Pogoda w turystyce: klimat, zjawiska pogodowe i wróżenie z chmur.

Transkrypt

1 Pogoda w turystyce: klimat, zjawiska pogodowe i wróżenie z chmur. (Wykład kursu skpb, Warszawa, ) Piotr Koperski grudnia 2013 Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

2 Spis treści Spis treści 1 Atmosfera 2 Klimat 3 Elementy pogody 4 Chmury 5 Źródła i odnośniki Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

3 Atmosfera Atmosfera: 99% cząstek w najniższych 30 km 30km / 6400km = 0.5% promienia Ziemi Większość procesów wpływających na pogodę zachodzi w troposferze (dolne 7-17 km atmosfery, mniej- nad biegunami). Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

4 Atmosfera Parę pojęć Pogoda: chwilowy stan atmosfery na danym obszarze kuli ziemskiej. Jej stan określają składniki pogody (fizyczne wlaciwoci troposfery): temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, natężenie promieniowania słonecznego, prędkość i kierunek wiatru, zachmurzeniei rodzaj chmur, opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość), zjawiska atmosferyczne np. burze. Klimat: Ogół zjawisk pogodowych na danym obszarze w okresie wieloletnim (min. 30 lat). Meteorologia: nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów zachodzących w atmosferze, szczególnie w jej niższej warstwie- troposferze (jak te procesy wpływają na stan pogody na danym obszarze?). Synoptyka: dział meteorologii zajmujący się prognozowaniem pogody (gromadzenie i wykorzystywanie obserwacji meteo). Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

5 Atmosfera (Nadzwyczaj) skrócony kurs fizyki troposfery: Czynniki określające zachowanie się atmosfery: Powietrze ciepłe jest lżejsze niż zimne, Im wyżej, tym niższe ciśnienie, Słońce ogrzewa powierzchnię ziemi bardziej niż powietrze, Powietrze miesza się w formie (mniejszych lub większych) bąbli, Bąble powietrza, idąc w górę, ochładzają się, Wilgoć magazynuje sporo ciepła, które oddaje (pobiera) skraplając się (parując), para wodna kondensuje (woda) lub resublimuje (lód) na jądrach kondensacji, Ziemia się obraca, Cała reszta (zjawiska klimatyczne i pogodowe) to już tylko konsekwencje Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

6 Atmosfera Chmury- jeden z elementów pogody. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

7 Atmosfera Cyrkulacja atmosfery- to kształuje klimat. Schemat globalnej cyrkulacji.... i to co widać przy powierzchni. Naszą pogodę kształtują zawirowania frontu polarnego. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

8 Klimat Klimat- Masy powietrza Pogodę w danym rejonie kształtują przemieszczające się duże masy powietrza. Na rysunku: sytuacja dla naszego regionu. Lato Zima Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

9 Klimat Powietrze polarne kontynentalne (Ppk) Obszarem źródłowym są rejony umiarkowanych szerokości geogr. Azji i Europy Wschodniej (gdy są rozległe wyże); Mała wilgotność; Zima: bezchmurna pogoda lub niewielkie zachmurzenie, brak opadów, bardzo niskie temperatury, Lato: słoneczna pogoda, gorąco i sucho, z wystpujcą konwekcją termiczną; Wraz z powietrzem polarnym morskim jest to najczęściej napływająca do Polski masa powietrza. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

10 Klimat Powietrze polarne morskie (Ppm) Znad powierzchni oceanów w strefie umiarkowanej; duża wilgotność bezwzględna, Chłodna- jeśli zalegała w północnej cześci strefy umiarkowanej, Ciepła- gdy zalegała w południowej części strefy umiarkowanej; Na ogół przynosi opady, latem: ochłodzenie, zimą: odwilż; Jest to, oprócz powietrza polarnego kontynentalnego, najczęściej napływajca do Polski masa powietrza. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

11 Klimat Powietrze zwrotnkowe morskie (Pzm) masy powietrza kształtujce się w pobliżu zwrotnika nad powierzchnią oceanu, Powietrze dość silnie i jednolicie ogrzane, duża wilgotność bezwzględna, wilgotność względna ok %. W lecie: duża chwiejność, powstawanie wypiętrzonych chmur klębiastych i burzowych, silne przelotne opady deszczu i burze; W zimie: odwilże, niskie chmury warstwowe. Często bardzo rozległe i silne mgły adwekcyjne, które mogą utrzymywać się przez cały dzień. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

