punktu kontaktowego sekretariatu Sieci OWES. Podczas dwudniowych rozmów wypracowane zostały podstawowe zasady, którymi powinna kierować się w swych działaniach Sieć OWES (m.in. zasady współpracy, kluczowe obszary współpracy, zasady reprezentacji i bieżącej działalności Sieci OWES). Dwudniowe spotkanie było niewątpliwie przestrzenią dla dyskusji, rozmów, wymiany doświadczeń między kierownikami OWES, również kuluarowych, co stanowi jego wielką wartość. Opracowanie: Marta Bohdziewicz-Lulewicz, Anna Rychły-Mierzwa. Zdjęcia: Marcel Samecki.

15