Znaczenie norm PN-EN w kontekście wdrożenia Dyrektywy 2010/31/UE

Transkrypt

1 Znaczenie norm PN-EN w kontekście wdrożenia Dyrektywy 2010/31/UE 8 lipca 2010 roku weszła w życie dyrektywa 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która nakłada na kraje członkowskie obowiązek wdrożenia jej wytycznych, poprzez ustanowienie m. in. wymagań w zakresie wspólnych ram ogólnych dla metodologii obliczania zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynków/lokali i modułów budynków, czyli części budynków stanowiących samodzielną całość techniczno-użytkową. Warto sobie uzmysłowić, że sporządzanie świadectw charakterystyki energetycznej budynków, opiera się o ramy ogólne, które stanowi opracowana na podstawie norm, metodyka ich sporządzania. Metodyka, która obecnie funkcjonuje, stanowi jedynie ramy ogólne dla wyliczeń poszczególnych składowych, związanych z zapotrzebowaniem na ciepło w budynku. Wiele jej aspektów, odwołuje się do norm, które szczegółowo i w wielu przypadkach indywidualnie odnoszą się do konkretnych przypadków. Korzystanie z norm oraz ich znajomość jest niezbędna do prawidłowego sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, tym samym chcę podkreślić, że w oparciu o samą metodykę nie ma możliwości poprawnego sporządzenia świadectwa. Tylko kompleksowe korzystanie z norm w połączeniu z metodyką da nam miarodajny rezultat w postaci wymiernych wartości obliczeniowego wskaźnika energi końcowej i pierwotnej. Rolą norm EPBD-CEN jest ujednolicenie europejskiej koncepcji oraz metod certyfikacji energetycznej i kontroli energetycznych budynków. W dłuższej perspektywie większa harmonizacja tych metod będzie korzystna dla wszystkich państw członkowskich. Rozwój w obszarze norm CEN może także doprowadzić do powstania norm CEN-ISO. Normy ISO są powszechnie i mogą nawet zwiększyć możliwości rynkowe europejskiego przemysłu. Komisja wsparła proces kształtowania norm CEN poprzez udzielenie CEN mandatu w zakresie opracowania norm koniecznych do wsparcia procesu wdrażania dyrektywy EPBD. Jeżeli wszystkie państwa członkowskie będą stosowały te normy jako punkt odniesienia, skorzysta na tym cała Europa. Przepisy budowlane stanowią jednak obszar, w którym państwa członkowskie UE korzystają z przywileju tworzenia ustawodawstwa krajowego (pod tym względem także dyrektywa EPBD przyjęła zasadę subsydiarności). Regionalne różnice w klimacie, tradycjach w budownictwie, regulacjach prawnych, systemie kontroli jakości i zachowaniu użytkowników w Europie wpłyną na dane wejściowe, procedury obliczeniowe, a w konsekwencji także na charakterystykę energetyczną. Różnice te prowadzą także do różnych wyborów dokonywanych w poszukiwaniu optymalnej równowagi pomiędzy dokładnością a jasnością przekazu. Normy opracowane w ramach dyrektywy EPBD muszą być wystarczająco elastyczne, by pogodzić te różnice. Normy zostały opracowane w sposób utrudniający ich bezpośrednie zastosowanie w praktyce bez pomocniczych materiałów krajowych (załączników krajowych). W niektórych państwach członkowskich treść norm znalazła częściowe odzwierciedlenie w krajowych publikacjach lub przepisach, a w innych stosowanie norm EPBD zawsze stanowi rozwiązanie

