FORUM OBROTU 2012: Market Coupling. Jacek Brandt Giżycko, 25 czerwca 2012

Transkrypt

1 FORUM OBROTU 2012: Projekt PCR, Market Coupling Jacek Brandt Giżycko, 25 czerwca 2012

2 oto jest pytanie Co to jest projekt MC, co to jest projekt PCR?

3 ZASADA MARKET COUPLING -MAKSYMALIZACJA EFEKTU EKONOMICZNEGO Ustalanie ceny dla jednej godziny i jednej strefy ofertowej (cenowej) Cena energii Rynkowa Cena Rozliczeniowa MCP Zysk nabywcy MCP-BP (Cena ofertowa dostawcy OP) (Cena ofertowa nabywcy - BP) Zysk sprzedawcy OP-MCP Ilość energii Dla jednej strefy ofertowej (bidding area) zysk sprzedawcy i nabywcy na aukcji day-aheadgiełdy energii to obszar pomiędzy krzywą podaży i popytu. Dodatkowo pojawia się przychód wynikający z ograniczeń w przesyle między strefami ofertowymi. Zwiększając obszar strefy ofertowej, uwzględniając istniejące ograniczenia ofertowaniu i dostępności mocy, zwiększamy kwotę efektu ekonomicznego uczestników rynku. OZNACZENIA: MCP market clearing price OP offeredprice BP bid price

4 ZASADA EKONOMICZNA MARKET COUPLING Cena energii Ofertowa krzywa popytu Ofertowa krzywa podażowa bez importu Ofertowa krzywa podażowa z importem MCP 1 Efekt techniczny MC Jest rzeczą podstawową, aby wszystkie zasady i ograniczenia występujące na giełdach energii były zbliżone. MCP 2 Efekt cenowy MC Algorytm wykorzystuje do obliczeń wszystkie oferty sprzedaży i zapotrzebowania w każdej strefie cenowej i podaje cenę rozliczeniową rynku (market clearing price = MCP) Ilość energii

5 INICJATYWA GIEŁD ENERGII - PROJEKT PCR W marcu 2010, 6 giełd energii APX-Endex (Ne/GB/Be), Belpex (Be), EPEX Spot (Fr/Ge), GME (It), Nord Pool Spot (Nordic), and OMEL (Es) ogłosiło projekt stworzenia zintegrowanego rynku energii elektrycznej z korelacją cenową, obejmujący rynki Skandynawii (Region Nordic), Europy Zachodniej (Region CWE) i Południowej, w terminie do końca Inicjatywa została przedstawiona przez Europex na Forum Florenckim w czerwcu Inicjatywa PCR obejmuje rynki stanowiące 80 % zapotrzebowania UE na energię elektryczną TWh. Na tym obszarze działa obecnie 6 giełd energii: NPS, APX-ENDEX, BELPEX, EPEXSPOT, GME, OMIE(dawny OMEL) Giełdy używają wspólnego algorytmu kalkulacyjnego łączenia rynków(market coupling- MC). Wszyscy uczestnicy - operatorzy i giełdy - stosują wspólne systemowe procedury operacyjne, w tym awaryjne. Giełdy indywidualnie przyjmują odpowiedzialność za przestrzeganie lokalnego prawa, wymagań Krajowych Regulatorów Energii oraz umów z OSP. Celem projektu Price Coupling of Regions (PCR) było stworzenie bazy dla Pan-europejskiego rynku energii elektrycznej, w zakresie jednolitego rynku dnia następnego (day-ahead) opartego na mechanizmie price coupling i obejmującego całą Europę. Inicjatywa jest otwarta dla innych giełd i rynków, które mogą do niej przystąpić na równych prawach. Projekt oparty jest na transparentnych zasadach aby zapewnić wykreowanie cen referencyjnych dla wszystkich rynków i podmiotów.

