Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie BIBLIOTEKI PUBLICZNE MIASTA RZESZOWA W LICZBACH 2012

Transkrypt

1 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie BIBLIOTEKI PUBLICZNE MIASTA RZESZOWA W LICZBACH 2012 Rzeszów 2013

2 2 Opracowano w Dziale Udostępniania Zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie Redakcja: Renata Pasternak Oprogramowanie komputerowe: Marek Peller Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie Nakład 5 egz. Sekcja Poligrafii Rzeszów, ul. Sokoła 13

3 3 Biblioteki publiczne miasta Rzeszowa w liczbach są XXI rocznikiem publikacji przedstawiającej stan i działalność rzeszowskich bibliotek. Bieżące wydanie zawiera dane statystyczne obrazujące poziom czytelnictwa oraz wskaźniki uzyskane przez biblioteki w Rzeszowie w 2012 roku w odniesieniu do wyników lat ubiegłych. Tegoroczne wydanie zachowuje dotychczasowy układ rozdziałów: 1. Sieć przekształcenia organizacyjne oraz liczba oddziałów, filii i punktów bibliotecznych w roku sprawozdawczym. 2. Zbiory biblioteczne stan księgozbiorów, zbiorów specjalnych, czasopism na koniec roku sprawozdawczego, porównanie z rokiem ubiegłym i zmiany w ostatnich pięciu latach. 3. Stan czytelnictwa liczba czytelników, struktura według wieku i zajęcia, stan i struktura wypożyczeń, analiza porównawcza z wcześniejszymi latami. 4. Czytelnie stan udostępnień prezencyjnych i działalność informacyjna rzeszowskich bibliotek. 5. Upowszechnianie czytelnictwa ważniejsze działania bibliotek na rzecz popularyzacji książki i czytelnictwa w środowisku. 6. Biblioteki Adresy Telefony Publikacja powstała w oparciu o dane liczbowe pochodzące z meldunków statystycznych i sprawozdań opisowych oddziałów i filii. Zamieszczone tabele, wykresy i komentarze pozwalają na analizę zmian zachodzących w bibliotekach publicznych, na przestrzeni ostatnich 5 lat. Stanowią źródło informacji o stanie czytelnictwa i działalności bibliotek miasta Rzeszowa.

4 4 BIBLIOTEKI PUBLICZNE W RZESZOWIE W 2012 ROKU I. SIEĆ Na koniec 2012 roku na terenie Rzeszowa funkcjonowały: WiMBP przy ul. Sokoła (Biblioteka z Czytelnią Główną, Czytelnią Czasopism Bieżących, Informatorium i Sekcją Informacji Komputerowej),, Wypożyczalnia Główna, Wypożyczalnia Muzyczna, 17 filii miejskich. Liczba filii w porównaniu z rokiem ubiegłym nie zmieniła się. Z myślą o ułatwieniu dostępu do książek najmłodszym czytelnikom, osobom starszym, chorym oraz przebywającym w zakładach zamkniętych była kontynuowana działalność 5 punktów bibliotecznych. W porównaniu z rokiem 2011 liczba punktów nie zmieniła się. Punkty biblioteczne na terenie Rzeszowa: Punkt w Przedszkolu Nr 3 (prowadzony przez Filię 1) Punkt w Przedszkolu Nr 40 (prowadzony przez Filię 1) Punkt w Domu Seniora (prowadzony przez Filię 6) Punkt w Areszcie Śledczym (prowadzony przez Filię 7) Punkt w Domu Pomocy Społecznej (prowadzony przez Filię 8)

5 5 Tabela 1 Podstawowe dane dotyczące bibliotek publicznych (na koniec 2012 roku) Agendy L i c z b a Wypożyczeń Punkty Biblioteczne Książek Czytelników CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

6 II. ZBIORY BIBLIOTECZNE Książki i czasopisma oprawne Tabela 2 Informacje o książkach i czasopismach oprawnych w roku Agendy K s i ę g o z b i ó r Ogółem Przybyło Ubyło % do ogółu inna cz.op CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Analiza struktury zbiorów zgromadzonych w rzeszowskich bibliotekach nie wykazuje szczególnych zmian w porównaniu z latami poprzednimi. Nadal największy procent stanowi literatura popularnonaukowa (41,9 %), nieco mniejszy literatura piękna dla dorosłych (37 %), natomiast najniższy literatura dla dzieci (17 %). Różnice można zauważyć przyglądając się strukturze księgozbiorów poszczególnych filii, oddziałów i części centralnej. Filie osiedlowe odwiedzane przez czytelników o różnorodnych preferencjach, najczęściej poszukujących jednak lektury beletrystycznej, gromadzą więcej powieści i książek dla dzieci, mniej literatury popularnonaukowej. Natomiast zbiory Wypożyczalni Głównej oraz Biblioteki przy ul. Sokoła to głównie książki naukowe i popularnonaukowe, z których korzystają dorośli, studenci, młodzież, głównie osoby dokształcające się. W Oddziale dla Dzieci ze względu na beneficjentów gromadzi się literaturę dla młodych i najmłodszych