2 alternatywne. Koszty utrzymania i dalszego rozwoju będą niższe niż byłyby w przypadku, gdyby państwa członkowskie musiały działać na własną rękę. Ponadto posiadanie zharmonizowanych norm w całej Europie jest wielką zaletą. Implementacja nowych rozwiązań technicznych, urządzeń i systemów na szerszą skalę stanie się łatwiejsza, jeżeli charakterystyka będzie obliczana w ten sam sposób. Oznacza to, że przemysł może zyskać większy rynek w całej Europie. PN-EN 15217:2008 Charakterystyka energetyczna budynków. Metody wyrażania charakterystyki energetycznej i certyfikacji energetycznej budynków. PN-EN 15603:2008 Energetyczne właściwości użytkowe budynków - Całkowite zużycie energii i definicja energii znamionowej. Zapotrzebowanie budynku i systemu na energię do ogrzewania, chłodzenia, nawilżania, osuszania, ciepłej wody użytkowej, oświetlenia i systemów wentylacji: EN ISO 13790, EN ,EN , EN-15243, EN , EN-15265, EN-15193, EN 15241, EN Definicje i terminologia, dane klimatu zewnętrznego, warunki wewnętrzne, przegrzanie i ochrona przeciwsłoneczna, cieplne właściwości uzytkowe komponentów budowlanych, wentylacji i infiltracji powietrza, np. EN ISO 6946, EN-ISO 13370, EN-ISO , EN 13947, EN-ISO 10211, EN-ISO , EN-ISO 14683, EN-ISO 10456, EN 15242, EN 13779, EN 15251, EN-ISO 15927, EN-ISO 7345, EN-ISO 9288, EN-ISO 925, EN PN-EN 15459:2008 Charakterystyka energetyczna budynków- Ekonomiczna ocena instalacji energetycznych w budynkach. PN-EN 15603:2008 Wyznaczenie wskaźników i procedur dotyczących całkowitej energii dostarczonej dla obliczonego i zmierzonego wskaźnika energii Przygotowanie danych wejściowych dla budynków istniejących: Zestawienie 1: Zapotrzebowanie budynku i systemu na energię do ogrzewania, chłodzenia, nawilzania, osuszania, przygotowania CWU, oświetlenia i systemów wentylacji. Zestawieniw 2: Definicje i termologia, dane klimatu zewnętrznego, warunki wewnętrzne, przegrzanie i ochrona przeciwsłoneczna, cieplne właściwości użytkowe komponentów budowlanych, wentylacja i infiltracja powietrza. Normy związane z obliczaniem całkowitego zużycia energii w budynkach:

3 PN-EN 15217:2008 Charakterystyka energetyczna budynków. Metody wyrażania charakterystyki energetycznej i certyfikacji energetycznej budynków. PN-EN 15603:2008 Energetyczne właściwości użytkowe budynków - Całkowite zużycie energii i definicja energii znamionowej. PN-EN 15459:2008 Charakterystyka energetyczna budynków- Ekonomiczna ocena instalacji energetycznych w budynkach. Norma określa rodzaje wskaźników stosowanych do wyrażania charakterystyki energetycznej budynków, w odniesieniu do zapotrzebowania na EP, EK, emisję CO2. Norma przewiduje dwa sposoby oceny charakterystyki energetycznej: metodę obliczeniową lub pomiarową. Podaje propozycje sposobów stawiania wymagań energetycznych, w których mogą być zastosowane parametry umożliwiające opis podstawowych zagadnień ujętych w normie. Norma określa sposoby wyznaczania zapotrzebowania budynków na energię końcową oraz konwersję EP (ze źródeł nieodnawialnych i odnawialnych) lub na konwersję wskaźnika CO. Ponadto zawiera ogólne omówienie metodyki monitorowania charakterystyki energetycznej budynków oraz wyjaśnia niepewności jej określenia metodami obliczeniową i pomiarową. Wykaz norm do zestawienia I - normy związane z obliczeniem energii PN-EN :2009 PN-EN :2007 PN-EN :2007 PN-EN :2007 PN-EN :2007 PN-EN :2007 PN-EN :2008 PN-EN :2008 PN-EN :2007 PN-EN :2007 PN-EN :2007 PN-EN :2007 PN-EN :2009 Normy określają metodykę wyznaczania/obliczania: 1. Sprawności instalacji, ogrzewania, chłodzenia, przygotowania CWU, systemów fotowoltaicznych w budynkach. 2. Sprawności cząstkowych części instalacji, które mogą obejmować wytwarzanie w źródle opartym na energii odnawialnej i nieodnawialnej, magazynowanie, rozprowadzenie oraz emisję i regulację w pomieszczeniach. 3. Zapotrzebowanie na pomocniczą energię elektryczną. Odnawialne źródła energii obejmują: Instalacje ogrzewnaia ze sprężarkami (z silnikami elektrycznymi lub gazowymi i absorbcyjnymi pompami ciepła różnych systemów). Instalacje solarne Instalacje fotowoltaiczne Małe instalacje kogeneracyjne.