12 Klimat Powietrze zwrotnikowe kontynentalne (Pzk) kształtuje się nad terenami Północnej Afryki lub Bliskiego Wschodu, niska przeźroczystość (duże zapylenie/duża zawartość litometeorów), bardzo wysoka temperatura i niska wilgotność względna (wilgotność bezwzględna jest wysoka), jeśli napływa nad cieplejsze podłoże- rozwój chmur kłębiastych i burzowych (często). jeśli podłoże jest chłodniejsze, występują mgły. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

13 Klimat Powietrze Arktyczne (PA) podchodzi znad Arktyki: znad Grenlandii, Spitsbergenu, pn. części Skandynawii- napływa do Polski przez Morze Norweskie i Morze Północne (cieplejsze akweny, w ciepłej porze roku ogrzewa się w dolnych warstwach- równowaga chwiejna- chmury kłębiaste, kłębiasto-deszczowe, przelotne opady deszczu. znad Morza Barentsa i Nowej Ziemi- stosunkowo niewiele pary wodnej, pogoda bezchmurna lub małe zachmurzenie, bardzo dobra widoczność, bardzo niskie temperatury. Napływa głównie w chłodnej porze roku, sporadycznie w ciepłej, bardzo niska temperatura, bez zanieczyszczeń. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

14 Klimat Klimat- Rodzaje mas powietrza Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

15 Klimat Klimat- po co komu taka wiedza Przykład 1: Wiedząc, że latem napływa powietrze z północnego zachodu, spodziewamy się raczej deszczu niż słońca. Przykład 2: Dwa następne slajdy przedstawiają globalną mapę średnich wieloletnich opadów w czerwcu i we wrześniu. Wynika stąd m.in., że jesli chcemy spędzić wakacje w górach bez deszczu, to: w czerwcu lepiej pojechać do Norwegii niż w Karpaty ukraińskie, we wrześniu lepsze będą jednak Karpaty. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

16 Klimat Średnie opady w czerwcu Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

17 Klimat Średnie opady we wrześniu Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

18 Klimat Klimat Beskidów Klimat umiarkowany górski o wzrastających ku wschodowi cechach kontynentalnych, Zmniejszanie się rocznej amplitudy temperatur wraz z wysokocią; Piętra klimatyczne dobrze widocznie np. na Babiej Góórze- od umiarkowanie ciepłego do umiarkowanie zimnego w szczytowych partiach gór; Duża zmienność pogody, znaczna ilość opadów (czasem ponad 1200 mm rocznie, powodzie), silne i częste wiatry; Śnieg od listopada do kwietnia, najdłużej w Beskidzie Źywieckim (Babia Góra, Pilsko), najobfitsze opady- przełom lutego i marca. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

19 Klimat Klimat Beskidów- Bieszczady Klimat umiarkowany ciepły przejściowy, z dominacją cech klimatu kontynentalnego; dość zróżnicowany i ściśle związany z rzeźbą terenu i wysokością n.p.m.; Temperatury średnie: lato ok. 15 C, zima: od 5 C w dolinach, do poniej 10 CÂŋpowyżej granicy 1300 m n.p.m.); Spadki temp. do 30 C (rekord: 33 C i 34 C, 2005 r., Wetlina i Stuposiany); Opady roczne od 800 mm na północy, do 1150 mm w rejonie pasm okalających Cisną, najwięcej w lipcu: mm; Pokrywa śnieżna przez dni, grubość w wyszych partiach do cm. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

20 Klimat Klimat Bieszczadów- c.d. Stosunkowo suche i dogodne do uprawiania turystyki są: styczeń i luty przełomy: maja/czerwca i sierpnia/września. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

21 Elementy pogody Elementy pogody: mgła w Dolomitach Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

22 Elementy pogody Elementy pogody: mgły wokół Wielkiej Raczy Mgła: to krople wody (lub kryształy lodu) zawieszone w powietrzu, dolna podstawa styka się z powierzchnią ziemi (chmury stratus- nie), powoduje ograniczenie widzialności poniżej 1 km, może przekształcić się w mżawkę, może osiadać na różnych przedmiotach (osad atmosferyczny). Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

