OŚ ROZWOJU LGOM BRAMA LUBAWSKA JAKO ELEMENT POLITYKI PRZESTZRENNEJ WOJEWÓDZTWA

Transkrypt

1 OŚ ROZWOJU LGOM BRAMA LUBAWSKA JAKO ELEMENT POLITYKI PRZESTZRENNEJ WOJEWÓDZTWA W Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego wyróżniono w obszarze województwa osiem osi szans rozwojowych, z których szczególne znaczenie przypisano osi A- 3, określonej w studium jako oś LGOM-Brama Lubawska. Obejmuje ona siedem miast nanizanych na międzynarodowy szlak komunikacyjnych E-65 oraz miasto Głogów, spinające ten układ przestrzenny z osią rzeki Odry. Aktywizacja tak ważnego w skali województwa obszaru, powinna prowadzić do równoważenia silnej i niepodważalnej pozycji Wrocławia, pełniącego funkcję ośrodka metropolitalnego. Znaczącym impulsem dla przyśpieszenia gospodarczego rozwoju osi stałoby się podniesienie międzynarodowego znaczenia szlaku komunikacyjnego E-65 w wyniku budowy autostrady w relacji Skandynawia-Bałkany, lub przynajmniej drogi ekspresowej o wysokich walorach użytkowych. Udrożnienie tego ważnego szlaku komunikacyjnego uznane zostało w Strategii za cel najważniejszy. GŁOGÓW POLKOWICE LUBIN LEGNICA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU Oś rozwoju LGOM-Brama Lubawska stanowi przekrój przez 6 stref zróżnicowanej polityki przestrzennej województwa dolnośląskiego, co najlepiej obrazuje różnorodność problemów występujących na tym obszarze. Od północy oś zamyka miasto Głogów mające warunki do pełnienia funkcji ośrodka multimodalnego oraz centrum logistycznego. Część północną osi, LGOM, bardziej jednorodną pod względem struktury przyrodniczej, cechuje monofunkcyjność oparta na dominacji przemysłu miedziowego i wynikające stąd zagrożenie przyszłościowym, strukturalnym bezrobociem. Charakterystyczną cechą tego obszaru jest bardzo duże zróżnicowanie gmin pod względem ich kondycji finansowej oraz poziomu życia mieszkańców. Ważną pozycję na mapie województwa zajmuje Legnica, położona na skrzyżowaniu paneuropejskiego korytarza komunikacyjnego wschód-zachód z międzynarodowym szlakiem komunikacyjnym E- 65. Istnieją tu warunki dla powstania regionalnej strefy aktywności gospodarczej. JAWOR BOLKÓW KAMIENNA GÓRA LUBAWKA

2 W środkowej części osi, pomiędzy Legnicą i Jaworem, z uwagi na występowanie najlepszych gleb, istnieją sprzyjające warunki dla intensywnego rozwoju rolnictwa. Południowa część osi, leżąca w paśmie Sudetów Zachodnich, charakteryzuje się znacznie bardziej zróżnicowanym i bogatym środowiskiem przyrodniczym, dużą lesistością oraz słabymi glebami. Występuje tu wyższe niż na terenie LGOM bezrobocie. Szans rozwoju tego obszaru należy upatrywać w rencie położenia przy granicy czeskiej oraz warunkach dla rozwoju turystyki i agroturystyki. Od strony południowej oś rozwoju zamyka Lubawka, z drogowym i kolejowym przejściem granicznym, stanowiącym otwarcie na Czechy oraz południe Europy. ZASADY PRZEBUDOWY GŁÓWNEJ OSI KOMUNIKACYJNEJ PÓŁNOC-POŁUDNIE Uznając, że przebudowa szlaku komunikacyjnego E-65 to w istniejących realiach gospodarczych, długotrwały, obliczony na wiele lat proces, przyjęto, że końcowym efektem tego procesu powinno być uzyskanie nowej jakości połączeń komunikacyjnych w relacjach międzynarodowych Skandynawia Bałkany. Warunek ten w najwyższym stopniu spełniałaby autostrada A-3; programem minimum jest budowa drogi ekspresowej S-3, o wysokich walorach użytkowych, spełniającej wszystkie warunki techniczne międzynarodowego szlaku komunikacyjnego. Aby nie zamykać możliwości budowy autostrady A-3 w przyszłości, konieczne jest utrzymanie w planach zagospodarowania przestrzennego wszystkich szczebli, rezerwy terenu będącej przedmiotem wydanego przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wskazania lokalizacyjnego. Budowę drogi ekspresowej