7 czytelników stąd w stosunku do całości zbiorów stanowi ona 45,2 %. Tabela 3 Księgozbiory (książki i czasopisma oprawne) Stan w woluminach / Na koniec 2012 roku księgozbiór wynosił: pozycji (w tym: książek i czasopism oprawnych). W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba woluminów zmniejszyła się o Tabela 4 Księgozbiory (książki i czasopisma oprawne) w latach Stan w woluminach Zwiększona liczba księgozbioru w 2010 roku to wynik włączenia do sieci rzeszowskich bibliotek placówki z Budziwoja. Z kolei w 2012 r. księgozbiór wyraźnie zmalał ze względu na dużą liczbę ubytków. Tabela 5 Liczba ubytków w księgozbiorach (książek i czasopism oprawnych) w latach Ubytki Na podwyższoną liczbę ubytkowanych woluminów w 2012 roku miały wpływ: selekcja zbiorów przeprowadzona w Centrali, w Oddziale dla Dzieci, a przede wszystkim w Wypożyczalni Głównej w związku z przygotowaniem do zmiany w organizacji przechowywania zbiorów i przejściem placówki z systemu formalnego do systematycznego układu zbiorów. Biblioteki publiczne wycofywały woluminy o nieaktualnej treści, mało atrakcyjne czytelniczo, zniszczone, a także zagubione przez czytelników.

8 8 W 2012 roku wycofano książki tj. o 7545 więcej niż w roku poprzednim. Tabela 6 Liczba wpływów księgozbioru (książek i czasopism oprawnych) w latach Wpływy W 2012 roku zarejestrowano wpływów (w tym książek i 775 czasopism oprawnych). W porównaniu z rokiem 2011 nastąpił wzrost o 1105 jednostek inwentarzowych. Jest to poziom analogiczny jak w 2008 roku. Znaczny wzrost wpływów księgozbioru w latach 2009 i 2010 był spowodowany rozszerzeniem granic miasta i przejęciem przez WiMBP w Rzeszowie zbiorów bibliotek ze Zwięczycy (2009 r.) oraz z Budziwoja (2010 r.). Na wpływy składają się zarówno książki z zakupu jak również książki otrzymane w darze od czytelników, przyjęte w zamian za pozycje zagubione oraz książki przeinwentaryzowane. Tabela 7 Zakup książek w 2012 roku Agendy Zakup średnia Kwota wydana wolum. cena ks. na książki CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

9 9 Tabela 8 Zakup książek w latach Liczba Wartość , , , , ,39 Wykres 1 Liczba zakupionych książek w latach Liczba zakupionych książek W latach utrzymywał się niski poziom zakupu książek w stosunku do roku Od 2011 roku nastąpiła niewielka poprawa, która utrzymała się również w roku W 2012 roku zakupiono o 2068 książek więcej niż w roku 2011 za kwotę wyższą o ,12 zł. Na poziom zakupu w poszczególnych latach największy wpływ miała wysokość celowej dotacji ze środków przekazanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, co obrazuje poniżej zamieszczona tabela.

10 10 Dotacja z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach , , , , ,00 W 2012 roku na zakup 1 książki wydatkowano o 2,04 zł mniej niż w roku poprzednim, zmalała średnia cena zakupionej książki ( ,17 zł; ,13 zł). Tabela 9 Wskaźnik zakupu w latach * Wskaźnik zakupu 11,2 7,2 7,2 8,6 9,8 Analizując tabelę wskaźnika zakupu w latach obserwujemy, że rok 2008 był dla Biblioteki najkorzystniejszy. Niestety, w latach 2009 i 2010 liczba zakupionych pozycji w przeliczeniu na 100 mieszkańców zmalała. Dopiero rok 2011 przyniósł wzrost, który utrzymał się również w roku * przy obliczaniu wskaźnika zakupu wzięto pod uwagę liczbę mieszkańców stan na roku zgodnie z wykazem Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. Tabela 10 Liczba i wartość zakupu czasopism oprawnych (zakup tylko dla Centrali) Liczba 2011 Liczba Wartość 2011 Wartość 2011 Zakup , ,18 +/- W roku 2012 nie uzupełniano zbioru czasopism oprawnych poprzez zakup antykwaryczny, ponieważ nie znaleziono na tym rynku pozycji odpowiednich, zgodnych z profilem gromadzenia. Uzupełnienia realizowano poprzez dodatkowe zamówienia w ramach prenumeraty.

