Kopalnia Soli Wieliczka ul. Daniłowicza 11 tel fax

Transkrypt

1 Atrakcje turystyczne Kopalnia Soli Wieliczka ul. Daniłowicza 11 tel fax Dział Organizacji Ruchu Turystycznego tel , fax "Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce stanowi jedyny obiekt górniczy na świecie, czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. Jej oryginalne wyrobiska (chodniki, pochylnie, komory eksploatacyjne, jeziora, szyby, szybiki) o łącznej długości około 300 km usytuowano na 9 poziomach, sięgających do głębokości 327 m ilustrują wszystkie etapy rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych". Tak brzmi fragment uzasadnienia wpisu Kopalni Soli "Wieliczka" w dniu 8 września 1978 r. na I Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO wśród pierwszych 12 obiektów z całego świata. Kopalnia Soli w Wieliczce to najstarsze na ziemiach polskich przedsiębiorstwo solne, którego początki sięgają średniowiecza. Przez całe stulecia była źródłem bogactwa kraju i materialnym fundamentem kultury - dzisiaj jest najchętniej odwiedzanym polskim obiektem turystycznym. Kilkusetletnia eksploatacja złoża soli kamiennej ukształtowała obecny układ przestrzenny wyrobisk górniczych. Skryte pod miastem, usytuowane na dziewięciu poziomach, sięgają głębokości 327 m. Podziemna Wieliczka to blisko 300 km chodników i ok komór. Część udostępniona do zwiedzania obejmuje 3,5 kilometrowy odcinek, położony na głębokości od 64 m do 135 m. Zwiedzając Wieliczkę nie można pominąć zabytków budownictwa przemysłowego tak charakterystycznego dla miast górniczych, jak nadszybia: Górsko (XVII w.), Świętej Kingi (XIX w.), Daniłowicza (XVII w.), Regis (najstarszy szyb z XIV w.)

2 Muzeum Żup Krakowskich ul. Zamkowa 8 tel , , fax Muzeum założone w 1951 roku z inicjatywy profesora szkoły średniej w Wieliczce, Alfonsa Długosza; narodowa instytucja kultury. Muzeum mieści się w nieczynnej części jednej z najstarszych na świecie kopalni soli kamiennej (Żupa krakowska). Prezentuje historię górnictwa soli, rozwój techniki kopalnianej, dzieje przemysłu solnego i historię miasta Wieliczka. Zbiory muzeum liczą ok. 20 tys. eksponatów. Muzeum wraz z całą kopalnią zostało wpisane w roku 1978 przez UNESCO na pierwszą Międzynarodową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego. Dla zwiedzających udostępnione są dwie ekspozycje: podziemna zlokalizowana na III poziomie zabytkowej kopalni soli w Wieliczce (na głęb.135 m). Jest ona największym w Europie podziemnym muzeum (7481 m² powierzchni). Przedstawia wszystkie aspekty działalności warzelniczej i górniczej prowadzonej w żupach krakowskich. Eksponaty prezentowane w zabytkowych wyrobiskach tworzą unikatowy górniczy skansen. na powierzchni znajduje się w średniowiecznym Zamku Żupnym stanowiącym siedzibę zarządu żupy od końca XIII w. do W latach Zamek odrestaurowano ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Muzeum z przeznaczeniem dla potrzeb muzealnych. Na dziedzińcu zamkowym znajduje się najstarszy w Wieliczce szyb poszukiwawczy z połowy XIII w., baszta z XIV w. oraz fragmenty murów obronnych z XIV w. Dziedziniec jest też miejscem cyklicznych imprez w tym Summer Music Festival i Popołudnie ze Straussem. 23 czerwca 2013 zamek został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO, jako rozszerzenie wpisu dotyczącego kopalni soli. Zamek Żupny Czołowe miejsce wśród naziemnych zabytków miasta Wieliczki zajmuje zespół budynków Zamku Żupnego. Od początku swojego istnienia do 1945 roku był własnością przedsiębiorstwa górniczego zwanego Żupy Krakowskie (do 1772 r.) a następnie Saliny. Rezydowali w nim żupnicy, czyli zarządcy-

