80. rocznica urodzin Profesora dr. in. Krzysztofa Birkenmajera wybitnego geologa, badacza regionów polarnych

Transkrypt

1 80. rocznica urodzin Profesora dr. in. Krzysztofa Birkenmajera wybitnego geologa, badacza regionów polarnych Odkrycia pozosta³oœci kopalnych roœlin i zwierz¹t w ró nego rodzaju utworach skalnych s¹ czêsto wynikiem szczêœliwego trafu, ale los sprzyja zw³aszcza tym poszukuj¹cym, którzy wiedz¹, gdzie, w jakich osadach i jakim rejonie mo na je znaleÿæ. Nic zatem dziwnego, e odkrywcami znalezisk paleontologicznych czêsto bywaj¹ geolodzy. To oni penetruj¹ teren i maj¹ najlepsze jego rozpoznanie, badaj¹ ska³y, interesuj¹ siê ich zawartoœci¹ pod k¹tem ewentualnych skamienia³oœci przewodnich, zarówno roœlinnych, jak i zwierzêcych, które umo liwiaj¹ datowanie utworów skalnych. Zdarza siê, e jedynej informacji w tym zakresie mog¹ dostarczyæ tylko szcz¹tki zwierz¹t b¹dÿ roœlin, zarówno makro-, jak i mikroskopowe. Trzeba umieæ je zobaczyæ, gdy czêsto s¹ s³abo zachowane i ledwo dostrzegalne. W procesie poznawczym dziejów Ziemi wspó³praca geologa i paleobotanika jest nieodzowna. Dziêki niej s¹ mo liwe ustalenia dotycz¹ce nie tylko ewolucji œwiata roœlinnego, ale tak e stratygrafii osadów geologicznych, rekonstrukcji paleogeograficznych, paleoklimatycznych czy zagadnieñ geologicznych wa nych ze wzglêdów gospodarczych. Profesor Krzysztof Birkenmajer jest jednym z tych polskich geologów, którzy doskonale rozumieli wagê badañ paleobotanicznych, czego rezultatem by³a owocna wspó³praca z polskimi paleobotanikami, trwaj¹ca od ponad pó³ wieku. Krzysztof Ludwik Birkenmajer urodzi³ siê dnia 6 paÿdziernika 1929 roku w Warszawie, w rodzinie profesorskiej. Matka, Maria Alicja, z domu Jêtkiewicz, ojciec, Józef Antoni, przed II wojn¹ œwiatow¹ jako profesor wyk³ada³ na Uniwersytecie w Wisconsin (USA) literaturê polsk¹, a tu przed wybuchem wojny zosta³ zatrudniony na Katolickim Uniwersytecie w Lublinie. Do szko³y powszechnej K. Birkenmajer uczêszcza³ w Warszawie. Po wybuchu II wojny œwiatowej naukê w wy szych klasach szko³y powszechnej i gimnazjum kontynuowa³ na tajnych kompletach, najpierw w Warszawie a potem w Krakowie, gdzie zamieszka³ po upadku Powstania Warszawskiego i wysiedleniu ca³ej rodziny z Warszawy. Po zakoñczeniu wojny K. Birkenmajer kontynuowa³ naukê w gimnazjum i liceum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie. Egzamin maturalny z³o y³ w roku W tym samym roku rozpocz¹³ studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jagielloñskiego i po trzech latach, w 1950 roku, uzyska³ stopieñ magistra w zakresie geologii i paleontologii na podstawie pracy Neogen na Podhalu, wykonanej pod kierunkiem prof. Mariana Ksi¹ kiewicza. Nie by³ to jednak koniec nauki, studia kontynuowa³ na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, uzyskuj¹c w 1954 roku dyplom in yniera geologa. W 1957 roku obroni³ na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego rozprawê doktorsk¹ Stratygrafia i paleogeografia serii czorsztyñskiej pieniñskiego pasa ska³kowego Polski. Promotorem by³ tak e prof. dr