S-3 można oprzeć na nieco innych zasadach. Na obszarze LGOM, od granicy z województwem lubuskim do połączenia z autostradą A-4, wysokie parametry drogi Nr 3 i stan zagospodarowania przestrzennego w jej otoczeniu, wskazują na możliwość przebudowy do parametrów drogi ekspresowej. W tym celu w pierwszej kolejności konieczna jest budowa zachodniego obejścia Lubina, zakończenie budowy zachodniego obejścia Legnicy oraz budowa drugiej jezdni na mocno obciążonym ruchem kołowym odcinku pomiędzy Lubinem i Legnicą, z obejściem wsi Kochlice. Na odcinku północnym pozostaje wybudowanie drugiej jezdni od granicy z województwem lubuskim do węzła Potoczek oraz budowa węzłów drogowych w Polkowicach. Szybkiej decyzji wymaga wybór trasy obejścia Legnicy. Obejście zachodnie jest wprawdzie krótsze, lecz za wariantem wschodnim przemawia fakt, iż rozwiązywałoby także problem przebiegu przez Legnicę drogi krajowej Nr 94, która ma być drogą alternatywną dla autostrady A-4.

3 Na południe od Legnicy sytuacja jest całkowicie odmienna. Droga Nr 3 od Legnicy do Bolkowa ma znacznie niższe parametry techniczne, na sporych odcinkach przebiega przez tereny o dużych spadkach terenu, po krętej trasie, przebiegającej przez obszary zabudowane Jawora, Bolkowa i kilku wsi. Jeszcze bardziej skomplikowane warunki terenowe występują na trasie drogi Nr 5 od Bolkowa do Lubawki. Nałożenie na ciąg dróg Nr 3 i 5 od Jawora do Lubawki funkcji drogi ekspresowej i związana z tym przebudowa tej drogi, nie może przynieść spodziewanych efektów. Powstała w wyniku takich zabiegów droga nie spełniałaby wszystkich warunków technicznych, a jej międzynarodową atrakcyjność obniżałby, nieuchronny w tych warunkach ruch pojazdów wolnych, ciągników i maszyn rolniczych. Najpilniejszym zadaniem jest obecnie poprawa parametrów technicznych istniejącego ciągu dróg, przystosowanie nawierzchni do standardu naciskowego 115 kn/oś oraz budowa obwodnic: Nowej Wsi Legnickiej i Koiszkowa, miasta Jawora, wsi Sokola, miasta Bolkowa, wsi Domanów, Marciszów i Dębrznik, miasta Kamiennej Góry i wsi Przedwojów oraz Lubawki. Budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku od Jawora do Lubawki powinna być prowadzona nową trasą, po śladzie autostrady A-3. W pierwszym etapie konieczna jest budowa jednej jezdni na całym odcinku od połączenia z autostradą A-4 do przejścia granicznego w Lubawce. modernizacja drogi rokadowej wzdłuż lewego brzegu Odry, z nowymi odcinkami drogi od Nieszczyc do Naroczyc (gm. Rudna), modernizacja drogi Nr 367 Wałbrzych-Kamienna Góra, z północnym obejściem Kamiennej Góry i południowym obejściem Czarnego Boru, nowe połączenie drogi Nr 369 z obwodnicą Lubawki. PROBLEMY SPOŁECZNO-GOSPODAR- CZE LGOM CO PO MIEDZI Podstawą przetrwania przemysłu miedziowego w dłuższym horyzoncie czasowym jest utrzymanie jego konkurencyjności na rynku światowym. Będzie to zadanie coraz trudniejsze z uwagi na konieczność eksploatacji złóż położonych na większych głębokościach. Radykalne załamanie się koniunktury i konieczność wcześniejszego ograniczenia produkcji, groziłoby strukturalnym bezrobociem. INNE PRIORYTETOWE ZADANIA Z ZAKRESU DROGOWNICTWA Drogi krajowe: budowa autostrady (A-8) lub drogi ekspresowej (S-8), łączącej południowozachodnią część województwa z Wrocławiem i Warszawą, nowa przeprawa mostowa w Głogowie z południowo-wschodnim obejściem miasta, budowa alternatywnej drogi dla autostrady A- 4 na odcinku Mazurowice-Legnica, obejście Kaczorowa na ciągu drogi Nr 3 z estakadą nad linią kolejową. Drogi wojewódzkie: modernizacja ciągu dróg Nr 331 i Nr 292 z obejściem Chocianowa, przełożenie trasy w rejonie Nowej Wsi Lubińskiej, Polkowic i Rudnej, budowa mostu na Odrze w rejonie Radoszyc i modernizacja ciągu dróg dojazdowych do mostu, Szyb Główny Z.G. Rudna Konieczne jest przełamywanie dominującej roli przemysłu miedziowego na rynku pracy poprzez rozwój nowych, innowacyjnych i przyszłościowych gałęzi produkcji, mających szansę powodzenia w konkurencyjnym otoczeniu. Możliwości takie

