Wyrok Trybunału w Strasburgu w sprawie Parady Równości 2005' - co dokładnie powiedział Trybunał

Transkrypt

1 Wyrok Trybunału w Strasburgu w sprawie Parady Równości 2005' - co dokładnie powiedział Trybunał Zob.: Wyrok ETPC w sprawie T. Bączkowski i inni przeciwko Polsce (w języku angielskim) Europejski Trybunał Praw Człowieka ogłosił dzisiaj wyrok w sprawie (skarga nr 1543/06). Trybunał stwierdził naruszenie przez Polskę art. 11 (wolność zgromadzania się), art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego), 14 (zakaz dyskryminacji) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.Bączkowski i inni przeciwko Polsce. Skarżący nie ubiegali sie o słuszne zadośćuczynienie. Uznali, że wystarczającą satysfakcją będzie dla nich stwierdzenie przez Trybunał w Strasburgu naruszenia Konwencji. Skarga została wniesiona przez nich tylko i wyłącznie w interesie publicznym. Stan faktyczny Skarżący, grupa osób indywidualnych (Tomasz Bączkowski, Robert Biedroń, Tomasz Szypuła, Krzysztof Kliszczyński oraz Inga Kostrzewa) i Fundacja Równości (w przypadku której pierwszy skarżący jest także członkiem zarządu uprawnionym do reprezentowania Fundacji w niniejszej sprawie), zamierzali zorganizować w ramach Dni Równości 2005 organizowanych przez Fundację i planowanych w terminie czerwca 2005 r., zgromadzenie (marsz) w Warszawie. Jego celem miało być zwrócenie uwagi opinii publicznej na zagadnienie dyskryminacji mniejszości seksualnych, narodowych, etnicznych i religijnych, a także dyskryminacji kobiet i osób niepełnosprawnych. W dniu 10 maja 2005 r. organizatorzy zorganizowali spotkanie w Warszawie z dyrektorem Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w Urzędzie m.st. Warszawy. Podczas tego spotkania osiągnięto wstępne porozumienie i ustalono plan marszu. 1 / 7

2 W dniu 11 maja 2005 r. pan Bączkowski otrzymał instrukcję z biura Prezydenta m.st. Warszawy dotyczącą wymogów, które muszą spełniać organizatorzy publicznych zgromadzeń na mocy Prawa o ruchu drogowym, w przypadku, gdy zgromadzenie miałoby być traktowane jako impreza w rozumieniu art. 65a Prawa o ruchu drogowym. Dnia 12 maja 2005 r. organizatorzy zwrócili się do Zarządu Transportu Miejskiego o wydanie zgody na zorganizowanie marszu, którego trasa miała przebiegać od Sejmu do Placu Defilad w centrum Warszawy. W dniu 3 czerwca 2005 r. Inżynier Ruchu m.st. Warszawy działając z upoważnienia Prezydenta m.st. Warszawy odmówił udzielenia zezwolenia na przeprowadzenie marszu obarczając organizatorów winą za niedostarczenie projektu organizacji ruchu" w rozumieniu art. 65a Prawa o ruchu drogowym, który to projekt mieli oni rzekomo obowiązek przedłożyć. Tego samego dnia skarżący poinformowali Prezydenta m.st. Warszawy o stacjonarnych" wiecach, które zamierzają zorganizować w dniu 12 czerwca 2005 r. na siedmiu różnych placach w Warszawie. Celem czterech zgromadzeń było wyrażenie protestu przeciwko dyskryminacji wszelkich mniejszości oraz udzielenie wsparcia dla aktywistów i organizacji walczących z dyskryminacją. Pozostałe trzy zgromadzenia planowano jako wyraz protestu przeciwko dyskryminacji kobiet. W dniu 9 czerwca 2005 r. Prezydent m.st. Warszawy wydał decyzję zakazującą zorganizowania wieców przez T. Bączkowskiego, R. Biedronia, K. Kliszczyńskiego, I. Kostrzewę, T. Szypułę oraz inne osoby, które działają w różnych pozarządowych organizacjach działających na rzecz osób o orientacji homoseksualnej. W swojej decyzji Prezydent m.st. Warszawy stwierdził, że zgromadzenia organizowane na podstawie Prawa o zgromadzeniach muszą odbywać się poza pasem jezdni wykorzystywanym przez ruch drogowy. Jeżeli miałyby być takie drogi wykorzystywane, wówczas zastosowanie mają znacznie bardziej rygorystyczne przepisy. Organizatorzy planowali wykorzystanie samochodów - platform z nagłośnieniem. Nie zaznaczyli, gdzie te samochody zostaną zaparkowane podczas wieców, aby nie przeszkadzały w ruchu drogowym oraz w jaki sposób ma się odbywać przemieszczanie osób i samochodów pomiędzy miejscami, w których wiece mają się odbywać. Co więcej, skoro zostało złożonych kilka wniosków o wydanie zgody na zorganizowanie szeregu zgromadzeń tego samego dnia, których wydźwięk był sprzeczny z ideami i intencjami skarżących, dlatego też w celu uniknięcia jakichkolwiek zamieszek pomiędzy uczestnikami różnych marszów, odmówiono wydania zgody. 2 / 7