Marian Ksi¹ kiewicz. K. Birkenmajer otrzyma³ wtedy stopieñ kandydata nauk geologicznych, którym na wzór radziecki zast¹piono na kilka lat tytu³ doktora na polskich uczelniach. Dwa lata póÿniej, w 1959 roku, zosta³ mianowany docentem przez Centraln¹ Komisjê ds. Stopni i Tytu³ów Naukowych w Warszawie (habilitacje w tym czasie by³y zniesione). Jeszcze podczas studiów, w latach , rozpocz¹³ pracê w Katedrze Geologii Uniwersytetu Jagielloñskiego (przeniesionej nastêpnie do Akademii Górniczo-Hutniczej), Ryc. 1. Zdjêcie portretowe Profesora Krzysztofa Birkenmajera z autografem pocz¹tkowo jako asystent, póÿniej jako starszy asystent i wyk³adowca. Wyk³ada³ tak e w AGH i Pañstwowej Wy szej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Od 1954 roku by³ zatrudniony w Oœrodku Badawczym w Krakowie Zak³adu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk (obecnie Instytut Nauk Geologicznych) kolejno jako adiunkt, docent (1959), profesor nadzwyczajny (1967) i profesor zwyczajny (1973), a do przejœcia na emeryturê w 1999 roku. W latach by³ tak e zatrudniony na czêœci etatu w Zak³adzie Biologii Antarktyki PAN w Warszawie. W trakcie swojej dzia³alnoœci naukowej d³u szy czas przebywa³ za granic¹ jako stypendysta rz¹du norweskiego ( , ) w Norweskim Instytucie Polarnym w Oslo oraz jako visiting professor na Uniwersytecie w Kopenhadze ( ). Wielokrotnie by³ zapraszany do wyg³aszania wyk³adów na uniwersytetach, m.in. w Norwegii, Danii, Wielkiej Brytanii, USA, Szwecji, Szwajcarii, Francji, w Niemczech, Austrii, W³oszech i Brazylii. Bra³ udzia³ jako kierownik lub uczestnik w 23 naukowych wyprawach polarnych, polskich i zagranicznych na Spitsbergen (w latach ), do Grenlandii Wschodniej (w latach 1971, 1976) i Antarktyki Zachodniej (w latach ). Profesor K. Birkenmajer jest autorem lub wspó³autorem ponad 600 oryginalnych publikacji naukowych, dotycz¹cych m.in. geologii Karpat i Alp Wschodnich, Dolnego Œl¹ska, Spitsbergenu, Grenlandii i Antarktyki, w tym kilkunastu map geologicznych, ok. 250 artyku³ów, tak e popularno-naukowych, 5 skryptów i podrêczników dla szkó³ wy szych oraz 3 ksi¹ ek popularno-naukowych o tematyce polarnej. Jest cz³onkiem Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejêtnoœci, Rumuñskiej Akademii Nauk oraz wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, cz³onkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Geological Society of America i Österreichische Geologische Gesellschaft, kilku polskich komitetów naukowych, w tym Komitetu Badañ Polarnych przy Prezydium PAN (któremu przewodniczy³ w latach 1032

2 ) i cz³onkiem za³o ycielem Klubu Polarnego Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Ponadto sprawuje liczne funkcje w zagranicznych organizacjach naukowych, zwi¹zanych zw³aszcza z badaniami polarnymi. Cz³onek komitetów redakcyjnych wielu czasopism geologicznych, w tym krajowych i zagranicznych, naczelny redaktor powo³anych przez siebie serii wydawniczych Studia Geologica Polonica. Wielokrotnie nagradzany i odznaczany, w tym Krzy em Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za