Kurtka. Czapka. Rękawiczki. Lornetka. Inne ważne właściwości. Podstawowe parametry

Transkrypt

1 Kurtka W obserwowaniu ptaków sprawdzają się kurtki kupowane w sklepach sportowych i przeznaczone dla amatorów pieszych wędrówek. Wczesną wiosną i późną jesienią dobrym rozwiązaniem jest kurtka z membraną chroniącą przed deszczem i wiatrem, do której dołącza się puchową podpinkę. Czapka Element szczególnie istotny podczas prowadzenia obserwacji w terenie otwartym, zwłaszcza nad morzem, gdzie niemal zawsze mocno wieje. Problemem wynikającym z jej noszenia jest zmniejszona wykrywalność głosów ptaków, jednak lepiej czegoś czasem nie usłyszeć, niż później cierpieć z powodu zapalenia uszu. Rękawiczki Powinny umożliwiać sprawne operowanie pokrętłami ostrości w lornetce i lunecie, a także posługiwanie się przyciskami w korpusie aparatu fotograficznego. Obecnie coraz częściej używa się modeli, w których czubki palców są chronione przez nakładanie na nie specjalnego kapturka, który można zdjąć w momencie, gdy konieczne jest operowanie z większą precyzją. Lornetka Lornetka stanowi podstawowy element wyposażenia obserwatora ptaków. Umożliwia szybkie zlokalizowanie ptaka i osiągnięcie powiększenia ułatwiającego identyfikację. O wyborze lornetki decyduje wiele czynników, wśród których ważne miejsce zajmują osobiste preferencje kupującego. Powiększenia, jakimi dysponują poszczególne lornetki, mieszczą się Aberracje chromatyczne powstają wskutek dyspersji szkła stosowanego w budowie soczewek. Dyspersja oznacza różne wartości współczynni- przeważnie w przedziale 7 16 razy. Każdy model oznaczony jest dwoma parametrami: powiększeniem i średnicą obiektywu wyrażoną w milika załamania fal świetlnych o zróżnicowanych długościach. W praktyce metrach. Zapis oznacza, że przy 10-krotnym powiększeniu lornetka ma obiektywy o średnicy 42 mm. Jasność Dawniej do oceny jasności lornetki używano współczynnika obliczanego ze wzoru: (średnica obiektywu/powiększenie) 2. Taka jasność nosi nazwę geometrycznej (niekiedy wartość tego współczynnika podaje się bez podnoszenia do kwadratu). Pozwalała ona porównywać jasność lornetek, zanim producenci zaczęli stosować różnego rodzaju technologie umożliwiające zmniejszenie strat światła. W efekcie nowoczesna (przeważnie droższa) lornetka z mniejszą jasnością geometryczną może być jaśniejsza od starszej lornetki o większej wartości tego wskaźnika. Przy takiej samej średnicy okularu lornetka z mniejszym powiększeniem zawsze będzie jaśniejsza. Większa jasność pozwala lepiej dostrzec subtelne tony barwne czy szczegóły upierzenia. Jej zalety będzie można docenić szczególnie podczas obserwacji prowadzonych w pochmurny dzień lub o zmierzchu. Pole widzenia Pole widzenia lornetki wyrażane jest jako szerokość wycinka przestrzeni oglądanego z odległości 1 tys. m. Im jest ona większa, tym łatwiej np. szybko złapać w lornetce przelatującego ptaka. Lornetki z szerokim polem przydają się zwłaszcza osobom prowadzącym liczenia dużych stad ptaków, gdyż pozwalają jednorazowo objąć większy wycinek takiej koncentracji. Podobnie jak w przypadku jasności, przy identycznej średnicy obiektywu większym polem widzenia charakteryzują się modele o mniejszym przybliżeniu. Modele 8 42 producentów lornetek