23 Elementy pogody Elementy pogody: powstawanie mgły Mgły radiacyjne: przy bezchmurnej nocy ziemia szybko wypromieniowuje ciepło (IR), warstwa powietrza tuż przy ziemi ochładza się, gdy temperatura spadnie poniżej punktu rosy, para wodna kondensuje i tworzy się mgła, przy bezwietrznych warunkach mgła może mieć poniżej 1 m grubości. Mgły adwekcyjne: nad zimne podłoże napływa cieplejsze i wilgotne powietrze, powietrze wychładza się i następuje kondensacja, do kilkuset metrów grubości, długotrwała, zwłaszcza przy inwersji temperatury, zanika gdy masa powietrza ulegnie wymianie. Zdarzają się też mieszane warianty powyższych typów. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

24 Elementy pogody Elementy pogody: osady atmosferyczne szron szadź Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

25 Elementy pogody Elementy pogody: szron i szadź (osady atmosfeyczne) Szron: drobne lodowe kryształki w postaci igieł na podłożu hydrofilowym. powstaje przes kontakt wilgotnego powietrza z podłożem o temperaturze poniej 0 C, resublimacja pary wodnej (bezpośrednia przemiana pary wodnej w ciało stałe). Szadź: składa się ze zlepionych kryształków lodu, powstaje przy zamarzaniu małych, przechłodzonych kropelek wody (mgły lub chmury) w momencie zetknicia kropelki z powierzchni przedmiotu lub już narosłej szadzi. osadza się na przedmiotach po stronie nawietrznej Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

26 Elementy pogody Elementy pogody: wyże i niże Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

27 Elementy pogody Elementy pogody: wyże i niże, c.d. Niż: obszar niższego niż otoczenie ciśnienia atmosferycznego, powietrze porusza się po spirali przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, zachodzące zjawiska są o intensywniejsze niż w wyżu. Wyż: najwyższe ciśnienie jest w środku układu, powietrze porusza się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, na zewnątrz układu tworzenie się wyżu następuje bardzo powoli. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

28 Elementy pogody Elementy pogody: Niż duże zachmurzenie i opady, silne wiatry, związany ze zjawiskami frontalnymi. Lato: chłodne i deszczowe. Zima: pochmurna, z częstymi opadami deszczu i deszczu ze śniegiem, stosunkowo ciepła, z odwilżami. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

29 Elementy pogody Elementy pogody: Wyż niewielkie zachmurzenie lub bezchmurne niebo (-> ocieplenie w dzień, ochłodzenie w nocy), brak opadów, bezwietrznie w nocy i słaby wiatr w ciągu dnia, stała pogoda przez kilka dni, Latem: słonecznie, sucho i gorąco, Zimą: mroźno, niewielkie opady śniegu, mgła. Jesienią i wiosną: Zgnily wyż, pogoda jest dżdżysta (najpierw mżawki i lekki deszcz, potem gęste mgły, bezwietrznie, w większych miastach smog). Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

30 Elementy pogody Elementy pogody: Front atmosferyczny Strefa przejściowa, rozdzielająca dwie masy powietrza o rónych właciwociach fizycznych (temperaturze, gęstości, wilgotności). Towarzyszy mu łatwa do zaobserwowania sekwencja zjawisk (znajomość tego pomaga przewidzieć pogodę). Front zimny: nadchodzi powietrze chłodniejsze. Front ciepły: nadchodzi powietrze cieplejsze. Okluzja (front zokludowany): gdy front chłodny dogania i przenika front ciepły (który jest zawsze wolniejszy). (symbole przedstawiają oznaczenie frontu na mapach) Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