3 administratorzy kopalni. Jest to jedyna w Europie rezydencja o charakterze obronnym, która była siedzibą władz administracyjno-gospodarczych, a nie panującego. Zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku, wielokrotnie przebudowywany, w czasie ostatniej wojny uległ zniszczeniu. Współcześnie mieści się w nim Muzeum Żup Krakowskich. W salach można obejrzeć ciekawe ekspozycje związane tematycznie z kopalnią soli. W czerwcu 2013 Zamek Żupny został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kościół św. Klemensa ul. Zamkowa 7 tel: tel: fax: parafia@klemens.pl Kościół parafialny pod wezwaniem św. Klemensa, papieża i pierwszego patrona górników został wzniesiony z fundacji mieszczan w 1381 roku. W tym stanie przetrwał do roku Obecny kształt kościoła pochodzi z XIX wieku. W obiekcie zachowały się elementy architektoniczne z XIII i XIV wieku. Z XVII wieku pochodzi kaplica grobowa Morstinów, zdobiona stiukami Baltazara Fontany. Obok kościoła znajduje się dzwonnica zaprojektowana przez włoskiego architekta Pellegriniego, ufundował ją Jan III Sobieski po zwycięstwie nad Turkami. Kościół i klasztor oo. Franciszkanów (tzw. Reformatów) ul. Brata Alojzego Kosiby 31 tel Kościół pod wezwaniem Stygmatów św. Franciszka z Asyżu i klasztor oo. Franciszkanów to pierwsza murowana świątynia małopolskiej prowincji Reformatów wybudowana w I połowie XVII wieku. Kościół jest Sanktuarium Matki Boskiej Łaskawej Księżnej Wieliczki i ośrodkiem kultu Sługi Bożego Brata Alojzego Kosiby, związanego przez 60 lat swojego życia z klasztorem. Na terenie ogrodu znajduje się PORCJUNKULA, kopia kościoła jaki wzniósł św. Franciszek w Asyżu.

4 Zabytkowy kościółek św. Sebastiana z XVI wieku Udajemy się w górę ulicą Daniłowicza przy której znajduje się główne wejście do kopalni. Na skrzyżowaniu skręcamy w lewo w ulicę Górsko. Docieramy nią do Rynku Górnego. Stamtąd udajemy się prowadzącą na dół ulicą Batorego. Na jej końcu skręcamy w prawo w ulicę Limanowskiego, która następnie przechodzi w ul. św. Sebastiana, prowadzącą do kościółka. Modrzewiowy kościółek został zbudowany w 1582 roku, konsekrowany 29 czerwca 1598 roku przez kardynała Jerzego Radziwiłła, biskupa krakowskiego. Cennymi zabytkami renesansowego malarstwa są znajdujące się w kościele św. Sebastiana dwa obrazy z II poł. XVI w, przemalowane olejno przez Włodzimierza Tetmajera podczas gruntownej restauracji kościoła, w pierwszych latach XX w. Wnętrze świątyni zdobi młodopolska polichromia z 1906 roku, kolejne dzieło Tetmajera oraz witraże krakowskiej firmy Żeleńskiego, zaprojektowane przez Stanisława Matejkę. Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Grabiu Obiekt drewniany z sygnaturką na dachu, pochodzący z lat 40. XVIII w. powstał staraniem księży: Jakuba Cichońskiego (miejscowego proboszcza) oraz Wawrzyńca Rempalskiego i Antoniego Krząnowskiego (kolejnych dziekanów proszowickich). Z XV w. pochodzi m.in. kamienna gotycka chrzcielnica oraz zachowany fragmentarycznie portal prowadzący do zakrystii. Kościółek kilkakrotnie był remontowany i nieznacznie przerabiany, m.in. po zniszczeniach z 1914 roku. Obok kościoła znajduje się wolno stojąca drewniana dzwonnica. Wnętrze kościoła (w tym strop) zdobione jest polichromią, pierwotna została wykonana w 1754 r, obecna w 1907 roku. W ołtarzu głównym znajduje się uznawany za cudowny obraz Matki Bożej Grabskiej (pochodzący prawdopodobnie z XVII w.) Kościół pw. Ducha Świętego w Podstolicach Obecny kościół w Podstolicach powstał w 1870 roku. Nie posiadał on wówczas wieży, ale dobudowano ją po zniszczeniu w czasie I wojny światowej dzwonnicy stojącej obok. Ze starego kościoła, oprócz dzwonów, przeniesiono w czasie przebudowy także sygnaturkę z roku 1631 o imieniu św. Agnieszki oraz umieszczono trzy ołtarze, które przetrwały do chwili obecnej. 7 VIII 1988 roku ks. kardynał Franciszek Macharski Metropolita Krakowski wmurował kamień węgielny, który został poświęcony przez