osi¹gniêcia naukowe (2002) i Krzy em Partyzanckim Armii Krajowej (1994). Pocz¹tki zwi¹zków Krzysztofa Birkenmajera z paleontologi¹ siêgaj¹ lat szkolnych, kiedy wszystkie organizmy, zarówno ywe, jak i skamienia³e, nie tylko budzi³y jego ywe zainteresowanie, ale by³y te obiektami pierwszych kolekcji. Ta pasja zbierania wa nych znalezisk i materia³ów towarzyszy³a Profesorowi przez wszystkie lata jego intensywnych prac badawczych, ale czyni³ to równie dla innych. Podczas studiów uniwersyteckich K. Birkenmajer uczestniczy³ m.in. w wyk³adach z paleobotaniki, które prowadzone przez prof. W³adys³awa Szafera, wybitnego polskiego uczonego, by³y znakomit¹ lekcj¹ o œwiecie roœlin kopalnych. Nie pozosta³o to bez wp³ywu na dalsz¹ dzia³alnoœæ m³odego naukowca. Przeœwiadczenie K. Birkenmajera o donios³ym znaczeniu badañ paleobotanicznych, które towarzyszy³o mu przez wszystkie lata prac badawczych, wtedy musia³o zostaæ ugruntowane. Profesor W. Szafer w swoich wyk³adach uniwersyteckich uwzglêdnia³ wyniki najnowszych badañ, w tym tak e wa nych odkryæ w zakresie paleobotaniki trzeciorzêdu. Dotyczy³y one przede wszystkim rejonu Pienin, gdzie w miejscowoœci Kroœcienko nad Dunajcem odkryto wspaniale zachowan¹, bogat¹ florê owocowo-nasienn¹ wieku plioceñskiego. Flora ta, w owym czasie unikatowa w Europie, by³a obiektem wnikliwych badañ prof. W. Szafera. Odkrycie takiej rangi musia³o odbiæ siê szerokim echem w krêgach uniwersyteckich i byæ mo e to by³o powodem powierzenia przez prof. M. Ksi¹ kiewicza studentowi geologii, K. Birkenmajerowi, na pracê magistersk¹ tematu o s³odkowodnych, floronoœnych osadach neogenu na Podhalu. Tym bardziej, e m³ody adept nauk geologicznych, z inicjatywy dr. (póÿniej prof.) Stanis³awa Soko³owskiego, pracowa³ ju w tym czasie w Pieninach profilowa³ szurfy i materia³ z wierceñ w rejonie projektowanej zapory na Dunajcu oraz wykonywa³ mapê geologiczn¹ Pienin Spiskich i Czorsztyñskich dla Instytutu Geologicznego. Kontakty m³odego studenta geologii z prof. W. Szaferem nie ogranicza³y siê tylko do s³uchania wyk³adów uniwersyteckich z paleobotaniki. K. Birkenmajer bra³ czynny udzia³ tak e w pracach terenowych i zbieraniu materia³u do badañ paleobotanicznych w Mizernej, kolejnym wa nym stanowisku badanym przez prof. W. Szafera, o czym znajdujemy informacjê we wstêpie do monografii tej flory. Wyniki badañ geologicznych tego stanowiska ukaza³y siê w osobnej publikacji K. Birkenmajera. Pieniñski pas ska³kowy, na którego obszarze s¹ po³o one dwa najs³awniejsze stanowiska flor kopalnych neogenu Kroœcienko i Mizerna by³, i pozostaje do dziœ, g³ównym obszarem badawczym prof. K. Birkenmajera na obszarze Polski. Kolejne badane paleobotanicznie stanowiska z tego rejonu, których geologia zosta³a rozpoznana przez K. Birkenmajera, to Maniowy i Brzeziny k. Czorsztyna, z flor¹ wistuliañsk¹ opisan¹ we wspólnej pracy z prof. A. Œrodoniem (Birkenmajer & Œrodoñ, 1960), oraz plejstoceñski profil z Szaflar, palinologicznie opracowany przez prof. L. Stuchlika (Birkenmajer & Stuchlik, 1975). Badany by³ nanoplankton (Birkenmajer & Dudziak, Ryc. 2. K. Birkenmajer na szczycie Tsjebysjovfiellet w fiordzie Hornsund, Spitsbergen, Arch. K. Birkenmajera 1033

