BIBLIOTEKI PUBLICZNE MIASTA RZESZOWA W LICZBACH 2013

Transkrypt

1 1 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie BIBLIOTEKI PUBLICZNE MIASTA RZESZOWA W LICZBACH 2013 Rzeszów 2014

2 2 Opracowano w Dziale Udostępniania Zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie Redakcja: Renata Pasternak Oprogramowanie komputerowe: Marek Peller Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie Rzeszów, ul. Sokoła 13 Nakład 10 egz.

3 3 XXII rocznik publikacji Biblioteki publiczne miasta Rzeszowa w liczbach prezentuje stan i działalność rzeszowskich bibliotek. Aktualne wydanie zawiera dane statystyczne obrazujące poziom czytelnictwa oraz wskaźniki uzyskane przez biblioteki w Rzeszowie w roku 2013 w odniesieniu do wyników z lat ubiegłych. Tegoroczne wydanie zachowuje dotychczasowy układ rozdziałów: 1. Sieć przekształcenia organizacyjne oraz liczba oddziałów, filii i punktów bibliotecznych w roku sprawozdawczym. 2. Zbiory biblioteczne stan księgozbiorów, zbiorów specjalnych, czasopism na koniec roku sprawozdawczego, porównanie z rokiem ubiegłym i zmiany w ostatnich pięciu latach. 3. Stan czytelnictwa liczba czytelników, struktura według wieku i zajęcia, stan i struktura wypożyczeń, analiza porównawcza z wcześniejszymi latami. 4. Czytelnie stan udostępnień prezencyjnych i działalność informacyjna rzeszowskich bibliotek. 5. Upowszechnianie czytelnictwa ważniejsze działania bibliotek na rzecz popularyzacji książki i czytelnictwa. 6. Biblioteki Adresy Telefony Publikacja powstała w oparciu o dane liczbowe pochodzące z meldunków statystycznych i sprawozdań opisowych oddziałów i filii. Zamieszczone tabele, wykresy i komentarze pozwalają na analizę zmian zachodzących w bibliotekach publicznych, na przestrzeni ostatnich 5 lat. Stanowią źródło informacji o stanie czytelnictwa i działalności bibliotek miasta Rzeszowa.

4 4 BIBLIOTEKI PUBLICZNE W RZESZOWIE W 2013 ROKU I. SIEĆ Na koniec 2013 roku na terenie Rzeszowa funkcjonowały: WiMBP przy ul. Sokoła (Biblioteka z Czytelnią Główną, Czytelnią Czasopism Bieżących, Informatorium i Sekcją Informacji Komputerowej),, Wypożyczalnia Główna, Wypożyczalnia Muzyczna, 17 filii miejskich. Liczba filii w porównaniu z rokiem ubiegłym nie zmieniła się.

5 5 Legenda: Wypożyczalnia Główna, ul. Dąbrowskiego 33 a Wypożyczalnia Muzyczna, ul. Żeromskiego 2, ul. Słowackiego 11 Filia nr 1, ul. Bohaterów 1 Filia nr 2, ul. Fredry 5 Filia nr 3, ul. Krzyżanowskiego 6 Filia nr 4, ul. Ofiar Katynia 15 Filia nr 5, ul. Budziwojska 194 Filia nr 6, ul. Podwisłocze 6 Filia nr 7, ul. Osmeckiego 51 Filia nr 8, ul. Okulickiego 3 Filia nr 9, ul. Czackiego 5 Filia nr 10, ul. Podchorążych 1 Filia nr 11, ul. Dębicka 170 Filia nr 12, ul. Beskidzka 5 Filia nr 15, ul. Lwowska 60 (budynek Szpitala Wojewódzkiego nr 2) Filia nr 16, ul. Dąbrowskiego 79 a Filia nr 17, ul. Paderewskiego 154 Filia nr 18, ul. Ćwiklińskiej 2 Filia nr 20, ul. Zbyszewskiego Czytelnia Główna i Czytelnia Czasopism Bieżących, ul. Sokoła 13 Z myślą o ułatwieniu dostępu do książek najmłodszym czytelnikom, osobom starszym, chorym oraz przebywającym w zakładach zamkniętych prowadzono działalność 6 punktów bibliotecznych. W pierwszym kwartale zamknięto jednak Punkt prowadzony w Areszcie Śledczym, natomiast reaktywowano działalność Punktu w Zespole Szkół Zakładu Doskonalenia Zawodowego. W ciągu roku aktywnie prowadzono 6 punktów bibliotecznych, czyli o jeden więcej niż w roku ubiegłym. Punkty biblioteczne na terenie Rzeszowa: Punkt w Przedszkolu Nr 3 (prowadzony przez Filię nr 1) Punkt w Przedszkolu Nr 40 (prowadzony przez Filię nr 1) Punkt w Zespole Szkół Zakładu Doskonalenia Zawodowego (prowadzony przez Filię nr 2) Punkt w Domu Seniora (prowadzony przez Filię nr 6) Punkt w Areszcie Śledczym (prowadzony przez Filię nr 7) Punkt w Domu Pomocy Społecznej (prowadzony przez Filię nr 8)