5 Ojca Świętego Jana Pawła II. W ramach przygotowań do jubileuszu 700-lecia istnienia parafii (2000 r.) odnowiono obrazy w ołtarzach i odrestaurowano organy. Pałac Konopków Późnobarokowy pałac wybudowany w latach osiemdziesiątych XVIII wieku przez braci Konopków. Pierwotnie składał się z piętrowego pałacu ze ścianą frontową zwróconą ku zachodowi, tarasu, dziedzińca oraz zabudowań gospodarczych. Konopkowie sprzedali pałac władzom austriackim, które przeznaczyły go na budynek dla kopalni. Zamieszkiwał tu Feliks Piestrak, kierownik Szkoły Górniczej w Wieliczce w latach i W połowie XX wieku znajdowała się w nim Miejska Biblioteka Publiczna. Obecnie budynek został przeznaczony na oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Pałac Przychockich Obiekt neoklasyczny znajduje się na Rynku Górnym w Wieliczce, zbudowany na fundamentach starego ratusza w drugiej połowie XVIII w, dzięki staraniom Kazimierza Przychockiego. Przez dziesiątki lat mieściło się w pałacu gimnazjum im. Jana Matejki, obecnie zaś Zespół Szkół Zawodowych im. E. Dembowskiego. Na budynku znajduje się tablica upamiętniająca dzień 24 lutego 1846 r. kiedy to do Krakowa wyruszył oddział rewolucyjny górników i mieszczan wielickich pod wodzą Edwarda Dembowskiego.

6 Pomnik Adama Mickiewicza w Wieliczce znajduje się na Plantach, urządzonych na Rynku Dolnym. Ufundowany w 1903 roku dzięki staraniom Tadeusza Popiołka, jednego z założycieli Towarzystwa Upiększania Miasta, wykonany został przez Tadeusza Błotnickiego. Magistrat ul. Powstania Warszawskiego 1 W centrum miasta w "Magistracie" swoją siedzibę mają władze samorządowe. Jest to obiekt w stylu tzw. neogotyku angielskiego, wraz z klasycystycznym dawnym odwachem, który powstał z przekształceń średniowiecznego szpitala i kościoła św. Ducha ufundowanego przez króla Kazimierza Wielkiego. Sztygarówka ul. Dembowskiego 2 Neogotycki gmach wzniesiony na cześć Franciszka Józefa I w roku 1898 z okazji 50 -tej rocznicy objęcia przez niego cesarskiego tronu. Zaprojektował go lwowski architekt prof. Tadeusz Dołęga-Mostowski. Pierwotnym przeznaczeniem budynku była Szkoła Górnicza i Muzeum Salinarne, obecnie jest siedzibą Starostwa Powiatowego w Wieliczce. "Sztygarówka" stanowi jeden z najbardziej reprezentacyjnych budynków w mieście. Zwraca

7 uwagę surowa ceglana fasada, w środku na I piętrze znajduje się aula z bogato zdobionym sztukaterią plafonem. Aleja Jana Pawła II, Ogród Żupny Na turystycznym szlaku między szybem Daniłowicza, a centrum Wieliczki, w sąsiedztwie murów miejskich i Zamku Żupnego zrekonstruowano w latach Ogród Żupny, będący integralną częścią zamku. Odtworzony ogród składa się z dwóch tarasów: - ogrodu dolnego złożonego z czternastu kwater centralnych i dwóch bocznych, - ogrodu wyższego oddzielonego kamiennym murem. W tych samych latach na skarpie Ogrodu Żupnego przeprowadzono badania archeologiczne, które potwierdziły istnienie murów obronnych miasta z II połowy XIV wieku. Odkryty mur stanowi fragment fortyfikacji wzniesionych za panowania Kazimierza Wielkiego. Mury obronne wzmocnione były 21 basztami, do dziś zachowała się w całości tylko jedna z nich w rejonie plant. Wśród baszt, dwie były bramami wjazdowymi do miasta: od północy Krakowska, od południa - Kłosowska. Razem z Zamkiem mury miejskie broniły miasta i mieszkańców w XIVXVI wieku. W roku 1998 zrealizowano budowę ciągu pieszego między szybem Daniłowicza, a Ogrodem Żupnym. Trakt turystyczny powstał z myślą o turystach, którzy po zwiedzeniu kopalni będą mieli możliwość dotrzeć do centrum miasta. W dowód szacunku dla papieża Polaka Jana Pawła II, który jako biskup krakowski - Karol Wojtyła wielokrotnie odwiedzał Wieliczkę, Rada Miejska drodze tej, nadała miano alei im. Jana Pawła II. Krypta kaplicy Morsztynów w kościele św. Klemensa Krypta, znajdująca się pod kaplicą Morsztynów, została otwarta w 2010 roku z okazji jubileuszu 720 lat lokacji miasta Wieliczka. Obecnie, zwiedzając kryptę, obejrzeć można wystawę złotnictwa Skarby św. Klemensa - zasób skarbca wielickiego kościoła, który należy do najbogatszych wśród kościołów parafialnych w Polsce. W centralnym miejscu wystawy znajduje się wysoka na 112 centymetrów pozłacana monstrancja, pochodząca z XV wieku i podarowana przez kanonika krakowskiego ks. Jana Borzymowskiego herbu Belina, administratora Żup Krakowskich w latach Ponadto w krypcie odnaleźć można pięć kielichów o przeważających cechach gotyckich w kształcie i ornamentyce oraz Patenę, na kołnierzyku posiadającą niezwykły grawerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Krypta dysponuje także unikalnym wejściem do kanału wydrążonego pod kościołem, prowadzącym do szybu Regis.