11 11 Tabela 11 Liczba i wartość prenumeraty czasopism Liczba 2011 Liczba /- Wartość 2011 Wartość 2012 Prenumerata , , ,78 +/- W roku 2012 spadła kwota wydana na prenumeratę czasopism o 6881,78 zł. Spadek nakładów był spowodowany mniejszą liczbą zakupionych egzemplarzy (niektóre tytuły przestały się ukazywać na rynku, z innych Biblioteka zrezygnowała) oraz wyższą ceną prasy. Zbiory specjalne Tabela 12 Liczba zbiorów specjalnych Placówka Stan na 31.XII.2011 Wpływy Ubytki Stan na 31.XII.2012 Centrala Wypożyczalnia Muzyczna Wypożyczalnia Główna Filie RAZEM

12 12 Tabela 13 Liczba wpływów zbiorów specjalnych z zakupu Placówka / - Centrala Wypożyczalnia Muzyczna Wypożyczalnia Główna Filie RAZEM Tabela 14 Wartość zakupu zbiorów specjalnych Biblioteka /- Centrala 2721, , , ,38 722, ,26 Wypożyczalnia 10676, , ,24 Muzyczna Wypożyczalnia 5317, , ,36 Główna Filie 25593, , ,99 RAZEM 46067, , ,28 W roku 2012 nastąpił spadek zakupu zbiorów specjalnych w stosunku do roku ubiegłego. Niewielki wzrost zanotowała tylko Centrala oraz filie miejskie, które od 2009 roku systematycznie gromadzą filmy i książki mówione.

13 Tabela 15 Stan zbiorów specjalnych na koniec 2012 (podział na rodzaje zbiorów) 13 Rodzaj zbiorów Liczba CD dokumenty elektroniczne 474 CD książka mówiona 2431 CD płyty 1710 Dyskietki 37 Dokumenty Życia Społecznego 7119 Filmy 2370 Grafika 364 Kartografia 2114 Kasety video 1 Książka mówiona - taśmy 6011 Mikrofilmy 462 Normy 239 Nuty 2215 Plastyka 73 Płyty analogowe 8937 Przeźrocza 291 Rękopisy 170 Starodruki 434 Taśmy 1357 Razem 36809

14 14 W 2012 roku oddziały i filie kontynuowały wprowadzanie rekordów bibliograficznych zawierających opisy gromadzonych zbiorów. Zbiory opracowane komputerowo, jako procent ogólnej liczby zbiorów w poszczególnych placówkach na 31.XII roku: Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr 5 19 % Filia nr % Filia nr 7 94 % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % Filia nr % 100 % Wypożyczalnia Muzyczna 20 % Wypożyczalnia Główna 100 %

15 15 III. CZYTELNICY I WYPOŻYCZENIA Tabela 16 Czytelnicy w latach Agendy Czytelnicy CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

16 Filia nr 1 Filia nr 2 Filia nr 3 Filia nr 4 Filia nr 5 Filia nr 6 Filia nr 7 Filia nr 8 Filia nr 9 Filia nr 10 Filia nr 11 Filia nr 12 Filia nr 15 Filia nr 16 Filia nr 17 Filia nr 18 Filia nr 20 WM OD WG Filia nr 1 Filia nr 2 Filia nr 3 Filia nr 4 Filia nr 5 Filia nr 6 Filia nr 7 Filia nr 8 Filia nr 9 Filia nr 10 Filia nr 11 Filia nr 12 Filia nr 15 Filia nr 16 Filia nr 17 Filia nr 18 Filia nr 20 WM OD WG 16 Wykres 2 Czytelnicy na koniec 2012 roku (poszczególne filie wg numerów i oddziały) Wykres 3 Czytelnicy w latach

17 17 Tabela 17 Wzrost lub spadek liczby czytelników w 2012 roku WZROST LUB SPADEK LICZBY CZYTELNIKÓW FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR CENTRALA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA RAZEM 259

18 18 Wykres 4 Wzrost lub spadek liczby czytelników w 2012 roku Wyp. Gł. Filia nr 10 Filia nr 2 Filia nr 5 Filia nr 11 Centrala Filia nr 12 Wyp. Muz. Oddz. dla Dz. i Mł. Filia nr 17 Filia nr 9 Filia nr 20 Filia nr 1 Filia nr 7 Filia nr 18 Filia nr 15 Filia nr 4 Filia nr 8 Filia nr 3 Filia nr 6 Filia nr Tabela 18 Liczba czytelników w latach Liczba czytelników