31 Elementy pogody Elementy Pogody: Front zimny Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

32 Elementy pogody Elementy Pogody: Front zimny, c.d. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

33 Elementy pogody Elementy Pogody: Front ciepły Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

34 Elementy pogody Elementy Pogody: Front ciepły, c.d. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

35 Elementy pogody Elementy Pogody: Front zokludowany Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

36 Elementy pogody Elementy pogody: wiatry lokalne i regionalne W pobliu powierzchni ziemi ważne jest oddziaływanie kształtu i kontrastów podłoa. Wiatry lokalne: bryzowe: silny kontrast termiczny podłoża; dolinno-górskie: nierównomierne nagrzewanie zboczy; katabatyczne: różnice w gęstości powietrza; fenowe: wymuszony przepływ powietrza przez pasmo górskie (kluczowa jest wilgotność powietrza). Nazwy regionalne, np.: austrul: w Rumunii wiatr wiejący z Karpat, buran: silny i porywisty wiatr północno- wschodni i północny wiejcy zimą w środkowej i południowej Syberii, połączony ze śnieżycą, halny: wiatr w górach południowej Polski, suchowiej: wiatr wiejący w europejskiej części Rosji, na stepach Ukrainy i w Kazachstanie. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

37 Elementy pogody Elementy pogody: wiatr dolinno- górski Wiatr dolinny w ciągu dnia, powietrze nad nasłonecznionym stokiem ogrzewa się i unosi, w jego miejsce napływa dnem doliny chłodne powietrze. Wiatr górski powstaje nocą, powietrze nad zboczami oziębia się i płynie w dół, duże prędkości, gdy podloęe jest gladkie (śnieg) a w górach istnieją rozległe, płaskie doliny. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

38 Elementy pogody Elementy pogody: zafalowanie orograiczne zafalowania wiatru po napotkaniu bariery górskiej; ruchy pionowe powietrza wymuszają powstawanie charakterystycznych chmur soczewkowych (altocumulus lenticularis). Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

39 Elementy pogody Elementy pogody: wiatr fenowy (Halny) Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

40 Elementy pogody Elementy pogody: temperatura odczuwalna Na subiektywnie odczuwaną temperaturę wpływ mają dodatkowo: wilgotność powietrza, prędkość wiatru Moźna to wyliczyć online pod adresem: Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

41 Elementy pogody Elementy pogody: inwersja temperatury Czasem, wysoko na graniach jest cieplej niż w dolinach. (choć typowo, z wysokocią temperatura powietrza spada). często zdarza się tak późną jesienią lub zimą, zazwyczaj towarzyszy to układowi stabilnego wyżu, powietrze jest spokojne i zimne opada na dno dolin, stabilna, ładna pogoda wysoko, często mgły i chmury w dolinach, trwa to kilka dni, a nawet dwa tygodnie, wysteępuje morze mgiel ; czasem nadchodzący cieply front powoduje, że wyżej jest cieplej: gdy występująchmury, a na grani robi się cieplej- nadchodzi pogorszenie pogody, Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

42 Chmury Chmury Według Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO), wprowadza się podział wszystkich chmur na 4 rodziny (w zależności od wysokości występowania).. Te 4 rodziny podzielono na 10 rodzajów (zależnie od typowych cech). Chmury wysokie Chmury średnie Chmury niskie Chmury konwekcyjne Cirrus Altocumulus Stratocumulus Nimbostratus Cirrocumulus Altostratus Stratus Cumulus Cirrostratus Cumulonimbus Rodzaje chmur dzieli sie na 27 gatunków oraz odmiany z cechami dodatkowymi. (więcej np. na Poniżej- przykładowe zdjęcia dla każdego z rodzajów chmur. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

43 Chmury Chmury: Cirrus (Ci) Chmura pierzasta, wysoka (6-12 km w Europie), zbudowana z krysztalków lodu, Kształt: piórka, włókna, haczyki, nigdy nie da opadu (deszcz, śnieg), jeden z pierwszych zwiastunów nadchodzcego ciepłego frontu (pogorszenie pogody), Gdy wystpuje razem z chmurami Cirrostratus i Cirrocumulus- zmiana pogody niedługo. ale szybkie pojawienie się Cirrusów i Cumulusów oznacza nadejście chłodu z Pn lub Pn/Zach., też: wolno przesuwające się ze wschodu na zachód, mogą wystąpić przy ustalonej ładnej pogodzie. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

44 Chmury Chmury: Cirrostratus (Cs) Cirrostratus: chmura wysoka, warstwow-opierzasta, lodowa, nie daje opadów, przejrzysta, często prawie niewidoczna zasłona (cieńsze niż Altostratus), częste zjawisko halo (wąski otok 22 wokół Słońca), jest zwiastunem nadchodzcego frontu ciepłego, ale może towarzyszyć frontowi zimnemu (tworząc się z kowadła chmur Cumulonimbus) Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