6 ROZWÓJ PROJEKTU PCR Celem jest market coupling na granicach wszystkich państw członkowskich UE Przyjęta przez Europex i ENTSOE taktyka tworzenia wspólnych rozwiązań rynkowych jest elastyczna i zachęca do szybkiego wchodzenia w związki między- regionalne Kolejne rynki regionalne przyłączają się do wspólnego mechanizmu MC stosowanego w obszarze NWE Regiony i poszczególne rynki narodowe decydują o terminie łączenia po okresie testów i zakończeniu działań dostosowawczych Podstawy prawne, organizacyjne i techniczne rynków regionalnych zawarte będą w ujednolicanych Kodeksach Sieciowych oraz wytycznych ramowych Wszyscy uczestnicy - operatorzy i giełdy - stosują wspólne systemowe procedury operacyjne, w tym awaryjne Działania integracyjne koordynuje i nadzoruje ACER Rynki, które włączyły się do inicjatywy PCR w momencie jej powołania Rynki, które wykazały zainteresowanie przyłączeniem się do PCR, lecz jeszcze nie podpisały stosownych umów

7 KONCEPCJA REALIZACYJNA PROJEKTU PCR (I) Model wdrożeniowy koncepcji Europex w zakresie projektu PCR zakłada rozwiązanie zdecentralizowane, tj. nie istnieje giełda centralna zarządzająca realizacją projektu- procesem market coupling; ale jest wyznaczana wiodąca giełda koordynująca, a giełda, która właśnie wchodzi w obszar market coupling, wdrażając się do działań w nowej strukturze, pełni przez pewien czas rolę giełdy - ucznia. Giełdy opierają się na wykwalifikowanym personelu i budują projekt PCR na istniejącej i sprawdzonej infrastrukturze; nie ma potrzeby tworzenia nowych podmiotów ani struktur zarządzania. Jakkolwiek nie ma potrzeby wprowadzenia giełdowej jednostki centralnej do wykonywania cenowego market coupling, ale potrzebne jest zapewnienie wdrożeniowego wsparcia nowych zasad współpracy pomiędzy podmiotami na poziomie krajowym: giełda - OSP, giełda - regulator, OSP - regulator oraz na rynku trans-granicznym: giełda - giełda, OSP - OSP, regulator regulator; realizowany jest pełny nadzór regulatora bezpośrednio nad giełdą i OSP na poziomie krajowym.

8 KONCEPCJA REALIZACYJNA PROJEKTU PCR (II) Zakłada się spełnienie oczekiwań operatorów systemów przesyłowych poprzez zastosowanie aktualnych funkcji i modelu sieci systemu elektroenergetycznego, które zostaną zapisane w algorytmie stosowanym do market coupling; jednak wymagany jest minimalny poziom dopasowania modeli sąsiednich rynków, z niewielkim wpływem krajowych przepisów na realizację projektu market coupling. Założeniem projektu PCR jest jego otwartość na dalszą ekspansję obszarową - przyjęty model budowy rozszerzającego się obszaru market coupling jest zgodny z zasadami PCR i nie wyklucza łączenia się z innymi regionami o odmiennych sposobach zarządzania. Projekt PCR minimalizuje konieczność zmian regulacyjnych, co pozwala uniknąć długiego okresu implementacji. W modelu zakłada się wsparcie i zwiększenie roli giełd dzięki możliwości zapewnienia wiarygodnego procesu kształtowania się cen, co jest podstawowym warunkiem skutecznego zarządzania ograniczeniami sieciowymi oraz wprowadzenie rozwiązań w zakresie redundancji urządzeń zwiększającej bezpieczeństwo operacji.

9 KONCEPCJA REALIZACYJNA PROJEKTU PCR (III) Możliwe jest przyjęcie przez jedną z giełd rotacyjnej funkcji giełdy koordynującej wśród zaangażowanych na danym obszarze giełd, które biorą udział w procesie market coupling na nowym obszarze działania mechanizmu MC, co wiąże się z podjęciem dwóch podstawowych zadań: w normalnej sytuacji rynkowej: uzyskanie referencyjnych danych cenowych z możliwością ich bezpośredniej publikacji przez wszystkie giełdy, albo stosowanie przed publikacją danych rynkowych odpowiednich procedur przeliczeniowych umożliwiających zapewnienie ich porównywalności, w sytuacjach nadzwyczajnych, awaryjnych: przejęcie odpowiedzialności za ustalenie i badanie źródeł problemu, dokonanie oceny sytuacji w poszczególnych obszarach rynku, komunikowanie podjętych działań zgodnie z ustalonymi wcześniej procedurami interwencyjnych i odgrywanie roli punktu kontaktowego w przypadku sytuacji kryzysowych. Uwaga: Zasady dostępu do trans-granicznych zdolności przesyłowych wynikające z działania modułu CMM w ramach market coupling na rynku dnia następnego oraz w ramach rynku OTC muszą spełniać wymagania i standardy publikowane przez Operatorów Sieci Przesyłowych i Regulatorów. Uważa się, że podane dwie możliwości dostępu do zdolności przesyłowych są również możliwe do stosowania na rynku dnia bieżącego.