najwyższej klasy (Swarovski, Leica, Zeiss) mają pole widzenia w zakresie m, podczas gdy w modelach wynosi ono 110 m. Podstawowe parametry Powiększenie Inne ważne właściwości Ciężar W terenie lornetkę nosi się na pasku zawieszonym na szyi. Im mniej waży lornetka, tym mniej będzie ciążyła obserwatorowi w terenie (w którym spędza się nieraz wiele godzin). Lekki model będzie charakteryzował się również mniejszymi drganiami obrazu, które w ciężkich lornetkach często uniemożliwiają dłuższe obserwacje. Aberracje chromatyczne

2 zabezpieczona przed negatywnymi skutkami warunków atmosferycznych (a więc wypełniona azotem lub innym gazem), wodoodporna, jak najodporniejsza na wstrząsy (przydatna będzie gumowa obudowa), musi też gwarantować bardzo dobrą jakość obrazu i wierne odwzorowanie barw. Takie lornetki kosztują przeważnie powyżej 1500 zł, a w przypadku producentów takich jak Leica czy Swarovski nawet do 9 tys. zł. Budowa lunety Luneta Luneta jest sprzętem optycznym, który pozwala uzyskać znacznie większe powiększenia niż lornetka. Nie stanowi dla niej alternatywy (choćby z uwagi na dłuższy czas potrzebny do zlokalizowania przy jej pomocy ptaka), lecz w wielu przypadkach jest jej cennym uzupełnieniem. Luneta pozwala nie tylko wykryć więcej gatunków (np. podczas przeglądania odległego stada żerujących gęsi), ale umożliwia też dokładniejsze obejrzenie ptaka i zobaczenie cech niezbędnych do jego prawidłowej identyfikacji. Przykładowe sytuacje związane z obserwowaniem ptaków i przydatność lunety obserwacje ptaków w ogrodzie przez okno obserwacje ptaków w miejskim parku Przydatność lunety brak +/ Uwagi W parkach ze zbiornikami wodnymi luneta przydatna jest do odczytywania obrączek na mewach. obserwacje w lesie brak obserwacje na łące lub polu + brak obserwacje na zbiorniku wodnym z rozległym lustrem wody + brak obserwacje ptaków przelatujących nad morzem (daleko od brzegu) + luneta niezbędna poszukiwanie rzadko spotykanych gatunków, np. gęsi lub siewkowców w stadach wielogatunkowych + luneta niezbędna Korpus (body) Korpus (body) to główny, obok okularu, element lunety. Najważniejszym jego parametrem jest szerokość obiektywu (podawana w milimetrach). Im większa szerokość, tym więcej światła dostaje się do układu i łatwiej dostrzec podczas obserwacji szczegóły. Korpusy z dużymi obiektywami są większe i cięższe niż egzemplarze z mniejszymi (co jest ważne np. w sytuacji częstego przenoszenia sprzętu na dużych dystansach). U wielu producentów w ramach jednego modelu dostępne są dwie wersje korpusu: z kątowym mocowaniem okularu (45 o względem osi lunety, jak na schemacie) lub z mocowaniem prostym. Zdecydowanie popularniejsze są wersje z mocowaniem kątowym, ponieważ wymagają mniejszego wysunięcia centralnej kolumny statywu (im bardziej wyciągnięta kolumna, tym mniejsza stabilność i większe ryzyko drgań). Są też praktyczniejsze podczas obserwacji grupowych, gdy z jednej lunety korzystają obserwatorzy różniący się wzrostem Rodzaj mocowania okularu nie wpływa w żaden sposób na optyczne właściwości lunety. Okular Okular jest dokręcany do korpusu i decyduje o uzyskiwanym powiększeniu. Okulary dzieli się na stałe (ze stałym powiększeniem) oraz zoom (z powiększeniem zmiennym). Okulary stałe Zalety: szersze niż w zoomie pole widzenia, często obraz jest ostrzejszy, pozwala zobaczyć więcej szczegółów (zależy to od jakości wykonania układu optycznego), Luneta pozwala dokładniej obserwacja szybujących obejrzeć szczegóły zalecane przy digiscopingu. ptaków szponiastych +/ ubarwienia, ale ptaka często Wady: trudno uchwycić, zanim sprawdzają się przy powiększeniach do razy, zniknie z pola widzenia. w razie pojawienia się ptaka w dużej odległości od obserwatora powiększenie może się okazać zbyt małe do dostrzeżenia cech diagnostycznych. + luneta przydatna, nieprzydatna 38 39

3 Dolina Dolnej Odry Obszar Doliny Dolnej Odry to nie tylko wspaniałe schronienie dla licznych gatunków przystępujących tu do lęgów, lecz także ważny punkt odpoczynku na szlaku wielu skrzydlatych wędrowców. W obu grupach stwierdzono łącznie 28 gatunków spełniających kryteria wyznaczania ostoi ptaków o randze europejskiej. stanowi ważne miejsce żerowania i odpoczynku dla kaczek i gęsi, odbywających coroczne wędrówki. Podczas przelotów zatrzymują się tu również tysiące żurawi i setki ptaków siewkowych. Rozległe lasy zapewniają dogodne warunki do rozmnażania m.in. obu gatunkom kań i bielikowi. i białowąse). Można także wyjechać z Mieszkowic w kierunku granicy polsko-niemieckiej i dotrzeć do Gozdowic. Z punktu widokowego rozciąga się tam wspaniała panorama warto mieć ze sobą lunetę, gdyż inaczej wiele gatunków może umknąć uwadze. Jako IBA Dolina Dolnej Odry obejmuje ha, natomiast OSOP jest większy i zajmuje ,1 ha w województwach zachodniopomorskim oraz lubuskim. Rozciąga się wzdłuż 150-kilometrowego odcinka Odry pomiędzy Kostrzynem a Zalewem Szczecińskim. Tworzy go mozaika siedlisk: okresowo zalewanych łąk, starorzeczy, trzcinowych szuwarów, lasów i gruntów ornych. Osadnictwo nie jest tu silnie rozwinięte (największa miejscowość tego rejonu to Widuchowa). Do granic ostoi przylegają dwa duże ośrodki miejskie: Szczecin i Gryfice. Ciekawe miejsca Szumiłowo Czelin Przygodę z ptasimi mieszkańcami ostoi można zacząć w jej południowej części. Między Szumiłowem a Czelinem uchodzą do Odry mniejsze rzeki: Myśla oraz Kurzyca. Na tworzących się tam wiosennych rozlewiskach chętnie żerują płaskonosy, świstuny i rożeńce, a gdy wody trochę opadną łęczaki i bataliony. Czasem można się jeszcze spotkać z dawniej używaną nazwą łęczaka brodziec leśny. Może być ona myląca, gdyż z lasem zdecydowanie silniej związany jest krewniak łęczaka samotnik. W sezonie lęgowym istnieje duże prawdopodobieństwo spotkania m.in. W czasie II wojny światowej punkt perkozów rdzawoszyich, gęgaw, oharów oraz obu kań: rudej i czarnej. Rejon Mieszkowic widokowy koło Gozdowic służył jako miejsce obserwacji i koordynacji forsowa- Będąc w Mieszkowicach, warto wybrać się do oddalonych o 20 km na południe Chlewic. W tamtejszej żwirowni przystępują do lęgów ohary, ostrygojady, sieweczki rzeczne oraz dwa gatunki rybitw (rzeczne nia Odry przez Wojsko Polskie Pomorze Pomorze