6 6 Tabela 1 Podstawowe dane dotyczące bibliotek publicznych (na koniec 2013 roku) Agendy L i c z b a Wypożyczeń Punktów bibliotecznych Książek Czytelników CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

7 7 II. ZBIORY BIBLIOTECZNE Książki i czasopisma oprawne Tabela 2 Informacje o książkach i czasopismach oprawnych w roku Agendy K s i ę g o z b i ó r Ogółem Przybyło Ubyło % do ogółu dz. dor. inna cz.op CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Struktura księgozbiorów zgromadzonych w rzeszowskich bibliotekach nie wykazuje szczególnych zmian w porównaniu z latami poprzednimi. Nadal największy procent stanowi literatura popularnonaukowa (41,7 %), nieco mniejszy literatura piękna dla dorosłych (37,1 %), natomiast najniższy literatura dla dzieci (17 %). Różnice można zauważyć przyglądając się strukturze księgozbiorów poszczególnych filii, oddziałów i części centralnej. Filie odpowiadając na preferencje swoich czytelników, gromadzą w większej części literaturę beletrystyczną dla dorosłych i książki dla dzieci i młodzieży, mniej literatury popularnonaukowej. Natomiast zbiory Wypożyczalni Głównej oraz Biblioteki przy ul. Sokoła to głównie książki naukowe i popularnonaukowe, z których korzystają dorośli, studenci, młodzież, głównie osoby dokształcające się. ze względu na beneficjentów gromadzi

8 8 literaturę dla młodych i najmłodszych czytelników stąd w stosunku do całości zbiorów stanowi ona 46,9 %. Tabela 3 Księgozbiory (książki i czasopisma oprawne) Stan w woluminach / Na koniec 2013 roku księgozbiór wynosił: pozycji (w tym: książek i czasopism oprawnych). W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba woluminów zmniejszyła się o Tabela 4 Księgozbiory (książki i czasopisma oprawne) w latach Stan w woluminach Wzrost księgozbioru w latach to wynik włączenia do sieci rzeszowskich bibliotek placówek w Zwięczycy i Budziwoju. Z kolei w roku 2012 księgozbiór wyraźnie zmalał ze względu na dużą liczbę ubytków. Spadek księgozbioru w roku 2013 był spowodowany systematycznym ubytkowaniem przy znacznie mniejszej niż w latach ubiegłych liczbie nabytków. Tabela 5 Liczba ubytków w księgozbiorach (książek i czasopism oprawnych) w latach Ubytki W 2013 roku wycofano z księgozbiorów pozycji, o egzemplarzy mniej niż w 2012 r. Selekcja dotyczyła głównie książek o nieaktualnej treści, wieloegzemplarzowych, mało atrakcyjnych czytelniczo, zniszczonych, a także zagubionych przez czytelników.

9 9 Tabela 6 Liczba wpływów księgozbioru (książek i czasopism oprawnych) w latach Wpływy W 2013 roku odnotowano wpływów (w tym książek i 721 czasopism oprawnych). W porównaniu z rokiem 2012 nastąpił spadek o 2429 jednostek inwentarzowych. Jest to najniższy poziom wpływu księgozbioru w stosunku do lat Znaczny wzrost wpływów księgozbioru w latach 2009 i 2010 był spowodowany rozszerzeniem granic miasta i przejęciem przez WiMBP w Rzeszowie zbiorów z bibliotek w Zwięczycy (2009 r.) oraz w Budziwoju (2010 r.). Na wpływy składają się zarówno książki z zakupu jak również książki otrzymane w darze od czytelników, przyjęte w zamian za pozycje zagubione oraz książki przeinwentaryzowane. Tabela 7 Zakup książek w 2013 roku Agendy Zakup średnia Kwota wydana wolum. cena ks. na książki CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR

10 10 RAZEM Tabela 8 Zakup książek w latach Liczba Wartość , , , , ,16 Wykres 1 Liczba zakupionych książek w latach Liczba zakupionych książek W latach utrzymywał się niski poziom zakupu książek. Od 2010 roku nastąpiła niewielka poprawa, która utrzymała się również w kolejnych latach. W 2013 roku zakupiono o 3705 książek mniej niż w roku 2012 za kwotę niższą o ,23 zł. Zakup na stosunkowo niższym poziomie, zrealizowano, dzięki celowej dotacji budżetu państwa ze środków przekazanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