10 CECHY MARKET COUPLING W PROJEKCIE PCR (I) Bezpieczeństwo - wszelkie wymieniane w systemie IT informacje powinny być zaszyfrowane i podpisane podpisem elektronicznym. Decentralizacja - w market coupling projektu PCR system IT wykorzystuje w maksymalnym zakresie zdecentralizowane możliwości działania, unikając tworzenia jednostek centralnych dla ułatwienia zarządzania i realizacji zadań PCR, jednak w sytuacji, gdy giełdy współdziałają już w formie częściowo scentralizowanej, nie ma ograniczeń uniemożliwiających im taką formę współpracy. Dostęp do bazy danych - system IT powinien zapewnić bieżące informacje o sposobach logowania się, aby umożliwić uczestnikom procesu dostęp do pełnych danych dla analizy wyników. Dostępność systemu - system IT musi być zawsze dostępny dla interesariuszy w działaniach market coupling (matching ofert), więc stosowany system musi zawierać niezbędne redundancje, tak aby pospolity błąd nie przeszkodził w realizacji procesu.

11 CECHY MARKET COUPLING W PROJEKCIE PCR (II) Elastyczność - stosowany model jest podatny na zmiany "standardowych" procedur w szczególnych sytuacjach (procedury awaryjne, decoupling), które zawsze są przeprowadzane pod kontrolą giełdy, pełniącej funkcje koordynacyjne w działaniach market coupling. Infrastruktura giełd - każda giełda zachowuje posiadany system obrotu oraz aplikacji IT i łączy się z PCR poprzez znormalizowane interfejsy; wspólna infrastruktura i aplikacje PCR są ograniczone do niezbędnego minimum. Jednoczesność - giełdy biorące udział w procesie market coupling prowadzą równolegle normalną działalność operacyjną, tak aby móc uzyskać wyniki w sytuacji całkowitego lub wyizolowanego decoupling u; jednak niektóre giełdy mogą korzystać w takich sytuacjach z innych systemów giełdowych, jeśli uznają to za niezbędne. Kanały łączności i przepływu - każda giełda utrzymuje istniejące kanały i procedury komunikacyjne w relacji ze swoimi interesariuszami; możliwa jest wydzielona współpraca kilku giełd z kilkoma interesariuszami, gdyż dzięki zdecentralizowaniu działań, rozwiązanie modelowe można zastosować w ten sam sposób dla każdej relacji między partnerami.

12 CECHY MARKET COUPLING W PROJEKCIE PCR (III) Subsydiarność - zastosowane w market coupling procedury zapewniają rentowność giełdom biorącym udział w projekcie PCR, ponieważ tworzone są rozwiązania z poszanowaniem istniejących procesów biznesowych i operacyjnych i nie są za wszelką cenę wprowadzane zmiany w istniejących lokalnych procedurach, zobowiązaniach, odpowiedzialności, zasadach współdziałania uczestników rynku oraz w relacjach z regulatorami i operatorami. Weryfikowalność - wszystkie zdarzenia i podejmowane działania w systemie IT w operacjach market coupling projektu PCR, są automatycznie rejestrowane, aby umożliwić późniejsze przeprowadzenie analiz, ocen i korekt. Wydajność - wyniki procesu market coupling muszą być wygenerowane i przedstawione interesariuszom w rozsądnych i kontrolowanych ramach czasowych, przy zastosowaniu niezbędnych funkcjonalności i zabezpieczeń. Zdolność rozwojowa - projekt PCR umożliwia przyłączanie nowych rynków krajowych zarządzanych przez zainteresowane giełdy oraz wprowadzenie w związku z tym niezbędnych zmian w istniejącej strukturze systemu IT.