45 Chmury Chmury: Cirrocumulus (Cc) Cirrocumulus: chmura wysoka, kłębiastopierzasta, zbudowana z kryształków lodu, nie daje opadów, małe białe kłębki, wysoko na niebie, często w formie ławicy, zwiastują przyjście systemu niskiego ciśnienia (zazwyczaj- silne wiatry i opady) tzw. makrelowe niebo. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

46 Chmury Chmury: Altocumulus (Ac) i Altostratus (As) Altocumulus: chmury średnie kłębiaste, złożone z kropel wody, grubość m; białe lub szare, drobne obłoki, niekiedy tworzące warstwę, utrzymują się stosunkowo krótko, nie dają opadów. Altostratus: chmura średnia warstwowa, złożona z kropelek wody i krysztalów lodu, gruba i gęsta warstwa, pokrywa całe niebo (do kilkuset km 2 ), czasem- drobny deszcz lub śnieg, oznacza: idą duże opady. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

47 Chmury Chmury: stratocumulus (Sc) i stratus (St) Stratocumulus: chmury kłębiasto- warstwowe, płaty w kształcie spłaszczonych brył; złożone z kropel wody, częste po wystpieniu ulewy, Stratus: przewanie poniej 2400 m, dominujce chmury na Ziemi jednolita biała lub szarawa warstwa, podstawa poniżej 600 metrów, nie styka się z ziemią (a mgła- tak), czasem- opad mżawki, drobnego deszczu lub słupków lodowych, ocieplenie nocą, ochłodzenie w dzień, najczęściej- na froncie ciepłym. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

48 Chmury Chmury: Nimbostratus (Ns) Nimbostratus chmura warstwowa deszczowa, gruba (4 do 6 km grubości), ciemnoszara warstwa, zasłania niebo, złożona z kropel wody oraz kryształków lodu, podstawa na wysokości m, może lączyć się z innymi chmurami, ciągłe i obfite opady deszczu lub śniegu (daje najdłużej trwające opady), typowa chmura frontalna, nie daje zjawiska burzy Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

49 Chmury Chmury: Cumulus (Cu) Występują w kilku odmianach, wg. rozciągłości w pionie. Rozwijają się wskutek wznoszenia rozgrzanego przy ziemi powietrza. Poniżej pokazano dwie odmiany: Cumulus Humilis tzw. chmury pięknej pogody, brak opadów, niewielkie, stosunkowo płaskie i rzadko rozmieszczone na niebie. Cumulus Congestus rozbudowane w kierunku pionowym nawet do kilku km, niekiedy dają spokojny opad. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

50 Chmury Chmury: Cumulonimbus (Cb) Cmulonimbus chmura kłębiasta deszczowa, gęsta, rozbudowana pionowo (kilka - kilkanacie km), niżej- kropelki wody, wyżejkrysztalki lodu, gwałtowne opady deszczu, śniegu lub gradu, często- wyładowania elektryczne (burze), występowanie silnego wiatru tuż przed rozpoczęciem opadu (szkwal w przedniej części chmury), czasem- w formie olbrzymiego kowadla (Cu incus) wówczas sięga do 20 km w górę). Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

51 Chmury Chmury: Rozwój chmur kłębiastych Przyda się w praktyce: Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

52 Źródła i odnośniki Odnośniki Podziękowania: Dziekuję Ola Zawadzkiej ( 633) za udostępnienie materiałów, z których częściowo tu skorzystałem, PK. Mapy synoptyczne i prognozy numeryczne: Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

53 Źródła i odnośniki Odnośniki- c.d. Obrazy satelitarne: Radary: Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54

54 Źródła i odnośniki Inne Różne inne: Katalog i opisy chmur: Krótki kurs meteo (i nie tylko): Lokalizacja wyładowań burzowych: Mądrości ludowe itp.: Książki: Pogoda i Klimat, Hackel, Chmury i Pogoda, Matuszko, i inne. Piotr Koperski ( 377) Pogoda w turystyce (i nie tylko) 03 grudnia / 54