4 PN-EN :2008 PN-EN :2008 PN-EN :2007 PN-EN15243:2007 PN-EN15232:2008 PN-EN15193:2010 PN-EN ISO13790:2009 PN-EN 15255:2007 PN-EN 15265:2007 Normy dotyczące metodyki projektowania i oceny płaszczyznowych wbudowanych systemów ogrzewania i chłodzenia budynków umożliwiających wykorzystanie: odnawialnych źródeł energii, możliwości zmniejszenia maksymalnego zapotrzebowania na ciepło lub chłód dzięki wykorzystaniu pojemności cieplnej przegród i konstrukcji budynku. Norma zawiera metodę określenia zapotrzebowania na energię w różnych systemach klimatyzacji. Norma podaje metodykę oceny wpływu systemów automatyzacji budynków (BACS) i technicznego zarządzania budynkami (TBM) na charakterystykę energetyczną. Norma określa metodykę obliczenia zapotrzebowania na energię elektryczną w systemie oświetlenia wbudowanego. Norma zawiera metodykę obliczenia rocznego zapotrzebowania na energię użytkową (netto) do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń, opartą na metodach bilansów miesięcznych lub bilansu sezonowego, w której dynamiczne zachowanie się budynku uwzględnia się w obliczeniach przez zastosowanie współczynników wykorzystania zysków (ogrzewanie) i strat (chłodzenie) ciepła, bilansów godzinowych zawierających równania akumulacji i oddawania ciepła przez przegrody i konstrukcje budynku. Zawiera dyskusje niepewności wyników obliczeń, w tym propagacjo niepewności danych do obliczeń, porównania z wynikami pomiarów i innymi metodami obliczeniowymi. Norma określa kryteria doboru metody obliczenia zapotrzebowania na chłód i zakresu oraz formy danych do obliczeń. Norma określa kryteria uwierzytelniania dynamicznych metod określania zapotrzebowania na energię użytkową (netto) do ogrzania lub chłodzenia. Wykaz norm do zestawienia II - normy pomocnicze

5 PN-EN ISO 15241:2007 Wentylacja budynków- Metody obliczania strat energii na skutek wentylacji i infiltracji powietrza w budynkach użyteczności publicznej. PN-EN 15242:2009 Wentylacja budynków- Metody obliczeniowe do wyznaczania strumieni objętości powietrza w budynkach z uwzględnieniem infiltracji. PN-EN 13779:2008 Wentylacja budynków niemieszkalnych- Wymagania dotyczące właściwości instalacji wentylacji i klimatyzacji. PN-EN 13465:2006 Wentylacja budynków- Metody obliczeniowe do wyznaczania wartości strumienia objętości powietrza w mieszkaniach. PN-EN ISO 13789:2008 PN-EN ISO 13789:2008 PN-EN ISO 6946:2008 PN-EN ISO 13370:2008 PN-EN 13947:2008 PN-EN ISO 13370:2008 PN-EN 13947:2008 Norma podaje metodę określenia strat ciepła lub strumieni objętości powietrza wynikających z wymiany powietrza w budynku - dotyczy budynków użyteczności publicznej. Norma określa metody obliczeniowe do wyznaczania strumieni objętości powietrza w budynkach z uwzględnieniem infiltracji powietrza m.in. przez porowate elementy budowlane, nieszczelności osadzenia okien i drzwi lub ich wadliwą konstrukcję, pęknięcia elementów budynku lub nieszczelności w ich połączeniach, nieszczelności izolacji termicznych i innych. współczynników srat ciepła przez przenikanie i wentylację. Norma określa metodę obliczania dynamicznej charakterystyki cieplnej przegród budynków. współczynnika przenikania ciepła przegród budynku, składających się z jednorodnych cieplnie warstw. współczynników przenikania ciepła oraz dynamicznej charakterystyki cieplnej przegród budynków kontaktujących się z gruntem. współczynnika przenikania ciepła lekkich ścian osłonowych, głównie o konstrukcji słupowo-rygłowej z wypełnieniem. współczynników przenikania ciepła oraz dynamicznej charakterystyki cieplnej przegród budynków kontaktujących się z gruntem. współczynnika przenikania ciepła lekkich ścian osłonowych, głównie o konstrukcji słupowo-rygłowej z wypełnieniem.