3 Ryc. 3. Grupa geologów Polskiej Wyprawy Antarktycznej na Wyspie Króla Jerzego, Antarktyka Zachodnia; Od lewej: W. Parzygnat (szef mechaników), K. Rolnicki, K. Birkenmajer (kierownik wyprawy) i A.K. Tokarski. Arch. K. Birkenmajera 1988, 1991a) oraz ostatnio tak e dinocysty (Birkenmajer & Gedl, 2004, 2007) z rejonu pieniñskiego pasa ska³kowego, z materia³ów zebranych przez Profesora. Ostatnio kontynuowane s¹ badania palinologiczne interglacjalnej flory Huby (z prof. L. Stuchlikiem i dr A. Hrynowieck¹-Czmielewsk¹ z Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie) oraz analiza palinologiczna profilu wiercenia z 1979 r. na stanowisku w Mizernej (z dr E. Worobiec z IB PAN). Z obszaru Pienin pochodzi du y okaz skamienia³ego drewna, znaleziony przez prof. Birkenmajera w 1963 r. na stanowisku Krempachy, nad potokiem Krêtym, eksponowany w Zak³adzie Paleobotaniki Instytutu Botaniki PAN w Krakowie. Wiek znaleziska Profesor okreœli³ na kredê górn¹ (cenoman), a na etykiecie okazu o jego pochodzeniu napisa³ tak: Pieñ drzewa dosta³ siê do pó³nocnego odga³êzienia oceanu Tetydy (basen magurski Karpat zewnêtrznych) z dalekiego l¹du lub wyspy. Dryfuj¹c z pr¹dami morskimi, po nasi¹kniêciu wod¹ opad³ na dno s³abo przewietrzanego (redukcyjnego), g³êbokiego rowu oceanicznego, gdzie zosta³ pogrzebany w osadach ilastych (obecnie ³upki czarne i zielone). Tutaj uleg³ powolnemu skrzemionkowaniu. W miarê kontynuowania prac badawczych zakres zainteresowañ prof. Birkenmajera obj¹³ nie tylko geologiê regionaln¹, sedymentologiê i stratygrafiê, ale tak e wulkanologiê, paleomagnetyzm, magnetostratygrafiê, paleoglacjalogiê trzeciorzêdu i czwartorzêdu, tektonikê i ewolucjê ³añcuchów orogenicznych na obszarze Europy (Karpaty, Alpy) i w rejonach biegunów pó³nocnego (Spitsbergen, Grenlandia) i po³udniowego (Antarktyka) 1. G³ównym obszarem wieloletnich, intensywnych prac badawczych Profesora s¹ jednak przede wszystkim regiony polarne, zw³aszcza Spitsbergen (ryc. 2), Grenlandia (na pó³kuli pó³nocnej) i Szetlandy Po³udniowe (na pó³kuli po³udniowej). Ze wszystkich swoich licznych wypraw naukowych prof. K. Birkenmajer przywozi³ cenne materia³y do dalszych szczegó³owych prac badawczych, w tym tak e badañ paleobotanicznych. Ze Spitsbergenu by³a to np. kolekcja górnokredowych drewien oraz paleogeñska flora liœciowa z Bellsundu (Birkenmajer & Zastawniak, 2005). 1 Wiêcej informacji o yciu i dzia³alnoœci naukowej Profesora zawiera artyku³ K.L. Birkenmajera i A.M. Kobosa Antarktyda jest jak inna planeta, wydany w ksi¹ ce Po drogach uczonych, t. 1, PAU, Kraków, W latach 70. XX wieku K. Birkenmajer swoimi badaniami obj¹³ obszary polarne pó³kuli po³udniowej w rejonie Antarktydy Zachodniej, uczestnicz¹c w oœmiu ekspedycjach (ryc. 3), organizowanych g³ównie przez Polsk¹ Akademiê Nauk (w latach ). G³ównym i zrealizowanym celem badañ antarktycznych prof. K. Birkenmajera by³o odtworzenie historii geologicznej i ewolucji obszaru Szetlandów