TEATR -~~głębia. ""ell"" tj<\.;"' \\ ~O'>tlO\\ CU. ~e 'łl fi ~~ ee1'(~1!!!>

Transkrypt

1 TEATR -~~głębia tj<\.;"' ""ell"" ~e 'łl fi ~~ ee1'(~1!!!> \\ ~O'>tlO\\ CU 2. premiera w sezonie 2008/2009

2 Dyrektor Naczelny i Artyst~~lny ADAM KOPCI U SZEW premiera 7 li stopada 2008 Reżyseria: Dariusz Wiktorowicz

3 Dariusz Wiktorowicz Rzadko się zdarza, aby czynny aktor grający świetne, doceniane i chwalone role w teatrze dramatycznym był równie utalentowanym pisarzem, reżyserem i interesował się lalkarstwem. Tymczasem Dariusz Wiktorowicz z zadziwiającą swobodą łączy zainteresowanie różnymi rodzajami aktywności twórczej - od pisania po animację. Jest absolwentem Wydzialu Aktorskiego PWSFTviT w Łodzi i przez lata związany byl właśnie z łódzki mi scenami (przede wszystkim z Teatrem Nowym i Teatrem Lalek Arlekin). Dzięki świetnej roli Hitlera w Mein Kampf w Teatrze Śląskim w Katowicach, póżniej w spektaklu Frank&Sztajn, a ostatnio w Zdobyciu bieguna poludniowego aktor na stałe zadomowił się na Śląsku i Zagłębiu, zwlaszcza że od 2005 roku jest dyrektorem Teatru Dzieci Zagłębia w Będzinie. Wśród adaptacji i scenariuszy Dariusza Witktorowicza należy wyróżnić spektakle Leśmianowy cmentarz z 1993 roku (Teatr Nowy w Łodzi) i doskonałą Moją tajenwicę z 1996 roku (spektakl złożony z tekstów Danuty Wawiłow, Teatr Lalek Arlekin) oba wyreżyserowane przez samego Wiktorowicza oraz Chlopca z gwiazd, którego w 2007 roku wyreżyserował w Będzinie Wojciech Malajkat. Warto tu jeszcze przypomnieć kilka innych tytułów spektakli reżyserowanych przez Dariusza Wiktorowicza, takich jak Sakramencka ulewa (z 1993 roku na podstawie prozy Jerzego Krzysztonia) czy Aż do bólu (przygotowany dla Teatru Off Drama z Łodzi). Wielkim powodzeniem cieszą się jego spektakle dla dzieci traktujące najmłodszych z pełną powagą. Wyreżyserowany przez Wiktorowicza Robinson Crusoe otrzymał Złotą Maskę W czasie obywającego się na Krymie 9. Festiwalu Bosporskie Agony trafiła w jego ręce nagroda dla Najlepszego Reżysera, a jego spektakl - Król Maciuś (Teatr Dzieci Zagłębia im. Dormana w Będzinie) uznano za najlepsze przedstawienie dla dzieci pokazywane na tym festiwalu. Dariusz Wiktorowicz został także dwu krotnie wyróżniony Nagrodą Prezydenta Łodzi, zdobył nagrodę aktorską i tytuł Animatora roku" na X Festiwalu Teatrów Lalkowych w Toruniu (za rolę Diabła w Historii o żofnierzu) oraz nagrodę młodych twórców na Festiwalu Małych Form w Szczecinie.