11 11 Dotacja z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach , , , , ,00 W 2013 roku na zakup 1 książki wydatkowano o 1,58 zł mniej niż w roku poprzednim, zmalała średnia cena zakupionej książki ( ,13 zł; ,55 zł). Tabela 9 Wskaźnik zakupu w latach Wskaźnik zakupu Książek * 7,2 7,2 8,6 9,8 7,6 Analizując tabelę wskaźnika zakupu obserwujemy powolny jego wzrost w latach Niestety, w roku 2013 liczba zakupionych pozycji w przeliczeniu na 100 mieszkańców znowu zmalała do poziomu z lat 2009 i * przy obliczaniu wskaźnika zakupu wzięto pod uwagę liczbę mieszkańców stan na roku zgodnie z wykazem Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. W roku 2013 podobnie jak w ubiegłym, nie uzupełniano zbioru czasopism oprawnych poprzez zakup antykwaryczny, ponieważ nie znaleziono na tym rynku pozycji odpowiednich, zgodnych z profilem gromadzenia. Uzupełnienia realizowano poprzez dodatkowe zamówienia w ramach prenumeraty. Tabela 10 Liczba i wartość prenumeraty czasopism Liczba 2012 Liczba /- Wartość 2012 Wartość 2013 Prenumerata , , ,41 +/-

12 12 W roku 2013 wzrosła kwota wydana na prenumeratę czasopism o 5386,41 zł mimo mniejszej w porównaniu z rokiem ubiegłym liczby tytułów. Wzrost nakładów był spowodowany wyższą ceną prasy oraz dodatkową liczbą zamówień w ramach uzupełnień brakujących numerów już gromadzonych tytułów. Zbiory specjalne Tabela 11 Liczba zbiorów specjalnych Placówka Stan na 31.XII.2012 Wpływy Ubytki Stan na 31.XII.2013 Centrala Wypożyczalnia Muzyczna Wypożyczalnia Główna Filie RAZEM Tabela 12 Liczba wpływów zbiorów specjalnych z zakupu Placówka / - Centrala Wypożyczalnia Muzyczna Wypożyczalnia Główna Filie RAZEM

13 13 Tabela 13 Wartość zakupu zbiorów specjalnych Biblioteka /- Centrala 2915, ,81-928,19 722, , ,50 Wypożyczalnia 8034, , ,86 Muzyczna Wypożyczalnia 2640, , ,63 Główna Filie 22554, , ,15 RAZEM 36866, , ,35 W roku 2013 nastąpił wzrost zakupu zbiorów specjalnych w stosunku do roku ubiegłego. Niewielki spadek zanotowała tylko Centrala. Oddziały i filie miejskie od 2009 roku, wciąż powiększają swoje zbiory, systematycznie gromadzą filmy i książki mówione. Tabela 14 Stan zbiorów specjalnych na koniec 2013 (podział na rodzaje zbiorów) Rodzaj zbiorów Liczba CD dokumenty elektroniczne 511 CD książka mówiona 3217 CD płyty 1740 Dyskietki 37 Dokumenty Życia Społecznego 7276 Filmy 3305 Grafika 253 Kartografia 2208 Kasety video 1 Książka mówiona - taśmy 4022 Mikrofilmy 462 Normy 239 Nuty 2200

14 14 Plastyka 73 Płyty analogowe 8788 Przeźrocza 291 Rękopisy 170 Starodruki 434 Taśmy 1025 Razem W 2013 roku oddziały i filie kontynuowały wprowadzanie rekordów bibliograficznych zawierających opisy gromadzonych zbiorów. Zbiory opracowane komputerowo, jako procent ogólnej liczby zbiorów w poszczególnych placówkach na 31.XII roku: Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr 5 52 % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % 100 % Wypożyczalnia Muzyczna 25 % Wypożyczalnia Główna 100 %

15 15 III. CZYTELNICY I WYPOŻYCZENIA Tabela 15 Czytelnicy w latach Agendy Czytelnicy CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

16 Filia nr 1 Filia nr 2 Filia nr 3 Filia nr 4 Filia nr 5 Filia nr 6 Filia nr 7 Filia nr 8 Filia nr 9 Filia nr 10 Filia nr 11 Filia nr 12 Filia nr 15 Filia nr 16 Filia nr 17 Filia nr 18 Filia nr 20 Wyp. Muz. Oddz. dla Dz. i Mł. Wyp. Gł. 16 Wykres 2 Czytelnicy na koniec 2013 roku (filie wg numerów i oddziały) Wykres 3 Czytelnicy w latach

17 17 Tabela 16 Wzrost lub spadek liczby czytelników w 2013 roku WZROST LUB SPADEK LICZBY CZYTELNIKÓW FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR CENTRALA FILIA NR FILIA NR OD. DZIECI I MŁ FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA RAZEM