Po³udniowych i pó³nocnej czêœci Pó³wyspu Antarktycznego od kredy górnej (ok. 80 mln lat temu) po czasy obecne i opracowanie szczegó³owych map geologicznych. Podczas prowadzonych badañ geologicznych i kartowania terenu prof. K. Birkenmajer pobiera³ liczne próby do badañ paleontologicznych. Materia³y te, zbierane nierzadko z wielkim nak³adem si³ i dziêki posiadanej wysokogórskiej sprawnoœci, by³y zawsze przekazywane do szczegó³owego opracowania przez specjalistów z ró nych dziedzin. Mia³y one przede wszystkim dostarczyæ informacji pomocnych do datowania serii utworów skalnych. By³y to miêdzy innymi próby do badañ nanoplanktonu (Birkenmajer i in., 1988; Birkenmajer & Dudziak, 1990, 1991b), ale tak e szcz¹tki liœci, pêdów oraz skrzemienia³ych drewien. Okazy ze szcz¹tkami makroskopowymi po powrocie Profesora do kraju by³y przekazywane do opracowania w Zak³adzie Paleobotaniki Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie. Wzbogaci³y one kolekcje muzealne Muzeum Paleobotanicznego tego instytutu. Materia³y te przedstawiaj¹ ogromn¹ wartoœæ naukow¹. Wiedza o kopalnych roœlinach w tym rejonie Antarktyki by³a do lat 70. XX wieku zaledwie fragmentaryczna, zawarta w dwóch publikacjach z pocz¹tków XX wieku i kilku krótkich doniesieniach z lat 60. XX wieku. Pozyskanie nowych materia³ów umo liwi³o dopisanie nowych rozdzia³ów z historii œwiata roœlinnego tego rejonu Ziemi, aktualnie prawie ca³kowicie pozbawionego roœlin wy szych. Materia³y zebrane przez prof. Birkenmajera, a tak e przez innych uczestników polskich wypraw antarktycznych (m.in. prof. A. GaŸdzickiego, doc. R. Wronê, dr. J. B³aszyka, prof. A.K. Tokarskiego i doc. J. Jersaka), pozwoli³y na okreœlenie faktycznej bioró norodnoœci lasów liœciastych i mieszanych, porastaj¹cych Antarktydê w przesz³ych epokach geologicznych. Fragmenty ska³ antarktycznych okaza³y siê materia³em trudnym do badañ palinologicznych, wymagaj¹cym specjalnych metod izolowania sporomorf, tote z materia³ów zebranych przez K. Birkenmajera zbadano palinologicznie dotychczas jedynie paleogeñskie osady Petrified Forest Member (Stuchlik, 1981) oraz subfosylny, œrodkowoholoceñski torf ze stanowiska w Zatoce Admiralicji, w pobli u Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego (Birkenmajer i in., 1985). Wdziêczniejszym obiektem okaza³y siê szcz¹tki liœci, chocia ich czêsto nienajlepszy stan zachowania, ze s³abo widocznymi cechami morfologicznymi, sprawia³ du e trudnoœci w trakcie badañ. Co wiêcej, odciski zachowane w ska³ach wulkanicznych s¹ pozbawione tkanki roœlinnej, w zwi¹zku z czym ich oznaczenia nie mog¹ byæ weryfikowane za pomoc¹ analizy kutykularnej, a zatem nie mog¹ byæ ca³kowicie jednoznaczne. Pomimo to kolekcje szcz¹tków liœci ze stanowisk antarktycznych okaza³y siê ogromnie cennym materia³em badawczym, sukcesywnie opracowywanym, poczynaj¹c od najstarszej, górnokredowej flory z