8 Wystawę można zwiedzać w dni powszednie od godz do Malowidło 3D "Solny Świat" "Solny świat", dzieło Ryszarda Paprockiego jest obecnie największym malowidłem 3D w Polsce i prawdopodobnie drugim w świecie po londyńskim obrazie " Reebok CrossFit : 3D Street Art". Tego typu dzieła należą do gatunku sztuki ulicznej (j. ang. -"3D street art"). Malowidła trójwymiarowe ze względu na anamorficzność czyli zniekształcenie obrazu podlegają specyficznej perspektywie, nie są łatwe w realizacji. Obrazy są w pełni czytelne tylko z jednego, bardzo dokładnie zlokalizowanego punktu. Tylko z tego punktu można zrobić prawidłową fotografię uzyskując nie zniekształcony obraz. Obrazy 3D powstające na powierzchni posadzki są bardzo młodą dziedziną sztuki współczesnej. W Polsce całkowicie nowatorską; dotychczas istniał tylko jeden tego typu wielkowymiarowy obraz - na koronie zapory wodnej w Niedzicy. W świecie jest to dziedzina już dosyć popularna - jednak zwykle powstają prace niewielkich rozmiarów. W odróżnieniu do świata - tylko w Polsce obydwie prace są ogromnych rozmiarów i wykonane w technikach trwałych, odpornych na wszelkie warunki klimatyczne i ruch pieszych i pojazdów. Obraz "Solny świat" w Wieliczce jest malarską wizją podziemi kopalni soli. Kompozycja zawiera charakterystyczne fragmenty prawdziwych wnętrz wielickich żup solnych (np. Kaplica Świętej Kingi) odpowiednio skomponowanych i widzianych w ogromnej rozpadlinie skalnej. Do kompozycji tego obrazu autor odpowiednio dopasował istniejące, brązowe rzeźby czterech górników, którzy teraz wychodzą z podziemi na drewniane pomosty nad rozpadliną. "Solny świat" jest ciekawym polem do różnych działań i eksperymentów fotograficznych, istnieje niezliczona ilość ustawienia pozujących - nawet dużych grup - na tle malowidła i dowlnego aranżowania sytuacji. Jest jednym z bardziej "mobilnych" malowideł tego typu na świecie w sensie fotograficznej zabawy; to jak zostanie wykorzystane zależy od wyobraźni zwiedzających i fotografujących. Jak zrobić sobie właściwe zdjęcie na tle malowidła? Aby wykonać najlepsze zdjęcie w technice 3D własnym aparatem, należy ustawić się w miejscu wskazanym na płycie Rynku. Zdjęcie wykonać można także za pomocą Infomatu- należy nacisnąć czerwony guzik znajdujący się na ekranie urządzenia, a następnie za pomocą klawiatury, wpisać swój adres . Zdjęcie zostanie bezpłatnie przesłane na pocztę mailową.

9 Szyb Regis Szyb Regis zawiera jedyny zachowany do dziś szyb górniczy pochodzący ze średniowiecza. Szyb, zgłębiony na polecenie króla Kazimierza Wielkiego, czynny był już w 1355 roku i sięgał 57 metrów pod ziemię. w 1861 roku nazwę Regis zmieniono na Franciszek Józef, na cześć ówcześnie panującego cesarza, natomiast w latach nosił on nazwę szybu Stefana Okrzei. Od 1996 roku trwały prace nad przywróceniem szybowi jego komunikacyjnej funkcji i udostępnieniem go dla turystów. Uroczyste otwarcie odnowionego szybu odbyło się 7 września 2012 roku. Wszystkich zwiedzających Wieliczkę zapraszamy do zwiedzania szybu Regis i jego nowej, długo wyczekiwanej Trasy Górniczej. Długi na 2 kilometry szlak został zaprojektowany tak, by przenosić turystów do minionych stuleci, umożliwić im spotkanie z geologicznymi zjawiskami i przedstawić historię górniczego rzemiosła.