18 18 Wykres 4 Wzrost lub spadek liczby czytelników w 2013 roku WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR 17 FILIA NR 5 OD. DZIECI I MŁ. FILIA NR 12 FILIA NR 11 CENTRALA FILIA NR 7 WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR 15 FILIA NR 8 FILIA NR 18 FILIA NR 3 FILIA NR 4 FILIA NR 1 FILIA NR 6 FILIA NR 16 FILIA NR 10 FILIA NR 2 FILIA NR 20 FILIA NR Tabela 17 Liczba czytelników w latach Liczba czytelników

19 19 Wykres 5 Liczba czytelników w latach W latach liczba zarejestrowanych czytelników jest w miarę stabilna. Zauważalny wzrost nastąpił w 2013 roku. Największą liczbę czytelników zarejestrowała Wypożyczalnia Główna (ok. 7 tysięcy), Filia nr 6, Filia nr 4, Filia nr 10 i Filia nr 9. Większość placówek zanotowała wzrost liczby użytkowników. W czołówce znalazły się Oddział dla Dzieci oraz filie: 2, 3, 16. Znaczący spadek zanotowała Wypożyczalna Główna. To efekt zamknięcia placówki na ok. 4 miesiące w związku z przejściem biblioteki z systemu magazynowego do wolnego dostępu do półek oraz wdrażania systemu RFID.

20 20 Tabela 18 - cz. 1 Struktura czytelników w roku 2013 wg wieku Agendy C z y t e l n i c y Ogółem do pow. 5 lat lat lat lat lata lata lat 60 lat CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Tabela 18 - cz. 2 Struktura czytelników w roku 2013 wg wieku, jako procent Agendy C z y t e l n i c y - % do ogółu do pow. 5 lat lat lat lat lata lata lat 60 lat CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

21 21 Analizując strukturę użytkowników według wieku widać, że najwięcej, bo 32,6 % stanowią czytelnicy w przedziale wiekowym lata (w roku ,0 %, w roku ,2 %, w roku ,6 %, w roku %). Kolejne liczne grupy tworzą czytelnicy w wieku lat (15,2 %), użytkownicy w wieku lata (14,6 %) oraz seniorzy pow. 60 lat 10,2 %. Z roku na rok maleje grono użytkowników do 5 lat zaledwie 0,9 %, w wieku lat 5,5 % i w wieku lat 9,3 %. Na podobnym poziomie jak w ubiegłym roku kształtuje się czytelnictwo wśród dzieci w wieku 6 12 lat (11,6 %). Zmieniła się struktura wg wieku zliczając osoby do 15 roku życia odsetek ten wynosi w roku sprawozdawczym 18 % (w roku ,9 %, w roku ,8 %, w 2011 roku wynosił 19 %, w roku 2012 wynosił 18,9 %). Zauważalna jest w tym przedziale, stała tendencja spadkowa, podobnie jak wśród młodzieży między 16 a 19 rokiem życia. Wzrósł natomiast procentowy udział czytelników w wieku od 25 do pow. 60 lat. Powodem jest powolne, lecz systematyczne starzenie się społeczeństwa oraz bardzo niski (jeden z najniższych na świecie) przyrost naturalny. Uzasadnionym zatem, wydaje się fakt poszukiwania atrakcyjniejszych form aktywności bibliotecznej, koncentrującej się na pozyskiwaniu czytelników wśród dzieci i młodzieży. Z myślą o tych obecnych i potencjalnych użytkownikach stale modyfikuje się ofertę dostosowując ją do różnorodnych potrzeb. Biblioteki dążą do tego, aby stać się nowoczesnymi centrami informacji oraz edukacji interdyscyplinarnej i multimedialnej. Starają się być otwarte na nowe wyzwania i przyjazne dla środowiska, dla którego pracują. Struktura czytelników w poszczególnych placówkach związana jest z profilem biblioteki i potrzebami środowiska. W związku z tym w Oddziale dla Dzieci liczba użytkowników do lat 15 jest największa (36 %). Ze zbiorów Wypożyczalni Głównej korzystają głównie osoby w wieku lata (41,4 %) i lata, w tym studenci (32,6 %).

22 22 Tabela 19 cz.1 Struktura czytelników w roku 2013 według zajęcia Agendy C z y t e l n i c y Ogółem P R U S M I Nz CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Tabela 19 cz.2 Struktura czytelników w roku 2013 według zajęcia Agendy C z y t e l n i c y - % do ogółu P R U S M I Nz CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