19 19 Wykres 5 Liczba czytelników w latach Od 2009 roku liczba zarejestrowanych czytelników jest w miarę stabilna. Zanotowany w 2008 roku spadek liczby czytelników był prawdopodobnie spowodowany zamknięciem na kilka miesięcy aż 5 placówek z powodu remontów. Największą liczbę czytelników zarejestrowała Wypożyczalnia Główna (ponad 8 tysięcy), Filia nr 6, Filia nr 4, Filia nr 10 oraz. Większość placówek zanotowała wzrost liczby użytkowników. W czołówce znalazły się Filie nr: 16, 6 i 3. Znaczący spadek zanotowała Wypożyczalna Główna. Był spowodowany zamknięciem placówki na ponad 3 miesiące w związku z przejściem biblioteki z systemu magazynowego do wolnego dostępu do półek.

20 20 Tabela 19 - cz. 1 Struktura czytelników w roku 2012 wg wieku Agendy C z y t e l n i c y Ogółem do pow. 5 lat lat lat lat lata lata lat 60 lat CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Tabela 19 - cz. 2 Struktura czytelników w roku 2012 wg wieku, jako procent Agendy C z y t e l n i c y - % do ogółu do pow. 5 lat lat lat lat lata lata lat 60 lat CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

21 21 Analizując strukturę użytkowników według wieku widać, że najwięcej, bo 31 % stanowią czytelnicy w przedziale wiekowym lata (w roku ,5%, w roku ,0 %, w roku ,2 %, w roku ,6 %). Kolejne liczne grupy tworzą czytelnicy w wieku lata (16,4 %), użytkownicy w wieku lat (14,6 %) oraz młodzież w wieku lat 10,1 % (w roku ,3 %, w roku ,7, w roku ,1 %, w roku %). Najmniej liczne grono stanowią dzieci do 5 lat zaledwie 1,8 % i gimnazjaliści w wieku lat 5,7 %. Na poziomie 11,4 % kształtuje się czytelnictwo wśród dzieci w wieku 6 12 lat. Niewielki wśród czytelników jest również odsetek osób pow. 60 roku życia 9,1 %. Ponieważ zmieniła się struktura wg wieku zliczając osoby do 15 roku życia odsetek ten wynosi w roku sprawozdawczym 18,9 % (w roku ,4 %, w roku ,9 %, w roku ,8 %, w 2011 roku wynosił 19 %). Widać tutaj stałą tendencję spadkową podobnie jak wśród młodzieży między 16 a 19 rokiem życia. Powodem jest prawdopodobnie powolne, lecz systematyczne starzenie się społeczeństwa oraz bardzo niski (jeden z najniższych na świecie) przyrost naturalny. Cała uwaga powinna, więc być nakierowana na rozwijanie czytelnictwa wśród dzieci oraz młodzieży. Z myślą o tych obecnych i potencjalnych użytkownikach stale modyfikuje się ofertę dostosowaną do różnorodnych potrzeb. Biblioteki dążą do tego, aby stać się nowoczesnymi centrami informacji oraz edukacji interdyscyplinarnej i multimedialnej. Starają się być otwarte na nowe wyzwania i przyjazne dla środowiska, dla którego pracują. Struktura czytelników w poszczególnych placówkach związana jest z profilem biblioteki i potrzebami środowiska. W związku z tym w Oddziale dla Dzieci liczba użytkowników do lat 15 jest największa (38,6 %). Ze zbiorów Wypożyczalni Głównej korzystają głównie osoby w wieku lata (39,0 %) i lata, w tym studenci (36,5 %).

22 22 Tabela 20 cz.1 Struktura czytelników w roku 2012 według zajęcia Agendy C z y t e l n i c y Ogółem P R U S M I Nz CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Tabela 20 cz.2 Struktura czytelników w roku 2012 według zajęcia Agendy C z y t e l n i c y - % do ogółu P R U S M I Nz CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