4 Bagno Wizna Olbrzymie obszary bagienne otaczające Grądy-Woniecko dorównywały bogactwu Bagna Ławki w dolinie Biebrzy, jednak melioracje przeprowadzone w latach 60. XX w. zniszczyły ten teren, zmieniając go w uporządkowane kwatery wysoko produktywnych łąk. Choć po dawnych bagnach zostało tylko wspomnienie, to tereny te wciąż są niezmiernie atrakcyjne dla wielu cennych gatunków ptaków. Rozległe podmokłe łąki przyciągają tysiące ptaków. Gniazdują tu miejscami licznie wodniczki, kropiatki, kszyki, derkacze, odnotowywano też lęgi bataliona. Napotkać tu można dubelty, błotniaki łąkowe. W zaroślach licznie gnieżdżą się jarzębatki i gąsiorki. Nie brak również kulika wielkiego, żerujących stad rybitw białoskrzydłych i białowąsych. Podczas przelotu łatwo o duże koncentracje bataliona, łęczaka, krwawodzioba i innych siewkowców. Obfitość owadów przyciąga kobuza, czasem kobczyka, a na ptaki poluje sokół wędrowny. Na świeżo skoszonych łąkach chętnie polują orliki, myszołowy, bociany i kuliki. Zimą łąki są ulubionym terenem łowieckim myszołowa włochatego i zwyczajnego oraz błotniaka zbożowego i srokosza. obejmuje dawne torfowisko niskie o nazwie Bagno Wizna, stanowiące wysuniętą najbardziej na południe część Kotliny Biebrzańskiej. Jest to rozległe, szerokie na około 10 km, płaskie i silnie zatorfione obniżenie terenu, od północny ograniczone korytem Narwi. Torfowiska niskie zajmują około 70% powierzchni ostoi, jednak w latach 60. XX w. zostały one w całości zmeliorowane na rzecz intensywnej gospodarki łąkarskiej (kombinat Wizna). Zachodnią część ostoi regularnie zalewają wody Narwi. Większość otwartych łąk Bagna Wizna jest użytkowana jako łąki, a w rejonie doliny madowej znaleźć można pastwiska i pola uprawne. kuliki wielkie. Najbardziej podmokłe fragmenty łąk znajdują się po lewej stronie to one są stosunkowo późno koszone i chętnie zajmowane przez wodniczkę (te ptaki najaktywniej odzywają się wieczorem). Zależnie od poziomu rozlewisk drogą można dojechać dość daleko (jeszcze co najmniej 3,5 km do skrzyżowania, od którego odchodzi droga na północ, w stronę mostu na Narwi, do Bronowa). Zwykle pod koniec kwietnia i na początku maja na okolicznych łąkach nie brak wody i ptaki chętnie lądują na wypiętrzonej piaszczystej drodze. Tutaj bataliony chętnie i licznie odprawiają swoje widowiskowe toki. Jest to bardzo popularne miejsce nie tylko wśród obserwatorów, lecz także amatorów fotografowania ptaków. Droga prowadząca w stronę Lutostani latem zwykle jest przejezdna, choć już po 1,5 km od skrzyżowania nawierzchnia robi się wyboista, a nieprzycinane krzewy tworzą ciasny tunel. Po 2,5 km w drodze znajduje się głęboka wyrwa, która jest przejezdna tylko przy niskim stanie wody (w innym przypadku trasę można kontynuować od skrzyżowania na północ, w stronę Bronowa, przez most na Narwi). Dolina Narwi pod Bronowem Na południe od wsi Bronowo znajduje się drewniany most. Droga z mostu najpierw biegnie przez dolinę madową i omija starorzecze. Na niewielkim piaszczystym wypiętrzeniu postawiona jest wieża widokowa. To dobre miejsce na obserwacje kulików wielkich, tokujących zwykle na południe od wieży. Zobaczyć tu można wiele gatunków przelotnych i żerujących rybitw. Nad doliną polują kobuzy, a kwieciste Ciekawe miejsca Droga Grądy-Woniecko Gać Najpopularniejszy szlak to gruntowa droga idąca przez łąki od Grądów-Woniecka na zachód w stronę Lutostani i Gaci. Droga zaczyna się przy kanale znajdującym się na południe od miejscowości. Jadąc nią wiosną, można usłyszeć śpiewające dziwonie i jarzębatki. Po około 3,5 km droga prowadzi na zupełnie otwarty obszar. Jadąc dalej, po lewej stronie można zobaczyć bagienne łąki, a po prawej nieco pofalowaną dolinę madową Narwi. Na łąkach po prawej stronie chętnie gnieżdżą się Podlasie Podlasie