6 PN-EN ISO :2007 Normy określają metodę obliczenia PN-EN ISO :2005 współczynnika przenikania ciepła okien, drzwi. PN-EN ISO 10211:2008 PN-EN ISO 14683:2008 PN-EN ISO 13791:2006 (nowelizowana) PN-EN ISO 13792:2007 (nowelizowana) PN-EN A1:2010 PN-EN A1:2007/AC:2009 PN-EN :2006 PN-EN 15251:2007 PN-EN ISO :2005 PN-EN ISO :2005 PN-EN ISO :2005 PN-EN ISO :2005 PN-EN ISO :2005 PN-EN ISO :2005 PN-EN ISO 10456:2009 liniowych i punktowych współczynników przenikania ciepła w odniesieniu do przegród budynków składających się z niejednorodnych cieplnie warstw oraz połączeń przegród i węzłów konstrukcyjnych w obudowie. Norma podająca orientacyjnie wartości liniowych współczynników przenikania ciepła podstawowych połączeń przegród i węzłów konstrukcyjnych. Norma określa założenia metodyki obliczenia temperatury w pomieszczeniu o nieregulowanej temperaturze oraz kryteria uwierzytelnienia wyników obliczeń. Norma podaje metodę określenia współczynnika całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego i światła urządzenia ochrony przeciwsłonecznej i oszklenia. Norma określa uwarunkowania projektowania charakterystyki energetycznej budynku, wynikające z konieczności zapewnienia odpowiednich warunków w pomieszczeniach w zakresie temperatury, wilgotności, jakości powietrza, oświetlenia oraz dodatkowo akustyki. Norma podaje ogólne zasady i zakresy badań i oceny parametrów ww. warunków wewnętrznych w budynkach. Norma podaje metodykę określenia danych klimatycznych do obliczeń różnymi metodami charakterystyki energetycznej budynku. Norma podaje metodykę określenia współczynnika przewodzenia ciepła materiałów stosowanych w wyrobach budowlanych. Normy deficyjne:

7 PN-EN ISO 7345:1998 Izolacja cieplna - Wielkości fizyczne i definicje. PN-EN ISO 9288:1999 Izolacja cieplna - Wymiana cieplna przez promieniowanie - Wielkości fizyczne i definicje. PN-EN ISO 9251:1998 Izolacja cieplna - Warunki wymiany ciepła i właściwości materiałów - Słownik. PN-EN 12792:2006 Wentylacja budynków - Symbole, terminologia i oznaczenia na rysunkach. Norma - to dokument przyjęty na zasadzie konsensusu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający - do powszechnego i wielokrotnego stosowania - zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie. Normy to dokumenty obdarzone dużym zaufaniem publicznym i jako takie mogą być powoływane w przepisach prawnych, jako dobry sposób rozwiązywania zagadnień technicznych i spraw spornych. Wysokie zaufanie wynika nie tylko z odpowiednich kwalifikacji osób opracowujących te normy, lecz także z faktu, że oparte są na przejrzystości, dobrowolności, bezstronności, efektywności, wiarygodności, spójności i uzgadnianiu na poziomie krajowym i europejskim. Znajomość wiedzy zawartej w normach zharmonizowanych jest zalecana nawet w przypadku rezygnacji producenta z ich stosowania. Warto dodać, że: Zapis ust 4 art. 5 ustawy z dnia 12 września 2002 r o normalizacji mówi, że: 1. Polska Norma jest normą krajową, przyjętą w drodze konsensusu i zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną, powszechnie dostępną, oznaczoną - na zasadzie wyłączności - symbolem PN. 2. Polska Norma może być wprowadzeniem normy europejskiej lub międzynarodowej. Wprowadzenie to może nastąpić w języku oryginału. 3. Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne. 4. Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim. 5. Polskie Normy korzystają z ochrony jak utwory literackie, a autorskie prawa majątkowe do nich przysługują krajowej jednostce normalizacyjnej. Należy pamiętać, że: 1. Przywołanie Polskiej Normy w przepisie prawnym nie powinno zmieniać jej dobrowolnego statusu. 2. Nałożenie obowiązku stosowania Polskiej Normy jest możliwe tylko postanowieniami ustawy. 3. Powołanie Polskiej Normy w rozporządzeniu Ministra nie skutkuje nałożeniem obowiązku, ponieważ jest to niezgodne z porządkiem prawnym. 4. Zezwolenie w ustawie o normalizacji na powoływanie PN w języku polskim w przepisach prawnych nie jest delegacją uprawniającą do nakładania obowiązku. 5. Przepisy europejskie zabraniają udostępniania norm za darmo. Podsumowanie 1. Polska norma może być wprowadzeniem normy europejskiej lub międzynarodowej. Wprowadzenie to może nastąpić w języku oryginału. 2. Stosowanie polskich norm jest dobrowolne. 3. Polskie normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku

8 polskim. Stanowisko PKN jest następujące: Stosowanie Polskich Norm (PN) jest dobrowolne. Przepisy dyrektywy 2010/31/UE, mówią, że: 1. Charakterystyka energetyczna budynków powinna być obliczana na podstawie metodologii określania charakterystyki energetycznej budynków. 2. Metodologia powinna być zróżnicowana na poziomie krajowym i regionalnym. Podstawą metodologii stosowanej powinien być nie tylko sezon grzewczy, ale całoroczna charakterystyka energetyczna budynku. Metodologia powinna uwzględniać aktualne normy europejskie oraz odpowiadać ustanowionym w dyrektywie wymaganiom w zakresie wspólnych ram ogólnych. Charakterystyka energetyczna budynku oznacza obliczoną lub zmierzoną ilość energii potrzebną do zaspokojenia zapotrzebowania na energię związanego z typowym użytkowaniem budynku, która obejmuje m.in. energię na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, wentylacji, ciepłej wody i oświetlenia. Uwarunkowania wynikające z aktualnych norm europejskich Zgodnie z wytycznymi dyrektywy metodologia powinna uwzględniać aktualne normy europejskie. Państwa członkowskie stosują metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynków zgodnie z ramami ogólnymi podanymi w załączniku I do dyrektywy 2010/31/UE. Zapewne oczekiwania wielu osób, są takie, iż nowa metodyka będzie dokumentem w oparciu o który będzie mógł bez większych trudności sporządzić świadectwo charakterystyki energetycznej praktycznie każdy laik. Otóż nic bardziej mylnego. Wiele aspektów, które są kluczowe wymaga i będzie wymagało znaczącej inwencji sporządzających świadectwa, gdyż nie sposób przygotować dokument, który odnosiłby się do wszystkich możliwych przypadków i rozwiązań, które mogą zaistnieć w ocenianych budynkach. Polskie przepisy w wielu przypadkach odwołują się do polskich norm. Zazwyczaj są to przepisy rozporządzeń odpowiednich ministrów, przy sporządzaniu świadectw jest to minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. W wielu sytuacjach mamy dylemat, gdyż nie wiemy z jakiej normy skorzystać, kiedy możemy z niej skorzystać i czy korzystamy z właściwej, bowiem zgodnie z zapisami ustawy o normalizacji każda norma, ma status dobrowolnej stosowalności i to osoba korzystająca z niej decyduje o właściwym wyborze. Jednak liczne środowiska i grupy zrzeszone w różnych organizacjach, stowarzyszeniach branżowych bardziej lub mniej sformalizowanych, wyznaczają kierunek w jaki należy obrać, korzystając w konkretnych przypadkach z właściwej normy. Warto w tym względzie udać się po zdrowy rozsądek, i korzystać z szerokiego spektrum norm, które ewoluują zgodnie z nurtem postępu technicznego, rozwoju technologicznego oraz bazują na doświadczeniach ekspertów CEN i nie ograniczać się do szablonowych ogólnych ram rozporządzeń, które stanowią tylko ogólne ramy postępowania i są szablonem wskazówek, których należy przestrzegać. Literatura 1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w spra wie charakterystyki energetycznej budynków. 2. CENSE - Leading the CEN Standards on Energy performance of buildings to practice. Towards

9 3. effective support of the EPBD implementation and acceleration in the EU Member States. EIE/07/069/SI Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz. 1386). Źródło: (05/2011). KONTAKT Energia i Budynek