23 23 P robotnicy R rolnicy U pracownicy umysłowi M młodzież ucząca się w szkołach podstawowych, gimnazjach, średnich i pomaturalnych S studenci I inni zatrudnieni Nz pozostali (w tym emeryci, renciści, bezrobotni) Badając strukturę czytelników według zajęcia stwierdzamy, że ze zbiorów bibliotek publicznych korzystają głównie dzieci i młodzież ucząca się (M) 30,1 %. Niestety w tej grupie notujemy systematyczny spadek czytelnictwa: 2009 rok 34,6 %, rok ,3 %, rok ,9, rok %. Jest on bardzo niepokojący, a przyczyną mogą być zmiany demograficzne polskiego społeczeństwa, łatwy dostęp do Internetu i alternatywnych źródeł informacji i rozrywki. W 2013 roku spadło również czytelnictwo wśród studentów, mimo iż od kilku lat utrzymywało się na niemal niezmienionym poziomie (rok ,6 %; rok ,7 %; rok ,4 %; rok ,8 %, rok ,2 %). Zapewne na zmianę wpłynęło kilkumiesięczne zamknięcie Wypożyczalni Głównej oraz coraz szerszy dostęp do ibuków. Wzrost następuje w grupie pracowników umysłowych (U): (2009 rok 24,8 %; 2010 rok - 25,0 %; 2011 rok - 25,8 %; 2012 rok 26,5 %; rok ,2 %), oraz wśród osób bez zatrudnienia (Nz): (2009 rok 19,6 %; rok ,2 %; 2011 rok 21,1 %; 2012 rok 21,6 %; 2013 rok 23 %). Tabela 20 Społeczny zasięg czytelnictwa w latach Czyt./100 mieszkań.* ,8 21,7 21,7 21,7 22,9 * Liczba mieszkańców stan na roku zgodnie z wykazem Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Rzeszowie

24 24 Wykres 6 Społeczny zasięg czytelnictwa w latach ,8 22,6 22,4 22, ,8 21,6 21,4 21, ,8 22,9 21,7 21,7 21, Społeczny zasięg czytelnictwa, czyli liczba czytelników na 100 mieszkańców utrzymująca się od trzech lat na takim samym poziomie wrócił w 2013 roku do poziomu z 2009 roku i osiągnął wartość 22,9. Spadek w roku 2010 mógł być spowodowany rozszerzeniem granic miasta, a przez to zwiększeniem liczby ludności.

25 25 Tabela 21 Wypożyczenia księgozbiorów w latach Agendy Wypożyczenia CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Wykres 7 Wypożyczenia księgozbiorów w 2013 roku

26 26 Tabela 22 Wzrost lub spadek liczby wypożyczeń księgozbiorów w 2013 roku WZROST LUB SPADEK LICZBY WYPOŻYCZEŃ FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA OD. DZIECI I MŁ FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR CENTRALA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

27 27 Wykres 8 Wzrost lub spadek liczby wypożyczeń księgozbiorów 2013 rok FILIA NR 9 FILIA NR 7 FILIA NR 17 FILIA NR 20 FILIA NR 12 CENTRALA FILIA NR 11 WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR 5 FILIA NR 15 FILIA NR 18 OD. DZIECI I MŁ. WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR 16 FILIA NR 8 FILIA NR 3 FILIA NR 1 FILIA NR 2 FILIA NR 4 FILIA NR 10 FILIA NR

28 28 Tabela 23 Struktura wypożyczeń księgozbiorów w 2013 roku Agendy W y p o ż y c z e n i a Ogółem dz. dor. inna % do ogółu dz. dor. inna CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Tabela 24 Wypożyczenia księgozbiorów w latach Wypożyczenia książek

29 29 Wykres 10 Wypożyczenia księgozbiorów w latach Tabela 25 Wypożyczenia zbiorów na zewnątrz w latach Rodzaj zbiorów / - Książki Czasopisma nieoprawne Zbiory specjalne Razem Tabela 26 Wypożyczenia zbiorów w latach Wypożyczenia książek, czasopism i zb. specjalnych

30 30 Wykres 11 Wypożyczenia zbiorów w latach Rok 2013 przyniósł wzrosty zarówno w liczbie wypożyczeń księgozbiorów jak i zbiorów specjalnych. Niewielki spadek nastąpił tylko w wypożyczeniach czasopism nieoprawnych. Największy wzrost osiągnęły Filie nr: 6, 10, 4 i 2. Największy spadek zanotowały Filie nr: 9, 7, 17 i 20. Wypożyczalnia Główna, która ma największą liczbę wypożyczeń również uzyskała wzrost pomimo jej zamknięcia na czas zmiany układu księgozbioru i wprowadzenia systemu RFID. Należy nadmienić, że w większości placówek m. in. z powodu wyłączonej z pracy głównej wypożyczalni można zaobserwować zwiększenie liczby wypożyczeń. Struktura wypożyczeń w ostatnich dwóch latach nie zmieniła się. Zapotrzebowanie na literaturę popularnonaukową utrzymuje się na podobnym poziomie (2012 rok 17,2 %, 2013 rok 18 %). Podobnie kształtuje się procent wypożyczeń literatury pięknej (2012 rok 63,0 %, 2013 rok 62,7 %) oraz książek dziecięcych (2012 rok 19,7 %, 2013 rok 19,3 %). W Wypożyczalni Głównej, w związku z profilem gromadzenia i określonymi potrzebami czytelniczymi, 46,5 % wypożyczeń stanowiła literatura popularnonaukowa (spadek w porównaniu z rokiem 2012 o 0,4 punktu procentowego).