5 wiosna stanowi dobry czas do odwiedzenia kompleksu w celu wypatrzenia migrujących rybitw białoskrzydłych i mew małych. Na północ od kompleksu znajdują się pola uprawne, gdzie jesienią na żerowanie udają się gęsi opuszczające noclegowiska. Stawy w Borowie Zobacz koniecznie Jeśli w kwietniu lub maju okolice Kter i Siemienic: zbiorniki nie są jeszcze napełnione wodą, zatrzymują się na nich wczesną wiosną kaczki i gęsi na rozlewiskach, w sezonie lęgowym m.in. żuraw i podróżniczek wędrowne siewkowce. Podobnie jak na kompleksie w Walewicach, stawy w Walewicach: przelotne łabędzie czarnodziobe, duże także tutaj można liczyć na spotkanie z łabędziami krzykliwymi oraz koncentracje czapli białych czarnodziobymi. W okresie jesiennym, najczęściej między październikiem i listopadem, na noclegowiska zlatują się gęsi białoczelne oraz zbożowe. Okres lęgowy sprzyja obserwacjom błotniaków stawowych, perkozków, a także nasłuchiwaniu buczących w trzcinach bąków. Niekiedy można zobaczyć krążącego po niebie trzmielojada. Dojazd komunikacja publiczna: pociągi PKP obsługują połączenia do Łęczycy i Łowicza; z Łęczycy autobus PKS jedzie do Bielaw, dalej trzeba iść piechotą do Walewic lub Borowa; w okolice Kter i Siemienic można się dostać pieszo od Młogoszyna, do którego kursują autobusy z Łodzi samochód: z Łęczycy należy jechać drogą nr 702 (na Łowicz) do Piątku i tam skręcić na Kutno; w Młogoszynie trzeba skręcić w lewo na Siemienice i Ktery; jadąc od Łowicza na Łęczycę, na wysokości Bielaw należy skręcić w prawo na Walewice lub opuścić główną drogę nieco dalej i skierować się do Borowa Stawy Przemkowskie Stawy Przemkowskie to jedna z najważniejszych ostoi dla ptaków wodno-błotnych w zachodniej Polsce. 16-kilometrowa ścieżka dydaktyczna pozwala zapoznać się z bogactwem tego terenu bez zbytniego niepokojenia jego skrzydlatych mieszkańców. Stawy Przemkowskie stanowią cenny obszar dla wielu gatunków ptaków wodno-błotnych, zarówno zakładających tu gniazda, jak i zatrzymujących się podczas przelotów. Do najciekawszych przedstawicieli awifauny lęgowej należą podgorzałka i łabędź krzykliwy. Lokalnym ewenementem są naziemne kolonie czapli siwych i kormoranów. Wiosną i jesienią można tu zobaczyć skupiska gęsi zbożowych, dochodzące do 8 tys. osobników. Oprócz gatunków pojawiających się regularnie odnotowano także faunistyczne rzadkości, takie jak: kormoran mały, warzęcha, pelikan kędzierzawy, rybitwa popielata czy mewa delawarska. zlokalizowana jest na terenie dwóch województw: dolnośląskiego (gminy Gaworzyce i Przemków) oraz lubuskiego (gmina Niegosławice). Całkowita powierzchnia OSOP wynosi 4605 ha, a IBA 4555 ha. Ochronie podlegają dwa kompleksy stawów rybnych (odpowiednio 769 Wielkopolska, ziemie lubuska i łódzka Wybrane noclegi Bielawy Ośrodek Konferencyjno-Szkoleniowy Walewice, Bielawy, tel , , palac@walewice.pl Kwiatkówek Oberża Na Progu Tumu, Kwiatkówek 26, tel , m.wojtysiak@wp.pl Sobota Schronisko PTSM, ul. Warszawska 11 Więcej noclegów na: Dolny Śląsk i Sudety