4 Cyrano de Bergerac - wizjoner i myśliciel (...) C yrano próbował pióra w różnych formach literackich, z rzadka tylko serio, ale zwykle z nerwem. Z jego komedii Pedant oszukany Molier wziął żywcem kilka scen. Jego tragedia Śmierć Agrypiny, zagrana jeden tylko raz, w 1640 roku, zabroniona przez władze, dostała się po raz drugi na deski sceniczne dopiero w 1960 roku. Ale już w 1654 wydano ją drukiem. Wkrótce po tym spadająca belka uderzyła autora w głowę, od czego zmarł w 36 roku życia. Pozostawił manuskrypt, który opublikowano w dwóch częściach: Historia komiczna pa11stw i imperiów Księżyca i Historia komiczna państw i imperiów Slońca. Był to rodzaj humorystycznej fantazji naukowej, opartej na kosmologii Kartezjańskiej. Popychany przez rakiety Cyrano opuszcza Ziemię i szybko osiąga Księżyc. Zauważa przy tym, że przez trzy czwarte drogi Ziemia ciągnie go ku sobie, a przez pozostałą ćwierć wyraźnie odczuwalne staje się przyciąganie Księżyca, co tlumaczy mniejszą masą satelity. Wylądowawszy, Cyrano znalazl się w rajskim ogrodzie, gdzie dyskutuje z prorokiem Eliaszem na temat grzechu pierworodnego i zostaje wyrzucony z ogrodu na pustynię. Tam spotyka gatunek zwierząt długich na 12 łokci, zbudowanych jak ludzie, ale chodzących na czworakach. Jeden z nich, władający greką, informuje autora, że chodzenie na czworakach jest rzeczą naturalną i zdrową. Owi księżycowi dżentelmeni rozporządzają stu zmysłami, a nie pięcioma czy sześcioma, i dostrzegają bezlik zjawisk ukrytych przed oczami ludzkości. Pomysły te dadzą później materiał do igraszek myślowych Fontenelle'a, Diderota i Woltera. Selenici odżywiają się tylko parami wyciśniętymi z pokarmów, oszczędzając sobie kłopotów i trudów trawienia. Prawa stanowią tam młodzi, szanowani przez starych. Celibat i wstrzemięźliwość płciowa są karane. Hipotezę istnienia Boga uznają oni za zbędną, gdyż świat jest samoczynną i samoodradzajacą się maszyną. Prawomyślność ratuje potężny Murzyn, który, chwyciwszy jednego w jedną, drugiego w drugą rękę, księżycowego filozofa prowadzi do piekła, po drodze odstawiając Cyrana do Włoch, gdzie wszystkie psy z sąsiedztwa witają go wyciem, ponieważ oczywiście pachnie jeszcze Księżycem. Powieść tę wydano po polsku w 1956 roku. Władysław Kopaliński: Koty w worku czyli z dziejów pojęć 1 rzeczy, Warszawa 1993, s

5 -,. \ K i I / 'i ' I : µ.,' j I ~Y~A ~ 0 DE f:3er,er ~/\C Cyrano Degisz Krysti an Velver Linier Rok sa na Barm an Ki ż Mon fi eri Kol eża n ka Roksa ny Kelnerka Goś ć I, Żołni e rz I Gość li, Żołnierz li Dziewczyna I OBSADA: - Grzegorz Kwas - Wojciech Leśniak - Przemysław Kania - Zbigniew Leraczyk - Aleksander Blitek - Agnieszka Bieńkowska - Andrzej Śleziak - Artur Hauke - Beata Deutschman