4 stwarza Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna powołana na terenie Legnicy, Polkowic, Krzywej, Lubina i Złotoryi. Przemysł miedziowy ukierunkował strukturę zatrudnienia regionu w taki sposób, że dominują w niej określone zawody około górnicze oraz pracownicy niewykwalifikowani. Znalezienie nowych miejsc pracy dla tej licznej, zorganizowanej w silnych związkach zawodowych grupy, będzie stanowić w przyszłości największy problem. Z myślą o tej grupie zawodowej rozważany jest najczęściej wariant zastąpienia przemysłu miedziowego eksploatacją złóż węgla brunatnego - rozwiązania niekorzystnego w rejonie już obecnie dotkniętym skutkami negatywnego oddziaływania na środowisko przemysłu miedziowego. Pomimo wszystkich uzasadnionych zastrzeżeń i przeciwwskazań, nie można całkowicie wykluczyć konieczności eksploatacji złóż węgla brunatnego po 2020 roku. W studium wskazano część złoża Legnica jako obszar potencjalnej, hipotetycznej eksploatacji. Został on tak określony, aby eksploatacja złoża nie naruszała sieci głównych powiązań komunikacyjnych oraz infrastrukturalnych. Tak ograniczony obszar złoża, stwarzający możliwość eksploatacji węgla brunatnego przez okres około 40 lat, należałoby objąć możliwie skuteczną ochroną. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I DZIE- DZICTWO KULTUROWE Obszar LGOM jest zdecydowanie mniej atrakcyjny pod względem walorów środowiska przyrodniczego. Głównym problemem jest tu intensyfikacja działań zmierzających do przywrócenia równowagi w środowisku przyrodniczym, poważnie zdegradowanym na skutek wieloletniego oddziaływania przemysłu miedziowego. Do najważniejszych zadań w tym zakresie zaliczono zalesianie słabych rolniczo i zdegradowanych gruntów, głównie na terenie gmin: Polkowice, Grębocice i Rudna. Działania te, ze względu na skalę zjawiska i koszty, powinny być przedmiotem wsparcia. W południowej części osi rozwoju także istnieje konieczność podjęcia działań rehabilitacyjnych, głównie w kierunku zmniejszenia stopnia zakwaszenia gleb. Głównym problemem jest tu jednak potrzeba objęcia ochroną systemową wielu obszarów i obiektów przyrodniczych oraz eksponowanie i promocja walorów przyrody. Do zadań o najwyższej randze można zaliczyć: ustanowienie Parku Krajobrazowego Gór Kaczawskich w gminie Bolków ustanowienie Parku Krajobrazowego Gór Kruczych i Zaworów wraz z otuliną, na terenie gmin Lubawka i Kamienna Góra. TURYSTYKA I AGROTURYSTYKA SZANSĄ GMIN POŁOŻONYCH W PAŚMIE SUDETÓW W południowej części osi rozwoju (od Jawora do Lubawki) duże bezrobocie jest już obecnie faktem. Dla przełamywania tego zjawiska powołano Kamiennogórską Specjalną Strefę Ekonomiczną Małej Przedsiębiorczości, która ma na celu przyciągnięcie inwestorów i rozwój nowych kierunków aktywności gospodarczej. Upadek wielu gałęzi przemysłu skłania gminy południowe do upatrywania szans rozwoju gospodarczego w turystyce i agroturystyce, opartych na wykorzystaniu walorów przyrodniczych i kulturowych tego obszaru. Wprawdzie na tle całego pasma Sudetów atrakcyjność takich gmin jak Lubawka czy Kamienna Góra nie należy do najwyższych, jednakże wyraźna poprawa infrastruktury turystycznej może przynieść spodziewane efekty. Nieodzownym warunkiem zwiększenia atrakcyjności turystycznej tego obszaru jest wyposażenie miejscowości turystycznych w pełną infrastrukturę techniczną oraz systemowa ochrona i promocja walorów przyrodniczych i kulturowych. Te kierunki działań uznano w studium za priorytetowe, wymagające wsparcia.