23 23 P robotnicy R rolnicy U pracownicy umysłowi M młodzież ucząca się w szkołach podstawowych, gimnazjach, średnich i pomaturalnych S studenci I inni zatrudnieni Nz pozostali (w tym emeryci, renciści, bezrobotni) Badając strukturę czytelników według zajęcia można stwierdzić, że ze zbiorów bibliotek publicznych korzystają głównie dzieci i młodzież ucząca się (M) 31,0 %. Niestety w tej grupie notujemy systematyczny spadek czytelnictwa: 2008 rok 36,6 %; 2009 rok 34,6 %; rok ,3 %, rok ,9. Jest on bardzo niepokojący, a przyczyną mogą być zmiany demograficzne polskiego społeczeństwa, łatwy dostęp do Internetu i alternatywnych źródeł informacji i rozrywki. W 2012 roku spadło również czytelnictwo wśród studentów, mimo iż od kilku lat utrzymywało się na niemal niezmienionym poziomie (rok ,6 %; rok ,7 %; rok ,4 %; rok ,8 %). Zapewne na zmianę wpłynęło kilkumiesięczne zamknięcie Wypożyczalni Głównej oraz szerszy dostęp do ibuków. Wzrost nastąpił w grupie (U) pracowników umysłowych (2008 rok 23,4 %; 2009 rok 24,8 %; 2010 rok - 25,0 %; 2011 rok - 25,8 %; 2012 rok 26,5 %), oraz (Nz) osób bez zatrudnienia (2008 rok 19,1 %; 2009 rok 19,6 %; rok ,2 %; 2011 rok 21,1 %; 2012 rok 21,6 %). Tabela 21 Społeczny zasięg czytelnictwa w latach Czyt./100 mieszkań.* ,1 22,8 21,7 21,7 21,7 * Liczba mieszkańców stan na roku zgodnie z wykazem Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Rzeszowie

24 24 Wykres 6 Społeczny zasięg czytelnictwa w latach ,8 22, ,7 21,7 21,7 21, ,1 20, Społeczny zasięg czytelnictwa, czyli liczba czytelników na 100 mieszkańców utrzymuje się od trzech lat na takim samym poziomie. Spadek w roku 2010 mógł być spowodowany rozszerzeniem granic miasta, a przez to zwiększeniem liczby ludności. Tabela 22 Wypożyczenia księgozbiorów w latach Agenda Wypożyczenia CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR

25 Filia nr 1 Filia nr 2 Filia nr 3 Filia nr 4 Filia nr 5 Filia nr 6 Filia nr 7 Filia nr 8 Filia nr 9 Filia nr 10 Filia nr 11 Filia nr 12 Filia nr 15 Filia nr 16 Filia nr 17 Filia nr 18 Filia nr 20 WM OD WG FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Wykres 7 Wypożyczenia księgozbiorów w 2012 roku Tabela 23 Wzrost lub spadek liczby wypożyczeń księgozbiorów WZROST LUB SPADEK LICZBY WYPOŻYCZEŃ FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. MUZYCZNA 139

26 FILIA NR FILIA NR CENTRALA OD. DZIECI I MŁ FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA RAZEM Wykres 8 Wzrost lub spadek liczby wypożyczeń księgozbiorów 2012 rok Wyp. Gł. Filia nr 9 Filia nr 2 Filia nr 1 Filia nr 11 Oddz. dla Dz. i Mł. Centrala Filia nr 17 Filia nr 5 Wyp. Muz. Filia nr 15 Filia nr 12 Filia nr 10 Filia nr 20 Filia nr 4 Filia nr 8 Filia nr 18 Filia nr 3 Filia nr 7 Filia nr 6 Filia nr

27 27 Tabela 25 Struktura wypożyczeń księgozbiorów w 2012 roku Agendy W y p o ż y c z e n i a Ogółem inna % do ogółu inna CENTRALA 2. WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM Tabela 26 Wypożyczenia księgozbiorów w latach Wypożyczenia książek

28 28 Wykres 10 Wypożyczenia księgozbiorów w latach Tabela 27 Wypożyczenia zbiorów na zewnątrz w latach Rodzaj zbiorów Książki Czasopisma nieoprawne Zbiory specjalne Razem Tabela 28 Wypożyczenia zbiorów w latach Wypożyczenia książek, czasopism i zb. specjalnych

29 29 Wykres 11 Wypożyczenia zbiorów w latach Rok 2012 przyniósł spadki zarówno liczby wypożyczeń księgozbiorów jak i czasopism nieoprawnych. Wzrost nastąpił jedynie w zakresie wypożyczeń zbiorów specjalnych. Największą liczbę wypożyczeń książek, a jednocześnie najwyższy spadek (o wol.) zanotowała Wypożyczalnia Główna, a najmniejszą Wypożyczalnia Muzyczna i Filia nr 5. Wypożyczalnia Muzyczna gromadzi głównie zbiory specjalne, dlatego też wypożyczenia książek są tam niewielkie. Największy wzrost zanotowano w Filii nr 16, Filii nr 6 i Filii nr 7. Należy nadmienić, że w większości placówek można zaobserwować zwiększenie liczby wypożyczeń. Wynikało to głównie z powodu zamknięcia Wypożyczalni Głównej na czas zmiany układu księgozbioru i korzystania czytelników z pozostałych agend. W porównaniu z rokiem 2011 struktura wypożyczeń nieznacznie się zmieniła. Zmniejszyło się zapotrzebowanie na literaturę popularnonaukową (2011 rok 19,3 %; 2012 rok 17,2 %) na co wpływ miało zapewne wyłączenie z udostępniania na kilka miesięcy Wypożyczalni Głównej. Wzrósł procent