3 Tego samego dnia Prezydent m.st. Warszawy wyraził brak sprzeciwu wobec zorganizowania sześciu innych zgromadzeń w dniu 12 czerwca 2005 r. Tematy zgromadzeń były następujące: Za zaostrzeniem działań wobec skazanych za przestępstwo pedofilii", Przeciwko jakimkolwiek pracom nad projektem ustawy o związkach partnerskich", Przeciwko propagowaniu związków partnerskich", Wychowanie w oparciu o wartości chrześcijańskie gwarancją zdrowego społecznie i moralnie społeczeństwa", Chrześcijanie respektujący prawa Boże, czyli prawa natury, to obywatele pierwszej kategorii", Przeciw tendencji do adopcji dzieci przez pary homoseksualne". W dniu 11 czerwca 2005 r., pomimo wydanej w dniu 3 czerwca 2005 r. decyzji, marsz się odbył. Miał on przebieg zgodny z oryginalnym wnioskiem z 12 maja 2005 r. Marsz, w którym uczestniczyło 3 tys. osób, był ochraniany przez policję. Oprócz samego marszu odbyło się 9 zgromadzeń stacjonarnych na mocy zgody wydanej przez Prezydenta m.st. Warszawy dnia 9 czerwca 2005 r. Skarga do Trybunału w Strasburgu W skardze do Trybunału skarżący zarzucili, że została naruszona ich wolność zgromadzania się. Zarzucali też, że nie było odpowiedniej procedury, która umożliwiałaby im otrzymanie ostatecznej decyzji przed datą planowanego zgromadzenia. Twierdzili też, że byli dyskryminowani w stosunku do innych organizatorów, którym zezwolono na zorganizowanie zgromadzeń. Zarzucali wiec odpowiednio naruszenie artykułów 11, 13 i 14 Konwencji. Udział Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka została przygotowana przez prawników Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Pełnomocnikiem skarżących w postępowaniu przed Trybunałem był prof. Zbigniew Hołda. Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 3 / 7

4 A. Naruszenie art. 11 Konwencji (wolność pokojowego zgromadzania się) Trybunał Praw Człowieka podkreślił, że przywiązuje szczególnie dużą wagę do pluralizmu, tolerancji oraz otwartości umysłów. Pluralizm - jako zasada - oparty jest na rzeczywistym uznaniu oraz poszanowaniu różnorodności oraz dynamiki tradycji kulturalnych, tożsamości etnicznych i kulturalnych, wyznań, idei oraz doktryn artystycznych, literackich oraz społeczno-ekonomicznych. Harmoniczna interakcja ludzi oraz grup społecznych o różnych tożsamościach jest niezbędna do osiągnięcia spójności społecznej. Jest czymś naturalnym, że tam gdzie społeczeństwo obywatelskie funkcjonuje właściwie, udział ludzi w procesie demokratycznym jest osiągany głównie poprzez przynależność do różnego rodzaju zrzeszeń, w których ludzie mogą współpracować ze sobą oraz realizować wspólne cele. Pozytywny obowiązek państwa - w postaci zapewnienia rzeczywistego i skutecznego poszanowania wolności zrzeszania się i zgromadzania - jest szczególnie ważny w odniesieniu do poglądów niepopularnych oraz w stosunku do osób należących do mniejszości, gdyż są one bardziej narażone na wiktymizację. Trybunał potwierdził, że demonstracje ostatecznie odbyły się w zaplanowanym terminie. Jednakże skarżący podjęli ryzyko w zakresie ich organizacji, ze względu na wydany zakaz. Trybunał zauważył, że zakaz demonstracji mógł odstraszyć skarżących oraz inne osoby od uczestnictwa w demonstracjach z tego powodu, iż ze względu na brak oficjalnej zgody na odbycie demonstracji, nie była zapewniona ich urzędowa ochrona przed potencjalnie wrogo ustosunkowanymi kontrdemonstrantami. Powyższa sytuacja nie mogła zostać naprawiona zarówno przez środki prawne dostępne skarżącym, gdyż odpowiednie decyzje (wojewody oraz samorządowego kolegium odwoławczego) zostały wydane już po terminie demonstracji. Dlatego też, Trybunał stwierdził, że miało miejsce naruszenie praw gwarantowanych art. 11 Konwencji. Ponadto, biorąc pod uwagę wydanie decyzji przez wojewodę oraz przez samorządowe kolegium odwoławcze już po terminie demonstracji, było to naruszenie nie przewidziane przez prawo". Powyższy wniosek może być tylko wzmocniony faktem wydania wyroku przez Trybunał Konstytycyjny w dniu 18 stycznia 2006 r., w którym uznał za niekonstytucyjne przepisy Prawa o Ruchu Drogowym (będące podstawą wydania zakazu Parady Równości 2005). 4 / 7