6 Mityczna postać z krwi kości P ostać Cyrano de Bergeraca to jedna z najpiękniejszych legend i postaci literackich. Zadziorny zawadiaka o czułym sercu stał się dziś postacią niemal mityczną, symbolem człowieka, który potrafi rozkochać w sobie kobietę wyłącznie słowem. Ale i postaci, dla której owo słowo staje się rodzajem parawanu, za którym łatwo się ukryć. W kulturze masowej i w zbiorowej wyobraźni Zachodu postać Cyrana jest nie tylko tropem, ale i - odartą z głębszego postrzegania tej postaci - ikoną. A przecież wielkonosy brzydal, zmagający się ze swoją szpetotą, to w istocie postać do głębi tragiczna, choć w licznych inscenizacjach, adaptacjach filmowych, radiowych czy w reszcie teatralnych często bywa jedynie bon vivantem". Nie byłoby postaci Cyrana, gdyby nie Edmond Rostand, dość przeciętny pisarz francuski przełom u XIX i XX wieku, autor kilku nieudanych sztuk, wodewilów i komedyjek, z którym - aż do 28 grudnia 1897 roku, kiedy to odbyła się premiera sztuki Cyrano de Bergerac z Constantem Couquelinem starszym w roli tytułowej - nikt nie wiązał najmniejszych nadziei literackich. Jednak tego zimowego dnia losy pisarza na zawsze się odwróciły i Rostand wpisał się w historię światowego dramatu oraz zyskał ogromną jak na owe czasy popularność. I choć już wcześniej sztukami dramaturga interesowała się niewybredna część paryskiej publiczności to Cyrano podbił również serca bezlitosnych dotąd dla pisarza krytyków oraz paryskich elit. Wartka akcja, błyskotliwy, choć dziś już nieco zbyt archaiczny, dialog, a przede wszystkim wyraziście zarysowana postać głównego bohatera spowodowały, źe popularność tego dramatu właściwie nigdy nie przeminęła. Cyrano jest dziś niemal francuskim bohaterem narodowym, symbolem francuskiej swobody, intelektualnego wysublimowania, lekkiej nonszalancji i bezkompromisowości. Lecz z drugiej strony należy do grona najsubtelniejszych kochanków w historii światowej kultury. Nie sposób dziś zliczyć realizacji scenicznych dramatu Rostanda (po tekst sięgali najwybitniejsi pisarze - tłumaczami Cyrana w Polsce byli m.in. Maria Konopnicka i Jan Kasprowicz), a o wielkonosym bohaterze opowiadano sięgając właściwie do wszystkich sposobów scenicznej wypowiedzi - od sceny pudełkowej, po lalki i teatr plastyczny. Cyranem interesowało się też radio i televvizja, a jedną z najwybitniejszych kreacji aktorskich, jakie powstały w Teatrze Telewizji, był Cyrano w interpretacji Piotra Fronczewskiego. Równie barwne życie wiódł Cyrano na dużym ekranie. Dość powiedzieć, że światowych adaptacji filmowych było kilkanaście - od klasycznego przełożenia sztuki na język kina z wybitną kreacją Gerarda Depardieu (1990, reż. Jean-Paul Rappenau), poprzez kiczowatą produkcję amerykańską z 1950 roku, aź Savinien Cyrano de Bergerac po kuriozalną Roxanne ze Stevem Martinem oraz wersję rysunkową. Cyrano był nawet... psem. Potencjał samej opowieści szybko dostrzegła sama publiczność (ale też reżyserzy, scenarzyści i producenci), bo pierwszy dwuaktowy film o losach Cyrana powstał już w 1900 roku ( 1 ), gdy kino dopiero stawiało swoje pierwsze kroki. Równie popularne były trawestacje samego tekstu. Na podstawie Cyrana Rostanda napisano liczne scenariusze na przykład. musicali. Jeden z nich zrealizowany był także w Polsce (autorem libretta jest Ernest Bryll). Myli się jednak ten, kto sądzi, że postać Cyrana została stworzona przez Rostanda - nic bardziej błędnego. Ubarwiając, przeinaczając, zmieniając i dopisując swoją wersję zdarzeń pisarz wykorzystał jedynie życiorys prawdziwego poety, filozofa i pisarza Saviniena Cyrana de Bergeraca. który niemal w niczym nie przypominał swojego literackiego alter ego. No, może poza monstrualnych rozmiarów nosem. Prawdziwy Cyrano, nie tylko nie pochodził z rodziny szlacheckiej, ale nawet nie był Gaskończykiem. Urodził się w Paryżu 6 marca 1619 roku, w rodzinie mieszczańskiej o sporych aspiracjach i ogromnych apetytach na tytuł szlachecki. Dzieciństwo i młodość spędził na czytani i studiowaniu pism wielkich myślicieli nie tylko swojej epoki z Kartezjuszem, Owidiuszem i Horacym na czele. Cyrano zdobył więc bardzo gruntowne wykształcenie (choć podobno