30 30 wypożyczeń literatury pięknej (2011 rok 61,2; 2012 rok 63,0 %) oraz nieznacznie książek dziecięcych (2011 rok 19,5 %; 2012 rok 19,7 %). W Wypożyczalni Głównej, w związku z profilem gromadzenia i określonymi potrzebami czytelniczymi, 46,9 % wypożyczeń stanowiła literatura popularnonaukowa (spadek w porównaniu z rokiem 2011 o 1,7 punktu procentowego). Tabela 29 Wypożyczenia na 1 wolumin w roku WYPOŻYCZENIA NA 1 WOLUMIN FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR OD. DZIECI I MŁ FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. MUZYCZNA CENTRALA RAZEM

31 31 Tabela 30 Wypożyczenia księgozbiorów na 1 czytelnika w roku LICZBA WYPOŻYCZEŃ ROCZNIE NA 1 CZYTELNIKA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA WYPOŻ. MUZYCZNA CENTRALA RAZEM Największą aktywność księgozbioru wykazały Filie nr: 9, 4, 20. Najmniejszą Filie nr: 5 i 11. W Wypożyczalni Muzycznej użytkownicy korzystają głównie ze zbiorów specjalnych, stąd niewysoki wskaźnik wypożyczeń księgozbioru na poziomie 0,6. Także Wypożyczalnia Główna i w związku ze specyfiką zbiorów i charakterystyczną grupą użytkowników wykazują mniejszą aktywność księgozbiorów. Udostępniane są tam przede wszystkim książki popularnonaukowe i lektury. Powoduje to mniejszą rotację gromadzonych zasobów. Biorąc pod uwagę wypożyczenia na 1 czytelnika, to zdecydowanie najwięcej książek czytali użytkownicy w Filii nr 9, Filii nr 12 oraz w Filii nr 20.

32 32 Tabela 31 Wypożyczenia na 1 czytelnika w latach Wyp/czyt. 17,8 16,9 18,0 18,6 18,4 Wykres 12 Wypożyczenia na 1 czytelnika w latach ,5 18, ,5 17, , ,5 16, Biorąc pod uwagę dane statystyczne za lata zauważamy, że następuje systematyczny spadek intensywności korzystania ze zbiorów. Aktywność czytelnicza zmniejszyła się wówczas o 0,9 wypożyczenia rocznie na jednego czytelnika. Rok 2010 przyniósł wzrost wskaźnika, który w roku 2011 wynosił 18,6, zaś w roku sprawozdawczym nieznacznie spadł do poziomu 18,4. Również tutaj zawinił brak dostępności zbiorów WG (różnica w stosunku do ubiegłego roku na poziomie 1,8 in minus). IV. CZYTELNIE W ciągu ostatnich pięciu lat liczba miejsc w czytelniach i kącikach czytelnianych systematycznie zwiększała się. Od 2008 roku przybyło ich 28. Stwarza to osobom korzystającym z księgozbiorów podręcznych, czasopism, materiałów informacyjnych większy komfort pracy, nauki a nawet relaksu.

33 33 Zmiany w czytelniach związane były z korzystniejszymi aranżacyjnymi wnętrz bibliotecznych po remontach. Na przestrzeni ostatnich lat czytelnie dysponujące tradycyjnymi źródłami informacji wzbogaciły się o sprzęt komputerowy, co umożliwiło rozszerzenie oferty o dostęp do Internetu i zasobów cyfrowych. Liczba miejsc w czytelniach w latach rok miejsca rok miejsca rok miejsc rok miejsc rok miejsc Liczba stanowisk komputerowych dostępnych dla użytkowników w latach rok rok rok rok rok Liczba stanowisk komputerowych dla użytkowników z dostępem do Internetu w latach rok rok rok rok rok

34 Liczba miejsc w czytelni 34 Wykres 13 Miejsca w czytelniach i udostępnienia w latach Udostępnienia na miejscu Tabela 32 Odwiedziny porównawczo w latach Agendy Odwiedziny CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

35 35 Tabela 33 Wzrost lub spadek liczby odwiedzin ( 2012 rok) WZROST LUB SPADEK LICZBY ODWIEDZIN CENTRALA FILIA NR OD. DZIECI I MŁ FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. MUZYCZNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR WYPOŻ. GŁÓWNA RAZEM Od 2010 roku, w którym zanotowano odwiedzin w czytelniach rzeszowskich bibliotek, z każdym następnym rokiem następuje ich spadek, w roku 2011 o 4177, zaś w roku 2012 o Wzrost zanotowała Centrala (Czytelnia Główna, Czytelnia Czasopism Bieżących, Informatorium, Sekcja Informacji Komputerowej) oraz kilka filii (Filie nr: 10, 3 12) i. Spadki były spowodowane w Wypożyczalni Głównej (-3653) zamknięciem placówki, w filiach i Wypożyczalni Muzycznej brakiem zainteresowania tradycyjnym księgozbiorem informacyjnym i powszechnym korzystaniem z informacji internetowych.