31 31 Tabela 27 Wypożyczenia na 1 wolumin w roku WYPOŻYCZENIA NA 1 WOLUMIN FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR OD. DZIECI I MŁ FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR CENTRALA RAZEM

32 32 Tabela 28 Wypożyczenia księgozbiorów na 1 czytelnika w roku LICZBA WYPOŻYCZEŃ ROCZNIE NA 1 CZYTELNIKA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. MUZYCZNA CENTRALA RAZEM Największą aktywność księgozbioru wykazały Filie nr: 16, 4, 6. Najmniejszą Filie nr: 11 i 5. W Wypożyczalni Muzycznej użytkownicy korzystają głównie ze zbiorów specjalnych, stąd niewysoki wskaźnik wypożyczeń księgozbioru na poziomie 0,8. Wypożyczalnia Główna i w związku ze specyfiką zbiorów i charakterystyczną grupą użytkowników także wykazały mniejszą aktywność księgozbiorów. Udostępniane są tam przede wszystkim książki popularnonaukowe i lektury. Wpływa to mniejszą rotację gromadzonych zasobów. Biorąc pod uwagę wypożyczenia na 1 czytelnika, to zdecydowanie najwięcej książek czytali użytkownicy w Filii nr 12, Filii nr 18 oraz w Filii nr 11.

33 33 Tabela 29 Wypożyczenia na 1 czytelnika w latach Wyp/czyt. 16,9 18,0 18,6 18,4 18,6 Wykres 12 Wypożyczenia na 1 czytelnika w latach , ,6 18,4 18,6 17, , , Dane statystyczne pokazują zauważalny, systematyczny wzrost intensywności korzystania ze zbiorów od 2009 r. Aktywność czytelnicza wzrosła w 2010 roku o 1,1 wypożyczenia rocznie na jednego czytelnika. W roku 2011 wskaźnik wynosił już 18,6, a więc o 0,6 więcej niż w roku ubiegłym. W roku 2012 nieznacznie spadł do poziomu 18,4, zaś w roku sprawozdawczym znowu wzrósł do poziomu 18,6 (różnica w stosunku do 2012 roku na poziomie + 0,2). IV. CZYTELNIE W ciągu ostatnich pięciu lat liczba miejsc w czytelniach i kącikach czytelnianych systematycznie zwiększała się. Od 2009 roku przybyło ich 10. Stwarza to osobom korzystającym z księgozbiorów podręcznych, czasopism, materiałów informacyjnych większy komfort pracy, nauki a nawet relaksu. Zmiany w czytelniach związane były z korzystniejszymi aranżacyjnymi wnętrz bibliotecznych po remontach. Na przestrzeni ostatnich lat czytelnie dysponujące tradycyjnymi źródłami informacji wzbogaciły się o sprzęt

34 34 komputerowy, co umożliwiło rozszerzenie oferty o dostęp do Internetu i zasobów cyfrowych. Liczba miejsc w czytelniach w latach rok miejsca rok miejsc rok miejsc rok miejsc rok miejsc Liczba stanowisk komputerowych dostępnych dla użytkowników w latach rok rok rok rok rok Liczba stanowisk komputerowych dla użytkowników z dostępem do Internetu w latach rok rok rok rok rok

35 Serie Serie Udostępnienia na miejscu 35 Wykres 13 Miejsca w czytelniach i udostępnienia w latach Liczba miejsc w czytelni 0 Tabela 30 Odwiedziny porównawczo w latach Agendy Odwiedziny CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

36 Tabela 31 Wzrost lub spadek liczby odwiedzin ( 2013 rok) WZROST LUB SPADEK LICZBY ODWIEDZIN FILIA NR FILIA NR CENTRALA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR RAZEM Od 2010 roku w czytelniach rzeszowskich bibliotek następuje systematyczny spadek liczby odwiedzin. Wzrost zanotowała tylko Filia nr 15, Filia nr 5 oraz Centrala (Czytelnia Główna, Czytelnia Czasopism Bieżących, Informatorium, Sekcja Informacji Komputerowej). Spadki są spowodowane brakiem zainteresowania tradycyjnym księgozbiorem informacyjnym i powszechnym korzystaniem z informacji internetowych.