13 SCHEMAT PRZEPŁYWU INFORMACJI W PCR

14 OBOWIĄZKI STRON PROJEKTU PCR (I) Przyjęte zasady współpracy odzwierciedlają role i odpowiedzialności przyjęte przez każdą ze stron procesu opierając się na istniejących zasadach w zakresie relacji operator- giełda. Każdy operator systemu przesyłowego indywidualnie jest odpowiedzialny za: zarządzanie, rozwój i utrzymanie sieci Najwyższych Napięć(systemowych), zdefiniowanie modelu własnych sieci, zarządzanie połączeniami trans-granicznymi, komunikowanie do swojej giełdy wartości ATC dla połączenia międzysystemowego, współpracę z lokalną giełdą w zakresie wymiany trans-granicznej w ramach market coupling. Operatorzy systemów przesyłowych są wspólnie odpowiedzialni za: zdefiniowanie ogólnego i wspólnego modelu sieci, określenie wartości ATC na połączeniu międzysystemowym podlegającemu MC Uwaga: operatorzy mogą być uczestnikami giełdy kontraktując usług systemowe i kupując energię na pokrycie strat przesyłowych.

15 OBOWIĄZKI STRON PROJEKTU PCR (II) Każda giełda indywidualnie jest opowiedziana za: wykorzystywanie własnego oprogramowania w zakresie operacji dopasowania ( matchingu ) ofert w ramach MC z uwzględnieniem zleceń z sąsiedniej giełdy, w tym zbieranie ofert i zleceń od uczestników rynku, określenie rynkowej ceny energii, zapewnienie płynności rynku, zapewnienie niezbędnych kompetencji, zdefiniowanie formatu informacji i publikowanie wyników(ceny, wolumeny, wymiana), rozliczenie zawartych transakcji, zapewnienie transparentności rynku, zapewnienie neutralności rynkowej giełdy. Giełdy są wspólnie odpowiedzialne za: zdefiniowanie wielkości wymiany trans-granicznej dla MC, informowanie o wartościach ATC oraz udzielanie anonimowych informacji o ofertach i zleceniach, przyjęcie wspólnego mechanizmu MC i algorytmu w zakresie operacji matchingu, poprawność procesu obliczeniowego matchingu w zakresie cen i bilansu podaż/popyt.

16 REGIONALNE DZIAŁANIA INTEGRACYJNE RYNKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ Połączenie rynków Czech, Słowacji i Węgier w 2012 Polscy interesariusze analizują możliwości i sens uczestnictwa w tym projekcie planowanym do wdrożenia w drugiej połowie 2012 roku decydujące są uwarunkowania techniczne tej współpracy trans-granicznej. Rozszerzenie obszaru Rynku Regionalnego NWE w 2012 Norwegia, Szwecja, Finlandia, Dania, Niemcy, Francja, Benelux, Austria, Wielka Brytania, Estonia, orazpolska,atakżełotwailitwa. PrzyłączenieRynkuRegionuCEEdoRegionuNWEw2013 Zgodnie z wspólną deklaracją ACER i krajowych regulatorów z krajów Regionu CEE (Niemcy, Polska, Czechy, Słowacja, Austria, Węgry i Słowenia) wszystkie rynki regionu w jednym kroku połączą się z regionem NWE w terminie do końca 2013 roku. Przewidywane podpisanie memorandumwtejsprawienastąpiwlipcu2012r. Stworzenie pan-europejskiego jednolitego rynku energii w 2014 Zgodnie z mapą drogową zatwierdzoną przez ACER wspólny rynek energii to połączenie wszystkich krajowych rynki energii państw członkowskich UE, co powinno nastąpić do końca 2014 roku.

17 RYNEK RDS NA KABLU SWE-POL LINK MWh Sumaryczna wielkość eksportu PL > SE 378 GWh Sumaryczna wielkość importu SE > PL GWh Sumaryczna wielkość wymiany: GWh PL > SE GRU STY LUT MAR KWI MAJ CZE LIP SIE WRZ PAŹ LIS GRU STY LUT MAR KWI MAJ SE > PL PRZEPŁYWY ENERGII W RAMACH MC NA SWE-POL LINK

18 Dziękuję za uwagę