36 Tabela 34 Udostępnienia na miejscu w roku 2012 Placówka Centrala Informatorium i Sekcja Inf. Komputerowej Czytelnie: Główna Książki i czasopisma oprawne 36 Czasopisma nieoprawne Zbiory specjalne Razem i Czas. Bież. Filie i oddziały Razem Wykres 14 Struktura udostępnień na miejscu w roku % 50% 45% książki i czasopisma oprawne czasopisma zbiory specjalne Struktura udostępnień na miejscu wskazuje, że w roku 2012 w rzeszowskich bibliotekach najwięcej korzystano z czasopism bieżących - (50%), mniej z książek i czasopism oprawnych (45%). Od 2009 roku rosło zainteresowanie zbiorami specjalnymi, niestety w roku sprawozdawczym nastąpił spadek o 2 punkty procentowe

37 37 ( %; %; %; %). Przyczyn należy upatrywać w braku dostępności zbiorów Wypożyczalni Głównej z powodu jej zamknięcia przez ponad jeden kwartał (spadek udostępnień w stosunku do roku ubiegłego, o 2944 czyli 2,1 %) co wskazywałoby, że w przypadku pracy placówki liczba udostępnień zbiorów specjalnych byłaby na poziomie z roku 2011 lub wyższym. Tabela 35 Udostępnienia porównawczo Agendy Udostępnienia CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM

38 38 Wykres 15 Udostępnienia porównawczo (lata ) Tabela 36 Udostępnienia w latach Liczba

39 39 Wykres 16 Udostępnienia w latach W czytelniach, mimo przyrostu miejsc, z roku na rok notuje się spadek odwiedzin i udostępnień. Korzystanie ze zbiorów książkowych, gromadzonych w tych placówkach, zawsze służyło zdobyciu konkretnych informacji. Encyklopedie, leksykony, słowniki, informatory oraz monografie są obecnie wypierane przez niemal powszechnie dostępny Internet, zarówno w bibliotekach jak i domach użytkowników. Na malejące zainteresowanie czytelniami nie pozostaje również bez wpływu standardowe korzystanie z usług kserograficznych. Największy wzrost odwiedzin zanotowano w Filii nr 10 oraz Oddziale dla Dzieci i Filii nr 3 gdzie nastąpiło również podwyższenie liczby udostępnień. Udostępnienia zwiększyły się także w Filii nr 16. Największy spadek udostępnień nastąpił w Centrali i Wypożyczalni Głównej, przy czym w Centrali odnotowano wzrost odwiedzin. Obniżone wyniki udostępnień w Centrali spowodowane były coraz lepiej komputerowo opracowanymi zbiorami, a przez to łatwiejszym dostępem do konkretnego tytułu. Spadki w Wypożyczalni Głównej wyniknęły z powodu zamknięcia placówki.

40 Tabela 37 cz.1. Odwiedziny w Czytelni Głównej i Czytelni Czasopism Bieżących WiMBP /- Czytelnia Główna Czytelnia Czasopism Bieżących Razem Tabela 37 cz.2. Udostępnienia w Czytelni Głównej i Czytelni Czasopism Bieżących WiMBP /- Czytelnia Główna Czytelnia Czasopism Bieżących Razem Największe czytelnie WiMBP w Rzeszowie zanotowały na koniec 2012 roku wzrost odwiedzin o 1221 i spadek udostępnień o Widać, że zainteresowanie ofertą czytelń powiększyło się w stosunku do ubiegłego roku, zaś obniżenie się liczby udostępnień spowodowane było prawdopodobnie lepiej opracowanym katalogiem elektronicznym, a co za tym idzie szybszym i skuteczniejszym dotarciem do poszukiwanej pozycji, a także łatwiejszym dostępem do materiałów w postaci elektronicznej oraz do Internetu.