37 Tabela 32 Udostępnienia na miejscu w roku 2013 Placówka Centrala Informatorium i Sekcja Inf. Komputerowej Czytelnie: Główna Książki i czasopisma oprawne 37 Czasopisma nieoprawne Zbiory specjalne Razem i Czas. Bież. Filie i oddziały Razem Wykres 14 Struktura udostępnień na miejscu w roku % 46% 48% książki i czasopisma oprawne czasopisma zbiory specjalne Struktura udostępnień na miejscu wskazuje, że w roku 2013 w rzeszowskich bibliotekach korzystano głównie z książek i czasopism oprawnych 48 %. Mniejsze zainteresowanie budziły czasopisma nieoprawne 46 %. Od 2009 roku coraz większą popularnością cieszyły się zbiory specjalne, w roku 2012 nastąpił niewielki spadek o 2 punkty procentowe po czym rok

38 znowu przyniósł wzrost ( %; %; %; %; %). Niższe wyniki dotyczyły centrali (zmniejszone zainteresowanie czasopismami nieoprawnymi) i Wypożyczalnię Główną zamkniętą w roku sprawozdawczym przez ponad jeden kwartał. Tabela 33 Udostępnienia porównawczo Filia Udostępnienia CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

39 39 Wykres 15 Udostępnienia porównawczo (lata ) Tabela 34 Udostępnienia w latach Liczba

40 40 Wykres 16 Udostępnienia w latach W czytelniach, mimo przyrostu miejsc, z roku na rok notuje się spadek odwiedzin i udostępnień. Korzystanie ze zbiorów książkowych, gromadzonych w tych placówkach, zawsze służyło zdobyciu konkretnych informacji. Encyklopedie, leksykony, słowniki, informatory oraz monografie są obecnie wypierane przez niemal powszechnie dostępny Internet, zarówno w bibliotekach jak i domach użytkowników. Na malejące zainteresowanie czytelniami nie pozostaje również bez wpływu standardowe korzystanie z usług kserograficznych. Wzrost odwiedzin zanotowano tylko w Filiach nr: 15, 5, a także w Centrali. Udostępnienia zwiększyły się w między innymi w Wypożyczalni Muzycznej, Oddziale dla Dzieci, Filii nr 8, Filii nr 7. Największy spadek udostępnień nastąpił w Centrali i Wypożyczalni Głównej, przy czym w Centrali odnotowano wzrost odwiedzin. Obniżone wyniki udostępnień w Centrali spowodowane były coraz lepiej opracowaną bazą katalogową pozwalającą użytkownikowi na precyzyjny dobór poszukiwanych materiałów. Spadki w Wypożyczalni Głównej wyniknęły z powodu wielomiesięcznego zamknięcia placówki.

41 41 Tabela 35 cz.1. Odwiedziny w Czytelni Głównej i Czytelni Czasopism Bieżących WiMBP w 2013 roku / - Czytelnia Główna Czytelnia Czasopism Bieżących Razem Tabela 35 cz.2. Udostępnienia w Czytelni Głównej i Czytelni Czasopism Bieżących WiMBP w 2013 roku /- Czytelnia Główna Czytelnia Czasopism Bieżących Razem Największe czytelnie WiMBP w Rzeszowie zanotowały na koniec 2013 roku wzrost odwiedzin o 705 i spadek udostępnień o Widać, że zainteresowanie ofertą czytelń powiększyło się w stosunku do ubiegłego roku, zaś obniżenie się liczby udostępnień spowodowane było prawdopodobnie lepiej opracowanym katalogiem elektronicznym, a co za tym idzie szybszym i skuteczniejszym dotarciem do poszukiwanej pozycji, a także łatwiejszym dostępem do materiałów w postaci elektronicznej oraz do Internetu.

42 42 Tabela 36 Działalność informacyjna w latach Filia Informacje CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM W 2013 roku zanotowano spadek udzielonych informacji o Z analizy porównawczej wynika, że spadek nastąpił w większości placówek. Tylko w WiMBP (Informatorium, Sekcja Informacji Komputerowej), Wypożyczalni Głównej oraz Filii nr 5, Filii nr 9, Filii nr 15 oraz Filii nr 20 nastąpił wzrost. Przyczyny należy upatrywać w mniejszym zapotrzebowaniu na informację w roku sprawozdawczym. Nie bez znaczenia jest rosnąca z roku na rok dostępność Internetu, a zatem możliwość uzyskania szybkiej informacji bez wychodzenia z domu. Według GUS odsetek gospodarstw posiadających dostęp do Internetu w 2013 r. osiągnął poziom 72%.

43 43 Tabela 37 Wykorzystanie Internetu w roku 2013 Agendy / Wypożyczalnia Główna Wypożyczalnia Muzyczna Sekcja Informacji Komputerowej RAZEM Wyniki statystyczne poszczególnych placówek uzależnione są od liczby dostępnych dla czytelników komputerów, oraz od ruchu czytelniczego w danej placówce. Widoczny jest jednak dosyć duży spadek zainteresowania Internetem w bibliotekach w stosunku do roku ubiegłego (21,4 %). Na koniec 2013 roku we wszystkich agendach WiMBP w Rzeszowie czytelnicy mogli korzystać z Internetu na 77 komputerach.