7 do 13 roku życia mieszkał na wsi, ceptów. Co więcej wiele wskazuje gdzie jego nauczycielem był miejscowy ksiądz), a jego kariery nie od de Bergeraca niektóre pomy na to, że to Molier za po życzył przekreślila sympatia do hulaszczego trybu życia, hazardu i nietą - nie tyllrn on. Cyrano słynął sł y i wątki swoich komedii. Zreszustannyc h bójek. Wybuchowy z odwagi i bezkompromi sowości charakter i za miłowanie do pojedynków były podobno równie skrępowaną wyobraźni ę i nie swoich sądów, miał niczym nie obawiał się ani wizjonerskich opisów, ani szalonych pomysłów. Je słynne, co jego nos. Dziwne więc, że mimo wszystko Cyrano poświęcił s ię filozofii i pisarstwu. go utopie uznawane są za prawdziwe Historia potwierdza jeszcze kilka powieści fantastyczno- na innych faktów jego biografii, które przywolal w swoim dramacie Rostand. Przede wszystkim ukowe, które w wielkim stopniu wpłynęły na takich twórców jak - na przykł ad - Juliusz Verne. pierwowzorem postaci Roksany Cyrano zmarł w wieku 36 lat, b y ła po s t ać autentyczna - Magdalena w mało chlubnych i mało roman Neuvillette, o dziewięć lat tycznych okolicznościach. Z jed starsza od poety kuzynka, która niestety Uak głosi plotka) romanse nej strony nękany chorobą weneryc zną, z drugiej ciężko raniony i pi ę kn e stroje ceniła bardziej b elką, która spadła na niego niż romantyczne uniesienia. na jednej z paryskich ulic. W zagadkowej Prawd ą jest także, że pisarz śmierci wolnomyśli c i e - po dramatycznym i brzemiennym la niektórzy dopatrywali się dzi a w skutki konflikcie z ojcem łania jego przeciwników, inni - zaciągnął s ię do wojska i kilka - zazdrośników, szukają cyc h zemsty na powszechnie znanym krotnie odniósł dość poważne rany. Około 1636 Cyrano przyjął przydomek de Bergerac" (pochodz ącym od zamku w jego rodzinnych stronach), zdecydował się na podbój Paryża i rozpocząi intensywną pracę literacką. Kto dziś pamięta, że Cyrano za swojego życia porównywany był z samym Molierem, któremu - podob- - no - nie ustępował ani ostrością j ęzyka, ani błyskotliwością kon- rozpustniku. Dość powiedzieć, że imię Cyrana na długie lata zapacllo w niepamięci. Jako pierwszy przypomniał jego postać Karol Nodier ( ). Dziś autentyczną postać zastąpił jej literacki portret. Zapewne sam Cyrano nie myślał o tym, że nieśmiert e lno ść jego nazwiska zapewni mu wejście tylnymi drzwiami do literatury. Zespół Artystyczny w sezonie 2008/2009 Ryszarda Bielicka-Celińska Agnieszka Bieńkowska Maria Bieńkowska Beata Ciołkowska Marczewska Beata Deutschman Krystyna Gawrońska Małgorzata Jakubiec-Hauke Marta Kadłub Ewa Kopczyńska Elżbiet a Laskiewicz Agnieszka Okońska Aleksander Blilek Artur Hauke Przemysław Kania Adam Kopciuszewski Krzysztof Korzeniowski Ewa Leśniak, Grzegorz Kwas Zbigniew Leraczyk Wojciech Leśniak Andrzej Rozmus Andrzej Śleziak Piotr Zawadzki W s pó łpr ac uj ~: Zygmunt Biernat, Wojciech Cecherz, Monika Rzeżniczek, lukasz Konopka Suflerki: Agnieszka Dzwonek, Ewa Żurawiecka Inspicjenci: Urszula Czyż, Jarosław Tyran Premiery Teatru Zagłębia w Sosnowcu w sezonie 2008/2009 Wrzesień Miłość to takie proste Lars Noren Reżyseria: Bartł o mi e j Wyszomirski Listopad Cyrano Dariusz Wiktorowicz Reżyseria: Grzegorz Kempinsky, Styczeń Stosunki na szczycie Edward Taylor Reżyseria : Pawel Pitera Luty Czyż nie dobija się Horace McCoy Reżyseria: Jułi J W erni o Marzec koni? Wesołe kumoszki z Windsoru William Szekspir Reżyseri a: Katarzyn<! Deszcz Czerwiec Król Maciuś Pierwszy Janusz Korczak Reżyseria: Cezary Domag<1ła

8 Zas t ępca dyrektora do spraw ekonomicznych, g łów na księgowa: Helena Równicka Biuro Obsługi Widzów: Jolanta Wędzik, Danuta Skurzyńska, Agnieszka Zarychta Biuro Obsługi Widzów (wejście administracyjne) przyjmuje zamówienia zak ładów pracy i szkó ł na bilety zbiorowe oraz abonamentowe codziennie w godz tel Zespół obsługi sceny: Kierownik działu technicznego: Paweł Dzierzkowski Sekcja św iatła i dźwie;>ku: Maciej Kędzierski, Paweł Dąbek, Krystian Dziubanek, Leszek Wiślak Sekcja mont ażystów sceny: Piotr Labiś, Rafał Chojecki, Sebastian Dąbek, Krzysztof Czermak Kasa Tecltru czynna we wtorki, ś rod y i czwartki w godz w p i ątki, so boty i niedziele w godz tel Rekwizytorzy: Grzegorz Dzwonek, Marek Walendzewicz G<irderobiane: Jadwiga Goncerz, Dorota Jamrocha, Danuta Pater, Leokadia Penkala Pracownia perukarska: Maria Bem, Aneta Młynarkiewicz, Wydawnictwo Teatru Zag ł ęb i a w Sosnowcu Pracowni;:i krawiecka: Halina Gocyła, Małgorzata Soból, Jolanta Stompel, Jolanta Trzcińska Pracownie sto larsko-modelarskie: Tomasz Cesarz, Witold Kraczyński, Andrzej Słowiński, Kazimierz Zimny Redakcja programu: Joannci Ma li cka Opracowanie graficzne i ilustracje: Marek Michcilski

9 e Slas.pl ie..,. :.taf",