41 41 Tabela 38 Działalność informacyjna w latach Agendy Informacje CENTRALA WYPOŻ. MUZYCZNA OD. DZIECI I MŁ WYPOŻ. GŁÓWNA FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR FILIA NR RAZEM W 2012 roku zanotowano dalszy wzrost udzielonych informacji (o 1298). Z analizy porównawczej wynika, że spadek nastąpił głównie w Filii nr 5, Wypożyczalni Muzycznej i WiMBP (Informatorium, Sekcja Informacji Komputerowej). Przyczyną spadków w tych placówkach były skrócone godziny pracy w przypadku Filii nr 5 i Wypożyczalni Muzycznej spowodowane problemami kadrowymi, zaś w przypadku Centrali zmniejszonym zapotrzebowaniem na informację w roku sprawozdawczym, przy czym obniżenie jest na tyle niewielkie, zaledwie 5,3 %, że może wskazywać na naturalne wahania w poszczególnych latach.

42 42 Tabela 39 Wykorzystanie Internetu w roku 2012 Agendy / - Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia nr Filia Nr Filia nr Wypożyczalnia Główna Wypożyczalnia Muzyczna Sekcja Informacji Komputerowej RAZEM Wyniki statystyczne poszczególnych placówek uzależnione są od liczby dostępnych dla czytelników komputerów, oraz od ruchu czytelniczego w danej placówce. Na koniec 2012 roku we wszystkich agendach WiMBP w Rzeszowie czytelnicy mogli korzystać z Internetu na 65 komputerach.

43 V. UPOWSZECHNIANIE CZYTELNICTWA Tabela 40 Działalność oświatowa Działu Udostępniania Zbiorów w latach Rodzaj imprezy Liczba Liczba + / - Uczestnicy Uczestnicy + / Spotkania autorskie Pogadanki Konkursy Dyskusje Lekcje, wycieczki Inne Pasowanie na czyt. Razem W 2012 roku placówki Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie prowadziły szereg działań na rzecz promocji książki i upowszechniania czytelnictwa. Ich celem było przygotowanie i zrealizowanie oferty atrakcyjnej i jednocześnie konkurencyjnej do tej proponowanej przez innych uczestników rynku. Swoje propozycje skierowały do wszystkich grup użytkowników: dzieci, młodzieży i dorosłych, osób wymagających specjalnej troski i indywidualnego podejścia. Wśród przedsięwzięć znalazły się cykle tematyczne, spotkania autorskie, spotkania z interesującymi ludźmi, imprezy literackie i okolicznościowe, warsztaty komputerowe, językowe, plastyczne, konkursy czytelnicze oraz kluby czytelnicze. Wszystkim inicjatywom towarzyszyła myśl, iż najważniejszym zadaniem biblioteki jest kształtowanie kultury czytelniczej, najlepiej od najmłodszych lat. Stąd wiele działań nakierowanych na najmłodszych czytelników wspomagających ich rozwój intelektualny i emocjonalny, zachęcających do różnych aktywności. Spośród wszystkich zrealizowanych w 2012 roku form pracy z czytelnikiem należy wymienić:

44 44 Nazwa imprezy Miejsce realizacji WYSTAWY 1. Jasełka w obrazach wystawa prac laureatów wyróżnionych i nagrodzonych w konkursie plastycznym zorganizowanym przez SP nr 17 pod patronatem WiMBP w Rzeszowie 2. Lata Dwudzieste, Lata Trzydzieste. Kadry z Życia Miasta z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie 3. Anioły, aniołki, aniołeczki w dbałości o przyrody zakąteczki (8. edycja) wernisaż i wystawa prac uczestników konkursu plastycznego zorganizowanego przez SP 2 i Zespół Szkolno - Przedszkolny 23 pod patronatem WiMBP w Rzeszowie Filia nr 7 4. Wystawa fotografii Agnieszki Szafirskiej Książka Wypożyczalnia Muzyczna 5. Wernisaż i wystawa ikon Marii Topolewicz Wypożyczalnia Muzyczna 6. Pomóżmy zwierzakom prezentacja prac plastycznych i literackich laureatów 12. edycji konkursu zorganizowanego przez Rzeszowskie Stowarzyszenie Ochrony Zwierząt. 7. Wernisaż i wystawa ekslibrisów czeskich ze zbiorów Mieczysława Bielenia 8. Wystawa prac laureatów 3. edycji międzyszkolnego konkursu Małe Rzemiosło Wielka Sztuka pod hasłem Ramka dla pupila - dla nas skaczą i fruwają, do rameczki zapraszają, zorganizowanego przez SP nr 2 i SP nr 23 Wypożyczalnia Muzyczna 9. Wernisaż i wystawa fotografii Jerzego Wygody Turki Wypożyczalnia wielkanocne Muzyczna 10. Wystawa Karta z historii. 70. Rocznica powstania AK 11. Wernisaż i wystawa grafiki Katarzyny Pempek Naturalnie 12. Wystawa Katyń zbrodnia, która miała być odzyskana, ze zbiorów IPN-u Oddział w Rzeszowie Wypożyczalnia Muzyczna Filia nr 7