5 Na całej długości osi rozwoju występuje bogactwo historycznych elementów dziedzictwa kulturowego, z których najcenniejsze to: zabytkowe układy urbanistyczne w Głogowie, Legnicy, Jaworze, Bolkowie, Kamiennej Górze, Lubawce i Chełmsku Śląskim, zabytki sakralne w postaci pocysterskiego zespołu klasztornego w Krzeszowie i Starych Bogaczowicach oraz kościołów w Legnicy, Legnickim Polu i Jaworze, zamki i ruiny zamków w Głogowie, Legnicy, Bolkowie i Świnach. Rewaloryzacji i rewitalizacji wymagają wszystkie zabytkowe zespoły urbanistyczne. Dla zespołu pocysterskiego w Krzeszowie przewiduje się szczególną formę ochrony w postaci rezerwatu kulturowego. Zespół zamków Świny-Bolków ma być objęty strefą ochrony ekspozycji. Podobną formą ochrony widokowej należałoby objąć Legnickie Pole. Jednym z ważnych kierunków polityki przestrzennej, zwłaszcza w południowej części osi rozwoju, powinno być podkreślanie lokalnego charakteru miejscowości poprzez uwzględnianie w zabudowie regionalnych cech architektury. ponadlokalnych i regionalnych zadań publicznych, określania celów, obszarów i kierunków wsparcia, zgodnie z ustawą z dnia 12 maja 2000 r. o zasadach wspierania rozwoju regionalnego. W dniu 23 maja 2001 r. odbyła się w Jaworze konferencja prezentacyjna, połączona z wyjazdowym posiedzeniem Komisji Polityki Regionalnej i Gospodarki, z udziałem Wiceprzewodniczącego Zarządu Województwa Andrzeja Kosióra, przedstawicieli samorządów lokalnych oraz przedstawicieli Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych i Wojewódzkiego Zarządu Dróg. Przebieg dyskusji w trakcie konferencji świadczył o ogólnej akceptacji kierunków polityki przestrzennej oraz programu zagospodarowania przestrzennego, zawartych w studium. Konferencja w Jaworze 23 maj 2001 r. OGÓLNE INFORMACJE O STUDIUM Jednostką autorską studium jest Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu Pracownia Regionalna w Legnicy. Studium składa się z trzech części: 1. część 1 LGOM (Głogów Polkowice Lubin Legnica) 2. część 2 Jawor Bolków Kamienna Góra Lubawka 3. Program zagospodarowania przestrzennego, stanowiący formę podsumowania wyników studium oraz zawierający zestawienie głównych zadań publicznych dla wybranych priorytetów rozwoju. Studium poddano konsultacjom z przedstawicielami samorządów na naradach w Lubinie i Kamiennej Górze, które odbyły się w dniach listopada 2000 r. Uchwałą Nr 1300/01 z dnia 24 kwietnia 2001 r. Zarząd Województwa Dolnośląskiego zaakceptował wyniki studium, jako materiały pomocnicze do : formułowania polityki przestrzennej województwa, tworzenia kolejnych programów wojewódzkich, służących realizacji Zespół autorski studium: mgr inż. arch. Mirosław Gandziarski gł. projektant mgr inż. arch. Agnieszka Wałęga Opracowanie graficzne map: Marta Gruszecka Grażyna Kaszyńska Artur Madejowski Anna Wodzińska Dok. fotograficzna: Stanisław Dendewicz Maria Przystasz Dyrektor WBU: mgr inż. arch. Stanisław Dendewicz