5 B. Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w związku z art. 11 Konwencji Trybunał zauważył, że do istoty debaty demokratycznej należy odpowiednie planowanie pod względem czasowym zgromadzeń publicznych. Od odpowiedniego czasu może bowiem zależeć wyrażenie konkretnych opinii i uzyskanie przez nich właściwej wagi politycznej oraz społecznej. Jeżeli zgromadzenie publiczne organizowane jest w terminie, w którym dane zagadnienie społeczne straciło już swoje znaczenie w bieżącej debacie politycznej lub społecznej, waga zgromadzenia publicznego może się znacznie obniżyć. Wolność pokojowego zgromadzania się - jeżeli nie można z niej skorzystać w odpowiednim czasie - traci swoje znaczenie." (para. 82). Dlatego też, prawo do skutecznego środka odwoławczego wymaga w tym kontekście, aby istniała możliwość uzyskania ostatecznej decyzji władz przed datą planowanego zgromadzenia. Organizatorzy Parady Równości 2005 odpowiednio wcześnie zawiadomili władze publiczne o planowanym zgromadzeniu (12 maja 2005 r. - w odniesieniu do Parady, 3 czerwca 2005 r. - w odniesieniu do wieców). Na podstawie art. 7 Prawa o Zgromadzeniach zawiadomienie o zgromadzeniu należy złożyć nie wcześniej niż 30 dni przed planowanym zgromadzeniem, ale nie później niż 3 dni przed jego datą. Podobne prawo nie istnieje jednak w odniesieniu do władz publicznych. Władze nie są zobowiązane żadnymi wiążącymi terminami, aby wydać ostateczną i prawomocną decyzję przed planowanym terminem demonstracji. Trybunał nie został przekonany argumentem Rządu, że skarżący posiadali środki prawne, za pomocą których mogli zaskarżyć decyzje zakazujące demonstracji. Środki te miały zastosowanie post factum i nie mogą zostać uznane za skuteczne środki odwoławcze. Dlatego też Trybunał stwierdził naruszenie art. 13 w związku z art. 11 Konwencji. C. Naruszenie art. 14 Konwencji (zakaz dyskryminacji) w związku z art. 11 Konwencji Trybunał zauważył, że nie zaistniał przypadek otwartej dyskryminacji w decyzjach Prezydenta m.st. Warszawy, gdyż skupiały się one jedynie na technicznych aspektach organizacji demonstracji oraz ich zgodności z pewnymi wymogami. 5 / 7

6 W szczególności zakaz zorganizowania Parady Równości uzasadniona była w szczególności nie przedstawieniem przez organizatorów projektu organizacji ruchu". Trybunał zauważył jednak, że organizatorzy innych manifestacji nie mieli obowiązku przedstawienia takiego dokumentu. Z kolei zakaz zorganizowania wieców był uzasadniony m.in. ryzykiem gwałtownych starć w dniu 12 czerwca 2005 r. z kontrdemonstrantami. Władze jednak nie sprzeciwiały się zorganizowaniu kontrdemonstracji przez inne grupy w tym samym dniu i co do tego nie istniały żadne wątpliwości. Trybunał stwierdził, że nie będzie spekulował czy istniały motywy - inne niż te wyrażone w decyzjach administracyjnych - uzasadniające zakaz demonstracji. Trybunał podkreślił, że nie mógł nie zauważyć wywiadu udzielonego przez Prezydenta m.st. Warszawy dziennikarce Gazety Wyborczej" Ewie Siedleckiej w dniu 20 maja 2005 r., w którym wyraził swoje silne, osobiste poglądy o wolności pokojowego zgromadzania się oraz o propagowaniu homoseksualizmu". W wywiadzie tym stwierdził także, że odmówi zgody na zorganizowanie Parady Równości. Trybunał podkreślił zasadę wynikającą ze swojego orzecznictwa, że na podstawie art. 10 Konwencji istnieje tylko niewielka przestrzeń dla ograniczeń wolności słowa w debacie politycznej. Wolność ta jednak w odniesieniu do polityków sprawujących funkcje z wyboru oraz wykonujących władzę publiczną, wiąże się ze szczególną odpowiedzialnością. Politycy ci powinni wykazać samoograniczenie w korzystaniu z wolności słowa, mając na względzie, że ich wypowiedzi mogą być uważane za instrukcje przez urzędników, których praca oraz kariera zależy od ich woli." (para. 98) Trybunał zauważył w tym kontekście, że decyzje odnoszące się do wniosków skarżących o zgodę na zorganizowanie Parady Równości, zostały wydane przez urzędników działających w imieniu Prezydenta m.st. Warszawy oraz już po tym jak wyraził on publicznie swoją opinię na ten temat. Trybunał skonkludował, że można w sposób uzasadniony przypuszczać, iż opinie Prezydenta m.st. Warszawy, wyrażane publicznie, wpłynęły na proces decyzyjny. W konsekwencji naruszyły one prawo skarżących do korzystania z wolności pokojowego zgromadzania się bez jakiejkolwiek dyskryminacji. Dlatego też Trybunał stwierdził naruszenie art. 14 Konwencji w związku z art. 11 Konwencji. 6 / 7

7 Joomla SEF URLs by Artio 7 / 7