4 Ryc. 4. Stanowisko flory trzeciorzêdowej na Wyspie Dufayel, fiord Ezcurra Inlet, Wyspa Króla Jerzego, Antarktyka Zachodnia Ryc. 5. Stanowisko flory trzeciorzêdowej na Górze Wawel, Wyspa Króla Jerzego, Antarktyka Zachodnia. Obie fot. K. Birkenmajer Moreny B³aszyka Zamek Hill (Zastawniak, 1994), paleogeñskich flor Dufayel Island (ryc. 4; Birkenmajer & Zastawniak, 1986) i Cytadeli (Birkenmajer & Zastawniak, 1989a, b) po najm³odsze, oligoceñskie flory lodowca Smo- 1035

5 ka (Zastawniak, 1981) i góry Wawel (ryc. 5; Zastawniak i in., 1985). Dziêki tym materia³om mo liwe by³o odtworzenie pe³nej historii szaty roœlinnej na tym obszarze od póÿnej kredy po oligocen (Zastawniak, 1993; Stuchlik & Zastawniak, 1994), kiedy to bezpowrotnie zanik³a bogata flora leœna. Niezwykle wa ne dla historii geologicznej Antarktyki Zachodniej by³o odkrycie przez Profesora K. Birkenmajera i udowodnienie istnienia na tym obszarze czterech zlodowaceñ trzeciorzêdowych. Badania tych utworów lodowcowych i glacjalno-morskich zaowocowa³y odkryciem i scharakteryzowaniem trzeciorzêdowych flor interglacjalnych (Zastawniak, 1998). Oprócz flor górnokredowych i trzeciorzêdowych K. Birkenmajer zebra³ obfit¹ kolekcjê szcz¹tków roœlin z jurajskich osadów w Hope Bay na Pó³wyspie Antarktycznym (zobacz serwis fotograficzny na str ), któr¹ równie przekaza³ Muzeum Paleobotanicznemu Instytutu Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Flora ta zosta³a opracowana w ramach studiów doktoranckich Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagielloñskiego (Ociepa, 2007; Birkenmajer & Ociepa, 2008). Czêœæ materia³ów przywiezionych przez prof. K. Birkenmajera nie zosta³a jeszcze do koñca zbadana i opisana. S¹ to m.in. górnokredowe szcz¹tki drewien ze Spitsbergenu oraz z Antarktydy, odciski pêdów z Admiralen Peak, flora liœciowa Potter Cove, szcz¹tki drewien z Petrified Forest Creek oraz ogromny okaz górnokredowego, skamienia³ego pnia drzewa z Paradise Cove (Green Creek Member), znaleziony podczas III Wprawy Antarktycznej w 1979 r. Na czeœæ Profesora nazwano kilka nowych dla nauki kopalnych gatunków roœlin i zwierz¹t, w tym kopalny gatunek Magnoliidaephyllum birkenmajeri Zast. (Zastawniak, 1994), roœliny spokrewnionej z magnoliami, zachowanej w osadach kredowych Moreny B³aszyka oraz w¹trobowca Schizolepidella birkenmajeri Ociepa z dolnej jury Hope Bay na Wyspie Króla Jerzego Antarktyka Zachodnia (Ociepa, 2007). Wdziêcznoœæ za wiele lat efektywnej wspó³pracy Czcigodnego Jubilata z uczniami prof. W. Szafera z Krakowskiej Szko³y Paleobotanicznej oraz wzbogacenie zbiorów Muzeum Paleobotanicznego Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN cennymi kolekcjami kopalnych roœlin trudno jest oddaæ s³owami, niech bêdzie ona zapisana na zawsze w historii polskiej paleobotaniki. Dziêkuj¹c Profesorowi za cenne obiekty badawcze sk³adamy najlepsze yczenia d³ugich lat czynnego ycia i dalszej realizacji naukowych planów i zamierzeñ. Ewa Zastawniak Wybrane publikacje wyników badañ paleobotanicznych uzyskanych na podstawie materia³ów zebranych przez prof. K. Birkenmajera BIRKENMAJER K., DERKACZ M., LIDNER L. & STUCHLIK L Sesje terenowe. Stanowisko 1: Szaflary wapiennik wiry wodnolodowcowe zlodowacenia Mindel i starsze osady organiczne. [W:] XV Konferencja Stratygrafia plejstocenu Polski: Plejstocen Tatr i Podhala zlodowacenia tatrzañskie (Zakopane 1 5 IX 2008). Pañstw. Inst. Geol.: BIRKENMAJER K. & DUDZIAK J Nannoplankton dating of terminal flysch deposits (Oligocene) in the Magura Basin, Outer Carpathians. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 34: BIRKENMAJER K. & DUDZIAK J Age of Palaeogene flysch in the Pieniny Klippen Belt, Carpathians, Poland, based on calcareous nannoplankton. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 34: BIRKENMAJER K. & DUDZIAK J Calcareous nannoplankton spectra from Early Tertiary continental and marine tillites of King George Island (South Shetland Islands, Antarctica). Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 38: BIRKENMAJER K. & DUDZIAK J. 1991a Middle to Late Paleocene nannoplankton zones in the Jarmuta Formation, Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 39: BIRKENMAJER K. & DUDZIAK J. 1991b Nannoplankton evidence for Tertiary sedimentary basement of the Deception Island volcano, West Antarctica. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 39: BIRKENMAJER K., DUDZIAK J. & TOKARSKI A.K Palaeogene calcareous nannoplankton from a neptunian dyke in the Low Head Member: its bearing on the age of the Polonez Glaciation in West Antarctica. Stud. Geol. Pol., 95: BIRKENMAJER K. & GEDL P Dinocyst ages of some Jurassic strata, Grajcarek Unit at Sztolnia Creek, Pieniny Klippen Belt (Poland). Stud. Geol. Pol., 123: BIRKENMAJER K. & GEDL P Age of some deep-water marine Jurassic strata at Mt Hulina, Ma³e Pieniny Range (Grajcarek Unit, Pieniny Klippen Belt, West Carpathians, Poland), as based on dinocyst. Stud. Geol. Pol., 127: BIRKENMAJER K., GEDL P. & WOROBIEC E. w druku Dinoflagellate cyst and spore-pollen spectra from Lower Oligocene Krabbedalen Formation at Kap Brewster, East Greenland. Pol. Polar Res. BIRKENMAJER K., OCHYRA R., OLSSON I.U. & STUCHLIK L Mid-Holocene radiocarbon-dated peat at Admiralty Bay, King George Island (South Shetland Island, West Antarctica). Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 33: BIRKENMAJER K. & OCIEPA A.M Plant-bearing Jurassic strata at Hope Bay, Antarctic Peninsula (West Antarctica): geology and fossil-plant description. Stud. Geol. Pol., 128: 96. BIRKENMAJER K. & STUCHLIK L Early Pleistocene pollen-bearing sediments at Szaflary, West Carpathians, Poland. Acta Palaeobot., 16: BIRKENMAJER K. & ŒRODOÑ A Interstadia³ oryniacki w Karpatach. Biul. Inst. Geol., 150: BIRKENMAJER K. & ZASTAWNIAK E Plant remains of the Dufayel Island Group (Early Tertiary?), King George Island, South Shetland Islands (West Antarctica ). Acta Palaeobot., 26: BIRKENMAJER K. & ZASTAWNIAK E. 1989a Late Cretaceous Early Tertiary floras of King George Island, West Antarctica: their stratigraphic distribution and palaeoclimatic significance. [W:] J.A. Crame (ed.), Origins and Evolution of Antarctic Biota. Geol. Soc., London, Sp. Publ., 47: BIRKENMAJER K. & ZASTAWNIAK E. 1989b Late Cretaceous Early Neogene vegetation history of the Antarctic Peninsula sector, Gondwana break-up and Tertiary glaciations. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 37: BIRKENMAJER K. & ZASTAWNIAK E A new late Palaeogene macroflora from Bellsund, Spitsbergen. Acta Palaeobot., 45: OCIEPA A.M Jurassic liverworts from Mount Flora, Hope Bay, Antarctic Peninsula. Pol. Polar Res., 28: STUCHLIK L Tertiary pollen spectra from the Ezcurra Inlet Group of the Admiralty Bay, King George Island (South Shetland Islands, Antarctica). Stud. Geol. Pol., 72: STUCHLIK L. & ZASTAWNIAK E Fossil plant assemblages in the Upper Cretaceous and Tertiary of King George Island, South Shetland Islands, West Antarctica. [W:] 4 th European Palaeobotanical and Palynological Conference Heerlen/Kerkrade, The Netherlands, September Abstracts. TOKARSKI A.K., DANOWSKI W. & ZASTAWNIAK E On the age of fossil flora from Barton Peninsula, King George Island, West Antarctica. Pol. Polar Res., 8: ZASTAWNIAK E Tertiary leaf flora from the Point Hennequin Group of King George Island (South Shetland Islands, Antarctica). Preliminary report. Stud. Geol. Pol., 72: ZASTAWNIAK E Makroskopowe szcz¹tki górnej kredy i trzeciorzêdu na Wyspie Króla Jerzego (Po³udniowe Szetlandy, Zachodnia Antarktyda). [W:] Faliñski J.B. & Mirek Z. (red.), Polskie badania geobotaniczne poza granicami kraju. Wiad. Bot., 37: ZASTAWNIAK E Upper Cretaceous leaf flora from the B³aszyk Moraine (Zamek Formation), King George Island, South Shetland Islands, West Antarctica. Acta Palaeobot., 34: ZASTAWNIAK E Szata roœlinna póÿnej kredy i trzeciorzêdu Antarktyki Zachodniej. [W:] A. GaŸdzicki & K. Ja dzewski (red.), Ekosystemy polarne. Kosmos, 47: ZASTAWNIAK E., WRONA R., GA DZICKI A. & BIRKENMAJER K Plant remains from the top part of the Point Hennequin Group (Upper Oligocene), King George Island (South Shetland Islands, Antarctica). Stud. Geol. Pol., 81:

6 80. rocznica urodzin Profesora dr. in. Krzysztofa Birkenmajera wybitnego geologa, badacza regionów polarnych (patrz str. 1032) Ryc. 6. Hope Bay, Mount Flora i Argentyñska Stacja Esperanza. Pó³wysep Antarktyczny, Antarktyda Zachodnia. Ods³aniaj¹ siê tutaj m.in. utwory formacji Mount Flora, zawieraj¹ce bogat¹ florê jurajsk¹, odkryt¹ przez Szwedzk¹ Wyprawê Antarktyczn¹ Otto Nordenskjölda (zob. Ociepa, 2007; Birkenmajer & Ociepa, 2008) Ryc. 7. King George Bay i Lions Rump. Wyspa Króla Jerzego, Antarktyka Zachodnia. Z widocznego na pierwszym planie ods³oniêcia Lions Rump (formacja Lions Cove) zebrano uwêglone drewna wieku eoceñskiego. Obie fot. A. GaŸdzicki 1115

7 80. rocznica urodzin Profesora dr. in. Krzysztofa Birkenmajera wybitnego geologa, badacza regionów polarnych (patrz str. 1032) Ryc. 8. Fiord Ezcurra Inlet, poœrodku Wyspa Dufayel, Wyspa Króla Jerzego, Antarktyka Zachodnia. Na Wyspie Dufayel w utworach paleogeñskiej formacji Dalmor Bank znaleziono liœcie buka po³udniowego Nothofagus i roœlin laurolistnych (zob. Birkenmajer & Zastawniak, 1986) Ryc. 9. Zatoka Admiralicji, Wyspa Króla Jerzego, Antarktyka Zachodnia. Rejon szczegó³owych badañ geologicznych Profesora K. Birkenmajera. Obie fot. A. GaŸdzicki 1116