44 V. UPOWSZECHNIANIE CZYTELNICTWA Tabela 38 Działalność oświatowa Działu Udostępniania Zbiorów w latach Rodzaj imprezy Liczba Liczba + / - Uczestnicy Uczestnicy + / Spotkania autorskie Pogadanki Konkursy Dyskusje Lekcje, wycieczki Inne Pasowanie na czyt. Razem W 2013 roku placówki Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie prowadziły szereg działań na rzecz promocji książki i upowszechniania czytelnictwa. Ich celem było przygotowanie i zrealizowanie oferty atrakcyjnej i jednocześnie konkurencyjnej do tej proponowanej przez innych uczestników rynku. Swoje propozycje skierowały do wszystkich grup użytkowników: dzieci, młodzieży i dorosłych, osób wymagających specjalnej troski i indywidualnego podejścia. Wśród przedsięwzięć znalazły się cykle tematyczne, spotkania autorskie, spotkania z interesującymi ludźmi, imprezy literackie i okolicznościowe, warsztaty komputerowe, językowe, plastyczne, konkursy czytelnicze oraz kluby czytelnicze. Wszystkim inicjatywom towarzyszyła myśl, iż najważniejszym zadaniem biblioteki jest kształtowanie kultury czytelniczej, najlepiej od najmłodszych lat. Stąd wiele działań nakierowanych na najmłodszych czytelników wspomagających ich rozwój intelektualny i emocjonalny, zachęcających do różnych aktywności. Spośród wszystkich zrealizowanych w 2013 roku form pracy z czytelnikiem należy wymienić:

45 45 Nazwa imprezy Miejsce realizacji WYSTAWY 1. Za Naszą Wolność i Waszą wystawa z okazji 150. rocznicy Powstania Styczniowego 2. Chóry Anielskie: Anioły w obrazach wernisaż i wystawa pokonkursowa laureatów ogólnomiejskiego konkursu plastycznego zorganizowanego przez Szkołę Podstawową Nr 17 pod patronatem Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie 3. Fotografia Agnieszki Szafirskiej Martwa Natura Wypożyczalnia Muzyczna 4. Anioły, Aniołki, Aniołeczki ubrane w ludowe woreczki. Folk wystawa prac laureatów nagrodzonych w konkursie plastycznym zorganizowanym przez Szkołę Podstawową Nr 2 oraz Zespół Przedszkolno-Szkolny Nr 5 pod patronatem Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie 5. Co to za bohater literacki wystawa pokonkursowa Filia nr Wystawa fotografii Galerii Nierzeczywista Kobieta z okazji Dnia Wypożyczalnia Muzyczna Kobiet 7. Chusta Weroniki, wystawa rysunku Krzysztofa Wojtowicza Wypożyczalnia Muzyczna 8. Judaika. W kręgu wiary i tradycji żydowskiej wystawa Filia nr 7 przygotowana przez Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, prelekcja Marzeny Lorens 9. Zwierzaki prezentacja prac plastycznych laureatów z województwa podkarpackiego XIII. edycji konkursu zorganizowanego przez Rzeszowskie Stowarzyszenie Ochrony Zwierząt w ramach akcji humanitarnej Pomóżmy zwierzakom 10. Moje godło rzeczy dla mnie ważne wystawa pokonkursowa prac Filia nr 15 plastycznych wykonanych pod kierunkiem Jolanty Jansson 11. Wystawa grafiki Pauliny Pogody Dusza skrzypiec Wypożyczalnia Muzyczna 12. Małe rzemiosło wielka sztuka Zakładka przyjacielem książki wystawa prac laureatów nagrodzonych w IV. edycji konkursu zorganizowanego przez Szkołę podstawową Nr 2 i Zespół Szkolno Przedszkolny Nr 5 pod patronatem WiMBP w Rzeszowie 13. Wystawa ze zbiorów własnych Muzyczni solenizanci 100. Wypożyczalnia Muzyczna rocznica urodzin Witolda Lutosławskiego i Benjamina Brittena oraz 200. rocznica urodzin Giuseppe Verdiego i Richarda Wagnera 14. Wystawa rysunku Agnieszki Pawlikowskiej Wypożyczalnia Muzyczna 15. Biblioteka podróżnika wystawa przewodników przekazanych Filia nr 4 bibliotece w darze 16. Kocie bajki wystawa prac plastycznych wykonanych przez dzieci Filia nr 8 z Publicznego Przedszkola Nr Rok Fredry wystawa mająca na celu prezentację życia Wypożyczalnia Główna i twórczości Aleksandra Fredry, jego związek z obszarem naszego regionu 18. Namaluję Ci wiersz ilustracje do wybranego wiersza Juliana Tuwima wystawa prac laureatów wyróżnionych i nagrodzonych w XVIII edycji konkursu plastycznego zorganizowanego przez WiMBP w Rzeszowie